Baldur - 29.03.1905, Blaðsíða 2

2
BALÐUR, 29. marz 1905.
BALDQR
ER GEFINN ÚT Á
GIMLI, - MANITOBA.
OIIAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIf).
liORG I,H T F YRIHFRÁ M.
látið meiri ðmynd vera 4 prentun-
ar frágangi, hcldur cn síðan stfl-
setningarvjelin var keypt, og má
þá nærri gcta hvernig fáskrúðugri
prentsmiðjurnar muni ganga frá
sinni prcntun. Oss er nær að
halda, að það sje enginn íslenzkur
prentari vestan hafs, sem hafi
unnið iðn sína betur en hr. Jó-
hannes Vigfússon, sem í meir en
40 ár hefir átt þátt í prentun
ÚTGF.FENDUR :
THE GIMLI PRINTING &,
FUBLISHING COM-
PANY, LIMITED.
ýmsra hinna vönduðustu rita, scm ; Sama er að segja um nafn Lúters,
prentuð hafa verið á íslenzku máli, í oktober, en sú síða er svo þakin
bæði í Kaupmannahöfn og Reykja- j með vitleysum, að það er ómögu-
j vfk, áður en Gimliprentfjelagið legt að tína þær allar upp hjer.
varð fyrir J)vf láni að fá hann í
sfna þjónustu. Að Ifkja nokkrum
prentunar frágangi við 1000 ára
rAbSMAðUR :
P. MAGNÚSSON.
ur en í marz. Þetta þykja kann- ; ósjálfrátt út, óg slær staðhæfingar
ske smámunir, af þvf enginn ,gefi þeirra óvörum á munninn ?
þvf neinn gaum, en það er sett j Við dómana sjálfa er hjer ekki
þarna til þess, að þvf sje gefinn rúm til að cltast, en gildi sitt bera
gaumur, og þá er það illt fyrir þá, ; þeir Ijósost með sjer sjálfir, í þvf,
scm ekki vita það rjetta, og hcfðu ; að allt verður fyrir einhverjum út-
það svo rangt eftir. Það er nóg ásetningi, nema ,,Freyja“. í
af fáfræði.þótt vorir vesturfslenzku ! stað þess að ámæla henni nokkuð,
bókaskekklar auki hana ekki. j er íslenzku kvennþjóðinni ámælt
Nafn Cromwell er stafsett sitt 4 ; fyrir það, að skrifa ckki f hana,
hvað, f apríl og í september.; en höfundurinn þegir yfir ástæð-
unni fyrir þvf afskiftaleysi. Þó er
það öllu fólki sýnilegt fyrir löngu,
að „Freyja" er ekki kvennablað í
þeim venjulega skilningi, að binda
sig ncitt við það, scm sjerstaklega
A nóvembersfðunni er svo að
G.
UTANÁSKRIF’T TII. BLAÐSINS :
B-AJILIíTTI?.,
G-invcibx,
3VE_A.3ST
sjá, sem útgefandinn viti ekki sje kvennfólki viðkomandi. Hún
nafn stjórnarformannsins f Canada.; er frjálslynt tfmarit, til fróðleiks
gamlar hugvekjur, er bjálfalegur | Þar er gamla tilhneigingin til að j og skemmtunar, flytur sögur og
j fáfræðslu vottur um það, ' að Jó- j þvæla saman tveimur máluin, f kvæði og mannlífsíhuganir al-
V I Í
j nann Guttcnbcrg var & lífi 1406 j þetta skiftið ensku og frönsku. | menns efnis, og er gefinn iit ai
til 1468, og prentlistin uppgötvuð. | Síðasti dagur ársins heitir ekki j kvennmanni, án þcss að ber^
,,Öld mannsins talin 305 ár“ [ ,,gamlaársdagur,“ heldur ,,gaml- j Þess nokkurn sjerstakann
segir aftan á titilblaðinu. Við
hvaða sköpunarsögu er það miðað ?
Á blaðsfðunni andspænis þess-
um fróðleik stendur auglýsing frá
hóteli, og er bindindismanni
mfnnkun að slfkri auglýsingu. Það
Verð á emáum auglýsingum er 25 cent
yrir'þ unlung dá’kslengdar. Afsláttur er
getinn á strnrri auglýsingum, sem birtast í
btaðinu yfir lengri tfma. Viðvíkjandi j gjörir hlutaðeiganda of beran að
alík tim afahtitti ng öö.*um f jármálum blads
iii, eru meun bcðuir að auú i ajer að ráð*
m tnninum.
miðvikudaginn,29. marz 1905.
Almanökin.
Vjcr höfum ætlað oss fyrir
löngu, að scgja nokkur orð um há-
tíðablöðin, en svo var bcðið og
beðið, aldrei kom Lögberg, Alma-
nak Sigfúsar scint og síðar meir,
og Almanak Ólafs þó þaðan af
seinna. Vjcr lofum þvf þess
vegna alveg að farast fyrir, að
vera nokkuð að róta upp f Freyju
og Heimskringlu, úr því að svoná
cr langt um liðið, en tökum alma-
nökin til lftillar íhugunar,
Almanak Sigfúsar hefir
,,lhc Maple Lcaf Almanak“ fyrir
yfirskrift, og ber þannig smekk-
leysið brennimerkt á cnni sjer.
Hefði orðið almanak verið stafsett
mcð „c“ en ckki ,,k“ þá hefði
það þó verið hrcin enska, en ekki
þcssi bjálfalegi hrærigrautur, sem
flóir út af öflum döllum, Saina er
að segja um það, að skrifa nafnið
sitt með ,,c“, samkvœmt latínu,
og jafnframt mcð tvcimur cssum,
samkvœint fslenzku,
Svo þegar bókin er opnuð, rck-
lir maður sig fyrst á það, að ekk-
crt blaðsfðutal er á fyrsta hclmingi
bókarinnar, og þvi ekki hægt að
vfsa til þess, scm maður vildi
minnast á, í þeim partinum.
I ýmsum auglýsingum og á tit-
þvf að hann tekur dollarinn fram
yfir sitt málefni. í rauninni væri
ársdagur,“ eða þá í þremur orðum | vott, að hún sje ætluð konum til
„gainla árs dagur“. I lesturs fremur en körlum. Þótt
Þessar aðfinningar eru ekki ■ rr.argt í dómum þessum sjc hvorki
skrifaðar til þess að gjöra mikið úr j rangt nje heimskulegt, þá tapar
fáfræði útgefandans, því hann I Þ»ð gildi sfnu í svona sjergæðings
mun vera fróðari en allflestir ó-
skólagengnir Islendingar hjer um
slóðir, heldur til þess að vekja
eftirtekt á þvf að hver, sem tekur
skemmtilegast, vegna þess hvað u >p á sig að fræða aðra, verður að fjelags og fylgifiska þcss, cða Sig-
fslcnzka þjóðin cr í rauninni mikil j bera ábyrgð á-þeirri tilsögn, og sjá fúsað reka hornin í allt það, sem
bindindisþjóð, að ckkcrt íslenkt rit: um að hún sje ckki röng. Það j ekki er nógu flisjungslcgt til að
fullri framsctningu. Það er alveg
'sama hvort það er sjera Jón að
atyiði allir íslenzkar bókmenntir,
ncma Lögbcrg og rit sfns kyrkju-
flytti brennivfnsauglýsingar.
dugar
hvorki cinum nje neinum
í almanakinu sjálfu cru ýmsar að leggja Það fyrir sig, að afla sjer
stafsctningarvillur, scm óþarft er 1Ji*r mcð Þv'í, að gefa út bækur, cf
að koma inönnum upp á, að láta
óátaldar. Það er engin ástæða til
að brevta nöfnum manna, en sje
Það gjört, á að vera f þvf einhver
samkvœmni. Á fcbrúarsfðunni
stcndur nafnið Óli Búll og svo
litlu síðar Bruno, — sem ætti að
vcra Brúnó, ef nokkurt vit ætti að
vera f því að fara að snúa manna.
nöfnum svona í stafsetningu, —og
enn í þriðja lagi Lúther, setn er
hvorki þýzk nje fslenzk stafsetn-
ing. Það er ekki tiltökumál þótt
útgcfandin viti ekkert um Scho-
penhaner, en hann og allir aðrir
vera v;ð hans hæfi.
Uin hinar ritgjörðirnar mætti
ýmislegt segja, en verður þó að
ckki er jafnframt sjeð um, að les- pga hjá að sinni. Grcin Tolstoys
cndurnir fái ckki sæg af vitleysum ; cr djúp 'og þung heimsádeila, sem
í staðin fyrir pcninga sfna. ; os;s skyldi ekki furða þótt citthvað
Aftan við tfmatalið koma mynd-; hefði skekkst á leiðinni, í gegnum
ir, og cr sennilegt, að mörgum hafi j sjálfsagt tvær, eða kannske flciri
orð:ð starsýnt á Tolstoy gamla í þýðingar. Smásagan „Óskilgct-
mitt á meðal tvcggja rafmagns- ! inn“ er framúrskarandi fhugunar
hinum sffelldu tilraunum mann-
anna til að bæta kjör sín áður en
það verður af sjálfsdáðum, án
þeirra tilverknaðar ? Til hvers er
þá t. d.' ’anarkistmus* að kenna og
framkvœma, ef hann hefir ekki
nein áhrif á framþróun mannfje-
lagsskipunarinnar ? Önnur eins
lffsskoðun er drepandi fyrir allar
framfaratilraunir, ekkert annað en
íráðsmók heilbrigðar sálar, sem
flcygir sjer örvingluð út í blindan
forlagastraum og neytar að treysta
:iokkurri fnannlegri viðleitni. Það
er ekki höfundur mcð heilbrigðu
viti, sem heldur þvf fram, að
flrottinn hafi sjerstaklega ineðgjörð
með tóbak og brennivfn og
kvennafar, til þcss að aftra mcð
þvf ágætustu mannsefnum heims-
ins frá þvf, að verða of miklir
menn, svo að þeir skuli ekki skara
of langt fram úr samtfðamönnum
sfnuiji- Svona segirþessi ritgjörð,
ið náttúran gangi að „sínu jðfn-
unarverki/* og „jöfnunaráhrifin“
elti manninn alla hans ævi.
Að tönglast þannig á jöfnunar-
verki, og jöfnunaráhrifum virðist
einvörðungu gjör tilþcssað storka
jafnaðarmönnum með þvf, að
brcnnimcrkja þessa loklcysu með
þcirra fangamarki. Þess vcgna
höfum vjcr ckki viljað láta þetta
vitfirringsmíði fara fram hjá oss
óátalið.
Kvæðin aftan við cru ekki mörg,
nje mikið uin þau að scgja, og f
það heila tekið er þcssi bók lftt
rnerkileg.
frœðinga. Svoleiðis niðurskipun
til
ættu að venja sig af því, að „sláhistu myndinni sje „umventur
um sig“ með stórum nöfnum, sem |kúasmali,“ nema sá sem er cnn
þeir vita ekki einu sinni hvernig á þá f hugskoti sfnu ójafnaðarmaður
að stafsctja. | og telur eina lffsstöðu óæðri en
Svo klykkir febrúarspekin út; aðra- Þess hcfðum vjcr ckki
mcð þvf, að ákv.cða hlaupársdag j vœnst af Sigfúsi. Eða sjcr hann
árið 1905, og það er augsýnilega
efni fyrir pilta og stúlkur, og
er sýnilega slett á pappírinn, til; minnir mann á „Dagrúnaharm"
þess að hafa þar eitthvað. j eftir Schiller, «ein Jónas Hallgrfms-
Spaugscmi á næstu síðu cr held- son þýddi. Efni þeirrar sögu
ur vesöl og smekklftil, en hún erlþyrfti þess með, að það væri dug-
samt að einu Ieyti fhugunarverð. | lega handfjatlað af mikil hæfustu
Það getnr enginn maður fengið j mönnum heimsins, það gæti mcð
sjer það til að presturinn á sein- tímanum minnkað barnaútburð og
sjálfsmorð.
Sú langmesta cndileysa,
„anarkismus, “ uppreisn gegn
allra manna stjórnarháttum. Þessi
cina vitlcysa er svo stór, að það
gjörir manni ómögulegt að re:ða
sig á ncitt annað tfmatalinu við-
víkjandi. TJtgefendur ættu að
minnast þess, að það rfður á að
vanda prófarkalestur af almanök-
um meira en af flestum öðrum
ritum.
ilblaðinu sjálfu er kommur brúkað- j 1 marz er ncf'idur Þóroddsen,
ar, langt fyrir ofan Ifnurnar, j fslenzkur haus, „Þ“, með dönsk-
staðinn fyrir fleyginn á íslcrizku J um llala> >>SCI1“-
hljóðstöfunum, og cr það ekki! 21. aprfl er kallaður „föstudag-
sem
til er f bókinni, cr um tilgang
skaparans með kaíifi, tóbak og
vínanda. Hún á að sýna ,,jöfn-
; unar stjórnina starfandi í náttúr-
það ckki sjálfur, að með þvf að!umij«g Þcss er spurt, bvað
brúka kúasmalanafnið fyrir spott- icsarinn haldi að „skaparinn hafi
•
ætlað þessum hlutum að gjöra, ‘'
og svo cr farið að útskýra með þvf,
að guð sje sama sem framþróum,
og að þessi framþróun sjc „háð
yrði, er hann að viðhalda þcim
hugsunarhætti, að ein tegund af
vinnu sjc auðvirðilcgri cn önnur ?
Þá koma ritgjörðirnar aftan við
tfmatalið, og byrja þær á ritdóm
um. Segist útg. ekki skrifa þá f
þcirri trú, að hann cinn hafi vit á
lögum hins eilífa“. Þessi vísdóm-
ur bendir til þcss að eitthvað
standi guði ofar sem skapi honum
ae dœma. Hlýtur það að vcra lögmál. I^að er Oðinstrú f nýrri
rangt að orði komist, frá hans | útgáfu, með annan yfirstjórnara
1
sjónarmiði, þvf hann fullyrðir á í Múspcllsheimi. „Lað tckur
öðrum stað, að ,,trú“ sjc draugur, ; vitrann asna að vita að hann er
Markbúasöngur.
[Kveðinn f óbyggðum Canada,
f júlf 1904].
Við þig oss tengir sjafnar segul-
band,
hin sæla ró og meginþögn ; —
þú friðarhcimur, skrcytta skógar-
land! —
þjcr skýla voldug kyrðar-rögn. —
Þú regingeimur; — rfki frjálsra
viða! —
Þars rœtur greru þúsund ættarliða.
Ó, mikla eik! — Ilve myrk cr
saga þfn ! —
h vc my rkt er skógar þagnard júp! —
Að rót þfns hjarta röðull aldrei skfn;
þig rcyfa limtjöld skuggahjúp. —
Þfn djúpa tign, f dularhöfga verju,
f draumsæld vaggar skógarbarni
hverju.
Æ, vagga mjer, — þú skógar
skugga-þögn!
1' skauti þfnu, dag og nótt. —■
í faðmi þfnum mannlífs citur-mögn
eg mun ci’ skelfast, — hjer cr rótt.
í cikaskjóli ann eg kyrrum díigum;-
og í stað- þess orðs eigi að viðhafa ■ asni,“ scgir útg. um ritstj. Hkr., ; þarórofs.þ,-ign og frclsi ráða lögum
orðin „lífsskoðun," „siðalögmál," | on hvað ætti maður að scgja um ;
mikið vandaðri frágangur en f J ur Iangi,“ en það er ckki fslenzka, cða „manndóm". Ilvert höf- i'svona bull ? Það getur gjört!
prentsmiðju Baldqrsmanna, sem I að skella lýsingarorði þannig aftan ; undurinn hefir skrifað dóma sfna f hvern mann orðlausan að standal
Styrkárr Vcsteinn.
Öigfús hallmælir
sfðar í grein sinni.
þó allharðlega
Kroppa hrafn-
ar-nir sannarlega augun hver úr
öðrum, þegar farið er að metast
um þær sakir,þvf jafnvcl Lögberg,
sem hcfir mest áhrfld, hcfir aldre.
sameignarnafnorð, án grcinis. ,,lifsskoðun, “ eða f ,,siðalögmáli,“ , augliti til auglitis frammi fyrir,
eða í „manndómi," látum vjer ó- í ofurmagn> heimskunnar.
Það á að vera „föstudagurinn
Iangi“.
I ágúst er nafn Bjarna Thorar-
ensens rangt stafað, og þar er
sagt, cn það er lftt hugsanlegt, að Næst kcmur sú vi/.ka, að fram- RjETT hugsandi mcnn biðja ci
hann hafi viljandi brúkað orðið J þróuninni verði „hvorki seinkað | um hatur til þess ríka, nje elsku
,,trú“. Er það ekki annars cftir- nje flýtt af mannlegum vilja cða til þess fátæka, he'dur krefjast
n; fn Gocthes öðruvfsi stafað, held- i tektavert, hvað cðli tnanna gist völdum,“.c'n hvaða vit vcrður þá f i þcir rjcttlætis fyrir aiia.