Baldur - 23.11.1904, Blaðsíða 2

2
BALDUR, 23. NÓVKMBEK 1904.
B-í'LDUR
er scfinn út ú
GIMLI, ------- MANITOBA
Kemur út einu sinni f viku.
Kostar $1 um árið.
Borgist fyrirfram.
Útgefcndur :
THE GIMLI PKIXT. & I’UBL. CO.
LIMITED'.
Rúðsmaður :
A. E. Kristjánsson.
Utanáskrift til blaðsins:
BALDUR,
GiMLr, Man.
Verð k smi.am aug'ýsingum er 25 cent
fyrir þumlung dá’kalengdar. Afalííttur er
gefinn k atkí-rri auglýaÍDgum, sem birtaat í
bladinu yfir lengri tíma. Viðvíkjandi
alt kum afalætti og ððrum fjármálum blaða-
ina, eru menn beðnir að anúa ajer að nlðs-
manoinum.
míðvikudaginn, 23. n<5v. 1904
* Grátt er gamíinið.
ÖIl ósköp og s'kelfing hafa um
tfma gcngið á meðal ’heldra fólks-
íns'1 í Winnipeg við undirbúning á
tilkomumikilli sýningu á stásshunc1-
um og stássköttum. Aðallega cru
það stássfrúr (fine ladics), sem
stancla fyrir þessu þarflcga stáss-
fyrirtæki, og bæði dagblöðin og
búnaðarbluðin f Winnipcg hafa
sjeð srtma sinn í því, að gjöra dýrð
þessa fyrirtaikis sem mcsta.
Allt slfkt tilstand mcð þessar
Jifandi stássgcrscmar er nú að vfcrða
mjög mdðins í ’mcnntuðu* löndun-
um, og er þefta því eitt af mörgu,
scm ber vott um hina vaxandi
menningn Winnipcgborgar.
Sjcrstaklega cru afmælisveizlur
hunda og katta að verða hæstmóð-
ins meðal hins ’allrahelzta heldra
fdlks', og situr þá hundurinn, sem
A afmælið, á háum stól við cndann
á borðinu, f skrautklæðum og með
brjósthlíf nælda framan á sig, cn
boðsgcstir hans í röðum á báðar
hliðar, með sfna hefðarfrúna hver
að baki sjer, tíl þess að siða sig til
°g flytja matinn upp að kjafti sjer.
Til þcss að hafa eitthvað fyrir
sfna fyrirhöfn, eru frúrnar vanar
að hleypa fáeinum köttum inn f
veizlusalinn að afstaðinni máltíð,
og hlusta um stund á hina upplífg-
andi skothríð, scm þá clynur á.
Þetta cr svo dæmalaust ’fín og
smekkleg* skemmtun, allt öðruvfsi
en ólukkans liesta-atið, sem þeir
höfðu þcssir ’gömlu iandar* í forn-
öld, eða nauta-atið hjá hinum ósið-
uðu Spánverjum. Það er ekki held-
ur aðrir en ríkasta og ’menntað-
asta’ fólkið scm leuf</ur stund á
þetta til þess að stytta sjcr stundir,
þvf það er svo óflnt að vinna að
elclhúsverkum og barnahirðingu,
að til þess cru ráðnar ambáttir og
þjónar af lægri stigum, helzt svart-
ir. Ef cin milljóneradóttir er al-
mennilega ’mcnntuð1, þá er sjálf-
sagt fyrir bana, að hafa hundinn
sinn með sjer f gull eða silfur keðju J
og sinna honum sjálf, en þegar
hún fullorðnast og fæðir af sjer j
barn, mcð mannlegum líkama, scm
getur lært að ganga upprjettur, og !
með guðlcgri sál, sem gctur lært
að skynja mismun góðs og ills, þáj
cr jafn sjálfsagt, að hún láti lækn- j
irinn sinn fara á einhvern fátækra- !
spftala og Icita þar eftir stúlku,
sem fyrir stuttu liafi alið barn, og
útvega hana, cins og það væri ný- j
borin skepna, til þess að láta barn-;
ið milljóneradótturinnar sjúga sig.;
Að slfk móðir, svo rfk og ’mennt- !
uð‘ og ’göfug', þrífi barnið sitt j
sjálf, eða veiti þvf nokkra aðra um-
önnun, kcmur ckki til nokkurra;
mála. Það væri ekki samboðið
1
j hennar stöðu, að leggja sig niður
j við ncitt slíkt, og það væri jafn ó-
tilhlýðilcgt fyrir hana, þegar hún
heldur afmælisveizlu stásskattarins
eða hundsins sfns, að eftirláta
. nokkurri annari konu þann heiður,
i að sitja á bak við hann til að mata
hann.
Margir muna cftir hinni heims-
frægu siigu cftir H. C. Andersen :
,,Litla stú'kan með eldspfturnar".
Sú saga hcfir hrifið viðkvæmni'
allra þjóða, en jafnframt reitir hún
hvern dugandi mann til rjettlátrarj
rciði gegn hinni hóflausu ósanngirni
f mannfjelagsskipulaginu. Hið
sama er sannarlega óhætt að scgja
um þá hryggðarmynd, sem upp
gctur runnið í huga manns, þcgar
þctta tvennt er athugað I einu :
t
Inni í skrautstofum kostulegt
veizluborð, þakið dýrindis krásum
frammi fyrir röð af skrautbúnum j
hundum, sem ósœmilega auðugar i
konur vcita samskonar umönnun, j
eins og hinar fátækari systur þeirra j
leitast við, — oft með vcikum,
burðum, — að láta afkvæmum sín-;
um f tjc ; og úti á hjarninu liópur'
munaðarlausra barna, sem fyrir
hungurs sakir snöltra um götur
stórborganna cins og glcpsandi
vargar, og eins og hrekkjóttar ó-
tcmjur sakir umönnunarleysis þeg-
ar svaitholunum er ekki skotið
scm skjólshúsi yfir þau fyrir 6-
knytti þeirra. Slfk hugskotssjón
er þó sannarlega enn hryggilegri
en það, sern Andersen er að lýsa,
og ckki er það sœmilegt fyrir
nokkurn mann, scm hefir atkvæð-
isrjctt og þar af lciðandi siðferðis-
lcga ábyrgð á stjórn síns mannfjc-
lags, að láta sjcr f Ijcttu rúmi
liggja ástand þeirrar þjóðar, scm á
tvær slfkar myndir virkilega í fór-
um sfnum mcð engu þykkra milli-
bili cn einni rúðu.
Það er grátt gaman, rcglulcg-
asta kattargaman, — sama gaman-
ið, sem - stássmeyjarnar una' við í
í vcizlusölum kvikindanna sinna —
' rótgróið í hugum þeirra manna,
'sem dirfast að gjöra spott að um-
1 bótatilraunum hinna fáu, og hlægja
f gaupnir sjer að skömmum og
viirnmum sinnar eigin þjóðar. Slfkt
’ alvörulcysi er öllum öðrum en
heimskingjum og föntum til minnk-
; unar. Nýtir menn eiga að íhuga
sem bezt alla hluti sjálfir, og taka
feginshugar allri aðstoð í þá átt,
og sv(j ciga þeir að ráðfæra sig við
guð og sína cigin samvizku, en hinna frjálsu og óháðu ríkja f Vest-
hvorki við Bakkús njc Mamtnon. ! urheimi !“
Úti
i a
reginhafi.
-:o:-
Jámmundum Ægir að eimknúðum
drcka
Næst segir höfundurinn :
; „Þessi bók sýnir hina nákvæm-
ustu þekkingu á kostum landsins,
! og hugprýði þjóðarinnar. Hún (
fólkið eraðgjöra, þau eiga að skapa j rífur f agnir mauravefi konungs- rtðsIeSa spenmr, en dœtur hans
almenningsálitið, en ekki láta það j tignarinnar, og hina sárgrætilcgu rC a’
þvf þá er saltið dofnað, j fjarstæðu, að Vesturheimur væfi j grátbólgnum höfðum frá hafsjóum
citt augnáblik háður Bretlandi. } sfejóta,
I>ctta kveikti ljós í brjósti hvcrs lirfna dimmum róm’.
Vesturheimsmanns, og var f raun }
og vcru frumorsukin að frelsisyfir- j Sœfákur hamast á hafdjúpi kuldu,
} Holskcflu klýfur en rckur gegn
Öldu.
Ægir 'vill hefna og ógnunum hvæsir
undan holum góm’.
Alíra sfzt eíga blöðin að láta sig
það nokkru skiftahvað almennings-
álitið kann að vera, eða hvað ríka
skapa sig,
og með hverju á þá að selta það ?
Svo á heilbrigt, alþýðlegt almenn-
ingsálit að lQggjast þannig cins og
farg yfir hið svo kallaða heldra | lýs;no-unni‘ ‘
fólk, teprurnar og gikkina, sem líta !
niður á fjölda hins starfandi lýðs inni:
og kalla hann skrfl, svo að bæði j Þe^a :
■W
konUr og karlar láti sjer segjast og j
í öðrum kapftula, mcð fyrirsugn
Athor Soldier', lesum við j
betrist við það ; svo að stássmeyj-
arnar læri að blygðast sín fyrir ó-
manneskjuskap sinn og ónáttúru,
og auðkóngarnir hætti að fá lög-
verndun fyrir svikráðum sínum og
ofrfki gagnvart alþýðunni, sem fyr-
ir þvf vcrður.
’Ever tlio Riglit
Comes Uppermost*.
-:o:-
(Niðurlag).
Þetta var árið 1775. Daginn
eftir var Virginíubóndinn, George
Washington,
hersins“.
skulum fylgja þessum
manni, í brúnu yfirhöfninni, þess
nm THOMAS PAINE gegnum
frclsisstríðið.
í blóma aldurs síns gengur hann
f uppreisnarherinn. Hann tckur
þátt f hungrinu og þorstanum með
Washington og mönnum lians,
Annari hendi þá úthafið tekur,
Öidu og Hoiskcfiu dauðar upp
vekur,
hyski sitt magnar með helkrafti
galdra,
— herjar lffs á blóm.
hann fylgir þessum hugprúðu hctj-
um á hinúm eifiðu göngum, hann pþgterkar, Ijónefldar sækonungs
er með þeim f herbúðunum, með
þeim í orustunum.
Hefir
Eru
Er útlitið skuggalegt ?
bardaginn vcrið skæður ?
JJandamenn að missa móðinn ?
Þcy ! Hlustið á prentvjelina, þcssa i
prentvjel, sem fylgir Bandamönn
sveitir
sóknina heyja, en vörnina þreytir
knörinn, sem hossast á haffjalla
tindum
Hrannar nístur klóm.
um alstaðar, og dreifir sffellt bœkl-; Himininn öskugrár hrfðskúrar
intrum út á mcðal hermannanna.
sendir
kosinn yfirforingi; Bœklingum, rituðum af hetjuhöf- ; helfingri’ á skipið og mcnnina
undinum Thomas Paine, rituðum
Næsti kafii sögunnar er um ,,or- ; vig miðnœtureldinn í hcrbúðunum,
ustu pennans". Idann segir okk- mitt á meðal leyfa hinna föllnu ;
ur frá sumrinu 1775, hvernig mað- j bœklingum, scm stimpla háar vonir
urinn f hrúnu yfirhöfninni gekk j
fram og aftur, fyrir framan gamla j
ráðhúsið með höndurnar fyrir aftan j
og mikil sannindi með berum orð-
um f sálir hcrmannanna.
Var það ckki hálcit sjón að sjá
bakið, svo upp í hið einmanalega mann mcð óvanalegum andlegum
þakherbcrgi sitt, þar sem hann hæfilegleikum, scm hcfði gctað unn-
svo tök pennann sinn og ritaði ;g sjei- fnegg scm ræðumaður, scm
hinar djúpu lnigsanir sfnar, þaðan } sa.gna.höfuridur og sein skáld, ganga
aftur út, til að ganga f sólskininu 1 f herinn og fylgja honum mcð ó-
og skugga trjánna, og aftur upp f
herbergið sitt, þar scm hann skrif-
aði fram undir morgun við Ijósið
af kertinu sfnu, með pappfrsark-
irnar dreifðar allt í kring um sig,
þreytandi atorku og alúð, gcgnum
allar hfirmungarnar og ósigurinn,
veturinn 1776- Á þeim vonleysis-
stundum var hann vongóður og
hughreystandi. Það var þá að
og hinn óþreytandi penna f hcndi hann ritaði við cldsbirtuna bókina
sinni.
, ,Bókin hans er rituð. Nú þarf
að prenta hana, og dreifa hcnni út
á mcðal fólksins. En ekki einn
’Crisis1.
Og’ Crisis' var lesin af hverjum
undirforingja f her Washingtons,
lesin upphátt fyrir framan hópa af
inasti prentari fæst til að snertá hermönnum er hlustuðu á með at-
r: hygli- Sjá, hvflfk glcði, hvflfk
von, hvflfkt fjör skfn út úr andlit-
um þessara reyndu hermanna,
hinn brczka páfa, háð um konungs- þCfrar þcú heyra önnur cins orð og
á henni. Hver útgcfandi verður
náfölur af ótta, er hann skoðar hin- I
ar voluðu arkir. Þar cr háð um
1 valdið. Þar er talað mcð berum
i orðum. Þar cr sagt að nú liggi
: næst fyrir að gjöra yfirlýsingU um,
þessi :
; ’Þctta eru stundir, sem rcyna á
} sálarþrek manna. Sumar-hermað-
; að hinn nýji heimur sje frjálst og j urinn og sólskins'-ættjarðarvinur-
: óháð rilíi.
Loksins verður einn
Skotlcndingur, Robert Bell að
, inn, munu á þessum hættutfma
djarfur ehh; þora að veita landi sfnu lið.
j En sá, sem nú ekki gugnar, hanrí
nafni, ríl að prenta bókina. Iiinn } á gþiijg ag vera elskaður af körlum
1. jan. 1776 kom „Cominon og konum. Harðstjórnin, eins og |
Scnse“ fyrst fyrir almcnnings j helvfti, er ckki auðsigruð. Þóhöf-;
sjónir. Hún ruddi sjer inn f hjörtu j um v;g þá huggun, að þv£ harðara! ’’
og heimili Vesturhcimsmanna eins j sem str(gið er þess dýrðlegri verður
| og himneskt ljós, Þcssi bók var
| lesin af smiðnum við hefilbekkinn
! sinn, af kaupmanninum við búðar-
! borðið sitt, og af prestinum í prje-
dikunarstólnum, scm svo dreifði
hennar miklu sannindum innan um
bendir.
Stormurinn öskrar scm blótneyti’ f
böndum,
— byltist hafs í króin.
Grafmyrkurþoka og dimman allt
dj’lur,
dauðinn f vosklæðum mynd sfna
hylur ;
fjfirbrcst þcir heyra scm frostdrunu’
að vetri,
— feigðar klukknahljóm.
Skipinu hallar, það skellur inn
særinn ;
skipinu hvolfir, það fellur út sær-
inn ;
leikurinn endar, en lffið það yinur
lágum sorgaróm’.
Draugslegar racldir úr þokunni
þylja :
„Þjcr skuluð hver einn að eilffu
skilja.
,,Treystið ci ástum, nje trú sem ei
hjálpar,
„— trú á líf er hjóm“.
,,Náttúran voldug að vcttugi
metur
„vit það og kraft cr ci hjálpað sjer
gctur;
! ,,hún meðan ræður, þá hlýða þjer
verðið
hennar voðadóm’. —“
Hugurirui dcyjandi hclfrónnar
Slfk hvatningarorð hleyptu
-h, hiartfólnnar myndir í kring um sig
kjarki í hermenmna og bjuggu þá “J"1 ” &
nýtur,
kring
lftur.
undir áhlaupið á Trenton, og þcg- ,
ar Washington stóð þar í dagrenn-! Ástvinan kæra á uldunum dansar ;
að eins hylling tóm.
ÞORST. Þ. ÞORSTEINSSON.
in«
með svcrð f hönd yfir Ralle ■
sfnar opinberunarkenningar. Á- } daugum, þá játaði hann töfraáhrif
hrif þessarar bókar segir dr. Rush, j hctjuhíifundarins „THOMASAR j
! ’cru næstum óviðjafnanleg á nokk-
j urri öld f nokkru landi‘.“
j Höfundurinn tckrír svo upp úr
j ’Comrnon Sense1 þcssi orð Paincs:
! , jFrelsið er hið eina band sein
getur hnýtt okkur saman. Látum
pólitisk flokksnöfn eyðileggjast.
Látum engin nöfn af þeirri tegund
PAINE“.
Fdlkið f Philadelphia vissi hvað L.íklcgt er að ’konscrvatfvráða-
ncytið', sem sat að völdum hjer í
Manitoba árlð 1884, hafi ckki ver-
ið Ijcttara á metunum cn nokkurt
annað ráðaneyti, scm verið hefir f
Canada. Norquay stjórnarformað-
það var að gjöra, þcgar það ætlaði
Thomas Painc minnismcrkið f rík-
isráðhúsinu. Það eru þeir cinir,
sem blindaðir cru af trúarofstæki,
scm ckki gcta litið hann rjettu
auga, þó liann tryði á að cins einnj ur var 310 pund, og þegar tvcir
þekkjast mcðal okkar ncma : goð- ; gug, og nc;tagj þvf ag kona hefði' stallbrœður hans stigu á vogarpall-
j ur borgari, hreinlyndur og hug- a|jg annan guð.
inn með hbnum, vógu þeir að sam-
j prúður vinur, dyggðugur stuðn- j
! ingsmaður inannrjettindanna, og,
(TIIE PROGRESSIV Thinker). j antöldu 830 pund.