Baldur - 07.01.1905, Side 2

r
2
BALDUR, 7. jANtfAR 1905.
R
GIMLI, -- MANITOBA
Oháð vikublað.
Kcmur út einu sinni f viku.
Kostar $1 um árið.
Borgist fyrirfram.
Útgefendur :
THE OJMI4 J'RINT. & I'UBL. CO.
LIMITED.
Ráðsmaður:
G. P. MagnOsson.
Utanáskrift til' blaðsins :
BAI.DUR,
Gimli, Man.
t^erð á «máum aug'ýsÍDgum er 25 cent
fyrir’þumlaug dá'ksDngdar. Afsiáttur er
gefim á »t<erri auglýeingum, sem birtaet í
b'aðiau yfir ler.gri tíma. Viðvíkjar.di
elíkum afelættiog ððrura fjármálum blaðs ;
i 1», ern menn beðuir að am'ia sjer að ráðe i
mauuiuum.
_____________________________ ;
LAUGAKDAGINN, 7. JAN.. X9O5 i
_ : * j
JÓLABLÖÐ |
hafa oss borist f hðpatali, með sfð- I
ustu póstum.
TRIBUNE cr fyrirferðarmikið
blað -og fjðlbrcytt. Með þvi fylg-
ir litprcntuð mynd af ’ Santa Claus',
er nokkurskonar jólahjáguð
cða gjafmildur fiuTdukrtngur í al*
mcnnu úttali hjer f landi. Hann
kcyrir f tunglsljósi mcð miirgum
hrcindýrum fyrir slcða sfnum, og
liggur leið hans eftir snjrtskýja-
brtlstrum vetrarloftsins, skammt
fyrir ofan reykháfinn á híbýlum j
manna. brttt mynd þessi sjc eng-
inn dýrgripur cr hún bísna fallcg.
I þcssu blaði cru myndir af fjrtr- 1
um ísfendingum. en ekki er hægt
að segja þær grtðar, setn ekki er
heldur von vcgna þess að pappfr-
inn f blaðinu er hinn venjulegi
vikublaðspappfr. Myndirnar cru
af B. L. Baldvinssyni, scm hefir
ritað grcin um Gimlikj'irdœtnið f
þctta jrtlablað ; Jrtni Vopna, scm
jafnframt cr í blaðinu borinn fyrir
ýmsum upplýsingum viðvfkjandi
jrtlahaldi á Islandi ; og hinum ís-
lenzku taflmfinnum, Magnúsi
Smith, taflkappa, og Magnúsi 0.
Smith, með ævisiSguágripi þcirra
bcggja rnyndununt meðfylgjandi.
L’m efni grcinarinnar cftir B.L.
B. vcrður að geta nákvæmar við
fyrstu hentugleika.
Upplýsingarnar um jrtlahald á
Islandi eru svo rtsannar, að þær
eru áreiðanlega einhverskonar um-
snúningur á orðum mannsitxs, sem
fyrir þeim er borinn, Meðal ann-
ars er þar sagt, að ekki sjc fuglar
hafðir til matar-á íslandi ; þar sje i
engar jrtlagjafir gcfnar ; jrtlanrtttin
sje sjerstök kátfnunrttt, en nýárs- J
dagur aftur á mrtti kyrlætisrfkur J
hclgidagur; aliVtcnningur dansi J
syngjandi kring um strtrt bál á
gamlárskviíjd, og kalli það álfadans; J
°g vegna gatnallar huldufólkstrúar j
sje aldrei 'hCs skilið eftir mannlaust
BALD
U
cr gcfinn út á
á nýársnótt. í rauninni ætti sá,
scm þetta á að hcita haft eftir, að
fá það leiðrjctt ; og auk þess væri
það aiveg rjett af mönnum, að fara
varlega f sakirnar mcð það, að gefa
hinum og þessum blaðamönnum
upplýsingar um háttu þjrtðar vorr-
ar. Það er ckki nema á fárra
manna færi, að veita þær svo víst
sjc að vel fari.
FREE PRESS gaf út sjcrstakt
blað um uppskeru og framfarir
hjcr vestra á þessu ári. Kápan er
litprcntuð, en að öðru lc>ti hefir
það blað meiri fróðleik en fríðlcik
til að bcra. I þvf cr meðal annars
’kort', sem sýnir þúsund kornhlöð-
ur til og frá um landið, og eru þær
metnar á 55 milljrtnir dollara, og
núna yfir 27 milljrtnir bushel af
korni.
Þar að auki sendi Frcc Press
öllum ritstjrtrum hjer f landi, og
nokkrum tiðrum rithöfundum, ný-
stárlega jrtlagjöf. Það cr fjaðra-
penni, tilbúinn á Englandi úr cana-
diskri grágæsarfjíiður, og fylgir þar
með indfönsk þjóðsaga um grágæs-
ina, prentuð 1 sjerstökum bœklingi.
FARMERS ADVOCATE hef-
ir allmikið af myndum f jólanúmeri
sínu, en við það cr ckkert nýstár-
legt. Það eru alhr orðnir þvf svo
vanir. Það blað er nú orðið viku-
blað, stórt og fjölbreytt að efni.
NOR’VVEST FARMER cr
'efnismikið, og að flcstu svipað hinu
búnaðarblaðinu. Það blað kcmur
út tvisvar í mánuði.
»1 báðum bœndablöðunum er
inikið af auglýsingum, en mörgum
þcirra fylgja svo grtðar myndir, að
þær frcmur bœta útiit blaðanna en
spilla þeim.
íslenzku hátíðablöðin eru ckki
öll komin, og vcrða þvf öll látin
bíða að þcssu sinni. Áður en
langt líður verða einhverjir ’palla-
drtmar1 látnir yfir þau ganga, eftir
þvf sem rúm og kringumstæður
leyfa.
Skaðsemi áfengra
drykkja.
1. Aldrci má nota áfenga
drykki scm hiessingarlyf.
Eða með öðrum orðum til þess,
að deyfa þreytutilfinninguna, svo
að líkaminn geti afkastað meiri
vinnu.
Þreytan er v i ð v ö r u n, sem
náttúran lætur f tjc á rjcttum tfma,
áður en síðustu leyfar afisins eru
uppgengnar,
Þreytutilfinningin cr scm örygg-
ispfpa, sem á að koma f veg fyrir
það að vjclin bili.
Ef vjer lömum þessa tilfinningu
með áfengum drykkjum, þá lokum
vjer öryggispfpunni og eigum þess
vegna á hættu afleiðingarnar af
þvf.
Og aflciðingin er ofraun, Ifk-
amleg cða andlcg.
Slfkri ofraun fylgir oft svefn-
leysi. Heilinn nýtur ekki lcngur
nauðsynlegrar hvfldar. og þcgar
maðurinn sofnar, scfur hann rtvært
og dreymir rtskilmerkilegt rugl, af
þvf að hugsanirnar eru á ringul-
reið. SHkt er ugg!au«t merki um
! ofraun, sem bendir mönnum á, að f
; þeir verði að fara vægiiegar að!
í ráði sfnu.
2. Ef áfengra drykkja er
neytt að staðaldri, veikla þeir
smám saman öll lfffæri líkam-
ans.
Nautn áfengra drykkja eykur
mjög blóðsrtknina til húðarinnar á
andlitinu. Og sje þeirra neytt að
staðaldri, verður þetta ástand við-
loðandi.
Andlitið verður rautt og þrút-
ið, og nefið eirrautt.
Þetta sama útlit getur og stafað
af hörundskvilla þeim, sem nefnd-
ur er heimakoma.
í kokinu og stfmhimnu magans
j fer smám saman að vcrða vart við
brtlgu. Slfmrásin verður óeðlilega
j mikil og matarlystin hvcrfur. Oft
fylgir þessu velgja og þyngsli fyr
ir brjrtstinu. Lifrarvefurinn skorpn-
! ar smám saman, og myndast þá !
! hin svo nefnda „drykkjumanna- j
lifur“.
; • I
j Ennfremur safnast stundum á-
, kaflega mikil fita, bæði í lifrina og j
hjartað, og brcytast þá vöðvar
þcss í rteðlileg fituefni, en slíkt fitu-
j hjarta er of litið til þess að reka
i blóðið út um líkamann. Það veikl-
1 ast æ meir og meir, og að lokun>
! springur það. Blrtðið streymir þá
úr þvf og veldur það bráðum bana.
j Þessar breytingar á jnnvortis
i líffærunum eru venjulega svo hæg-
i fara, að hvorki hlutaðeigandi mað-
i ur nje vandamenn hans verða á-
j skynja um þær, fyr en and-
þrengsli, hjartabilun, og að lokum ;
! dauðinn, leiðir í ljós það scm gerzt;
! hefir f laumi hægt og seint, afj
! völdum áfengisirjs',
3. JafnveJ þótt vfnandi sje j
þynntur, þ c. blandaður öðr- ;
um efnum, er hann samt scm
áður dcyfandi eitur.
Slfkar citurtegundir eru auk
vfnandans: nafta, klrtrrtform og J
i morfin.
I
Mcrtn hafa scm sje komist að
raun um, að allar þessar eiturteg-
undir verka fyrst á strtra heilann,
: svo á Iitla heilann, og að sfðustu á’
mænuna. Það er með öðrum orð- ;
um, fyrst larna þau hin smágerð-
ustu lfffæri taugalffsins, aðseturs- j
stað drtmgrcindarinnar og viljans, J
og þar næst hin stórgerðari, hreif-
ingarfærin og meltingarfærin.

Mcð þessum athugunum cr nú
varpað Ijósi yfir þau áhrif áfengis-
ins, sem menn um langan aldur
haia álitið meinlaus og ósaknæm,
og jafnvel gagnleg að sumu leyti.
Það eru alit áhrif eiturs, áhrif, sem
jafnvel h 6 f 1 e g nautn áfengra
drykkja hefir í för mcð sjer. Við
skuluin taka til dœmis þau áhrif á-
fengisins, sem svo mikið þykir var-
ið f á mannfundum og f sam- j
kvæmurn, scm sjc þau, að það
„liðkar málbeinið“ eða meðöðrum
orðum, gjörir menn margmáluga
og skrafhreifna. Samkvæmt þeirri
niðurstöðu, er vísindin hafa nú
komist að, stafa þau áhrif áfengis-;
ins af þvf, að það deyfir og latnarj
hinar fullkomnustu og þroskuðustu
heilafrumlur, og af sömu orsök,
segja menn og gjöra margt það, !
þegar rnenn hafa neytt áfengis, |
sem þeir hafa ástæðu til að iðrast j
eftir alla sína ævi.
Hjer við bœtist, að sjerhver á-
fcngiseitrun veiklar allt taugakcrf-
í ið, og gjörir það rthæfilegt til þess, j
að vinna nokkur þau störf er ná-
kvæmni þarf tii. Drykkjumaðui' *
inn er aldrei með sjálfum sjer, hon-
um finnst hann ætfð þurfa á hress-
ingu að halda, og þegar sama eitr-
ið hefir aftur borist inn f Iffíæri
hans, þá, en fyr ekki, finnst hon-
nm scm hann fái aftur þrótt sinn
og vellfðan.
Hin rtviðráðanlega löngun f á- 1
fengi er sprottin af langvinnum á- '
hrifum áfengiseitursins. Hún er j
ein afleiðingin af brcytingu þeirri, |
scm cr að vcrða á öllum líffærum
lfkamans, breytingu, sem fer sí og
æ í vöxt ef haldið er áfram að
neyta áfengra drykkja, og um-
myndar og aflagar að lokum gjör-
samlega, cins og áður er sagt,
bæði hjartað, lifrina, lungun, nýr- j
un og allan bandvef líkamans.
Með þvf að þessu er þannig far-
ið, þá er vel skiljanleg hin óstjórn-
lega tilhneiging drykkjumannsins
til nautnar þeirrar, er flytur hann
sífellt nær og nær glötuninni.
Hann veit það mjög vel sjálfur
hvað f húfi er, en hann megnar
ekki lengur að veita freistingunni
viðnám. Hann rænir konu sfna
Og börn bæði fæði og klæðnaði,
til þess að geta svalað hinni óvið-
ráðanlegu áfengisfýsn sinni. Það
er ekki lengur skaplöstur, það er
blátt áfram eitrun, ástand, sem
hann getur ekki lengur ráðið við.
Og þrttt hann svali þessari áfcngis-
ílöngun sinni hvað eftir annað, -þá
kemur hún jafnharðan aftur, og
verður æ sterkari og sterkari. Það
á því bókstaflega við um hann,
það sem sagt er um þann sem
drckkur af „lindum d.auðans", að
,,því meira sem hann drekkur,
þess mcira þyrstir hann“.
Þetta er byrjun á geðveiki, scm
oft verður með tímanum að f u 11-
kominni v i t f i r r i n g.
4. Áfengir drykkir minnka
Ifkamshitann í köldu veðri.
Margir eru þcirrar skoðunar, áð
áfengið hiti ' rrjönnum þegar kalt
sje. En slfkt cr hættulegur mis-
skilningur. Að sönnu verður
drukknum mönnum sfður ’skinn-
kalt‘ fyrst í stað, en það stafar ein-
ungis af þvf, að áfengiseitrið dcyf-
ir og lamar tilfinningartaugarnar,
svo þær geta ekki gcgnt því hlut-
verki síuu, að tempra hitaleiðsluna
innan að til húðarinnar, en afleið-
ingin af þvf er sú, að líkami drukk-
ins manns cr í þessu tilliti cins og
dauður cða lfffæralaus líkami. Hit-
inn innan að dreifist sí og æ sjálf-
krafa út f yzta byrði lfkamans,
meðan nokkur hiti cr til, og rýkur
jafnóðum burt út f loftið. Á þcnna
hátt fer hiti líkamans til spillis, og
lfkaminn krtlnar. Þetta er orsökin
til þcss að drukknum mönnum er
miklu hættara til þess að hclfrjrtsa
og krókna, helduren miinnum sem
ekki hafa neytt áfengis.
5. Sásem hcfir neytt áfengra
drykkja til lengdar, hefir Iftinn við-
námsþrrttt f veikindum, þ\ f að á-
fengiseitrið hefir læst sig út um
allan líkamann og vciklað hann.
AHir holdskurðir eru miklu
hættulcgri fyrir hann, heldur
en bindindismanninn.
Og auk þess er hann mrtttæki-
legri fyrir ýmsar srtttir.
6. Drykkjumaðurinn vcrður
venjulega ófær til að vinna fyrir
sjer og skylduliði sfnu, er lendir
þcss vegna í fátækt og eymd.
Hann missir traust og virðingu
samborgara sinna. Enginn vill
trúa honum fyrir neimi. og engimi
þorir að treysta honum að þvf er
mikilvæg málefni snertir. Hann
cr skoðaður sem úrhrak mannkyns-
ins, er mjfig torvelt sje að bjarga
frá algjörðri glötun.
7. Nautn áfengra drykkja er
orsök fjölda glœpa, og mjög oft er
hún hin upphaflega orsök þess, að
menn drukkna, verða úti, hrapa,
fremja sjálfsmorð, lcnda í áflogum
og s. frv.
8. Áfengisnautnin styttir
mönnum aldur.
Lífsábyrgðarfjelögin hafa fært
óhrekjandi sönnur á það, að lffs-
magn bindindismanna sje töluvert
mcira hcldur cn lffsmagn þeirra,
scm ncyta áfengis að staðaldri, og
að bindindismenn sje þess vegna
að meðaltali langlífari heldur' en
drykkjumenn.
9. Ritnirigin kennir oss, að
guð láti feðranna syndir koma nið-
ur á börnunum. Þessi kenning
ritningarinnar staðfestist daglega
að því er snertir drykkjumennina.
Ofdrykkjulösturinn og afleið-
ingar hans ganga oftast f erfð-
ir til afkomenda drykkju-
mannsins.
Auðvitað getur hið ifla eftir-
dœmi átt nokkurn þátt í þessu.
Börnin ímynda sjer, að allt sem
j þau sjá foreldrana gjöra, sje rjett,
og þess vegna reyna þau að líkjast
j foreldrunum í öllu, og taka þar af
leiðandi eftir þeim rtvana þeirra og
illar tillíneigingar.
í En þetta eingöngu getur ekki
í verið orsök til þess, að börti slfkra
j forcldra eru hjer um bil ætfð van-
burða, bæði á sál og líkama. Ann-
aðhvort vantar þau andlega hæfi-
leika eða líkamsatgervi, og mjög
oft hvorttveggja.
Vegna þess að nautn áfengra
drykkja hcfir svona margar og
| margvíslegar hættur og freistingar
! f för mcð sjer, og svona hörmuleg-
! ar afleiðingar, er það siðfcrðisleg
sl<ylda hvers cinstaklings, að forð-
j ast mcð öllu nautn þeirra, og gjöra
j allt það sem í hans valdi stendur
til þess, að þessu voðaböli verði al-
I gjörlega útrýmt.
Og svo er eitt enn þá: Áfengis-
j nautnin bakar þjrtðinni í heild sinnt
störkostlegt efnatjrtn.
j Hún glatar árlega starfsþreki og
| hcilsu fjölda manna, og ef til væru
j nákvæmar skýrslur, er teldu f doll-
i urum efnatjrtn það, sem af þvf leið-
j ir, þá er það citt víst, að þær tölur.
yrðu voðaháar.
Hugsaðu þjer nú, hversu margt
! verður að láta ógjört vegna fjeleys-
j is, og hve margir verða að búa við
! eymd og volæði, vcgna þcss að
þessu ógrynni fjár er svona illa
varið.
: HAFSTÝFLAN í Galveston var
fullgjörð í júlf í sumar, en þegar
j hún var búin voru reistir tveir
j minnisvarðar á Tremontstræti þar
f borginni, til endurminningar um
| þrckvirki þetta, og voru þeir af-
hjúpaðir 22. ágúst. Hafstýfla
þcssi cr sú stœrsta f heimi afþeirri
tegund, og verður til ósegjanlegra
J gagnsmuna fyrir Galveston,- sem
J er næsti bœr við Panamaskurðinn,
j og nú hcfir öfluga og góða höfn,
hcntuga til burtflutninga á vörum
fyrir afarstórt landsvæði. Haf-
| stýflan er 17,593 fet að lengd, 16
] feta breið f botninn en 5 fieta breið
að ofan. Um fjöruna er hún 17
fet upp úr og hafmegin við hana
j er byggður bárubrjótur úr grásteini
j með 27 feta millibili, Það kostaði
$1,198,318 að byggja liana, og
! tfminn ,gem til þess gekk var eitt
! ár, fjórir mánuðir og seytján dagar,
I enda er allur frágangur á vinnunni
J og hugmyndin sem liggur til grund-
vallar fyrir strtrvirki þcssu, eins
: dœmi f heiminum.