Baldur - 15.02.1905, Blaðsíða 2

2
BALDDR, 15. í'EBRtJAR 1905.
ER GEíINN tÍT Á
GIMLI, ----- MANITOBA.
ÓHÁf) VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIð.
JiORGIST FYRIRFRA .1/.
dTGEFENDUR :
TÍIE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COM-
PANY, LIMITED.
ráðSMAður :
• ’ G. 1\ MAGXÚFSON.
(UTANÁSKRIFT TIL BLAöSINS : j
BYYL3DTT3R,
G-IMLI,
Verð á emáum auglýsÍDgum er 25 eent
f yrir þ imlung dá ksDngdar. Afsiátturer
gnfi 10 á etœrri auglýaÍDgum, eem birtaet í
ibtadinu yfir leDgri tíma. V.ðvíkjaDdi
etíkum afslætti og öð*um fjármálum b’aðs-
ins, eru menn beðair að snúa ejer að ráðs-
manninum.
miðvikudaginn, 15.FEBR. 1905.
Hvað á og má.
Baldur cr ætlaður þeim munn-
um, scm vilja vcra lifandi, hugs-
andi, starfandi nútfðarmenn. Ilann
vill vcra þctta sjálfur, og þarf því
að hafa mötuncyti við scm mest
af slfkum miinnum, til þcss að kom-
ast scm lengst á leið að slfku tak-
marki. Þótt orka þeirra, sem að
■honum standa, leyfí það alls ekki
tilihlýtar, að ná slfku marki svo
•sem æskiIegLværi, þá er hann ein-
læg tilraun þeirra f þessa átt.
Hann er ekki til þcss ætlaður að
svala eintómri, fhugunarlausri for-
vitni manna, ekki ætlaður tii þess
að veraeintómt registur yfirglæpi,
eða slysfarir, cða veizluhíiid, og j
þvf sfður til þcss, að svala hjc- j
gómadýrð þeirra, scm mest leggjaj
upp íír þvf að sjá nöfnin sfn á|
prcnti, í hvcrt skifci, sem þcir i
brcgða sjer út úr hlaðvarpanum, >
eða geðfrekju neinna ofstækis-
manna, sem ekki vilja sjá nema
ineð öðru auganu, eða hcyra nema
með öðru eyranu. Hann á að
leitast við að veita*varanlcgri svöl-
un en nokkuð af þcssu getur veitt.
Hann á að leitast við að gjörahreif-
ingar mannlffsins og viðburði nátt-
úrunnar skiljanlegri og þýðingar- j
fyllri heldur cn þær koma gláp- [
andi og forvitnum fhugunarleys-'j
ingja fyrir sjónir. Ilann á að
minna á það f fortíðinni, scm get- j
ur hjálpað og hvatt í nútfðinni.
Hann á að bcnda á uppfinningarj
hugvitsmannanna, listir hagleiks- j
mannanna, hugsjóm'r og tillögurj
framfaramannapna, og atorku og!
ósjerhlífni framkvæmdarmann-j
anna. A æfiferli hvcrrar kynslóð-
ar cru að eins fáar mannssálir, sem j
allur heimurinn er upp á kominn j
með af.I.t sitt veganesti t.'l komandi
kynslóða. Á þær lejðarstjörnur á
hiklaust að bcnda, hvcrt scm smá- !
stirninu lfkar bctur eða ver.
Ekkert, sem hvessir sjónina, eða j
hvetur viðkvæmnina, upplýsir hug-
skotið cða ornar hjarta mannsins, I
á að þurfa að biðjast beininga fyrir
dy-rum mannssálarinnar. Þær eigaj
að vera slfkum gestum sjálfboðinn j
veizlusalur. Að eins fyrir slíka j
gestrisni hafa göfugustu hugsjónir j
heimsins getað farið ferða sinna.
Þessi andlega gestrisni hcfiráýms-
um tímum, hjá ýmsum þjóðum j
verið látin í tje af örfáum mönnum, j
þcim sem fram úr hafá skarað að j
atgjörvi og frclsismóð, og þó oft
og ttðum með hræðslu og hálf-
velgju, sakir ofurmagns þrælkun-
arinnar af hendi þeirra ofjarla, sem
hafa gjört heimskuna og hugleysið
sjcr að fjcþúfu. Baldur vill fyrir,
alla muni æfa slfka gestrisni sem j
mcst f sjálfum sjer, vera sem sjálf-j
boðnastur veizlusalur fyrir allt það ;
aígjörvi, sem góðfúsir framfara og j
frelsis vinir kynnu að vilja leggjáj
af mörkum við hann, og svo heitir j
hann á alla þamjig skapi farna j
menn, að sýna sjer þær viðtökur,
scm gcti gjört honum það rfiögu-
lcgt, að flytja læki scm flestra,
fjallalinda til sjávar. Telji menn J
þær lindir nú fáar, cr þvf mciri á- ^
stæða til að þeim sjc sem bczt
vcitt f gegnum stöðupolla láglend-
isins til að lífga þcirra óhcilnæma
vatn.
Það cr ckki kvcðin ,,Pjeturs-
I
borg“ á hverjum degi. Það væri
ekki kvcðin cin einasta, ef enginn
jarðvegur væri til fyrir hugs'andi,
meðlfðandi mannssál að þi ffast f.
En því færri slíkar sálir koníast á
legg, scm þrcngra cr að þeim bú-
ið, og þvf þrengri er aðbúnaður
hverrar slíkrar sálar á uppvaxtar-
árum, sem þjóðin er dýpra sokkin
í fordóma og fyrirmunun þess sefn
frjálslynt er og framfaravænlegt í
sfnum bókmcnntaheimi. I þvf
sambandi er alhægt, án allrar for-
dildar, að tala um Baldur viðvest-
urfslenzkan almenning. Hann
veit að hann cr ekki nema vfsir,
cn gjörið þið úr honum bcr. Hann
er ekki krcpptur f neitt sjcrstakt J
stcypumót. Hann gctur fengið
að spretta cins og gras í gljúfri,
scm enginn traðkar á ; getur flog-
ið, ef honum vaxavængir, án þess
að af honum þuffi að stýfa nokkr- ;
ar fjaðrir svo að hann fljúgi ekki j
út fyrir viss takmörk, f pólitík cða
ncinu öðru.
Það eru fácinir menn, scm f fá- j
tækt sinni bera hann, og vonandi i
lofta honum nokkurn vegínn fyrst j
um sinn, þótt œskilegt væri að fá
sem mcsta liðsviðbót f þvf cfni.
Áhugamenn ! fhugið þið :
Efnuðu menn ! bjargið þið ;
Sk'írpu menn ! skrifið þið ;
Skýru menn ! lesið þið.
Hurðinni milli okkar og himna-
ríkis verður ekki lokið upp, ef >
hurðinni milliokkarog mcðbrœðraj
okkar cr lokað.
Það scm jeg skil ekki, get jcgj
hvorki lastað nje lofað.
S. ThorvaUlsspn
og
sveitarmalin.
Jeg er þakklátur vini mfnum, S.
Thor\atdsson, fyrir framkvæmd 1
þá og hreinskilni er hann sýndi
með.þvf að taka til máls út af grein * 1
minni f Baldri nr. 2. Grein hans
f 5. blaði Baldurs, -ber vott um að j
hann hug'si og myndi sjer skoðan- |
ir, og hafi sfðan dug til að halda;
þeim opinbcrlega fram.
Þetta er lofsvcrt svo langt sem
það nær, og þúsund sinr.um betra
en að álaáónotum og rógi f pukri,
jafnvel þó sannleikurinn og sann- í
girnin hallist á, cr það þó^bctra.
Á hvcrju byggir S. Th. það, að
ný virðing sjc óafsakanleg? Eftir
að hafa starfað f sveitarráði f tvö j
ár, ætti honum að vera kunnugtj
að sveitarstjórnarlögin gjöra ráð j
fyrir virðingu á ári hvcrju, en lcyfa ,
að eins að virða eignir manna:
sjaldnar. Hjer var þvf ekki um
lögbrot nje sekt að ræða, þar af:
leiðandi ekkert að afsaka. Frafn
að þessu hafa gjaldendur ekki
bfeitt áhrifum sínum með nje. móti j
þvf að virða árlcga, þar til einmitt
nú, að meðráðandi þriðju deildar j
hjelt því fastlega fram á fundinum, j
að kjósendur sfnir hefðu gjört það
að sjerstfjjíu skilyrði við sig, að j
vinna að þvf að laga virðinguna. i
Það sveitarráð og sá oddviti, sem
mcð atkvæðaafli traðkaði málefni, 1
scin ein deild svcitar flytur fram í
svcitarráði gcgnum fulltrúa sinn,
skildi sannarlega ekki stöðu sfna. j
Ilvernig væri rjcttindum mannal
borgið, ef þeirri aðfcrð væri beitt,
hvcnær scm tækifæri væri til þess?
Samkvæmt því sem rnálið lá fyrir;
fundinum greiddi jcg atkvæði sam- j
kvæmt þyf scm jeg álcit rjett, og
hefi enn ekki fengið ástæðu til að
breyta þeirri skoðun.
S. Th. gj'irir númer úr kostnað-
inum við virðinguna. En eins og
jcg tók fram f grcin minni, þá vcrð-
ur muourinn sem svarar þriðja
parti hærri fyrir almennt mat, en :
annars hefði orðið, og jafnvel ekki j
svo mikill.
Þetta matsmál var f þvf hcrfi á;
fundinum, að þó tiilagan um al- :
. i
mcnnt mat hefði fallið, þá hcfði til-
I laga um nýtt mat f þriðju deild
verið satnþykkt í einu hljóði.
Vinur minn S. Th. veit það, og j
það vita allir scm fylgst hafa með
sveitarmálum hjer, að sfðan breytt,
var til um virðinguna fyrir nokkr- j
um árum, á fundi scm haldinn var
í Mikley, hcfir alltaf meiri og;
minni óánægja átt sjer stað um alla
svcitina, og mín skoðun er, að virð-!
ingin sje cnn ekki nógu nálcrœm \
og rjettlát, hvað scm Sveinn cða
aðrir scgja.
Svo kemur landráðaákæran um j
að skifta svcítinni. Jcg hjclt þvf
ekki fram, og held þvf ekki fram, ;
að það sjc rjettast cða bezt, en ef
verið er að ala á þvf, og tala um
það, hafa hótanir um það, og þess
háttar nfildur, þá cr vissulega betra s
að koma þvf í íramkvæmd, en halda j
þvf við scm pólitisku og persónu-;
legu úlfúðarefni. í
STÆRSTA UPPLAff I BŒNUM AF
oifttttim:,
SJERLECfA VÖNDUÐ
S.
MOODY and SON,
COR. MANITOBA AVE. AND EVELIN ST.,
WEST SELKIRK, MAN.
Mín persónulega tilfinning er,
að það væri skcmmtilegast að Is-
lendingar f þessari sveit fylgdust
scm Icngst að f einu sveitarfjelagi.
I fjárhagslegum skilningi er það
hvorki skaði nje ábati; ef skift
væri, yrði hægra fyrir meðráða-
mcnn að vcra kunnugir málum
sinnar deildar, og öll samvinna hð-
ugri, eftir þvf sem starfsviðið væri
minna. Að það væri sundrung á
kröftum er missýni hjá S. Th.
Sveitarskiftingu hefir verið hreift
á nokkrum opinberum fundum
bæði norðantil og sunnantil í ný-
lendunni. Það cr þvf ckki rjett
með farið, að jeg hafi orðið fyrstnr
til þess að ræða það opinberlega,
en auðvitað cr það vel gjört ?f S.
Th. að gefa mjer þann heiður. En
mjer cr ekki nærri cins annt um
svo kailaðan lieiður, eins og. hitt,
að fá að njóta sannmælis, að sann-
leikanum sje ckki ranghverft.
Og svo, áður cn jeg skilst við
þetta mál, vil jcg gefa S. Th. og
öðrum efnilegum framfaramönnum
þá bcndingu, að cf þá langar til að
verða citthvað mikið, þá verðurþvf
takmarki ekki náð með þvf að níða
gjörðir náungans, þegar hann er að
gjöra það bezta sem hann hefir vit
slæpingurinn bezt. Milli þeirra
tveggja punkta cr allt mannkynið.
Þeir, scm cyða æfi sinni við nyt-
söm störf, eru heiðarlegir og upp-
byggilegir mcnn. Sumir þeirra
vinna mest með heilanum, sumir
mest með vöðvunum, en bezt er
að hvorttveggja sje í hæfilegum
hlutfiillum samfara.
Þeir, sem vinna ónytsöm störf,
eru óuppbyggilegir. Sumir þeirra
hafa ekki vit til að meta hvað starf
þcirra cr ónýtt, en eru ekki óhcið-
arlegir f eðlisfari. Það cru bjálfar.
Hinir vita það, en gjöra það samt.
Það eru bófar.
Þeir, sem eyða ævi sinni í iðju-
leysi, eru sýktir limir á lfkama
mánnfjelagsins, sem eyða blóði
hans, án þcss að framleiða nokkuð
af þvf. Sumir þeirra ala aldur
sinn á vergangi, ýmist af því þeir
geta ckkí unnið eða fá ekki að
vinna. Hinir lifa í skrauthöllum
munaðar og vellystinga. * Þeir
þurfa ekki neitt að vinna, af því
að margra alda hefð er komin á
það, að í vissum kringumstæðum
sje það vegsamlegt að svolgra f
stórum teigum svitadropa annara
manna. Sá er talinn mcstur höfð-
ingi, sem drambsamlegast gengur
að þvf að færa sjer þcssa hefð f
nyt, — eins og lög leyfa.
,,STÓRT ER Á STAÐ RIÐIГ.
og krafta til, ogþósú aðfcrð kunni
að duga til að ná takmarkinu um
stund, þá vcrður sá árangur ekki
varanlegur.
G. Thorsteinsson..
EINS OG LÖG LEYFA.
Vcrð það, sem svcitamenn fá
fyrir gripi, lækkar.
Verðþað, scm bæjarmenn þurfa
að borga fyrir kjöt, hækkar.
Einhver, scm er nógu rfkur til
þess að eiga peninga í veltu, fær
mismuninn. Að klfpa svona nf
báðum endum, það er kallað að fá
Icigu, gróða, arð af fjc sfnu.
Alveg eins og þegar apinn var
að jafna ostbitana á mctaskálunum,
með þvf að bfta úr þcim á vfxl.
Daglaunamaður borgarinnar og
fjósamaður sveitarinnar eiga sinn í
hvorri skál. Það þarf hvorugur
að öfunda annan af þeim þægind-
um, sem þeir hafa upp úr Iffinu,—
hvernig sem þeir strita.
Fátækasti erfiðismaðurinn hcfir
allt af verst Iffskjör, og auðugasti
N i c o I a T e s I a í NcwYork
ætlar nú cnn cinu sinni að gjíira
heiminn hissa yfir uppgötvunum
sfnum. í ,,Elcctrical \Vorld“
segir hann frá þvf, að hann sje bú-
inn að hugsa sjer sjálfhrcifanlegt
tundurskeyti, sem stjórna megi
cftir vild og scnda miklu lengra en
nokkur fallbyssa flytur kúlur sín-
ar. Hann ætlar bráðlega að búa
til skeyti af þcssari tegund, og cf
stórveldin viðurkenna þau semgóð
og gagnlcg og reyna að eignast
nokkur af þeim, þarf ckki lengur
að halda á bryndrekum nje
virkjum.
Hann geturþcss einnig að hann
sje að búatil sveifluáhald, sem hafi
10 milljón hcstöfl, og mcð þvfgeti
hann telegraferað eða tclefónað til
jarðstjarnanna Mars eða Venusar.
,,Og þctta, sem jeg er nú að
búa til“, scgir Tcsla, „er að eins
leikfang; það er rjctt mátulega
aflmikið til að framlciða dálftinn
hristing á Mars eða Venus með
mcrkjuin og orðum, svo telegrafcr-
ing geti átt sjer stað“.