Baldur - 08.01.1904, Blaðsíða 1

BALDUR.
II. ÁR.
GIMLI, MANITOBA, 8. FEBRÚAR 1904.
Nr. 6.
Um náttúruskoðun.
Eftir
J. P. Sól-MUNDSSON.
(Framh.)
3. Að sjá hvað er samstœtt.
Fað væri ekki greindur inaður,
sem ekki gæti gjort greinarmun á
sy.kri, snjó, og salti, og þ<5 á það
að sfnu leyti sammerkt. Is, vatn,
og gufa cr ólfkara hvað öðru, en
er þó enn þá samstæðara í huga
manns. Eins og mönnum er nauð-
sy.nlegt að sjá hvað er sjerkenni-
legt til þess að verða skilningsgóð-
hvað er s.ameiginlegt til þess að
verða minnisgóðir. Það yrði eng-
um unnt að muna það sem nokkru
ur flókana sem.fyrir honum verða,
kemba þá, og lyppa, áður cn þeir
leggja honum til nokkurt voðar-
efni.
Þetta er auðsjcð hjá öltum nátt-:
úruskáldum. Þau vefa saman hina !
I
: samstæðu þræði, þangað til voðin j
! þeirra cr orðin áferðarfagurt glit- |
klæði. ,,Eins og þctta“ og „cins \
; og hitt“ eru viðkvæði skáldsins, ;
j þegar það er að líkja hlutum sam- '
! an og tengja eitt við annað. Á !
slfkri samtengingu þcss, sem sam- :
stætt er, byggist öll náttúrufrœði, j
og það verður náttúruskoðarinn að
hafa hugfast, ef hann vili muna
það, sem hann hefir skoðað ogskil-
ið, svo að það geti orðið honum f-
hugunarefni framvcgis á lífslcið-
inni.
næmi, ef hugmyndirnar væru ekki
festar saman f einlægum keðjum f
minni maona. Margur man alla
vfsuna, cf hann er minntur á upp-
hafið, cða sönglagið, ef hann nær
byrjuninni. Þetta er að rekja kcðj-
una, þegar maður nær í endahlekk-
inn, en sumra minni er svo sterkt
að þcir geta rakið keðjuna til beggja
enda, ef þeir ná í einhvern hlekk f
miðjunni. Til þcss að sannfærast
um, að minnið sleppir aldrei neinu
aftur úr forðabúri sfnu öðruvísi en
f svona samanhangandi kcðjunr,
hversu bláþráðóttar sem þær kunna
að vcra, þarf maður ekki annað cn
athuga, eftir klukkutíma samtal
við kunningja sinn, hvað það var,
scm samtalið byrjaði á, og hvernig
það f(5r að kornast út f það umtals-
cfni, sem endað var á. Maður get-
tu oft futðað sig á þvf, hvað end-
in'nn cr ólíkur upphafinu, án þess
keðjan hafi nokkurntfma verulcga
slitnað.
Þetta sannar manni, að það er
ekki til neins að ætla að glcypa fj
sig hin andlegu næringarefni nátt-
úrunnar f neinum bíigglum og:
kögglum. Það verður hver og éinn !
ftð hafa fyrir þvf, að grciða f sund-
4. Að gr/pa heildina. Sá 1
maður, sem situr við foss starandi
i og dreymandi, hann gctur verið j
j búinn að greina eitt frá öðru innan j
j sfns Ifkamlega sjónarsviðs, oghann
| getur verið búinn að tengja fbss-l
myndina við ýmislegt f huga sfn-
um, og samt setið uppi fneð sjer- j
vitringsskoðanir, sem gjöra hann j
minni mann en ekki meiri. ,,Hvcj
ólíkt heyrist þeim ölduhljóðið ?
Hve ólíkt skilja þeir garnla ljóðið ?“ !
Þetta er ekki af þvf, að maðurinn j
sje glapskyggn á það litla, sem
hann skoðar, heldur af þvf, að
hann athugar of fátt og ihugar
ekki nógu rækilega. Hann crj
þröngsýnn, sjer að eins parta til- :
j verunnar og það helzt partana,;
sem tengdir eru við sjálfan hann
j sem miðpunkt, en festir ekki sjón-
ir á tilveruheildinni, scm hann er
sjálfur lftill partur af, en alls ekki
jmiðpunktur í. ,,Myndir úr eigin
lffi“ geta verið leiðbcinandi eins
og lítil vasaútgáfa af stærri alls-
herjarmyndum, en sjergæðingur-
inn, sem horfir á tilveruna sem
ramma utan um sjálfan sig1 sem
,,aðalfígúruna,“ hann nær aidrei
sannri menntun út úr neinu, verð- J
ur aldrci sannur, göfugur mann-
dómsmaður, fyr en hann lyftir sjer
upp úr þvf foræði sjálfselskunnar.
í þcssu efni er annara mann-
þekking á náttúrunni dýrmæt að-
stoð fyrir einstaklinginn. Loft,
mold, og vatn er ekki líkt hvað
öðru, en það rennur saman f eina j
heild f huganum, þegar jurtagróð-
urinn cr fhugaður. Húsakynni,
fatabúnaður, og lifnaðarhættir
þjóðanna eru ólfkir, en þegar mað-
ur skilur sólarganginn og hvernig
hanti veldur árstfðamismun, þá
skilst hitt sjálfkrafa sem margbrot-
in hcild. Sá sem hugsar til að
mcnntast af þvf, sem skilningar-
vitin afla honum, hann verður að
vcra andlega hirðusamur, koma
skipulagi á f hugskoti sfnu, svo
hugmyndir hans sje ekki á tjá og
tundri f sffelldum glundroða, og
samræmisleysi. Sjerhver náms-
maður þarf scm fyfst að gjöra sjer
far um að ná umgjörð og aðal-
dráttum þeirrar heimsmyndar, sem
samtfð hans hefir að bjóða, og svo
er þar á eftir tiltululega vandalítið
vcrk, að ,,fylla inn í“ myndina
með hinum smærri dráttum, jafn-
óðum'og fróðleikur hans eykst.
Þcgar hinn lfkamlcgi sjóndeildar-
hringur náttúruskoðarans takmark- j
ar útsýnið, þá svífur hugur hans á-
fram, út, út, frá þvf landslagi, sem
umkringir hann, lengra, lengra,
frá jurtarfki, dýralffi, mannfjelagi j
þcssarar jarðar, út f hinn ómæli- j
lcga geim, og þar verður fyriraug-
um hans óteljandi grúi annara
jarða, kannske eins og okkar jíirð,
kannske öðruvfsi. Hann stendur
við í huga sfnum út í geimnum, og
horfir til baka, og horfir alítf kring
um sig. Hann finnur þá, að okkar
jörð er ekki miðpunkturinn, okkar
sól er ekki einusinni miðpunktur-
inn, af þvf að það erutil svo marg-
ar, margar sólir; en hann getur
ekki annað en hugsað sjer einhvcrn
miðpunkt þcirra allra. Frá þcssu
sjónarmiði sjer hann hvað okkar
jörð er lítill partur hcildarinnar, og
hvað landarcign eins manns er enn
þá smærri, og eigandinn sjálfur þ<>
hverfandi stœrð f samanburði við
eignina hans. Samt vaknar hjá
honum æðri virðing fyrir mannin-
um, fyrir sjálfum sjer, heldur erv
fyrir heillri hcimsálfu, þvf maður-
inn getur hugsað allt þctta, en
landið getur það ekki. Frá mið-
punkti alheimsins sjer hann hlutina,
ef svo mætti að orði kvcða, frá
sjónarmiði skaparans, og frá því
sjónarmiði verður hans eigið upp-
runalcga, jarðneska sjónarmið, að
eins eitt af ótölulega mörgum þröng-
sýnum sjónarmiðum. Þctta cr að
grfpa heildina, þótt hiðsljóskyggna,
mannlega hugskotsauga, sjái þar
ekki nema f þoku cða hálfriikkri f
samanburði við aúga alvizkúnnar.
(Framhald).
Lake Winnipeg Wiew Co.
BRIGHTMAN Bro’s,
C3-I3VOLI.
Jeg undirritaðitr verð staddurá
eftirfylgjandi stöðum — með öll á-
höld til að taka myndir, — seinni
hlutann af þriðju viku þcssa mán.,
ARNES,
HNAUSA, og
ICELANDIC RIVER.
Verð myndanna að eins $2.75
tylftin, ef fyrirfram er borgað, en
$3.00 ef helmingur að eins er borg-
aður fyrirfram en hinn helmingur-
inn við móttiiku myndanna.
Jcg fullvissa yður um gott vcrk.
Yðar cinlægur
S. H. Brightman.
,,Enginn hlutur er svo fólginn
að tfmalengd og sannlciki lciði
hann ekki f Ijós,“ sagði prestur
nokkur f vcizlu er hann tók þátt í.
,,Nema rnáske upphaf, viðhald
og cndir allra hluta, “ svaraði bóndi.