Baldur - 26.10.1904, Blaðsíða 2

2
BALDUR, 26. OKTÓBER 1904.
BÁLDBR
er gefinn út á
GIMLI, ----- MANITOBA
Kcmur út einu sinni í viku.
Kostar $1 um árið.
Borgist fyrirfram.
Útgefendur:
THE GIMLI PRINT. & PUBL. CO.
LIMITED.
Ráðsmaður:
A. E. KristjAnsson.
Utanáskrift til biaðsins:
BALDUR,
Gimli, Man.
.
Verð á amáum aug’ýsingum er 25 cent |
fyrir þumlung dá'k»leDg<iar. Afsláttur er 1
gefinn á stœrri auglýaingum, sem birtast í j
blaöinu yfir lengri t{ma. Viðvíkjandi
slíkum afslætti og öðrum fjármálum blaðs
ins, eru inenn beðuir að anúa sjer að iáÖ3
manoinum.
MIÐVIKUDAGINN,, 26. OKT. I9O4 :
" ‘ ■ " 1 I
Tímabært
íhugunarefni.
Skyldi monnum ekki gefa á að ;
lfta, cf einhver segði að liægt væri
að selja farbrjcf mcð járnbraut j
bjeðan vestur að hafi fyrir 5 j
ccnts ?
Hætt cr nú við, að mörgum I
!
fcætti það heimskulcg staðhæfing,!
og þóhafa hámenntaðir fræðimcnn '
látið sjer þetta um munn fara.
Legar menn vilja hafa eitthvað j
saman við fjarlæga kunningja sína
að sælda, þá skrifa þeir þcim.
Fyrir það vcrða mcnn nú að borga j
2 cent. Mcð tfmanum ættu þeir að
gcta fundið þásjálfir fyrir álfkamikið ;
og nú kostar að ’registcra’ brjef. :
Þctta virðist vcra hin mcsta
fjarstæða nú, en það cr samt ckki i
í
svo vitlaust sem margur kann að :
fmynda sjcr.
Elcstar jáinbrautir á ÞÝZKA- j
LANDI hafa f mcira cn hálfa •
öld verið stjórnareign, og fyrir)
nokkrum árum var hagur þeirra
sá, að allt það, scm inn kom fyrir l
farþegjafiutning, nain tæplcga 85 (
inilljónum dollara um árið, en
hreinn ágilði af brautum stjórnar-
innar var fullar 119 milijónir.
Þótt allir þeir, scm ferðuðust með .
stjórnarbrautum Þýskalands, hefðu
verið fiuttir f^’rir ekkcrt, þá hcfði
stjórnin samt haft 34 milljónir í
hreinan ágóða af brautum sfnum
það árið.
í
Tala þcirra farbrjcfa, sem stjórn-
in scldi þetta ár, var 426,056,250.
Ef þau hcfðu upp og ofan verið
scld fyrir 5 cent, rjett eins og
frfmcrki á brjcf cru hjcr scld fyrir,
2 cent, hvort sem brjefin ciga að
fara langt eða skammt, þá hcfðu
þær tekjur orðið $21,302,812.50.
Mcð þessu farþcgjaflutningsgjaldi,
og sömu umferð f landinu, hcfði
* Ef einhver skyldi vefengja
þetta, þá á það að finnast f
stjórnarskýrslum Þýskalands
fyrir árið 1890.
ágóðinn þá orðið rúmlega 55 millj- gjöldum eru innifóignar rúmar 71 Um ENGLAND þarfekkert að
ónir, en eins og gefur að skilja! milljónir, sem það árið voru lagðar tala. Þar er ekki neinn órói út af
mundi umfcrðin vera mörgum: f eftirlauna og sjúkra sjóð fyrir járnbrautarmálum, þvf að þar á að
sinnum meiri, ef gjaldið væri ekki verkamenn á brautunum, og samt gjöra iárnbrautirnar að þjóðcign á
miðað við vcgalcngdir, alveg eins! er hreinn Agóði f þjóðarinnar vasa næstkomandi ári (1905). Þcss
Og það cr reynzla hverrar þjóðar, yfir 50 milljónir á þcssu eina ári,
að brjcfaviðskifti vcrða þvf meiri, þrátt fyrir hin lágu fargjöld. Þar
sem burðargjaldið cr lægra.
f landi er nú nýlega byrjað að selja
vegna cr það nú svo afarárfðandi
fyrir enska auðmcnn, að geta kom-
ið fje sfnu f veltu hjer f CANADA,
en það ættu landsmenn að geta
skilið, að þegar sex Kyrrahafs-
brautir geta komið sjer saman í
Bandaríkjunum, þá muni ekki
Hún borgar verka- landið eins og 'frfmcrki', hvort tveimur eða þremur verða nein
Menn halda nú máske, að þetta í farbrjef sem gilda fyrir stór belti
komi til af einhverri sjerstakrí! af landinu, reiknað út frá einum
sparsemi þýzku stjórnarinnar, en : miðpunkti, og verða væntanlega
ekki er nú hægt að hrósa henni i innan skamms látin gilda fyrir allt
fyrir það.
mönnum sfnum 121% meira en j sem leiðin er löng eða stutt
’prfvatjárnbrautarfjelögin‘ þar
j skotaskuld úr þvf hjer f Canada,
I HOLLANDI cru ekki til, þegar fram lfða stundir.
Ofanritaðar upplýsingar eru á-
reiðanlcgar. Þær eru tcknar cftir
ritum viðurkenndra froeðimanna,
1
sem hafa fyrir sjer stjórnarskýrslur!
hinna ýmsu þjóða, sem nefndar
landi borga, cða $2.21 4móti$i;nema tæpar 2 þúsundir mílna af
hjá ’prívatfjelögunum'. Það er því: járnbrautum, þvf að þar nema
ekki til neins að búast við þvf, að' vatnavcgirnir' 5 þúsundum mílna.
aukin járnbrautasamkeppni skapi j Stjórnin á rjcttan helming af braut-
hærra kaupgjald í löndunum, held-junum, en hún flytur 2/i, af öllum
ur en þjóðcignarbrautir. Enn- j járnbrautafárþegjum og 5/7 af öll-j eru.
frcmur má benda á það, að í Banda- um vörum, sem fiuttar cru þar mcð j Af þessu geta menn sjeð, að
rfkjunum eru ekki nema 4 menn í i járnbrautum. Það sýnir hvernig það er ekkcrt undrunarefni, þótt j
vinnu á móti hverri mílu af braut, ^ samkeppnin fcr milli almennings
en f Þýzkalandi hafa 13 racnn1 og einstaklinga, þegar þjóðin er
vinnu á móti hverri mflu. j vöknuð til meðvitundar um sfna
Ekki kcmur þctta heldur til af;eigin hagsmuni. Svona á það að
þvf, að brautirnar hafi kostað svo
b
vera.
Þetta er það, sem við Ca-
Iftið, að afborganirnar, sem þarf j nadabúar þurfum að fá, til þess að
til að mæta þvf, sjc lágar. Stjórn- sýna C. P. R. f tvo heimana, ef
in þurfti að leggja svo mikið í söl-
urnar við að kaupa ’prfvatfjelögiri‘
f fyrstu af höndum þjóðarinnar, og
hefir síðan sctt allt í svo fullkomið
ástand, að peningarnir sem í braut-
inni liggja, nema nú fullum 92 þús-
undumáhverja mflu. Samkvæmt
Blair, með allri sinni þekkingu á
járnbrautamálum, benti canadisku
þjóðinni f þjóðeignaráttina, úr þri
að harin ha fði nro m.iklum dreng- \
skap á að slcipa, að taka v e 1-1
ferð þjóðarinnar fram yfir
hagsmuni auðvaldsins.j
kaupgjaldi
vinnuáhiildum á
Þýzkalandi hcfðu brautirnar orðið
svo ódýrar, cf stjórnin hefði byggt
þær á eigin reikning, að vöruflutn-
nokkur sncfill af þjóðrækni er til í
landsmönnum, ogþettaer það, sem
C. P. R. fjelagið óttast meira held-
ur en tfu Grand Trunk fjelög.
í VICTORI AI'YLKINU f
Ástralíu er ckki annað til en þjóð-
eignarbrautir.
Verkaiaenn hafa
Dúfan úr hrafnsegginu.
I sfðasta Lögbergi stendur löng
grein um þjóðeign, eftir S.B.Bene-l
diktsson. Þar lætur hamx það f ‘
þar 8 stunda vinnu á dag og 30% fyrsta sinni 4 *vi sinni f ljós, að .
hærra kaup heldur cn hjer f landi. i hann sÍe ’sósfaIisti‘’ °S virðist æti‘
Fólksflutningsgjald er þar 1 cent
fyrir 3 mílur, cn hjcr er það nú 3
ingsgjald hcfði mátt vcra helmingi cent fyrir 1 mflu, og samt hefir
lægra en það cr, farþegjaflutningur i stjórnin haft yfir $1600 á ári f
ókeypis, kaup verkamanna $100 hreinan ágóða af hrerri in/lu, eða
meira á mann um árið, og samt, þvf sem næst allt, sem hún þarf
til þcss að standast allan stjórnar-
kostnaðinn.
í NÝJA SJÁLANDI er á- j
standið svipað því, sem er í Vic
'a
grein fyrir verkamenn.
Svo mikið er þá vfst, að þjóð-
j ast til þess, að íslenzkir ’sósfalistar'
yfirleitt verði ginningarfffl sfn 1
nafnsins vcgna.
Meðal annars spyr hann hvenær
dúfa hafi komið úr hrafnscggi, og
er þvf fljótsvarað. Það hefir verið j
þegar ’sósfalismus* kom úr ’anar- j
kismus* f hans eigin híifði. Það
egg hefir að líkindum ungast út!
við samskonar vclgju eins og fiski-
hefði allt gctað borið sig.
Reynzla þeirrar þjáðar, sem
er f>/ ri. rmi/nda rþjóð heimsins,
sýnir þannig Jirað þjoðéignjárn-
hrauta getur haft að þýða :
A XXA ÐHI ’O R T feikilegan
gróða fyrir fjehirzlu rfkisins,
EflA lágt fiutningsgjald fyrir
ferðamenn, og hátt kaup, stuttan
vinnutfma, ogmannmargaatvinnu ;ur flutningsgjaldið 1 cent fyrir 3 j.sem tl! cr- skuil ætia að íara að
mflur, og græðir samt um $1200 á leiðbeina hinum íslenzku sósfalist-
ári á hvcrri mílu. Hvergi f heim- um f stjornmálum. Það getur
eign hcfir gcfist vel annarstaðar, inum hcfir þjóðcignarskoðunin náð
og cr þá nokkur ástæða til að tefja , sjer eins niðri, cnda hcfir cngum ;
fyrir þvf, að innleiða hana hjcr í manni heppnast þar, að verða, umbwtt, cn anarkistar vilja fá
Canada ? Er ekki hægt að fá jafn 'milljóneri*. Gróði stjórnarinnar á ; Hjórnarfanð afnumið.
hciðarlega stjórn hjer eins og á járnbrautunum, ritþráðunum, og j
raddþráðunum, nægir upp í alla
toria. Þjóðin á allar brautirnar, j ^álarifgjörðin f Selkirkingi fyrir
hefir byggt þær að mestu Icyti j i<osninRarnar árið
sjálf, lætur mcnn sfna vinna 8j En svo maður sleppi öllu gamni,
stundir á dag, borgar þeim 30% Þ* cr tað ckki fyrirgcfanleg ó-
hærra kaup cn hjcr er borgað, set- svífni, aðsáeini fslcnzki anarkisti ,
ckki samrýmst, sem svo er óskylt.
’Sósfalistar' vilja fá stjárnarfarið
Þýzkalandi ?
Stjórnin í AUSTURRÍKI á sambandsstjórnarskatta.
yfir 11 þúsundir mflur af beztu
Þcssu tvennu er ekki mögulegt
að koma heim og saman, og það
vcit hr. Sigfús ekkert síður en aðr-
Að undanförnu
Vilji mcnn nú til samanburðar j ir ’anarkistar'.
járnbrautum, scm til cru, og bcfir rcnna huga sfnum yfir f BANDA- liefir hann að cins flutt anarkista-
lagt f þær scm svarar fullum 93 RIKIN, þá cr annað þar uppi á skoðun , cn nú virðist þvf miður
þúsundum dollara 4 hverja gtílu. tcningnum. Þar eru scx Kyrra- ' koma fram hjá honum ’anarkista-
Tala vcrkamanna þar ncmur 11 j háfsbrautir, scm að nafninu til eru j framkvæmd . Aðferðir anarkista
mönnum á móti hvcrri mflu. Þar f samkeppni hver við aðra, cn koma ; cru nú orðnar svo kunnar urn allan
er fargjald lægra en nokkurstaðar i sjer þó furðu vcl saman um að flá.heim, að það má furðu vel átta sig
Frá Buda- þjóðina. Þær hafa f raun rjettri j á þcim.
annarstaðar f Evrópu.
pest til Cronstadt, sem er 457 ckki kostað ncma 96 mflljónir doll-
mflur, er fargjaldið á þriðja plássi ara, en taka ágóða af 268 milljóna
$1.53, og fyrir akuryrkjuverka- höfuðstól, sem cnginn hefir þurft
menn, sem cru 10 eða fleiri f hóp, að borga 172 milljónir af úr sfnum
og aðra verkamcnn, sem eru 30, vasa, af þvf að hvergi hefir þurft
eða fleiri, er fargjaldið sett niður að brúka þær. Svonafaia prfvat-
um helming úr þessari upphæð. fjelögin1 að þvf, að græða, og einn
Ár;ð 1F98 voru allar tckjur þessara fyrvcrandi rfkisstjóri hcfir opinber-
stjórnarbrauta næstum þvf 108 lega sýnt fram á, að þessi sex fjc-
milljónir dollara, cn öll útgjöldin lög sjc búin að ræna 500 milljónum
rúmar 57 milljónir. í þessuin út- dollara af Bandarfkjaþjóðinni.
Sem ’anarkisti1 óskar hr. Sigfús
cftir cyðileggingu alls stjórnarfars,
og telur það skyldu sfna, að láta
ekki sitt litla eftir ligg'já, að undir-
búa sem bezt og fljótast f haginn
fyrir þá glötun. Þcssi glötunarþrá
er hið hræðilega einkenni á öllum
’anarkistum', og hún stcypir þeim
út f aðferðir, sem ekki eru sam-
boðnar heiðarlcgum mönnum. Hún
kemur þcim stundurn til að vera
morðingjar, og stundum til að vcra
falsarar. Þegar þeir gcta komið
einhverjum þjóðhöfðingja fyrir mcð
sinni cigin byssu, þá er að gjöra
það. Þegar þcir vonast cftir að gcta
aukið almenna óánægju mcð þvf
að fá sem mesta kúgunarlöggjöf
innleidda, þá er að brúka það, en
til þess verða ’anatkistarnir* að
ganga beinlfnis f lið mcð þeim,
sem ósvffnastir cru, í því trausti,
að kúgunin hefni sín sjálf eftir á.
Þannig verða þeir f bili að gjörast
falsarar gagnvart þeim, sem þeir
þykjast vera að styrkja. Þetta er
rjett eins og að hjálp'a til að herða
saman varpið á skónum, svo lýður-
inn kveinki sjer nógu tryllingslega
og brjóti öil bönd af sjer, þegar
nógu hart kreppir að fœtinum allt
f einu.
Þótt hr. Sigfús hafi kannske les-
ið um það, að þessi aðfcrð hafi
órðið ’anarkismus’ til einhverrar
eflingar f öðrum liindum, þá er það
hlægilegur leikaraskapur af honum,
að fara nú að fylla flokk ’líberala*
hjer í landi í samskonar skyni.
Það er auðvitað rjctt álitið, að þvf
meira sem þjóðeignarstefnan og
aðrar ’sósfalistaskoðanir' rj'ðja sjer
til rúms, þvf betra og fdðsælla
verður þjóðlffsástandið, og þvf örð-
ugra vcrður ’anarkistum' að koma
óánægju af stað og útbreiða kenn-
ingar sfnar. Þess vcgna cr það
vel Ifklegt, að allirþcir ’anarkistar1,
sem kunna að vcra til f Canada,
hafi komið sjer saman um, að fylla
þann flokkinn, scm nú vill hatda á-
fram sem mestri auðvaldskúgun
og setur sig upp 4 móti þvf, að
breyta stjórnarfarinu til ágóða fyr-
ir alþýðuna.
Sje það trú hr. Sigfúsar, að ’lf-
beralflokkurinn’ muni sýna af sjer
svo mikla ósvffni f framtíðinni, að
canadiskri alþýðu vcrði ofboðið og
vcrði við það móttækilcgri fyrir
’anarkismus1, þá er honum cinum
það mest viðkomandi, hvort hann
fylgir sinni ’anarkistaskoðun' mcð
’anarkistameðölum ‘, en þvf má
hann samt ekki búast við, að non-
um haldist það uppi, að gjArast
sjálfkjörinn leiðtogi ’sósfalista*, til
þess að láta þá drepa niður sitt eig-
ið málefni. ’Sósfalistar" vita cins
mikið um rjettan skilning á sfnum
eigin málum eins og nokkur ’an-
arkisti' veit, og þeir skilja það full-
vel, að það er nú mest um að gjöra,
að láta ekki ’tfbcralflokkinn ‘ koma
sfnum fyrirhugaða slagbrandi um
50 ár fyrir alla þjóðeignarmííguleg-
leika. Það þarf ekki til við ’sósfa-
listana*, að hampa framan f þá
neinni þjóðeign. Þeim er nóg að
vita það, að ’ifberalar* hafa ákveð-
ið, að gjöra þjóðeign ómögulega um
hálfa öld, f það minnsta, og það
nægir hverjum ’sósfalista* til þess
að berjast 4 mófi þeim með hnjám
og hnúum. Þetta lftur út fyrir að
i sje ofvaxið skilningi hr. Sigfúsar,
' og það sýnir hversu langt hann cr
frá þvf, að vera ’sósfatisti*. Hann
er vfst enn, eins og hann hefir
I verið, ’anarkisti', sem hver einasti
j ’sósfalisti1 neitar að taka tit greina.
Það er tilfinnanlegast, að hann skuli
j hafa fengið hina nauðsynlcgu upp-
j hvatningu til að beita sfnum ’an-
!
arkistameðölum1, einmittsiimu vik-
una sem konan hans lætur sitt blað
flytja hvcrja greinina annari ’sósfa-
listiskari‘ ; yfirlýsingu um það, að
stjórnarstefna ’lfberala' sje ,,rotin
og landi voru til niðurlægingar; og
upphvatningu í gegn um fagra
fornsiigu til drengi!egra dyggða.
Við ’sósfalistarnir1 tökum þá kon-
una fram yfir manninn. Við vor-
kennum ’anarkistanum' að hafa
gjörst ginningarfífl, og ncitum hon-
um alveg um það, að vcrða hans
ginningarfífl".
Ef hann, eða nokkur annar ’an-
arkisti', gctur nokkurntfma sam-
rýmst sönnum ’sósfalista*, þá get-
ur dúfa fæðst úr hrafnseggi.
Burtu mcð Grand Trunk blóð-
; suguna, auðvaldskúgunina, 50 ára
j slagbrandinn, —undir öllum kring-
umstæðum. Þá hcfir maður þó frf-
j ar hendur og dálftið ráðrúm, hvort
j sem ’conservatfvum* er trúandi eða
I ekki. Þá koma dagar og þá koma
j ráð. Látið ekki kjassmælgi, pen-
j inga, eða brcnnivfn binda okkur f
50 4r. SðSlALISTI.