Baldur - 31.12.1904, Blaðsíða 2

2
'BALDXJR, 31. DESEMHER 1904.
DlR
JJ
er gefinn út á
GIMLI,
Oliáð vikublað.
Kemur út einu sinni í viku.
Kostar $i um úrið.
Borgist fyrirfram.
ENGLENDINGAR
hafa staðið í stórfelldri stjörnmála-
] styrjöld um hið þýðingarmesta auð-
j fræðisspursmál heimsins, — frí-
j verzlun cða tollverndarverzlun.
M \NITOBA E,m Cr eW<Í SÚ stKrjyld íl cnda
: kljáð, og tvísýnt hver leikslokin
j verða. Þeir hafa einnig á árinu
j lent í kostnaðarsamar málalcng-
1 ingar út af óskundaaf hendi rússn-
■ eska flotans, sem ckki er cnn til
j hlýtar útsjeð um að verði friðsam-
CO.
fiega tii iykta leiddar, þrátt fyrir
! allar tilraunirnar til að láta sátta-
nefnd gjöra út um það mál.
BANDAMENN
hafa á þessu ári átt f heimahögum
eitt hið bitrasta verkamanna stríð,
j sem sögur fara af, milli málmnema
og riámaeigenda í Colorado. Einn-
ig höfðu kosningar þeirra þetta ár
mikla siiguk’ga þýðingu, sakir hins
óvanáíega flokkafjölda, sem f Ijós
j kom að þcssu sinni, og hinnar
feykilegu fjölgunar ’sósfalistanua1
þar í landi við þessar kosningar.
FRAKKAR
hafaáþessu ári staðið f heimsfrægu
trúmálastríði. Að endingu hefir
þvf lyktað incð fullum aðskilnaði
ríkisins frá hinni kaþólsku kyrkju,
sem að undanförnu hefir aimennt
vcrið álitið að hjcldi hinni frakkn- i
esku þjóð í sfnum heljargreipum.
ÞJÓÐVERJAR
hafa á árin'u gjört þýðingarmikla
verzlunarsamninga við ýmsarþjóð-
ir, og með mörgu möti eflt veldi 1
sitt og áhrif vfðsvegar um hcim.
Einkum virðast þeir hafa gjört sjer
far um að komast í vinfengi við
Bandaríkin, sem nú hafa, cins og
Arihcfir byggst upp og brunnið | kunnugt cr- forseta af ^ýzkum
ættum. Þýzkalandskcisari hcfir:
gefið Bandarfkjunum veglega
myndastyttu af hinum heimsfræg-
Útgcfcndur:
TJfE' GIMLI PRINT. & PUI5L.
HMITEI).
Ráðsmaður:
A. E. Kristjánsson.
Utanáskrift til biaðsins:
BÁLDUR,
Gímli, Man.
Vei ð á emá«ni ftug'ýsingnm er 25 cent
fyrir þ’imlung dá kaUngáar. Afslátturer
gefi-in á sfc<erri auglýsiogum, scm birtast j
Vafltnu ^ör leugri tíma. Vidvíkjandi
«)í kum afalæfcfci og öðrum f jármálum blafls
fit, eru meon beðnir að 8DÚa sjer ftð ráðs-
minntnum.
J AUGAUDAGINN, 31. DES. I9O4
ÁRIÐ 1904
hcfir vcrið ákaflcga viðburðaríkt.
Fæst af þvf, sem fyrir hefir komið,
er nokkurt rúm til að minnast hjer
á, en fácin stóratriði cr vcl við eig-
andi að rifja upp f huga sínum um
lcið og árið cr á enda.
VESTUR-ÍSLENDINGAR
h'jóta nú í ársiokin að benda á
tvcnnt, sem hefir verið stóratriði í.
þcirrahóp. A þessu eina ogsama
og haft f þvf
sambandi alla miiguleíra viðhiifn
aftur hjá þeim hið vegiegasta guðs-
þjónustuhús, sem Islendingar hafa
nokkru sinni' átt; og við fráfall
Þorvaldar heitins Þorvaldssonar | asta forf<5ður sfnum
bafa þeir sjeð á bak þeim manni,
scm mcð atgjörvi sfnu hafði frem-! gagnv»rt Bandamönnum, og þeir
ur ölluin iiðrum fslenzkum náms-1 hafa aftur á m,5ti tekið Þcssum
miinnum kastað frægðarljóma yfir vlnalátum svo blfðicga og viðhafn-
metintun og vitsmuni íslcndinga i j arlega, að ýmsum landsbúum hefir
augum hjerlendra manna. j Þ<5tt Það keyra fram úr hófi. Enn-
AUSTUR-ÍSLENDINGAR I fremur hafa ÞÍ‘5ðverjar átt f henv
megnu innvortis óánægju her-
mannanna sjálfra og ættingja
þeirra hcima fyrir.
Morð innanrfkisráðgjafans og ó-
farir aðalhersins við Liao Yang
skall hvorttveggja hinum rússn-
esku stjórnmálamönnum vfir höfuð
nálega jafnsnemma, á miðju þessu
ári, og síðan hafa stjórnarbótar
kröfur uppihaldslaust legið í loft-
inu. Stúdentar hafa vfðsvegar
um landið látið ófriðiega. Að sönnu
hafa þcir verið bældir jafnótt nið-
ur með hervaldi og blóðsúthelling-
um, en blóðstraumar rússnesku
þjóðarinnar erti nú orðnir of miklir
utan lands, til þess að synir og
bræður, «:m eftir cru skyldir
hcima, hiki við að láta lff sitt
heima fyrir, þegar út f það cr kom-
ið. Stúdentarnir, scm vitanlega
bcra manna bezt skyn á ástand
þjóðarinnar, espast þvf æ meir, óg
loks hcfir rckið að þcim merkisat-
burði á þessu ári, að leiðandi menn
þjóðarinnar hafa gctað komið á
opnum fundi, scm hispurslaust
leyfði sjer að ræða hin ýmsu þjóð-
mál, og gjöra kröfur þeim viðvfkj-
andi. Sá fundur cr frá íslenzku
sjónarmiði nokkurskonar Þingvalla-
fundur, en þó vafalaust f eðli sínu
enn þá lfkari fundi hinna ensku
höfðingja árið 1215, þcgar hin
fræga stjórnarskrá Breta var neydd
upp á kqnung þeirra til undirskrift-
ar. Ekki er það svo að skilja, að
fundur þessi hafi komist ncitt ná-
lægt því takmarki, að ncyða keis-
arann til þess að láta nokkuð skrif-
lcgt af hendi rakna, en ailt um það,
er gengið að þvf vfsu um allan
hcim, að fundur þessi hafi riú
kveikt það bál, scm rússncsku
höfðingjunum verði ofvaxið að
slökkva, nema alþýðan fái óskir
sínar uppfylltar að meiru eða
minna leiti. Keisarinn lcitast sýni-
lcga við að fara í flæmingi undan
öllum umbótakröfum, vjll komast
hjá að brcyta nokkuð til frá þvf,
sem verið hefir, en cngar lfkur cru
til að það bjargi núvcrandi stjórn-
arfari til lcngdar.
hafa fengið brcytingu á stjórnar-
aði við svertingjaþjóðir f Afríku,
c ■ , 17- • 1 c t ■ t I og áunnið sjcr þar mikinn orðstfr’
fari sfnu. Einmg hefir hm mesta ** ■* 1
ringulrcið komist' á í aðalmcnnta- j af hemaðarötbúnaði sfnum öðrum j
stofnun þjóðarinnar, og brcytingar Þjóðum fiainai.
verið gjörðar á hennar uppfræðslu-1 RÍJSSAR
reglugjörðum. Þar að auki hefir j hafa að öllum líkindum lifað öld á '
Enskar bókmcnntir.
-:o:-
fyrir sambandi við umhciminn, svo | pjrn strfð þcirra við Japanfta cr
Þýðingarlaust að fjölyrða hjer. Lið
þeirra f varnarvirkjum Port Arthur
borgar, annari aðalhafnarborg
þcirra við Kyrrahafið, virðist vera
aðfram komið og- eyðileggingu
undir orpið þá og þegar ; sjóflota-
deild þeirra þar eyðilögð ; og höfn-
in sjálf f óvinanna höndum. Hin
að íslendingar geti framvegis
fylgst með mannlffsstraumum
hciinsip< jafnótt og þeir byltast á-
fram.
CANADAMENN
hafa nú undir árslokin misst að
miklu leyti þá sjóflotavernd, sem
þeir hafa að undanförnu haft af
Fyrir nokkru stóð í Hkr. rit- j
gjörð, sem cndaði á þvf, að telja
upp nöfn enskra rithöfunda. Sú
nú loksins vcrið gjörð ráðstöfun j þessu ári, í sögulcgum skilningi. ■ upptalning átti víst • ao vera til
leiðbciningar fyrir þá Islcndinga,
sem vildu eignast góðar bœkur á
ensku, og er það þess vegna ekkij
rjett af hinum blöðunum, aðláta|
þá þulu fara fram hjá sjer umyrða-
laust.
Mcðal annars cr kvcrinmaður'
sá. sem skrifaði undir dularnafninu
,,George ElIiott“, talin karlmaður,
og svo látín fylgja einkennileg
skrumaralofgjörð um þenna karl-
mann, sem aldrei var til. Fleiri
hleypidómar eru þar út f hött, svo
scm það, að skifta rithöfundunum 1
á milli mannfjc-Iagsstjettanna eftir:
efnahag, sem hvergi f heimínum j
nær nokkurri átt.. Slfk skiftingj
getur farið saman við andlegan
efnahag' manna, það er mismun- j
hendi Brcta, o^ eru þvf að líkind- hafnarborgin, Vladivostock, cr ckki
um til neyddir að spila upp á eigin neinn griðastaður vetrarlangt vegna
spítur f þcim cfniim framvegis. Á fsalaga, og því öll væntanleg skipa-
þessu ári hafa þcir einnig, með af- viðbót þar á sýniiegum vonarveli
armiklmn atkvæðamismun innleitt upp f opnu gini andttæðinganna.
hjá sjer stórslegið járnbrautarfjelag Landherinn f Mukden er að sönnu
til væntanlegrar samkeppni við óhultur fyrir óvinunum, eftir þvf
eitt hið stærsta þess kyns fjclag í scm f hernaði gctur verið, með
heimi, scm að undarrförnu má heita sfna eigin fósturj irð að baki sjer,
að hafi ráðið !"g irii og 1 >fum f en allt um það ekki svo tryggur
Iandinu.
se;n
vera skyldi, vcgna hinuar
andi náftúrugáfur og mismunandi
lærdóm, en alls ekki sáman við
efnahag manna á peningalega vfsu.
Meðal skáldsagnahöfunda cr
Cooper nefndur, og mun þar vera
átt við James Fenimorc Cooper,
en hann var Bandaríkjamaður en
ekki Englendingur. Þetta ber
vott um vanþekkingu mannsins,
scm færist þá ofraun í fang, að
leiðbeina öðrum, þvf hcfði hann
vfsvitandi ætlað að hafa Bandá-
rfkjamenn með f tölunni, þá hlyti
hann að hafa ncfnt cinhverja
fleiri.
Það yrði allt of langt mál, að
vaða í gegnum allar þessar fylk-
ingar, og skal þvf að eins Ijóð-
skáldalistinn nokkuð nákvæmar í-
hugaður. Tuttugu menn eru þar
taldir, og standa nöfn þeirra í
nokkurnveginn rjcttri tlmaröð.
Sum nöfnin eru rangt stafsett, og
f það heila tekið cr langtum Ifk-
legra, að skráin sje hripuð upp úr
einhverri gamalli skræðíi, heldur
en að greinarhöfundurinn þekki til
allra þ e s s a r a manna af eigin
lestri.
Þessir mcnn eru taldir, og væri
það illa farið cf íslenzkt alþýðufólk
færi að eyðá peningum fyrir rit
sumra þeirra, því mörg af þcim
eru alveg úrelt, og sum varla lesin
af nokkrum nútíðarmanni:
Geoffrcy Chauccr (1328—1400)
er að eins lítið eitt lesinn f lærðum
skólum til þess að kynnast mið-
aldamálinu enska.
William Shakcspeare (1564—
1616) cr allmikið lesinn f skólum,
en cr alls ekki mikið lesinn nú
orðið af alþýðu, þrátt fyrir alla
sfna frægð. Það er komin sú hefð
á, að allir telja sjálfsagt að skruma
af verkum bans, en • rjettmæti
þeirrar hefðar er mjög vafasamt,
þótt Einar Hjörleifsson t eki það
óstinnt upp hjer um árið, að óskóla-
genginn Islendingur skyldi dirfast
að láta slfkt í ljós.
Edmund Spcnser — ekki Spcn-
cer — (i553 ?—1599) hcfir skrif-
að eitt rit, sem enn er dálftið lesið
f skólum, cn ekkcrt Iesið af alþýðu.
Christopher Marlowe (1564—
1593) cr ekk‘ nefnandi sem rithöf-
undur fyrir vora tfma.
Ben Jonson —ckki Jo'hnson—
(1574—1637) ersama um að scgja.
John Milton (1608—1674) crað
vísu frægur, cn rit hans eru Iftið
lesin nú orðið, enda við fárra
manna hæfi, jafnvel þeirra, sem
lærðir teljast.
John Dryden —ekki Drytcn —
(1631 —1700), og
Matthew Prior (1664—1721)
eru nú alveg úreltir rithöfundar.
Alexander Pope (1688—1744)
náði miklum orðstfr á sinni tfð, en
nú orðið eru vcrk hans að eins les-
in af sjerstökum fræðimönnum.
'Thomas Gray — ekki Gay —
(1716—1771) er stórfrægur fyrir
eitt einasta kvæði (Elcgy in a
Country Churchyard), en annað
liggur ekki eftir hann, sem tclj-
andi er.
Edward Young (1684—1765)
kemur 4 röngum stað í röðinni,
eins og margir þeirra, scm á eftir
koma, enda er sá maður allsendis
ónafnkenndur.
Thompson sá, sem nefndur cr,
getur maður varla vitað hver muni
eiga að vera. Tveir með þvf
nafni voru á sinni tíð taldir skáld :
William (dáinn 1766) og Edward
(dáinn 1786); og svo voru þar að
auki tveir aðrir með nafninu
Thomson : James (dáinn 1748) og
Alexander (dáinn 1803). Ekkert
af verkum þessara manna hcfir nú
orðið neina útbreiðslu, nema helzt
,,The Seasons“, eftir james.
Robert Burns (1759—1796) er
talinn mikið skáld, en hann cr svo
skozkur f máli, að menn hafa hans
ekki full not, þótt þeirsje bæriiega
að sjcr f ensku.
Thomas Moore (1779—1852)
er þjóðskáld írlendinga, cn annars
hefir hann ekkert sjerstakt frægð-
arorð.
Walter Scott (1771 —1832) cr
hinn fyrsti áþessari skrá, scm mik-
il ástæða er til að bcnda íslenzku
fólki á, að eyða tíma og peningum
f að kynnast.
William Cowper (1731 —1800)
cr góðkunnugt skáld, en ekki eru
nema fá kvæði eftir hann, sem nú
orðið hafa mikið orð á sjcr.
Þeir sem þá eru cftir, Byron,
Shelley, Keats, og Tennyson, eru
sjálfsagðir á svona skrá, en hvers
vegna ekkert ,,vatnaskáklið“, ekki
einu sinni Wordsworth, fær að
vera mcð, það er nokkuð crfitt að
skilja.
Ekki eru þeir heldur nefndir,
Browning, Morris, eða Swinburnc,
njc nokkur af skáldum Banda-
manna, ogmáþvfmeð Sanni segja,
að meiri hluti þess, sem virkilega
er við nútfðarmanna bæfi, sje látið
ótalið.
Það er Ifka ’einhvcr vanþckking-
arvottur, að þar sem Carlylc cr
talinn, þótt það sje að makleglejk-
um, þar skuli þeir Emcrson, Rus-
kiri, og Matthew Amold vera ó-
taldir.
Þótt grein þessi f Hkr. hafi ver-
ið skrifuð í góðri meiningu, bcr
hún vott um það, að höfundurinn
hcfir rcist sjer hurðarás um öxl.
Það er ábyrgðarhluti að gefa rnönn-
um ófullkomnar og afvegaleiðandi
bendingar í uppfrœðslumálum, og
engum má haldast það uppi, án
þess að því sje fundið.
J. IE> S.
NEISTAR.
tngum pcningum er betur varið
en þeim, scm við höfum látið hafa
af oss mcð vjclum, þvf að með
þcim höfum við bláft áfram keypt
oss hyggindi.
^Jön n ma lska er f þvf fólgin, að
segja allt það, sem á að scgja, en
ekkert annað.
Þcgiðu ætfð yfir áformum þfnum,
til þess að þú vcrðir ckki að at-
hlægi cf þau misheppnast.