Baldur - 07.12.1903, Blaðsíða 2

2
BALDUR, 7- UES. 1903.
BALDUR
crgefinn út&GIMLI, Manitoba.
Kemur út einu sinni í viku.
Kostar $1 um &rið.
Borgist fyrirfram.
Útgefendur:
Nokkrir Ný-Íslendingar.
R&ðsmaður: G. Thorsteinsson.
Rrcntari: Jóhannes VlGFÖSSON.
Utanáskrift til blaðsins:
BALDUR,
Gimli, Man.
Verð á im&am anglýsingam er 25 cent^
fyrir þamluag dálkalengdar. Afeláttnr er
geBnn á itœrri auglýeiogum, »em birt»»t í
blaðiuu yfir lengri tíma. Viðvíkjandi
ekíkum afalætti, og öðrum fjármálum blað*
ins, eru menn beðnir að snúa »jer að ráði
manninum.
MÁNUDAGINN, 7. DES. I9O3.
Mótmæli.
,,Grunaða svæðið er
hugsunarhátturinn,
hjegómablásturinn,
gullhamraslátturinn“.
(Niðurl.)
Sú staðhæfing sem fyrvar minnst
á, að menn þurfl ekki að roðna fyr-
ir það, að gjöralltið, ef það litla sje
til gagns, hún er ekki heldur rjett.
Það er ekki nóg fyrir neinn mann
að gjöra dálítið qott, helduráhver
maður að gjöra allt það gott, sem
hann megnar, ogþáfyrst þarfhann
ekki að roðna. Honum dugar ekki
að horfa brosandi á eitt atriði, sem
hann hefir gjört vel, klappa svo
sjálfum sjer á bakið fyrir góðaverk-
ið sitt, og sofna af blcssaðri værð-
inni yfir þvf, að einusinni hafi hann
orðið til gagns. Menn eiga einmitt
að læra að skaminast sín fyrir að
gjöra lítið til gagns, þá fyrst fer þá
að langa til að verða menn með
mönnum, langar til að gjöra mikið
til gagns, og af þeirri löngun
sprettur blessunarrfk framför. All-
ir kennararvita það, að þegar börn
roðna, án þess að utanaðkomandi
áhrif valdi því, að eins af því, að
þau hið innra finna til þess, að þau
hafi gjört of Iftið af þvf, sem þau
hefðu átt að gjöra. Þá fara þau að
herða sig, og kraftar þeirra þrosk-
ast svo smámsaman við áreynzl-
una, að þau afkasta með tfmanum
þvf, sem þau í fyrstu höfðu enga
orku til að afkasta. Sama gildir
um fullorðna. Þeir sem innvortis
frá finna tilefni til að roðna af þvf,
hvað litlir menn þeir sje í saman-
burði við það, sem þeir ættu að
vera, þeir láta sjer fara fram, en
hinir móka í náðum sínum. Með
þessari staðhæfingu um að roðna
ekki þó lftið sje gjört til gagns, og
með öðrum slfkum prjedikunum,
eru menn stældir upp í mókinu og
makræðinu og sjergæðinu. Það
er engin siðabótaraðferð, að snopp-
unga menn með annari hendinni
og kalla það siðalærdóm, en kúra
þá niður með hinum lófanum og
segja það sje „praktiskt“. Slfkt
á lfklega að jafnast á við gömlu
sverðin, sem særðu fyrst, og græddu
svo á eftir með lífsteinum, sem f
þeim voru fólgnir, en það er ævin-
lega betra heilt en vel gróið.
Hvað þeirri staðhæfingu við kem-
ur, að mönnum stafi hætta af því,
að gjöra sjer allt að atvinnu, þá er
sú hætta ekki sjerlega mikil f
virkilcgleikanum, vegna þess að
slfkt reynir enginn lifandi maður.
Annað eins er bara ímyndun og
heilaspuni. Það er ekki hótinu
hættulegra fyrir mann, sem er fjöl-
hæfur að eðlisfari, að leitast við að
ngjörva höndáhvert verk,“
sem svo er kallað, heldur en það
væri fyrir hann, að ætla að kapp-
kosta að verða fullkominn trje-
smiður í þeim skilningi, að geta
smíðað allt, sem úr trje er gjört.
Sú cnska forskrúfun, sem margir
Vestur-íslendingar eru búnir að
drekka inn í sig, að menn þurfi að
vera öfgafullir einræningar að hand-
bragði til þess, að geta afkastað
verki sfnu skammarlaust, er langt-
um hættulegri heldur en sú virð-
ing, sem Islendingar almennt hafa
borið fyrir því að vera fjölhæfur.
Fjöldi enskumælandi iðnaðarmanna
stendur hjer árlega auðum hönd-
um uppi, þegar þeim einhverra
hluta vegna bregst sú eina atvinnu-
grein, sein þeim hefir verið tamin
frá barnæsku. Þetta eru ýmsir
verkamannavinir farnir að benda á
að sje ha:ttulegt, og allir góðir for-
eldrar ættu að sjá svo um, að börn
þeirra væru ekki á flæðiskeri stödd
fyrir kunn&ttuleysi, þótt einn ein-
asti atvinnuvegur brygðist þeim.
Það er hætt einu auganu, nema vel
fari, og sama er um alla tjóður-
hæla-uppfrœðslu í atvinnumálum.
,,Eitt í einu“ er góð regla, en eitt
að eins undir öllum kringumstæð-
um er fásinna.
III. Að ámæla alþýðuskóla-
nemendum fyrir það, að hafa ekki
„ákveðið, að hvaða takmarki þeir
eru að keppa,“ virðist ekki sann-
gjarnt, þegar þess er gætt, að al-
þýðuskólafrœðslan er sá alþjóðar
grundvöllur, sem heimtaður er af
hverjum unglingi, hvaða starfsvið
sem honum kann að hlotnast á
fullorðinsaldrinum. Að það sje
„sannarlega kominn tfmi til þess
að hvert ungmenni á skólum vor-
um velji sjer eitthvert sjerstakt
starfssvið“ er þess vegna ekki
svaravert. Það ætlast enginn
frœðimaður til slíks af neinu ung-
menni, því sfður af sjerhverju ung-
menni. Meira að segja er háskóla-
nemendum hjer f fylkinu ekki lof-
að að velja sjer sjerstakt starfsvið
fyr en þeir hafa öðlast alla þá
frœðslu, sem veitt er á barnaskól-
um (Common Schools) og þá
frœðslu, sem veitt er á æðri skól-
unum (High Schools) og stundað
tveggja ára n&m & háskóla (Uni-
versity). Þá eru að eins tvö ár eft-
ir af háskólanámi þeirra, en þeir
eru ekki fyr áiitnir færir um að
bera skyn á það til hlýtar, hvaða
braut þeir sje hæfastir til að ganga.
Eftir þessari meðhöndlun hinna
lærðustu manna á skólamálunum
hjer að dœma, er það bláber barna-
skapur, að ásaka alþýðuskólabörn
fyrir markmiðsleysi eða hugsjóna-
leysi og þar af leiðandi gagnsleysi.
Engu sanngjarnara er það, að
bregða hinum fullorðnu Ný-íslend-
ingum um „hálfvelgju f öllum efn-
um“.
Hvað skyldi greinarhöfundurinn
meina með því, að ráðleggja þeim
að leggja niður úlfbúð út úr trú-
málum og stjórnmálum ? Að svo
miklu leyti sem slfk úlfbúð kann
að vera til, ber hún vott um óbil-
gjarna bardagamenn, eins og
brunnið hefir við hjá íslendingum
frá aldaöðli, en ekki um hálfvolgar
lyddur. Undirhyggjumenn og fals-
arar hafa ekki verið tiltölulega
margir meðal Ný-íslendinga, en
þeir hafa öðru hvoru átt f flokki
sfnum talsverða uppivöðslumenn,
sem frcmur kann að hafa skeikað
frá meðalhófinu til þeirrar hliðar-
innar, sern frá hálfvelgjunni snýr.
Allir slfkir menn eru svo skapi
farnir, að þeim mun veitast erfitt,
að samsinna það með höfundinum,
að einstaklings eignarrjettur geti
náð út yfir skoðanir á málefnum
mannfjelagsins, eftir að einstakl-
ingurinn hefir orðið svo framgjarn
að kasta þeim skoðunum & glæ fyr-
ir almenning. Það væri ekkert
nema ofdramb af nokkrum einstakl-
ingi, að ætlast til þess, að hann
mætti láta vaða á súðum f ein-
hverju sjereignarskjóli, svo að aðr-
ir menn hefðu ekki fullan rjett til
að lofa það eða lasta eftir þvf, sem
þeirra skynsemi næði til. Það skyldi
enginn maður ala upp f sjer þann
hroka, að gjöra slíka kröfu til mann-
fjelagsins.
Hvemig fer höfundurinn að vita,
að Ný-íslendingar sje „eins sicyn-
samir menn eins og landar vorir
nokkurstaðar,“ jafn sannfærður
eins og hann virðist um að þeir sje
hugsjónalausir / Eru þá hvergi
til íslendingar, sem hafa nokkrar
hugsjónir ? Eða er þetta út f loftið?
Hvernig veit hann að Ný-íslend-
irigar sje ,,eins iitulir eins og land-
ar vorir nokkurstaðar“ jafn sann-
færður eins og hann virðist um að
„hálfvilltir þjóðblendingar“ muni
fá meiri áhrif á 10 árum heldur en
Ný-íslendingar á þrjátfu ? Skyldi
hvergi vera til íslendingar, sem
jafnast að áhrifum við hálfvillta
þjóðblendinga ?
Þvf efast hann ekki um, að Ný-
Islendingar sje ,,meir en jafningjar
þeirra Þjóðverja og Pólverja, sem
hjer hafa byggt" þar sem hann cr
þess þó fullviss, að „suðurpartur
þessarar nýlendu vcrður innan
skamms algjörlega f höndum þess-
ara nýkomnu þjóðflokka, efnalega
stjórnfrœðislega og menntalega?“
Ef nokkurt vit á að vcra f þessu,
hefir höfundurinn ætlað að segja,
að þeir gætu verið meir en jafn-
ingjar, en væru það ekki. í mcnnta-
legu og efnalegu tilliti verða sumir
Islendingar á eftir sumum annara
þjóða mönnum í landinu, en slíkt
er ekkert nýstárlegur vísdómur,
því sama dóm má kveða upp yfir
hvaða þjóðflokki sem vera skal. í
stjórnfrœðilegu tilliti verða þeir á
eftir hverjurn þeim þjóðflokki, scm
hefir fleiri atkvæðum á að skipa,
og þarf víst enginn maður að furða
sig á þvf. í öllum öðrum skilningi
eru þessarstaðhæfingar hinar mcstu
fjarstæður. Allt þetta er að sfðustu
kórónað með þvf, að „fslenzkt mál,
fslenzkar venjur, “ o. s. frv., sje „f
það minnsta hjcr að hverfa úr sög-
unni“. „í það minnsta hjer ! “ Það
tekur út yfir, því að hvergi nokk-
urstaðar utan gamla íslands er á-
stæða til að gjöra sjer jafnmiklar
vonir um dálítinn varanleik ís-
lenzkra þjóðerniseinkenna eins og
einmitt hjer f Nýja íslandi.
Þal er svo f) rir þakkandi, að Ný-
í 1. geta enn þá haldið áfram að
bfta bein fyrir sig, ef einhverjum
skyldi þóknast að senda þeim fleiri
slíkar hnútur.