Baldur - 31.08.1904, Side 1

Oliáð íslenzkt vikublað.
*
STEFNA: Að efla hreinskilni og
eyða hræsni í hvaða máli, sem fyrir kem-
ur, án tiilits til sjerstakra flokka.
B A L D U R
Eitt í sinni röð vestanhafs.
*
AÐFERÐ: Að tala opinskátt og
vðflulaust, eins og hæfir þvf fólki, sem er
af norrœnu bcrgi brotið.
II. ÁR.
GIMLI, MANITOBA, 31. ÁGÚST 1904.
Nr. 34.
FRJETTIR.
Herskipafloti Rfissa, austur frá
er að mestu leyti eyðilagður. Skip
þau sem komust inn á ýmsar hafn-
ir suður mcð Asíuströndinni,
hafa 116 flest dregið niður fána
sfna, og lagt 'niður vopnin. Jap-
anftar náðu lfka í eitt afskipunum,
sem komst undan, og sökktu þvf.
Skip þetta hjet ’Novik,1 og var
eitt af beztu skipum Rússa. Það
var álitið eitt hið hraðskreiðasta
herskip f heimi, þar sem það hafði
25 hnúta ferð & klukkustund.
Eystrasaltsfloti Rússa virðist
vera ferðbúinn; en óvfst hvenær
hann leggur af stað, eða hvort það
verður nokkurntfma. Er álitið að
hann hafi ekkert erindi austur, þar
sem Japanítar verði búnir að ná
Port Arthur og búa um sig áður
en hann geti komist þangað.
Port Arthur er rösklega varið af
Rússum, og ætlar Stoessel og lið
hans ekki að gefast upp fyr en f
fuila htiefana. Sagt er að Stoessel
hafi sent einum vina sinna ■ svo-
hljððandi skeyti: ,,Vertu sæll
vinur. Jeg kveð þig f sfðasta
sinn, því Port Arthur vcrður minn
legstaður”. En þrátt fyrir
hrausta vurn Rússa eru Japanftar
allt af að ná fleiri og fleiri varnar-
virkjum. Þcir gjöra hvcrja atlög-
una cftir aðra, og er sagt að mann-
fallið í liði þeirra sje afarmikið.
Það er áiftið að þcssar atlögur
Japanfta sje ekki ncma barnaieikir
f samanburði við það sern sfðasta
atlagan muni vcrða. Og er búist
vtð að hún verði gjörð bráðlega,
svo vissir eru Japauftar um sigur
að það cr farið að skreyta höfuð-
borgma, Tokio, til undirbúnings
undir sigurhátfðina, sem þar á að
halda þegar Port Arthur er unnin.
Rússar hafa gefið Bretuni leyfi
til að hjáipa til að finna skipin
„Smolensk" og ,,St. Pctersburg,1'
og færa þeim skipanir Rössa-
stjórnar um að tefja ekki framveg-
is fyrir skipum, sem flyttu vörur
milli óháðra þjóða. Þessi skip
eru hin sömu, sem stöðvuðu verzl-
unarskipin f Rauðahafinu. Bretar
hafa nú scnt tvö hcrskip til að
leita þeirra.
Þrfr trúarbragðaflokkar lijer í
Canada, Congregaticnalistar,
Methodistar og Presbiterianar,
eru að ráðgcra að sameina að cin-
hverju leyti þessa þrjá flokka.
Nefndir frá þessum flokkum ætla
að mæta f Toronto, 10. Novcmb-
er, næstkomandi, til að ræða þctta
mál.
Sonur Rússakeisara var skfrður
hinn 24. þ. m. með mikilli við-
höfn, eins og nærri má geta.
Bliiðin geta þess að þegar rfkis-
erfingjanum var dfft í skfrnarlaug-
ina, þá hafi hann argað—Hvflík
stórtíðindi! !
Borgarstjórinn f Chicago hefir
útnefnt ellefu menn úr borgar-
stjórninni, til að mynda nefnd, er
á að reyna að koma samkomulagi
á f verkfallsmálinu.
Lfkindi eru til að Canadastjórn-
in láti byggja kornhlöðu (elevator),
er taki 2, 000,ooo bushel af korni,
f Port Colborne. Þetta á að vera
gjört tii þess að ekki þurfi að flytja
eins mikið af þvf gegnum Buff-
alo.
Kornverzlunarmenn, sem hafa
ferðast um Manitoba og Norð-
vesturlandið, láta vel af útiitinu
með uppskeruna. Þcir hafa gjört
áætlun um að hvcitiuppskeran
verði 44,000,000, bushels, þettað
ár.
Vatnsflóð í Californfu hafa gjört
miklar skemmdir á járnbrautum,
svo lestagangur hefir verið stöðv-
aður á Santa Fe og Southern
Pacific járnbrautunum. Fióð
þessi eru sögð hin verstu er þar
hafa kom:ð um mörg undanfarin
ár.
Stórkostlegan afslátt á fargjöld-
um ti! Evrópu, hafa gufuskipa-
fjelögin gjört nýlega.
Voðalegur fellibilur æddi yfir
'oorgina St. Paul, hinn 21. þ. m.
Hraði stormsins var 180 mílur á
klukkustund. Leiknús eitt var
alveg eyðilagt; um 200 byggingar
mcir og minna skemmdar, brýr
brotnar; frjettaþræðir slitnir og
ýmsönnur mannvirki skemd eða
eyðilögð. Um 20 manns mistu
lffið og margir mciddust. Eigna-
tjón er metið um $1,500,000.
Scx íbúðarhús og eitt skólahús
brunnu f skógareldunum, f grend
við Nanaimo, hinn 10. þ. m. Hús
bœnda og íippskera öll hcfir
brunnið á því svæði, og Hamilton
púðurverkstceðið er f hættu. Járn-
brautarlestir hafa ekki getað kom-
ist ferða sinna. Hornbay eyjan
cr öll f einu báli.
Tvö börn, drengur og stúlka,
viltust 1 skógi nálægt Fort VVill-
iam Ont. Stúlkan er 16 ára
gömtil en drengurinn 12. Eftir 5
daga útivist kom stúlkantilbakajen
drengurinn var þá ófundinn.
Stúlkan er hættulega vcik eftir
hungrið og hrakninginn.
Rússneskir uppreisnarmenn f
París, segja það, sem áreiðanlegt,
að keisarainnan á Rússlandi hafi
fætt dóttur en ekki son. En af þvf
innbyrðisfriður Rússlands, og vald
keisarans var undir þvf komið að
hún fæddi son, þá hafi verið feng-
inn nýfæddur bóndasonur til að
fylla rfkiserfingjasætið. Þó þessi
saga sj* í mesta máta ótrúleg, þá
ber þó að gæta þess, að rússnesku
uppreisnarmennirnir hafa undra-
verða mögulegleika til að komast
að jafnvel hinum heimulegustu
leyndarmálum hinna rússnesku
aðalsmanna.
Maðurinn, sem sagt var frá f
síðasta blaði Baidurs, og sem 600
stúlkur á Englandi vildu eignast
hefir skotið sig. Iíatin var áður
búinn að senda fargjaldið handa
konuefninu, en fregnin um sjálfs-
morðið kom í tfma til að hindra
stú!kuna frá að leggja af stað.
Tvær konur urðu fyrir járn-
brautarlest nálægt Jerseyville,
Ont., hinn 19 þ. m. Þær voru
keyrandi og ætluðu yfir járnbraut-
ina rjett fyrir framan lestina, sem
var á brunandi ferð. Lestin lenti
á kerrunni og kastaði öllu saman
0
langa leið frá brautinni. Kon-
urnar köstuðust 100 fet f burt.
Þær dóu samstuudis.
Maður nokkur, Geo. Rice að
nafni, er heima á f Marietta, Ohio,
hefir höfðað mál á móti Standard
Oil fjelaginu, og heimtar $3,000,
000 skaðabætur. Hann segir að
fjelagið hafi neytt járnbrautafjelög-
in til að setja viðskiftavinum sín-
um óforsvaraniegt fiutningsgjald;
að það hafi opnað matvörubúðir til
að eyðileggja samkeppni sfna, og
á annan hátt haft af sjer 4,000 við-
skiftamenn, olfugjörðar verkstæði,
sem sje $750,000 virði, og verzl-
un er gefi af sjer $50,000 á ári.
Maður, að nafni Alfred A.
Knapp, var tekinn af lffi mcð
rafurmagni, f Columbus, Ohio,
hinn 19. þ. m. Hann hafði vcrið
tekinn fastur fyrir að myrða konu
sfna. Knapp þessi játaði að liafa
myrt fimm kvennmenn. Hann
framdi þessi ódáðavcrk að eins til
að svala morðfýsn sinni. Hann
hafði eytt þriðja parti af æfi sinni
í fangelsi fyrir aðrar sakir en
morð, þvf hann hafði ekki ver-
ið grunaður um þanri glæp fyr
en skömmu áður en hann var
; tekinn fastur f síðasta sinn. Mað-
j ur þcssi, ef mann skyldi kalla,
| gekk í kaþólsku kyrkjuna nokkr-
j um tfma áður en hann var tekinn
iaf lffi, og var prestur einn dag-
legur g(*itur hans í farigelsinu um
nokkrar vikur.
■—Líklegast heldur presturinn að
sjer hafi tekist að koma sál þessa
morðingjá beinaleið í sælustaðinn.
Sagt er japanfskir liðsforingjar
sje að æfa 5,000 kfnverska her-
menn, nálægt Nankin. og kenna
þeim notkun hins nýjasta og full-
komnasta herútbúnað. Einnig er
sagt að þessar heræfingar fari fram
á ýmsum öðrum stöðiim f Kfr.a-
veldi.
Nú er nýja járnbrautin milli
Selkirk og Winnipeg fullgjörð.
Fyrsta lestin fór eftir hcnni hinn
26 þ. m. Lestin fór þessar 24
míiur á þrjátfu mfnútum, og er það
býsna góður hraði. Fargjald
verður 6oc. aðra leiðina; en 8oc.
báðar Ieiðir. [Selkirkbúar vænta
mikils af þessu fyrirtœki. Þeir
búast við að mcnn, scm hafa störf-
um að gegna í Winnipeg muni
geta átt heimili f Selkirk, þegar
samgöngufcerin eru orðin svona
góð.
Mcnntun í Kína.
í Kína er bókmenntalegt at-
gjörvi lykillinn að öllum embættum
og virðingum, og hvergi annar-
staðar f heiminum er bókmennta-
mðnnunum veitt eins mikil Iotn-
ing eða vald. Merintun þeirra
byrjar á 8 tii 10 ára aidursskeiði,
og er þá byrjað að kenna nemend-
unum siðprýðisháttu alla, og cr af-
leiðingin sú að nemendur f Kfn
verskum skóium eru sjerlega hátt-
prúðir. Þegar nemandinn kemur
inn f skólann hneigir hann sig
fyrir töflu Confucfusar, og svo fyr-
ir kennaranum. Hið undraverða
minni Kfnverja er eflaust afleiðing
af æfingu þeirri sem það fær við
að læra tungu þeirra og bókmennt-
ir. Menntun stúlknanna er ekki í
neinum samjöfnuði við menntun
drengjanna; en þó eru menntaðar
konur a!ls ckki fágætar f Kfna, og
hin núverandi keisarainna er skarp-
vitur og vel að sjer, cins og heim-
urinn veit. Hin vatialega mennt-
un kvenna er innifalin í matreiðslu,
saumaskap, hannyrðum og skótib
búningi, fyrir hina littlu aflöguðu
fætur þeirra.
í öllum klnverskum borsum
o
eru ’prófsalir/ og búa stúdcntarn-
ir þar úti fyrir f littlum klcfum,
meðan á prófunum stendur. Ilvor
þessara klefa cr að eins nógu stór
fyrir einn stúdcnt, og fær hann
ekki að tala við nokkra sál meðan
hann er þar f haldi. Próf þessi
eru opin fyrir fólk af öllum stjett-
um, ncma leikurum. Prófin eru
'afarerfið, og standast þau ekki
meir en 20 af hverjum 2,000.
Þegar stúdcntarnir hafa unnið
fyrir sfnum nafnbótum fá þeir
mismunandi hnappa á húfurnar
sfnar. Síðustu prófin eru æfin-
lega haldin í Pekin, f viðurvist
f
keisarans, og 300 námsmenn a*
6,900 fá þá titilinn ’útlærður nem-
andi, ‘ cða L.L.D. Þegar stúd-
entarnir koma f prófsalinn er leit-
að á þeim, svo áreiðanlegt sje að
þeir hafi ekki nein blöð, eða ann-
að sjer til hjálpar við prófin, og
svo er þeim vfsað til sætis f saln-
um, sem rúmar 10,000 stúdenta.
Hver stúdent kemur með mat,
rúmföt og eldsneyti, handa sjá.1 f-_
um sjer, og býr f klefa sfnum um
tveggja vikna tfma. Hver þess-
ara klefa er ekki stærri en nauð-
synlegt er fyrir einn mann.og það
kemur ekki allsjaidan fyrir að stúd-
cntar deyja þar af áhyggjum og
ofreynslu. Þeir sem komast f
gegnum þessi hæðstu próf eru þá
nógu lærðir til að takast á hendur
hin æðstu og vandasömustu em-
bætti. Það eru ekki nema mjög
fáir, sem keisarinn veitir hina
miklu nafnbót, ’Hanlin nemandi'.
og eru þessir vitru menn kallaðir
'lauriati*. Lærðir mcnn 1 Kína
eru miklu fleiri en embætttn, sem
ríkið getur veitt þeim. Það er
sagt aðekkert skólanámf heiminum
veiti eins mikið af hversdags vfs-
dómi og göfugum siðferðiskenning-
um, eius og einmitt skólanám
Kfnverja. Kínverskur stúdentlegg-
ur vanalegu áminnið alla beztu part'
ana f bókmenntum þjóðar sinnar,
fyrir utan allar kenningar Confuc-
fusar. Menntunin er algjðrlega
þjóðleg. Verkamanns sonurinn
hefir alveg eins.gott tœkifœri eins
og ríkismanns sonurinn, tfl að
komast f ábyrgðarfulla stöðu, ef
hann hefir aðeins löngun til þess.
Meðferð á japanískum
börnum.
Flest hvítt fólk, mundi álfta
mcðferð á japaniskum börnum allt
annað en góða, en þrátt f> rir það
eru þau mcð hraustustu börnum
heimsins. Að vetrinum eru ung-
böm þunnt og óhlýlega klædd, og
að sumrinu er ekkert skeytt um
það, þó að sólin skini í litlu veik-
byggðu augun. Böru fátœkara
fólksins eru vanalega borin á baki'
móður sinnar eða eldri systkyna,
í einslags poka, sem ei* fastur við
■flíkina, sem móðirin eða systkyn-
in eru f. Það er ekki óvanaleg
sjón f Japan, að sjá svo iítinn
krakka, sem maður mundi ekki á-
líta meir en færan um að bera
sjálfan sig, með lítinn bróðir eða
systir sofandi á bakinu, og meira
að segja, að leika sjer með öðrum
börnum án þess, að sýnast vita
nokkuð af byrði sinni.
Næst þvf \ að sækjast eftir
góðum vinum er eftirsókn góðra
bóka.