Baldur - 20.07.1904, Síða 1

Oliáð íslenzkt vikublað.
*
STEFNA: Að efla hreinskilni og
eyða hræsni f hvaða m&li, sem fyrir kcm-
ur, &n tillits til sjerstakra flokka.
BALDUE.
Eitt í sinni röð vestanhafs.
*
AÐFERÐ: Að tala opinsk&tt og
vöflulaust, eins og hæfir þvf fólki, sem er
af norrœnubergi brotið.
II. ÁR.
GIMLI, MANITOBA, 20. JÚLÍ 1904.
Nr. 28.
FRJETTIR.
*
Enn þ& er hervðrður um st&l-
gerðarverkstæðin í Sidney, N. S.
Verkfallsinenn fara friðsamlega að
öllu, en sítja þó við sinn keip.
V erksmiðjueigendurnir þykjast
samt ekki óhultir &n hervarðarins
enn þ&, enda kostar það þ& ekkert,
þvf bæjarstjórnin borgar kostnað-
inn. Sagt er að um 600 menn
sje farnlr að vinna þar. Meðal
þeirra eru nokkrir af hermönnun-
um sem komu fr& Halifax.
Þr&tt fyrir votviðratíðina, sem
nö hefir gjðrt vegi lftt færa f
Manchuríu, halda Japanar stöðugt
Afram hernaðinum. Það er ötlit
yrir að þeim finnist nauðsynlegt
að binda fljótt enda & stríðið, ef
það er mögulcgt. Fet fyrir fet
eru þeir að þokast nær Port Arth-
ur, en Rússar sleppa ekki þuml-
ungi ncma þcir megi tit. Það eru
þvf allhaiðar skærur milli þeirra af
og til, þó enginn stórtfðindi verði.
Foringi einn f liði Rfissa segir
að afstaða þeirra sje miklu tírðugri
en afstaða Lord Roberts hafi
nokkurntfma verið, f Suður-Af-
ríku. Hann segir að það hljóti að
verða langt þangað til Rússar
verði búnir að flytja nóg af hcr-
mönnum og fitbfinaði & herstöðv-
arnar, til þcss að þeir geti gjðrt
annað en verjast atlögum Japaníta.
—Fregn fr& Róm segir að Ja-
panftar hafi nfið Clungeao, sem
hvað vera lykillinn að víggirðing-
um Port Arthur, og þeir sje nú að
bcrjast um hæðirðar scm liggja &
milli Clungcao og Port Arthur.
Sama fregn segir að Japanítar
hafi eyðilagt herskipið Retvizan
og annað herskip til. Fregnin er
ógreinileg og bfða menn þvf með
óþreyju cftir n&kvæmari frjettum.
Nýkomin frcgn segir að
30,000 Japanítar hafi fallið fyrir
neðanjarðar sprengivjelum Rússa,
f grennd við Port Arthur. Fregn
þessi cr samt ekki fireiðanleg,
þvf að cins einn af fregnriturunum
gctur um þetta, og þó hafa fregn-
ir komið frfi öðrum frcgnriturum
fr& sömu stíiðvuin.
Frjett frft Skotlandi segir að 19
inanns, af þeim sem voru & gufu-
skipinu ’Norge' þcgar það fórst,
liafi verið bjargað af scglskipi, og
sctt & land f Þórshðfn f Færeyjum.
Fólk þetta hafði bjargast & b&t
fr& skipinu.
Demókratar í Bandarfkjunum
hafa útnefnt dómara Alton Brooks
Parkcr, frá Ncw York, sem forscta
efni við næstu kosningar.
Stdrkostlegt verkfall hafa sl&tr-
arar, og aðrir sem vinna við þess-
h&ttar, gjört f Bandaríkjunuœ.
45000 inanns hafa þegar tekið þátt
f verkfallinu. Það er búist við að
þetta verkfall hafi afarmikið tjón í
fiir með sjer, ef ekki semst br&ðlcga
milli verkfallsmanna og verkgef-
andanna. Verkfallsmenn hafa
hagað sjer mjög vel og engar óspekt
ir hafa &tt sjer stað. JUm orsak-
irnartil verkfallsins segir Mr.Donn-
elly, forseti verkfallsmanna, þetta:
, ,Við erum e.kki að bcrjast fyrir
auknu kaupi, heldur erum við að
berjast & móti kauplækkun. Við
b&ðum f fyrstu um 20 cents & kl.
tfmann en svo færðum við þá kröfu
niður f cents, f jftnf; nema I
Omahaoggrendinni.þarsemþaðvar
19 cents. Eigendur kjötverkstæð-
anna neituðu að borga meii*en 17
ákl. tfmann, og vildu ekki undir-
rita neina samninga, nema við lft-
inn hluta verkamannanna. Þcir
borga nftna 17 % cents og 15 ccnts
Menn gætu lifað & 15 cents & kl.
tfmann ef þeir hefðu stöðuga vinnu;
en & sumum verkstæðunum hafa
mennirnir ekki fengið að vinna
meira en 13 tfma ftr vikunni“.
Hinn 8. þ. m. vildi það slys til,
að maður nokkur, Albert Levine
að nafni, fjell f Niagara &na, mflu
fyrir ofan hið nafnkunna fossatröll.
Hann barðist með næstum óskilj-
anlegum kröftum móti hinum
þunga straumi, er leitaðist við að
draga hann niður fyrir fossinn.
Maðurinn sýndist samt mega bet-
ur cn straumurinn, og fet eftir fct
mjakaðist hann nær öðrum bakk-
anum, þar til hann n&ði f klettana
og var nærri búinn að draga sig
upp úr, þcgar kraftarnir þrutu og
hann fjell uppgefinn í fljótið aftur.
Hinn grimmi straumur svalg hann
þft í sig aftur, og eftir fáarsckúnd-
ur hafði hann þeytt herfangi slnu
fram af fossbrúninni.
Rússakeisari hcfir numið úr
gildi lög þau er ftkveða að p<5H-
tískum sakamönnum skuli hegnt
samkvœmt stjórnarskipun, &n
rjettarhalds. M&1 slíkra manna
verða þvf hjer eftir rannsökuð fyr-
ir dómstóluin landsins eins og önn-
ur sakam&l. Þctta kemur f veg
fyrir mikið af þeim útlegðar- og
dauða-dóinum, sem pólitfskir saka-
inenn, cða þeir sem grunaðir hafa
verið um pólitfskar sakir, hafa
orðið að þola & Rússlandi. Þctta
þykja einhverjar hinar beztu laga-
bœtur þessarar kynslóðar, og þær
eru það eflaust—fr& Rússum.
Stœrsta skip í heimi cr nú hið
nýja gufuskip ’Baltic‘,eign White
Star lfnunnar. Skipið er 726 fet
& lengd, 75 fet & breidd og ber
24,000 ton. Það rúmar 3,000
farþegja, fyrir utan 350 manna
skipshöfn. Þó skipið væri aðal-
lega byggt með þvf augnamiði að
það bæri mikið og gæfi sem mcst
þægindi fyrir farþegja, þ& m& það
heita gott gangskip, þar sem það
fer góða 17 hnúta á klukkustund.
Það fór sfna fyrstu ferð yfir At-
lantshafið & sjö döguni, þrett&n
klukkustundum og sjö mfnútum.
Sagt er aö Takahira, einn af
r&ðgjöfum Japaníta, hafi bcðið fje-
lag eitt í Texas að útvega sjer
100,000 ’bronko‘-hesta. Hestar
þessir eru hraustir og þrautscgir,
og þvf óvandfarið með þ&. Fyrir
þessa kosti &líta Japanítar hesta
þessa góða til að bera riddaralið
sitt, & hinum þreytandi hcrfcrðum
móti Rússanum.
Um 100,000 manna eru nú hús-
næðislausir f Kansas City, f Banda-
rfkjunum, sem afleiðing af flóðum.
Stjórnin f Washington hefir l&tið
senda 1,000 tjöld og 5 daga vista-
forða f br&ðina, & meðan verið cr
að rannsaka ástandið betur, 1 þeim
tilgangi að sj&, hvað gera þarf ti!
að afstýra vandræðunum.
Sir Alfred Hickman, cinn af
þingmönnunum f brezka þinginu,
hefir komið fram með tillðgu um
allmikla breytingu & tollögunum.
Tillaga hans fer fram & að leggja
innflutningstoll & alla kornvöru fr&
öðrum löndum en brezkum nýlend-
um. Kornvara fr& nýlendunum &
ekki einungis að vera tollfrf, held-
ur & að borga verðlaun fyrir hana.
Einnig &að bqxga verölaun fyrir
heima ræktað korn. Sir Hickman
reiknar svo út, að tollurinu & ann-
ara þjóða vöru borgi þessi vcrð-
laun og skilji samt eftir Á525. 000
að auk.
J&rnbrautarslys vildi til f Mid-
vale, New Jersey, hinn 10. þ. m.,
& Erie járnbrautinni. Vanalega
fólksflutningslestin rakst & skcmti-
lest sein hafði stansað til að taka
vatn. 17 manns biðu þegar bana,
og n&Iægt 50 meiddust meira og
minna.
Samningstilraunir standanú yfir
milli sl&traranna og eigenda kjöt*
vcrkstæðanna f Bandaríkjunum.
Tillaga Donnelly's.fyrir hönd verk-
fallsmanna, inniheldur eftirfylgj-
andi kröfur: Að allir verkfalls-
menn sjeu teknir f vinnuna aftur
iunan þriggja daga, og gefið sama
kaup og þeir höfðu áður, þar til
m&lið er útklj&ð; að þrfr menn,
sje kosnir f nefnd til að dœma í
m&linu; að sú nefnd samanstandi
af manni kosnum af verkfallsmönn-
um, öðrum kosnum af verkveit-
endum,|og þeim 3.,sem hinir tveir
koma sjer saman um;að kaupgjald
það sein þessinefndkemur sjer sam-
an um, sje gefið fr& þeim tíma sem
mennirnir byrja að vinna aftur; en
þó þvf að eins að engin kauplækk-
un eigi sjer stað. Verkveitendur
segjast viljugir að ganga að þessu,
að öðru en þvf að þeir vilja skuld-
binda sig til að hlýta nefndarúr-
skurðinum skilyrðislaust.
Oku herforingi er stöðugt að
þoka liði sfnu nær Port Arthur.
Engar áreiðanlegar frjettir en um
hrakfarir Japanfta, en ógreinilegar
frjettir af ýrnsu tagi birtast í blöð-
unum. Fregn fr& London segir,
til dæmis, að Japanítar hafi tekið
Port Arthur, en það þykir f mesta
in&ta ótrúlegt og hefir við engar
sannanir að styðjast, En búist er
við að eitthvað sögulegt gjörist
br&ðlega.
Eitt slysið enn vildi til n&lægt
Chicago 13. þ. m. Aukalest rakst
& vuruflutningslest. Aukalestin
brunaði &ftam með 40 mflna hraða
& klukkustund, þegar siysið vildi
til. 18 inanns dóu og um 68 særð-
ust.
Samningstilraunir milli sl&trar-
anna og eigenda kjötverkstæðanna
f Bandarfkjununi, standa nú yfir.
Óspektir nokkrar hafa &tt sjer stað
meðal verkfallsmanna f Chicago.
Verkfallsmenn f Sidncy hafa
& orði að jsetja út þingmannsefni
úr sfnum eigin hóp, við næstu rfk-
iskosningar.
Paul Kruger, fyrverandi forseti
1 ransvaal lýðveldisins í Suður-
Afríku, er dáinn. Lungnabólga
og hjartveiki urðu honum að bana-
meini. - Hann dó f Clarens &
Svisslandi, hinn 14. þ. m., klukk-
an þrjú f.m. Líkið var smurt
og verður jarðað í Clarens til bráða-
byrgða. Það verður sókt um leyfi
brezku stjórnarinnar, til að flytja
pkið til Transvaal og jarða það við
hlið konu hans, þvf hinn l&tni
hafði oft l&tið f ljósi þá. ósk að
hann fengi að hvfla þar. Mikill
söknuður yfir fráfalli hans er l&tinn
f ljós & Frakklandi, bæði vegna
þess, að Frakkar hufðu mikið &lit &
Kruger persónulega, og einnig
vegna þess, að þeir höfðu svo
mikla samhyggð mcð Búunum, f
frelsisstíði þeirra. Kruger gamli
talaði sjaldan um strfðið; en ef
minnst var & það, ljet hann f Ijós
trú slna & þvf að forsjónin mundi
enn þ& eiga eftir að rjetta hluta
Búanna.
Umhugsimarefni fyrir
konur.
SPURNINGAR OG SVÖR
SrURNlNG: Eigji bæði karlar og
konur, sem verða að hlýða lögum
Californiu að hafa rjett til að semja
þau lög ?
SVAR: Nei, að eins karlmenn
eiga að hafa þau rjettindi.
Sp. : En það hljóta að vera til
viss laga&kvæði sem sjerstaklega
snerta kvennfólk. Hver á að semja
þau?
Sv. : Karlmenn aðeins.
Sp. : Mega ekki mæður hjálpa
til að semja þau lög sem ákveða
hina lagalegu afstöðu þeirra gagn-
vart bömum sfnum ?
Sv. : Það mega þær ekki. Karl-
mennirnir skulu einir hafa rjett til
að semja slfk lug.
Sp. : Mega ekki giftar konur hafa
hund í bagga meðtilbftning þeirra
laga semákveða hve rnikill skerfur
konunni ber af eignum þeim scin
hún og maður hennár hafa satn-
eiginlega unnið fyrir.
Sv. : Þær mcga það ekki.
Sp. : Mega koííur ekki lij&lpa
til að semja þau lög sem &kveða
hvernig þær skuli verja, eða ráð-
stafa, sfnusn eigin eignutn.
Sv. : Nei. Karlmennirnir skulu
gjöra það.
Sp. : Mcga dtki skattgreiðandi
konur hj&lpa til að bfta titþau lög
sem ákveða hvernig skuli leggja
skatta á eignir sfnar, eSa hafa neitt
um það að segja hvernig slfkum
sköttum skuli variö?
Sv. : Nei: karlmennirnir eiga
einir að sj& utn það.
Sp. : Hver & að búa til lögin
sem &kveða sjerrjettindi giftra per-
sóna viðvtkjandi giftingunni, skiln*
aði o. fl.
Sv. : Karlmennirnir.
Sp. : Hafa mæður jafnan laga-
rjett eins og feöur, til barnanna,
samkvæmt þeim lugum sem karl-
mennirnir hafa búið til?
Sv. : Nei: faðirinn hefir einka-
rjettindi yfir bumunum, svo lengi
setn hann býr með konunni.
Sp. : Ef maðurinn deyr & undan
konunni, hve rnikill partur af þeitn
eignum, sem þau hafa sameigin-
lega unnið fyrir, tilheyrir henni
þá ?
Sv. : Helmingur.
Sp. : Ef konan deyr & undatr
manninum, hvemikill partur eign-
anna tilheyrir hanum þá?
Sv.: Allar.
Sp. : Hver bjó til þcssi lög ?
Sv. : Karlmcnnirnir.
Sp. : Eiga giftar konur fötin sem
þær eru f ?
Sv. : J&.
Sp. Ilvað þurfti langa baráttu til
að afla þeim þeirra rjettinda ?
Sv. Þrjú &r.
SP. : Er til nokkur stjómmála-
flokkur sem krefst siVmu rjcttinda
fyrir konur sem karla ?
Sv. : J&, sósfalistaflokkurinn.
(LAUSLEGA r>ÝTT).