Baldur - 25.11.1905, Blaðsíða 2

?.
BALDUR, 25. Nóv. 1905.

ER GEFINN ÚT Á
GIMLI. ----- MANITOBA
OHAÐ VIKUBLAÐ*
KOSTAR $[ UM ÁRIfi.
HORGIST FYRIRFRAM
tfTGEFENDUR:
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
RITSTJÓRI:
Mcujnús J. Slaftason.
RÁÐSMAÐUR:
Gísli P. Magnússon.
UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
HALDITR,
G-IMLI,
TÆA_3ST'
VetAásmáura Bag'ýsingnm er 25 cent
fyrir þaralnng dá'kslengdar. Afsláttar t r
gefian á stœrri auglýsingum, srm birtast í-
Waðinu yfir lengri tíraa. V.i'víkjartdi
alikum atslætti og ðdrum fjármálum blaðs-
ÍQ8, era meTin beðair að snúa ejer að rádi
manoiöum.
’S*
laugardagínm. 25. N6V. 1905.
T~i *~.~ITT~T fr-7
»6 að Baldur liafi eldd flutt sósía"
listagreinar um tfraa, þá gátum vjer
ekki stilt oss að setja hjer ræðu
<eina eftir s<5sfalista nokkurn, Er
hfm, að segja má, logandi af
mælsku og hita, og geta menn af
henni fengið hugmynd um ástand-
ið f stórborgunum. En athuga-
scmd mutium vjer gjöra við málið
á eftir, eins og oss kemur það fyr-
jr sjónir.
*-*
Áskorun
til verkamanna.
Eftir
UPTON SiNCI.AIR.
Til yðar kem jeg vcrkamenn,
til yðar, scm hafið stritað og unnið,
sem hafið bygt upp þetta land, en
hafið þóengu getað ráðið um stjórn
og !ög þess, til yðar, sem verðið að
-sá, svoaðrir geti tekið uppskeruna;
til yðar, sem verðið að erfiða ot?
blýða og fáið ekki meíri laun, en
vipnudýrin, fæðuna og skýlin, að
sjá svo allar mfnar fegurstu Vonir
og draumsjónir troðnar niður f for-
ina af villidýrsafli hinna máttugu
og rfku. Verðið þekki jeg, sem
verkamaðurinrt þarf að borga fyrir
iþekkinguna. Jeg hefi keypt hana
jog látið fyrir fæðu og svefn, tekið
1 út kvalir á sál og líkama, látið fyr-
I ir hana heílsuna, nærri lffið sjálft.
i Og þcgar jeg svo kem til yðar
j með sögur um von og frelsi, horf-
: andi fram til nýrrar jarðar, nýs
mannfjelags, þá furðar mig ekki þó
að þjer nú sjeuð fullir af óhreinum
hugsunum um munn og maga, þó
að yfir yður hvíli trúleysi og deyfð-
ardrungi. Þetta alt eru hindranir
sem á leiðinni liggja, og þær
mundu gjöra mig vonlausan, ef að
jeg ekki þckti öflin setn knýja
menn áfram.
Af þvf að jeg þekki hina sær-
andi svipu fátæktarinnar, hinar
svfðandi stungur fyririitningarinn-
ar og auðsins, ósvífni og spörk
allra þeirra, er hátt standa. Af
þvf að jeg veit það fyrir vfst að f
liópnum fyrir framan rnig eru
margir þeir, sem þjáningarog kúg-
un hcfir gjört vonlitla og óttalausa,
margir, sem hafa sjeð skeifinguna
á hæsta stigi Og fuudið hrylling
fara um sig fyrir rangiætið, sem
þeir hafa sjcð eður þolað, svo að
þeir gefa nú gaum orðum mfnum,
svo að þau vcrða þeim, sem Iýs-
andi leiftur þeim, sem f rnyrkri
gengur og sýnir honum veginn,
og hætturnar og hindranirnar—og
leysir allar ráðgátur og sigrar aila
erfiðleika. Og hreistrið fellur frá
augum hans, og hlekkirnir af lim-
u'm hans — svo að hann stekkur
upp fullur þakklætis og gengur
loks fram scm frjáis maður, sem
maður sá, cr leystur er úr sjálf-
gjörðum þrældómi, sem maður sá,
er ekki feliur f giidruna aftur, og
ekki er hægt að ginna með fagur-
gala, ekki er hægt að skelfa með
ógnunum, sem upp frá þcssu kvöldi
gengur áfram en ckki aftur á bak.
........Opnið augun og lítið
Vjer köllum það strfð og hugsum
svo ekki frekaraum það,—en kom-
ið nú með mjer og skoðið það,
hugsið út í það. Hugsið yðuriík-
ami manna gegnum skotna af kúl-
um, sprengda sundur f smástykki
með sprengitólum. Heyrið urgið
í býssustingjunum, er þeir vaða f
gegnum hold manna. Heyrið
angistarópin og kvalaveinin. Lftið
andlitin skæld og afmynduð af
kvölunum. Sjáið mennina vcrða
sem dj'ifla af æði og hatri. Legg-
ið hetidina á vöðvastykkið þarna,
— það er volgt og titrandi — rjett
núna var það partur af mannslfk-
ama. Blóðið rennur ennþá úr þvf,
það blóð var knúð, fyrír skömmu,
áfram af matinlegu hjarta! Al-
máttugi guð ! Þetta gengur svona
ti!, heldur svona áfram, fyrirhugað’
með ráðum og kunnáttu áformað j
og framkvæmt. — Og vjer vitum |
það og lesum um það, og tökum
það sem sjálfsagt — blöðin segja
oss frá því, og pressunum er ekki
skipað að hætta starfi sfnu —kirkj-
urnar hjá oss vita það, og þær ioka
ekki dyrum sfnum — þjóðin öll
sjer það, og rfs þó ekki upp f hryll-
ing og byltingu.
Eða kannske að M.anchúrfa sje
of langt f burtu fyrir yður. En
komið þá heim með mjer, hingað
til Chicago. Hjerna f kvöld f
þcssari borg cru tfu þúsund kvenn-
menn lokaðir inni í stýjum og
knúðir af sulti til þess, að seljalfk-
ami sína. Og vjcr vitum það og
hendum gaman að þvf. Og stúlk-
ur þessar eru gjörðar f lfkingu
mæðia yðar. Þær cru kannske
systur yðar eða dætur yðar. Og
þessi framtfð bíður máske barn-
anna sem þjcr skilduð eftir hcima

m

llL
Afbragðsgóð Team Harness
frá $22 til $32.
Single Harness frá $9 til $50.
Uxa Harness frá $10 til $15.
Alt handsaumað.
* * *
Hesta blankett af öllum tegundutn.
Koffort og töskur af ýmsum stærðum, verði og gerð.
ÍI3?’ lo% afsláttur, sje borgað út í hönd.
VVEST SELKlkK.
S. Thompson.
’Rtm'í
ekki einusinni að hafa fyrir þvf að inn hyrfi með öliu, og verður þvf
safna saman gjaidinu, það kemur
til þeirra af sjáifs dáðum. Hin
eina umsjá þeirra cr að losna við
það.
(Framh.)
Um ljóðmœli
S. B. Benediktssonar.
Eftir
J. P. SóLMUNDSSoN.
¥
(Framh.)
Kvæðið ’ Hugsjón1 á bls. 92 mun
mega tcljast nokkurnveginn sann-
gjarnlega vatið sýnishorn, hvað
ytri frágangi við kcmur. Orðatil-
tækið f fyrstu setningunni er ný-
stárlegt, en þó á viti bý7gt. I stað
þess að segjast vera lifandi, segist
höfundurinn halda beinum sínum
e. a. s. liann hefir ckki
halda yður Jifandi dag Jrá dcgi; til
yðar kem jeg með mfn endurlausn-
arboð; til yðar sný jcg máli mfnu.
Jeg veit hve þung er þrautin, að
fá áhcyrn > ðar og fyigi —, því að
f kring um yður! Þjer hafið erfið-
að svo lengi í svita og þungadags-
ijas, að vit yðar er sljófgað og sála
yðar er dofin orðin, cn lítið upp og
sjáið nú einu sinni á æfinni iieim-
inn sem þjer lifið f —, rffið af yð-
ur ræfia vanans og viðtektanna,
og skoðið það alt tins og það er í
ailri sinni voðalegu nekt! Skoðið
það ! skoðið það ! Hugsið út í það,
að á þessari nóttu standa hcrfiokk-
ar miklir hver andspænis öðrum á
sljettum Manchúrfu — að mcðan
f kvöld, sem kveðja yður brosandi
að morgni með hlátur f augum. í heima, þ
kvöld cru í Chicago tíu þúsundir; ermþá borið þau neinstaðar, ekki
manna heimilislausir, fjciausrr, illa j Háið. Að hafa orð á þvf, að hugs-
á sig komnir, fúsir til að vinna en Jítnir strcymi út frá sjer, má segja,
fá ekki, hungraðir, skjálfandi og j að sje að taka óþarflega fulian á sjer
kvfðandi hinum hörðu vetrarfiost-1 munninn, þegar maður á-sjálfur 1
hlut. Að ’siðla veg sinn’ er orð-
tæki, sem jeg kannast ekki við, en
getur verið landshornamál, og þar
við sitjum hjerna, er máske milljón
manna sigað hverjum á annan, til
að skjóta, liöggva ög rffa hverann-
an sundur, eins og væru þeir villu-
dýr skóganna. Heimspekingarnir
jeg hefi verið f yðar sporum, jeg|hafa ritað m<5ti þvf> sp&mennirnir
hcfi lifað sama lífinu og þjer—eng-
jnn yðar hjer frammi fyrirmjer!
hafa f<'rtnælt þvf, skáidin hafagráti
ið og beðið, en þóleikur tröllþetta
veit það betur, Jeg veit hvað það \iausum ilaia-
cr, að vera munaðariaus drcngur á j Vjer höfum skóla og háskóla,
strætum úti, að busta skó, að lifaj vjer höfum frjettabiöð og bækur—
á brauðskorpum, að sofa undi
ir
vjer höfum rannsakað himin og
ekki annað sagt, en að smfðalistin
á ijóðum þessum sje í heild sinni
bærileg.
Að öðru Feyti má segja, að þetta
áminsta kvæði sjc lykill að öllu
hugarfari liöfundarins. Þunglynd-
ið er efst á bugi, og þar næst sú
óánægja með umheiminn, scm
innri kvöl jafnan vekur í hvers
manns brjósti. Sú óánægja bitnar
eðiilega á kreddum þeim, sem hafa
glapið hciminum sjónir, og hin
úlgandi þrá eftir mciri birtu
lætur lil sfn heyra, þótt höfundur-
inn viti, að gegn því sje mótspyrn-
an í mannfjelaginu svæsnust.
Idann man hvernig Kristur fjekk
að kcnna á þeirri mótspyrnu, og
hversu fáir förunautar höfundarins
á lífsleiðinni sem hafa viljað viður-
kenna hann meðal Krists fylgjcnda,
þráir hann samt að hinn sanni
Kristur kærleikans fengi að drottna
I heiminum, en það, sem menn al-
! ment kaila trú, segist hann hata,
en bcra virðingu fyrir því, sern sje
svo göfugt, að það byggi brú til
helvítis.
Þessa sfðustu setningu skilja
kannske fæstir, ef þeir lesa kvæðið
í fiaustri, en það cr þýðingarmesta
hugsunin f kvæðinu, og hin þýð-
iugarmesta hugsun, sem nokkur
maður getur í brjósti borið. Þeg-
ar sagan var fyrst sögð um rfka
manninn, sem sá Lazarus álengdar
f faðmi Abrahams, var ekki farið
að byggja þessa brú. Þá hugsuðu
menn sjer himininn uppi, helvfti
niðri, og mikið djúp staðfest á milli,
sama scm forfeður vorir nefndu
Ginnungagap. Nú vita menn að
jörðin er hnöttótt, og allar stefnur
frá henni liggja upp ti! himins, en
engin lengra niður, en að miðpunkti
þessa hnattar sjálfs. Þannig er
til slftandi breytingarleysís og móti er kveðandi oftast sæmilega tl,vbran el<kl lengur skoðuð sem
margar heiidireða heimar, fjölrými
(Multiversej eins og til forna, held-
ur einn ósundurslitinn heimur,
fært svo f lasr, án nokkurra
um.
í kvöld eru f Chicago hundr-
að þúsund börn, sem siíta út kröft-
um sínum og eyðileggja llf sitt á
þvf, að rcyna að vinna fyrir fæði lciðandi afsakanlegt, ef svo cr.
sínu. Hjer eru nú hundrað þús-
und mæður, sem lifa f eymd og ó-
þrifnaði og berjast um til að geta
fengið nóg til þess að seðja börnin
sfti. Ifjer eru nú hundrað þús-
und af gömlu fólki, yfirgefið af öll-; um : sjerkennileg framsetning, sem
um, hjáiparlaust og bfður dauðansl ekki er Þd neitt útásctningarverð;
Að minna mann á, að Kristur hafi
á sinni tfð verið ’af heimskingjum
hristur1, cr hjákátlcga og jafnframt
ókröftulega komist að orði. Alt
þetta kemur vfðar fyrir f kvæðun-
—, að hann taki sig frá kvalræði
þessu. Hjer er nú heil milljón
manna, karlar konur og börn, sem
; segja má að lifi f þrældómi —sem
óviðkunnanlegar orðmyndir ;* og
óhentugt orðavai, stundum leiðin-
leg klúryrði, stundum bláberar
kjarnleysur, eins og ’hristur', og
vinna hverja stundu, scm þeir geta1 stundum orð, sem cru auðsjáan-
staðiðog sjeð, fyrir rjett svo miklu; lega VHlandi að meiningú, sem alt
sem þeir geta dregið lífið fram á, 1 kemur oftast til af þvf, að rfmið
scm eru dæmdir til æfinnar cnda, liefir borið efnið ofurliði. Aftur á
þrcytu, til hungurs og vcsældar,! liPllr. og vfðast þar sem stirt cr,
til hita og kuida, til óhreini.ida ogj gæti hver maður, sem betur væri
veikínda, til vanþekkingar, vín- : að sJer 1 málinu, en höfundurinn
drykkju og annara iasta ! Og svo
—og svo—'Svo eru þúsund menn
— máskc tfu þúsund, sem eru hús-
er
einrými (Universe), og á þznn hátt
verulegra breytinga, að stirðieik- j cr nfl Það orðið brúað, sem ekki
j varð áður yfir komist' með einn
kjallaratröppum eða undir tómum i jörð, vjer höfum brotið um þaðjbændur þessara þræla, scm hafaí*
vögnum, Jeg hefi þckt hvað það heila vorn, skoðað og áiyktað— hagnaðinn af striti þeirra. Þeir
er, aðþreyjaþað, að komast hærra, j hvernig ætti að útbúa menn bestjgjöra ckkcrt til þess að vinna fyrirj
að dreyma drauma um betra líf og til Þess> að drepa liver annan. 1 Því> sem Þe'r faka 1,1,1 > Þeir Þurf^
; vatnsdropa.
Á slfkt ætti þó ’Hkr.‘ aidrei
að minnast, sem segir’áfallnri'| Áf þvf að ekki er ómaks vcrt
fyrir ’áfallinni' og annað þvf að búta þetta kvæði sundur f til-
u,n líkt> 1 vitnanir, læt jeg það koma hjejr