Baldur - 08.12.1906, Blaðsíða 2

2
BALDUR, 8. DESEMBKR [906.
1
snertir, og eins hvað snertir mál af! iátin af höndum með svo miklu
ekru hverri.
ðrlæti, að maður mætti ætla að
Aðferð sú sem bændur hafa þetta væri allt óþrjótandi. Það er
EK GEFINN CT Á
GIMLI,
fylgt, og sem borgar sig vel f
nokkur ár, hefir haft fj'jlda illra af-
leiðinga í för með sjer, sem menn
MANITOFA ! eru nh farnir að verða varir vir.
OHAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAK $1 U.M ÁRIfi.
BORGIST FYRIRFRAM
ÓTGEFENDUR:
the gimli printing &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
eins og menn ætli að byrgja sig
ailt í einu fyrir alla ókomna tfma,
svo ógætilega fara menn í þessum
sökum. En svo kemur náttðran
Þverrandi frjósemi og útbreiðsla j sjálf til sögunnar, þegar menn eiga
illgresis, eru atriði sem ávalt heimta ! sfzt von á þ\-f, og segist ekki
meira og meira athygli. i leggja þeim munnurn meira brauð,
TJtsæðissýningarnar ættu að | sem hagi sjer svona óhyggilega.
gefa miinnum mj'íg nauðsynlegan Vilja menn taka hana til greina?
UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
baldtje,
GIMLI,
MALT
fróðleik ; fyrir utan það sem þær
gefa mönnnm tækifæri til að kaupa
það útsæði sem þeir velja sjer á
sýningunni, þar eð hver sá sem
sendir sýnishorn af útsæði til sýn-
inganna, verður að hafa tiltekna
upphæð af samskonar hveiti til
sölu. Það er og ætlast til þess,
að upplýsingar viðvfkjandi ráðum
við “sinuf', illgresi og eyðilegg-
jngu á jarðvcginum, og ýmsu af
þvf tagi, verði gefnar.
Bráðum verður birtur f blöðum
listi af þeim sýningum sem haldn-
ar verða í Manitoba.
Þeir sem vilja fá frekari upplýs-
ingar um eitthvað að þessu lútandi,
ættu að skrifa til Mr. J. Brooken,
V«rð & Rmáum pwglýsingum er 2S eent
fyrir þ'mlneg iiá k’tengáar. Afsláttur er
gefÍTn 4 «fœrri aualýs’ngum, eem birtai.1 j
b'aðinu yfir leugri tfma. V fvítjanfij
si{itum aieiætti ng öð um fjármátum btaðs-! Manitoba representative of the
Dominion Secd Branch, Edward
Building, Winnipeg, hann hefir
sjerstaklega yfirlit með þessum
sýningum fyrír Dominionstjórnina.
ina, eru meun beðnir að sx úa ejer að ráð
m inninum.

LAUGARDAGiNN 8. DES. I9O6.
XJísæðissyiiingin.
Umboðsmenn Dominionstjórn-
arinnar eru nú farnir að búa sig
undir útsæðissýningar þær, sem
eiga að fara fram f Norðvestur-
fylkjunum á þessum vetri. Nærri
50 sýningar verða hafðar f þessum
þremur vestrænu fylkjum, sinn
þriðjungurinn í hverju þeirra.
Menn ættu að nota sjer þessar
sýningar sem bez't, því óforsjálni
sú, sem fjöldi jarðræktarbænda!
E. O.
Japauar
°g
Jesúítarnir.
Brot úr sögu trúarbragðalegra
ofsókna f Japan.
hefir sýnt að undanförnu, útheimt-
ir miklar breytingar á búskap
manna framvegis, ef ekki á að
Það kann að vera satt, að rann-
sóknarrjetturinn hafi komið fótum
undir kaþólsku kyrkjuna á Spáni,
en það er þá líka eins satt, að til-
raunírnar til að innleiða hann í
Japan, steyptu veldi kaþólsku trú-
boðanna þar.
Jesúítinn Xavix r, sem nú er
einn af dýrlingunum, stie á land í
Kagoshima f Japan, með sínu
portugiska föruneyti, árið 1519,
og 1581 hafði t úboðaflokkur sá
yfir 200 kyrkjur f landinu. Þeir
sneru ekki einungis fjölda almenn-
ings til kaþólskrar trúar, heldur
einnig tólf heldri mönnum — “dai-
horfa til vandræða. Hjer í Ca-
nada er að endurtaka /sig saga
Bandarfkjar.na, hvað búskap snert-
ir. Menn þenja sig út yfir mikið
landflæmi, og taka upp eina upp-
skeruna eftir aðra, þangað til jarð-
Þeireru margir sem ekki hafa í vegurinn er orðinn tómur af frjó
gefið þvf gaum, hve mikils'virði
og uppskeran orðin minni
þessar sýningar gcta verið. Allir j ‘lc'c'ur en f gömlu löndunum, sem
sem giögga hugmynd hafa um garð-■ ver yfbt f mörg hundrnð ár.
rækt f þcssu landi, hljóta samt að í ^ Englandi t. d. cr hvcitiupp-
hafa tekíð cftir þvf, að uppskeran j s^emn c‘íritnni sjaldaJi minni |
en 35 bushel, en þar er Jíka borið I
| á akrana og landið hirt vel. Hjer j
| ættu menn að hafa minni lönd og
yrkja þau betur en gjört er, þvf
myo“. Keisarinn, Nobunaga,
sem aldrei ljet sjer þó til hugar
koma að verða sjálfur kristinn,
veitti þeim margskonar hjáip, af
þvf hann hjelt að þeir yrðu sjer
til aðstoðar við að halda Búddist-
unum f skefjum, sem þá voru
farnir að ráða miklu,um stjórnmál,
og.voru að vaxa Shinto-trúar-
mönnum og hinni fornu innlendu
dýrkun, yfir höfuð.
Hin fljóta en skammvinna út-
breiðsla kaþólskra trúarbragða í
Japan, segir Lafcadis Hearn sagn-
fræðingur að hafi komið til af þvf,
að folk þar f landi hafi álitið ka-
þólsku trúarbrögðin nýja tcgund
af Búddatrú, og styðst þetta með-
al annars við það, að eignarskjal
I I
það er trúboðarnir fengu fyrirj
! fyrstu landspildunni, sem iátin var'
af höndum við þá t Yamaguehi
1552, segir, að þeim sje fengjð
þetta land, svo þeir geti prjedikað
uin “lög Búdda“, og getyr Hearn
þess til, að hafi þessi vilia eða svik
gctað átt sjcr stað f Yamaguchí,
Það cr með jarðyrkjuna f þcssu sje ekki ástæðulaust að ætla að
bráðum að borga sig, og Sfberfa,
setn r.ú er að verða að hveitirækt-
íarlandi, fyllir þær þarfir sem A-
! mcrfka hefir fyllt nú uin nokkra
er að jafnaði að minnka 6r frá ári, |
og korntegundirnar að versna.
Skýrslnr frá f fyrra (1915) sýna, !
að af öfiu hveiti sem fór f gegnum
- o/ , , J sje haldið áfram eins og venja
Winnipeg, voru 1 3/ skemmd af | & j
• „ ■ o/ , , 1 ! hefir verið til, hættir hveitiræktun
íllgresi, og \\/o af smut , og
þar að auki var tiltöluiega meira
af öðru hveiti af lakara tagi þá,
heldur en áður hefir tfðkast. Um|
leið og þetta verður Ijóst, fer og
, c , ’ i áratugi
þiirnn á þvf að fyrirbyggja þetta, !
# . i
að verða ljós. Yms jarðyrkjufje-
lög hafa hugsað sjer, að gjöra ti
raunir f lagfæringaráttina með út- \ landi líkt og með pólitikina. í j þesskonar hafi átt sjer stað vfðar.
sæðissýningar að vetrinum til, sem [hvorutveggja hefir það veríð haft j Fljótt á að líta Ifktust guðsþjón-
stjórnin hjálpaði til að halda vfðs- j fyrir augum að hafa sem mest upp | ustuform kaþólskra manna farm-
vegar um iandið. Mönnum hafa ; f bráðina, án tiliits til þess sem ájum þcim sem Búddatrúarmenn
virzt sýningarnar að sumrinu vera; eftir kæmi, og svo hafa bændurn-1 brúkuðu, og fyrir augum alrrenn-
til Iftils gagns f þcssu tilliti, þar eð ir gengið á jarðveginn vægðar-jings voru siðirnir, lfkneskin, bj'ill-
þær eru oftast hafðar um þann; laust, án þess að skila honum; urnar, reykelsið og framkoman,
tfma sem fáir geta notið þeirra ; j nokkru aftur fyrir það sern burt! svo lík þvf sem venja var til hjá
og fyrir það, að verðlaunin eru oft- j hefir verið tekíð, og pólitisku leið- | Búddatrúarmönnum, að lftill grein-
ast Iftil, cru það eins fáir sem senda togarnir, eða heldur, afvegaleið- ! armunur varð á því gjörður. Meyj-
útsæði til sýninganna,, en fyrir þá j endurnir, hafa gengið á hina miklu arlfkneskin, engla- og djöflaifkn-
skuid er minnaáþeim að græða en auðlegð sem náttúran hefir lagt I eskin, mátti heimfæra undir Búdd-
þörf er á. —Afieiðingin er svo sú, , þessu landi, og sólundað henni á | isk nöfn. Nærri öll þau foriff, setn
að hveítiræktinni er 1 sjálfu sjcr að ; alla vegu : Skógar, námar, fiski- i áttu við hjá Búddatrúarmönnum,
fara aftur, hvað gæð; hveitisir.s, vötn, lö.id og eiiikarjcttiudi erú ] inátti sjá iftið brcj'tt hjá kaþólsku |
jtrúboðunum í hofunum sem þeim
| voru fengin f hendur og sem þeir
gjörðu að kyrkjum.
Fyrir hinar góðu viðtökur sem
kaþólskan fjekk, fyrir þessar áður-
greindu ástæður, voru Jesúftarpir
umburðarlyndir við þá, sem hjeidu
við forfeðradýrkunina og biönd-
uðu henni saman við kaþólsku
trúarbrögðin, sem þeir höfðu tekið.
Síðar ætluðu þeir að uppræta for-
feðradýrkunina með rannsóknar-
rjetfardómum, lfkt og þeir gjörðu
f tiiliti til þeirrasiða sem tíðkuðust
hjá kristnum Gyðingum, en fram-
an af ljetu þeir þessar þjóðtrúar-
leifar afskiftalausar. Trúboðs-
starfinu var þannig háttað, að mest
áherzla var lögðáað snúa mönnum
af heldra tagi (Daimyo = lávörðum),
og fylgdu þeirri viðleitni gjafir,
helzt byssur og skotfæri frá Portu-
gal, en f endurgjaldsskyni fengu
prestarnir að boða trú sfna meðal
almennings, þvf þegar daimyoarn-
ir voru yfirunnir, var alþýðan á-
sátt með prestana. Ilin vaxandi
vöid þessara portugisku trúboða
gjörðu þá svo hrokafulla, að árið
1572 heimtuðu þeir að kyrkjunni
væri gefinn bærinn Nagasaki, og
! þó undarlegt megi virðast, fengu
þeir þvf framgengt. Eftir þetta
varð Nagasaki kristinn bær og
rjeði kyrkjan þar f öllum málum,
verslegum sem öðrum. Ekki leið
á löngu áður en hinn nýji boðskap-
ur fór að sýna sig í ofsóknum gegn
játendum hinna austurlenzku trú-
arbragða. Þeir scttu eld f hið
reisulega musteri Búddatrúar-
| manna f Nagasaki, en sögðu að
reiði guðs hvfldi yfir musterinu og
að bruninn væri af hans völdum.
Með þessa kenningu á vörunum
óðu svo þeir áköfustu af hinum ný-
kristnuðu gmönnum út um iandið,
og brenndu um áttatfu musteri í
Xagasaki og grenndinni. I um-
dæmi kyrkjunnar var Búddatrú
bæld niður og prestar hinna búdd-
isku manna ofsóttir og gjörðir
landdótta. Sagt er, að daimyoinn
f Búrigo-fylkinu, hafi látið eyði-
ieggja þar um þrjú þúsund búdd-
isk musteri, j og drepa marga
presta, en Jesúítarnir sungu of-
sóknarinönnunum lof fyrir hinn
milda trúarbragðaáhuga sem þeir
sýndu.
Fyrir aðstoð Nobunaka keisara
vo.ru þessir aðkomnu trúboðar
orðnir yfirgangssamir harðstjórar
á sfðustu rlkisárum lians, en til
þcss hatði liann ekki ætlazt, og cr
sagt að hann liafi 1586 (rjett áður
en hann var myrtur), mælt þcss-
um orðum : “Mjer fellur illa fram-
ferði þessara útlendu trúboða, sem
draga menn til sín með peninga-
gjöfum“. Og einu sinni kallaði
hann saman ráðanauta sfna og
spurði þá, hvort þeir hjeldu ckki
að rjettast væri að cyðiieggja
“hof þessara suðrænu villimanna“,
en það voru kyrkjur hinna ka-
þólsku trúboða 4 tungu þeirra sem
ekki snerust til kristni. Fyrir ráð-
ieggingar ráðanauta sinna hætti
hann við að láta eyðileggja kyrkj-
urnar, en hann fór samt upp frá
því að brjóta heilann um, hvernig
hann gæti útrýmt kristninni. Eft-
irkomandi hans, Hideyashi keis-
ari, fann ráðið. í hefndarskyni
fyrir eyðileggingu hinna búddisku
mustera af hendi Jesúítanna,
brenndi hann kyrkjur þeirra f
Kyato, Asaka og Sakai, rak trú-
boðana úr hiifuðstaðnum og skip-
aði þeim úr landi ári sfðar. ' Trú-
boðarnir voru samt orðnir svo
voldugir, að þcir rjeðust í að ó-
hlýðnast boði keisarans. Þeir
dreifðu sjer út um iandið og flúðu
ft náðir höfðingjanna sem þeir
’nöfðu kristnað ; næstu fjögur árin
gjörðu þeir samt ekkert að trú-
boðsstörfum, og voru þvf látnir
hlutlausir.
Árið 1591 kom fjöldi Þ'rancis-
munka til Japan mcð sendiherra
nokkrum frá Philiþpineeyjunum,
og fengu. þeir landgiinguleyfi með
þvf skilyrði, að þeir færu ekki
mcð kristinn boðskap. Hideyas-
hi keisari fekk af þeim að vita hve
mikils virði loforð prestanna voru,
þvf þeir sviku þau óðara en þeir
voru á iand komnir. Að þeirra
eigin dæmi ljet hann þá krossfesta
sex Francis-munka, þrjá Jesúíta
og nokkra aðra áhangendurþeirra,
og hafði þessi aðferð, sem þeir
höfðu sjálfir kennt, þær aflciðing-
ar, að öll trúboðsstörf hættu þang-
að til eftir dauða Hideyashi 1598-
Á rfkisárum næsta keisara, Jy-
cyasu, sem Lafcadis Hearn segir
að hafi verið einn hinn slægasti,
en um leið einn hinn mannúðleg-
.asti þjóðhöfðingi sem nokkru
sinni hafi uppi verið, komu þau
atvik fyrir sem urðu til þess að
uppræta kaþólskan kristindóm f
Japan. Árið 16O0 kom Hollenzkt
skip til Japan undir stjórn ensks
manns, sem kallaður var Will A-
dam. Um þetta leyti voru pojtu-
gisku trúboðarnir nægilega valda-
miklir til að koma daimyoinum í
Bungo til að láta taka skipshöfn-
ina fasta. Jesúftarnir liöfðu sfnar
ástæður fyrir þvf, að vilja ekki láta
keisarann ná tali af þessurn ný-
komnu “vantrúarmönnum“ (mót-
mælcndum), en daimyoinn hafði
tilkynnt keisaranum allt um þenna
atburð, og er hann varð þess á-
skynja hve ákafir Jcsúítarnir voru
með ið láta krossfesta þessa að-
komnu menn, fór hann að gefa
þeim sjerstaklega mikinn gaum.
Um þetta skrifaði Adams konu
sinni á þessa leið : “Portugisarn-
ir og Jesúftarnir sögðu keisaranum
margar ijótar sögur um míg og fje-
laga rnína ; þeir sögðu að við vær-
uin þjófar og ræningjar öllum
mönnum fremur, og að keisaranum
stafaði illt af því að láta okkur
lifa“. “Kei'-arinn svaradi þeim“,
segir Adams, “og sagði að við
hefðum enn ekki gjört sjer neitt
mein, og að það væri þess vegna
rangiátt og gagnstætt allri skyn-
scmi að taka okkur af lffi“. A-
dams var margæfður farmaður,
vsr skynsamur vel og hafði unníð
bæði sem undir- og yfinnaður á
brezkum hersk’pum, og þegar
hann, þrátt fyrir mótmæli Jesúft-
anna, var kallaður fyrir keisarann,
gat hann gcfið mikilsvcrðar upp-