Baldur - 19.07.1905, Blaðsíða 2

2
BALDUR 19. JtíLí, 1905.
BALDDR
EK GEFINN ÚT A
GIMLI, ----- MANITOBA
ur á það að undirbúa hina vax-
andi kynslóð undir lffið, gcra bcirn-
in að góðum og nýtum borgurum
í mannfjelaginu, ekki cinungis til
sálarinnar heldur einnig verklega.
Gamanfcrð til Gimli.

Sólin rann ofur hægt og rólega
upp fra austurstraumum og sendi
OIIAÐ YIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIð.
liOHGIST FYRIRFRA M
ÍTGEFENDUR:
TIIE GIMLI PRINTING &
PU13 LISHING CCMPANY,
LIMITED.
RÁÐSMAÐUR:
Cj. P. 'JXCagnusson.
'UTANÁSKRIFT til BLAðSINS :
GIMLI,
JVC.A_.IsE-
Vetðánmáom aug’ýsingum er 25 cent
íyrir þ imiung dá ksLngdar. Afsláttur er
geiifin á «*œrri auglýsingum, aem birtast í
bl.tðinu ytir lengri tíma. V.ðvfkjandi
slíkum afslætti og öðrum fjármálum blsðt
ins, eru menn beðnir að anúa sjer að iáða-
tmanuinum.
.MlÐVIKUDAGINN, J 2. JÓLí I9O5.
Ofdrykkja
gjörir mcnninaað
brœlum.
I>á kemst hófsemiskcnningin í Ijósabað yfir alla, yfir Ný-Islcnd-
hinn æðsta sess; í öllu eiga menn inga og vini þeirra frá Winnipeg
að gæta meðalhófsins. Þetta cr : hinn 11. þ. mán. Eftirþráin, að
aðal-siðferðivreglan, scm ríkti um ! ofan, og vonin, að neðan, um að
aldamótin 1800. En þessi stefna geta fagnað vinum og vandamönn-
átti sjer ckki langan aldur. Hún I um Og, yfir það hcila tekið, öllum
reyndist yfirlcitt vaxtarlftil og ■ galvaniseruðum ,Good-Tcmplars‘,
varð brátt að rýma scss fyrir nýj- | —toguðu hvor í aðra, lfkt og tvö
um hugsjónum. Þjóðirnar tóku andstæð scgulöfl, allt fram yfir
hver af annari að hrista af sjer ó-
frelsisklafana, sem þær höfðu vcr-
ið hncpptar f um margar aldir, og
af þvf leiddi, að rjcttur og gildi
einstaklingsins jókst. En, jafn-
framt þvf jukust og skyldurnar;
var þvf óhjákvæmilegt, að fara að
hugsa meira um uppeldið, svo að
hver einstaklingur gæti lært, b;eði
að neyta rjcttar sfns, og, rækja
skyldur sínar.
Afleiðing þessara breytinga á
högum og hugsunarstcfnu þjóð-
anna hlutu, meðal annars, að verða
umbætur á siðferðisástandinu, eða, |
f öllu falli, tilraun til að umbæta
miðjan dag, þegar loks að Gimli-
fólkið sá fjórar skeiðir rcnna fram
undan Tanganum (W.iIIow-tang-
anum), suðaustur frá Gimli. Þá
stóðu á bæjarbryggjunni 1—200
Þegar allt var komið f kring,
hjer á staðnum: matur og drykkur
fenginn, kveðjur um garð gengn-
ar og samfunda fagnaðurinn farinn
aðdygna dálítið, höfðu Gimlungar
ræðustól til reiðu norður á vatns-
bakka, sem settur var f greina-
skýli grænlimaðs trjáa-topps, er
stcndur einstakur á mar-sljettum
bakkanum, nokkur hundruð skref
frá vatnsborði. Þetta svæði var
hið ákjósanlegasta: Yfir höfðum
manna hciður og heilnæmur him-
inbláminn, sólin skfnandi yfir
rjettláta og rangláta, vantrúaða
og biblíutrúaða. Á austurhlið
brosti við spcgilfagurt fiskivatnið
og að vestan og norðan skrúð-
grænn skógarfaldurinn; bærinn að
manns og biðu eftir að sjá hvað af sunnan bubbinn og búmannlegur
með fullan barminn af framtfðar-
kunnvinum þeirra kæmi með skip
1
unum. Margir hittu þar alla, vonum.
sem þeir áttu von á, en sumum
brást að þeir fcngju að sjá lengi
þráða vini og vandamenn.
Það er bót f máli, að Gimli-
Hjer var nú skemmtanin hafin.
Jeg var ekki við, þegar ballið byrj-
aði, þareð Halldór bóndi Brynj-
ólfsson, á Birkinesi, hafði tekið
mig og fleiri góðkunningja, vatns-
bryggjan er ekkcrt hrákasmíði, , . t
1 } 1 leið, heim til sfn, stundu áður. En,
*
(Framh.
tuttugustu aldar mennirnir, heldur
enn forn-Grikkir. Nú telja
feðurnir ekki cftir sjcr að drekka
sjálfir og offra þannig viti sfnu á
blótstalli Bakkusar, unglingunum
til eftirdæmis. (!) Grikkir ljetu
sjer nægja að leggja þræla sfna í
sölurnar.
A miðöldun’im, þcgar kristin trú
tók að útbreiðast, varð uppeldis-
stefnan allt önnur en vcrið hafði
meða! Spartvcrja hinna fornu.
Allt fram á 18. öld, var sú stefna
ríkjandi um hinn kristna heim, að
hið eina þýðingarmikla takmark
uppeldisins væri að mcnnta
mannsandann, hcfja hann svo
hátt, sem kostur væri á. Þar á
móti var næsta Iftið hugsað um
uppeldi lfkamans, þvf að eftir á-
kvæðum kyrkjunnar, var lfkam-
inn saurugt og syndumspiilt að-
sctur girndanna og vcrkfæri alls-
konar lasta. Var því lögð sjer-
stök áherzla á, að „deyða holdið“,
og þessi orð stundum tekin nokk-
uð bókstaflega. Að sjálfsögðu var
nú drykkjufýsnin talin rneð, sem
cin af girndum holdsins, og var
þvf vfða reynt til að dcyða hana.
Á seinni hluta 18. aldarinnar,
fór smátt og smátt að rofa til.
Þjóðirnar fara að vakna af mennt-
unarleysis- og hjátrúardvalanum,
og neyta krafta sinna til að berj-
ast fyrir æðri hugsjónum og þá
fór jafiiframt að vakna mcðvitund-
in um það, að uppcldi og upp-
fiæðsla á ekki að vera eingöngu
inmfahn í bóklegum frædurn held-
það. Og í þessu efnivar einmitt,
—og er þann dag f dag—útrým-
ing ofdrykkjunnar eitt aðal-at-
riðið.
Það á vissulega að vera eitt af
hlutverkum prestanna, sem gefa
sig fram til að vera leiðtogar þjóð-
anna f þeim málum sem miða að
menningu og góðri uppfræðslu
ungdómsins, að vinna kröftuglcga
að þvf, að menn tortfmist ekki í
niðurlægingu og eymd, sökum of-
nautnar vfns.
Margir prestar virðast hafa,
vonum fremur, áhrif á fólkið. Það
sýnist sem þeir geti teymt það og
togað á sára veikum þráðum, hjer
um hil til hvers scm þeir vilja f
sumum málum. Það lýtur út fyr-
ir að þeir dáleiði fólkið fyrst og
telji því svo trú um, að þetta eða
hitt sje það skyldugt til að gjöra.
Hversu oft hefir maður heyrt
prest brýna það fyrir söfnuð' sín
um, hve hættulegt það væri að
steypa sjer f þá glötun, sem of-
drykkja hefir í för með sjer.
Ræður þeirra þess efnis eru vfst
teljandi. En aftur á móti hefir
maður of oft orðið var við þær
ræður frá blessuðum prestunum,
sem vara menn við þeirri voða
hættu, sem af helvíti stafi.
En, hvað er helvíti ef ekki það,
sem orsakar: sjálfsmorð, þjófnað,
óorðheldni og svik í öllum skiln,
ingi; það, sem slftur hjónaböndin,
eyðdeggur hcimili manna, gjörir
menn andlega og líkamlega sið
leysingja og örgustu þrada hinna
allra auðvirðilegustu tilhneiginga—
eins og ofdrykkjan gjörir.
Ef prestarnir prjcdikuðu meira
um þá hættu, sem þjóðinni er búin
af ofdrykkjunni, en heldur minna
um cilíft líf, „sem þeir þekkja
ekki frá magapínu“, eins og Saló-
mon garrli komst að orði á einum
stað, þá breyttist margt til batnað-
ar f heiminum, og þá fyrst yrðu
prestar viðurkenndir nauðsyniegir
fyrir þjóðlffið, afþcim, sem bera
heitast fyrir brjósti velferðarmál
þjóðarinnar. Framh,
ella hcfði hún farið flatt, þegar
I ailur skarinn var saman kominn,
bæði frá Gimli-stað og Winnipeg- |
borg. Menn vita það annars
fullvel, að Winnipeg-stúlkurnar
cru ekki mjög luralcgar eða þung-
ar, þvf að þær ganga aldrei f vað-
m&lskjólum á sumrin. En, svo
voru nú ekki alt stúlkur sem ferð-
ina fóru.
í skemmtiferðinni voru margir
heldri menn, sem hitinn og svit-
inn hafði ckki strokið holdin af.
Þar voru, til dæmis, prcstar, kaup-
menn, læknar, land'sölu-agentar og
hrcykilegar hefðarfrúr, sem eng-
um óvitlausum manni hefði dottið
f hug, að Iáta dýfa hendi sinni í
kalt vatn, því síður að hnoða brauð
cða sjóða súpu.
Hið fyrsta sem sumt af fólkinu
spurði mig eftir, var, hvar næsti
og bezti staður væri, til þess að
fá sjer máltíð. Þvf miður gat jeg
ekki annað en vísað á ,,Hotel
Baldur“ og svolitla Candy-knæpu.
Þá sá jeg fyrst, að Gimli-búar
höfðu ekki haft nœgan undirbún-
ing til þess að fagna góðum gest-
um, ellcgar þá, í öðru lagi, að þeir
höfðu ckki full föng til þess að
mæta fjölmcnnri heimsókn. Mjcr
datt þó f hug, að á þetta kæmist
góð lögun á næsta ári, þegar
Good-Templars sætu f G. F. R,-
vögnum, alla lcið inn f Gimli-bœ.
Mjcr hefði þótt skemmtilegt að
sjá Gimlunga rcisa upp stóran
tjaldskála og hafa þar sitt af hverju
til fagnaðar, fyrir bræðra og systra
hópinn frá Winnipeg. En, slfkt
bfður scinni tfma — Það er eitt-
hvað hálfleitt við það, að hlaða
skartbúnu og kurteisu kvenfólki
inn f brennivínskompu til þess að
taka sjer snæðing.-------
Jeg vona nú samt, að forsjónin
hafi hagað þvf þannig, að gestirn-
ir hafi farið heim, óneyddir af
hungri yfir daginn. Andlega fæðan
var líka svo yfirdrifin, að marg-
ir hafa hlotið að steingleyma mag-
einhverntfma
þótt að ekki væri ofur ömurlegt á
BirkinesÍ, sáum við hálfpartinn
eftir, að hafa ekki verið viðstaddir
undir eins og ræðurnar hófust.
Presturinn, Runólfur Marteins-
son t. d., var búinn að stfga f
stólinn og játa sinn veikleika, cins
og drottins þjónar gera stundum,
bara til marglætis.
Það er eins og það loði æði
stinnt við Nýja-ísland, að þar sjc
prestkvæmt og prestaríki. Sfðan
byggðin var til, hefir alla jafna
verið stórauðugt hjer af þcssum
háæruverðuga hempu-lýð Vjer
munum allir hávaðann í Jóni
gamla Bjarnasyni og Páli heitnum
Þorlákssyni. Á þeim díigum mun
Guðmundur Árnason, frjálslyndur
f trúarefnum, og Jóhann Bjama-
son, heiðingja-trúboði (?) sem lút-
erska kyrkjufjel. á eitthvað mcð,
og, úð lfkindum, fetar gamla veg-
inn með kenningar sfnar.
Oddur V. Gfslason hafði verið
einn í klerkatölunni. En, hann
fylgdi þeim ekki, svo jeg sæi.
Lúterska kyrkjufjelagið losaði sig
af Oddinum eins og mönnum er
kunnugt.afþvf hann stundaðilækn-
ingar, lfkt og Kristur, hugsaði
meira um að græða meinin, held-
ur en um völdin og vasann.
Friðrik Jónsson Bcrgmann var
á þcssu Þingi. Engin stórstykki
lágu þar þó eftir hann svo mönn-
um yrði almennt kur.nugt. Mjer
sýndist, þegar jeg leit framanf
prestinn, að allur svipurinn, benti
á, að maðurinn þættist standa á
æðri tröppu hcldur en fólkið.
Unitara-prestarnir, Rögnvaldur
Pjetursson og J. P. Sólmundsson,
tóku einnig þátt f þessari gleði-
samkomu með nærveru sinni, enn-
fremur var þar fyrrum prófastur
Bjarni Þórarinnsson.
Þótt margt fleira mætti segja
um komu Winnipeg-gestanna, og
að jf’g hafi cngan nafngreint af
þeim sem m j e r þóttu heiðarleg-
astir og tilkomumcstir, þykir mjcr
rjettast að slá f botninn, þegar
aðal-atriðin eru sögð.
Það fóru að heyrast köll frá
gufubátunum, scm biðu farþcgj-
anna, um miðaptansbil. Tók þá
kvcnnaskarinn að hypja sig fram á
bœjar-bryggjuna. Það var lfkast
sem yfir Ijósa-öldur sæi, þegar
konurnar allar, ungar og gamlar,
fríðar og fagurvaxnar, liðu hvft-
faldaðar og kvikar f spori ofan til
fyrst hafa lagst grundvöllur til, gufubátanna cr biðu þeirra og alls
þess, að menn skyldu c k k i vera
sammála í trúarkreddum eða öðr-
fcrðafólksins.
Þeir, sem að eftir stóðu á
um kyrkjumálefnum hjer, þvf, ■ bryggjunni, og hinir, sem fjar-
eitt er víst: Þeim kom fjanda-
lega saman Páli og Jóni. Sfðan
hefir ciint í kolunuin og jafnan
verið andlegt kaðaltog milli klerka
hjer, útaf mismunandi trúarskoð-
unum. En um hin leynilegri
anum þangaðtil
seinna.
lægðust, skiftust á kveðjum meðan
nokkurt hljóð heyrðist. Eftir það
veifuðu menn höttum og húfum.
Seinast voru vasaklútarnir látnir
flycja kveðju-táknin. — —
Elilon.
Á GIMLI.
vinnubnögð í þeim efnum, skál jeg
láta ótalað, um sinn. Nú, allir I Ó, þessi vormorgun inndæll og hýr
vita að eftir höfðinu dansa limirn- i er kvaka og syngja,
ir. Það er eðlilegt, að lýðurinn
hafi einnig skifst f tvær and-
stæðar dcildir og er óhægt að
scgja, hve mikið slfkt kann að
hafa haldið til baka framförum
sveitarinnar. En, þótt að jeg
að eins skjóti þessum fáu orðum
inn, þá er það ckki aðal-inntak
greinarinnar. Hitt er það:
Hjer voru saman komnir 11. þ.
m., sex prestar og, að minsta
kosti t v e i r, sem eitthvað eru
farnir að æfa sig við b rögð trúar
og lderklegar ,kúnstir‘. P'leiri
gátu auðvitað verið mcðal gest-
anna sem einhverntíma seinna
taka upp á því, þegar þeir nenna
ekkert annað að gera, að snúa
sjer inn á trúar-b r a g ð a- cða trú-
ar-k 1 æ k j a-leiðina, sem mjer
skilst að sje eitt og hið sama.
Þessir tveir hálfgerðu prestar
sem jeg hefi minnst á, eru þeir;
cr sorgin og kvíðinn í sál minni
býr
og sálinni alltaf að þyngja.
Eg er að berjast við ótal margt
strangt
erviði lífsins og ráðþrot,
mjer finst nú að stríðið sjc langt-
um of langt
og eg leiki’ á mín sfðustu fjörbrot.
En upp með þig maður, ætfð þú
skil,
að ekki’ er það mannlegt að gráta.
Spilaðu’ á allt, sem er spennandi til,
spilaðu’ á lffsstrengi káta.
Spilaðu, spilaðu; spilbarn þú varst;
spyrntu f mótbyrinn, hvassan.
Því mundu, er undan skipinu
skarst,
þjcr skeltir á kvintinn og bassann.
Syngdu með fuglunum ljúflingalög,
með langþrcyttum mönnum og
börnum.
Og ef að linast þfn æðanna slög
tak citt bað f gleðinnar tjörnum.
B. Th.