Baldur - 03.05.1907, Blaðsíða 3

BALDUR, 3. maí 1907.
3
skyni. Þessir menn hat'a viðbjöð
á öðrum verðiaunaheitum en þeim,
að dyggðin sje sfn eigin umbun,
KrOssgata þeirra manna liggur
fram hjá kyrkjudyrunum, eins og
enn er ástatt, og þeim er alveg
sama þó leið sú sje sögð að vera
breið og muni enda bölvanlega;
sjálfir vita þeir ekkert illt upp á
sig nje eiga á vondu von vegna
slíkrar vantrúar sinnar; þeir vita
að þetta er ekkcrt að utan lært,
það er hjá þeim náttúrufar námi
ríkara. Það hefir aldrei vaxið allt
það bezta innan kyrkju, því hefir
hún breytzt og brotnað upp. Hún
er fjelagsstofnun andlegs aftur-
haids, heimahagar hins fæsthugs-
andi fjölda, á hverju ætti hún ann-
ars að lifa ? í heild sinni fer hún
eins hart og meðalmennskan ber
hana, og etur ofan f sig sfnar eig-
in kreddur ef að fjöldinn heimtar
það. Hún er mikið mannaverk
en aldrei meistarastykki í neinu.
Hún þroskast andlega á afla and-
stæðinga sinna, sjálf eykur hún
engu við.
Hún er, þvf miður, stundum
einn af álfunum á krossgötu æsku-
mannsins, sem lokkar á þá götu
sem hann aldrei átti að ganga,
fjötrar sannleiksþrá hans og sam-
vizku, eigi hann aldur og andleg-
an þroska fyrir framan sig. Kyrkj-
an er samvizka dáinna kynslóða,
en ekki sinna samtíðamanna, þvf
það er vantrúin sem vakir með
hana. Að sjera Friðrik sjer ekki
kyrkjuna svona, eru alls engin und-
ur nje yfirdrepskapur. Sfnar beztu
hugsanir hefir hann sjálfur hitt hjá
einhverjum innan kyrkjunnar, og
þakkar svo hennar mönnum það.
Hann hefir auðsjáanlega æfinlega
heldur hræðst að hlusta á alla þá
álfa, sem ekki hafa krossmark f
enni, en hann hefir falliz á margt
fagurt og frjálslegt, sem þeirsungu
honum fyrstir, ef að þeir álfarnir,
sem það mark hafa, tóku eitthvað
undir það. Þvf varð hann lfka
vfðsýnasti foringinn f vestur f.s-
lenzku kyrkjunni. En svo situr
hver sjálfstæður maður á einhverj
um kross<.ytum aHar sfnar æfinæl-
ur. Það cru ekld nema æfintýrið
og ósjálfstæðu mennimir sem lúka
því af á einni jólanótt.
Það cr þó eitt það í ‘Vafurlog-
um‘ scm jeg á örðugt rneðað gjiira
mjer grein fyrir, hvaöan sjera Frið-
rik fær það, að Xslendingar sje
einstakir ættlerar að líkamlegum
þroska og þrcki til, Leikfþróttir
allar liigðum við niður. Þær liðu
undir lok þegar hjeraðshöfðingjar,
sem áttu ráð á mönnum og tfma
til þeirra, hurfu ofan f jafnsljcttu
lslenzkrar bændastjettar, en allir
sem máttu unna sjcr skemmtana
gengu f klaustur cða kyrkju.
Islendingar eru öllum fimteikum
afvanir orðnir, en hitt er ósjeð, að
þeir sje að öðru leyti ófærirum þá.
Dragi sjera Friðrik ályktun sfna af
lystarleysi Islendinga á iiðrum
leikjum en dönsum, og beri hann
þá svo saman við innienda Ame-
r^a, t. d. f knattleikafarganinu
við skólana hjer, þá er ályktun
hans auðskilin. En, hefir hann
sjálfur verið í þeirri samvinnu,
sem oft kemur fyrir hjer í Ame-
ríku, að alþvðumenn frá ýmsum
löndum vinna sömu stritvinnuna,
en flokkast óvart saman í smá-
sveitir, eftir þjóðerni, sem lenda
svo um stund f ótilætlaðri sam-
keppni um, hver flokkur verði af-
kastamestur og endingarbeztur á
skorpunni, og hefir sjera Friðrik
þá sýnst, að fslenzki hópurinn
myndi vera sá taugabilaðasti og
úrkynjaðasti. Við þetta hefi jeg
sjálfur verið staddur, af því jeg er
óbreyttur erfiðismaður, og get þvf
ekki samsinnt sjera Friðriki, að Is-
léndingar hafi gengið úr sjer öðr-
um þjóðum fremur. Samt veit
jeg að sjera Friðrik hefir eina stoð
fyrir ályktun sfna, sem f fljótum
svip virðist fullsterk. íslendingar
uppaldir hjer, eru að jafnaði vaxn-
ir heldur hærra úr grasi en þeir,
sem uxu upp heima, og það mætti
þakka það betri mat og meiri sið
semi, væri nokkur lfkamleg efling
f því. En þetta er gamall við
burður, sem gengið hefir eins fyr-
ir flestum þjóðflckkum sem flutzt
hafa að — eða, svo hefir verið
sagt hjer f landi. Menn sem hafa
rcynt að rannsaka þenna fágætis
fyrirburð, fuliyrða, að þetta sje
loftslagi að kenna og sje enginn á-
vinningur. í meðalhæð Ameríku-
manna og Norðurálfúbúa, eigi A-
meríka lfklega lengri endann, en
þumlung fyrir þumlung verði
Norðurálfucndinn þyngri á metun-
um, sje hann tekinn f pundatali.
Mjer hefir oft fundizt eitthvað
vindbelgingslegt í ameriskum anda,
og tryði að það Iegðist í líkamina
lfka. Þessir reikningar getagjarn-
an verið ruglaðir, jeg vinn engan
eið að þeijn, en hitt er vfst, sú
kynslóð íslendinga hjer, sem inn-
fædd er, verður tiltölulega kvelli-
sjúkari og skammærri, en hin sem
að heiman kom. Eins eru skýrsl-
urnar um tölu óskírgetinna barna
á íslandi, valtur fótur til að tylla
nokkurri úrkynjun á. Maður er
sáttur við það sem satt er, að ís-
lendingum hafi flestum þjóðum
framar fundist ráðlegt að fylgja
þeirri reglu Páls postula, “að sá
gjöri vel sem gifti sig, en hinn
gjöri enn betur sern gifti sigekki“,
en afleiðingin af þvf er engin sönn-
un um úrkynjun. Hjónabands-
börn þckkjast ekki frá hinum á lfk-
amlegu atgjiirvi, sje ekki eftiröðru
að fara. Éitt það sein úrkynjun
\/
veldur, eru f ‘drepsóttir, sem í
myrkrunum !æðast“, en sem aldrei
hafa verið innlendar á íslandi.
Þegar þeirra hefir orðið vart, hafa
þær komið í útlendum skipsförm-
um mcð “vcllyst og völskunum“,
eins og Bjarni amtmaður kvað.
Jafnvcl okkar kristna, siðsama,
menntaða Amerfka, á tiltölulega
meira af þeim sóttum til útflutn-
ingsef á liggur, en ísland, enn
scm komið cr, eins og af ýmsu
ððru sem auglýsa má á opnum
markaði.
Fraiph.
Þýtur í þeim sk]á.
Ennþá vellur Duluth-spóinn. Ó,
sá grautur, herra trúr; hann er
ljelegt manneldi. Það er nú bara
vatnsgrautur, Látum það nú vera.
Hitt er verra, að hann er bæði
hrár og saltlaus, og hcfði þó ekki
aumingjanum veitt af að salta
þetta andlega grautar-afstyrmi
sitt.
Lárus Guðmundsson hefir sent
mjer kveðju sfna f 25. nr. Heims-
kr. þ. á., og mjer dettur f hug að
það sje rjett, að láta hann einu j
sinni enn vita hvað mikill bullu-
strokkur hann er. Allar ritsmfð-
ar L. G. í seinni tfð, hafa verið
með sama andleysis-, horgrindar-
brennimarkinu, og sjáanlega skrif-
aðar f þeim tilgangi, að láta nafn-
ið sitt komast áprent, nemagrein-
in til Hofteigs, sem var alldjarf-
lega rituð og sýndi áhuga fyrir
málefninu.
“Að tala opinskátt og vöflu-
Iaust“ o. s. frv., eru einkunnarorð
Baldurs. L. G. þarf því ekki að
furða sig á þó hann flytti greinina
mlna. Það eru ekki allir menn
eins rfgbundnir við það, og Lárus,
að skrifa mikið og segja ekki neitt,
Að minnsta kosti er það fjarri rit-
stjóra Baldurs. Mig skal svo sem
ekkert furða þó L. G. sje vel við
Hkr., þvf í henni á hann stærri
dritsker en nokkur annar í seinni
tfð ; og það sýnir betur en flest
annað afturfararrennsli Kringlunn-
ar, að hún skuli flytja eins merg-
lausar ræður að orðum og efni,
sem hans ; og slfkt dylst engum
að er vottur um pest f blaða-
mennsku vorri.
Og Lárus má trúa þvf, að þetta
er ekki að eins mitt álit, heldur
fjölda margra okkar beztu ogskýr-
ustu manna. En engir finna eins
sárt til fyrir hann, og nágrannar
hans f Duluth, þeir fyrirverða sig
fy/rir þenna almálaskúm — höfund
magnteysis og mælginnar, og þeir
sendu mjer kærár þakkir hjerna
um árið, fyrir það sem Lárus fekk
frá mjer.
Þá er næst að minnast á einstök
atriði f grein Lárusar. Það eru
þeir B. L. Baldwinson og Einar
Hjörleifsson, sem hann scgir að
mjer sje “beinlfnis, dauðans- sár-
illa við“, og á öðrum stað segir
hann, að jeg “hati“ þessa mcnn.
Þctta eru Lárusar staðhæfingar, og
fyrir þær og fleira, ber að álfta
hann illkvittinn ósannindamann.
Og nú skulúm við athuga málið..
Við L, G, höfum aldrei á æfinni
sjezt nje talast við, svo jeg viti til.
Hvernig getur hann þá vitað hvað
jeg hugsa ? Og jeg get sagt L. G.
það satt, að jeg hata engan mann.
♦
Að mjer sje illa við B, L. B. og
E. H., er fjarri öllum sanni. Mjer
cr ekki einu sinni illa við Lárus„
og hefir hann þó mörgum fremur
reynt að stfga á hálsinn á mjer.
En jeg virði hann lítils eins og
alla þá, sem reyna að hefja sigupp
með því, að þrykkja öðrum niður,
og skríða á fjórum fótum flaðrandi
Sjá 4. s.
*
§
1 >
o
1 >
o
t*
«
s
u>
»
*
»
>•«»«••*• ***••*»• - *»•»« •»*•»*•«»»»<»>»»••.♦ »•*••*
ELDSÁBYRGÐ og PENINGALÁN.
Þeir sem þurfa að setja hús og aðrar eignir f eldsábyrgð, eða
fápeningalán út á fasteignir, geta snúið sjer til mín.
EINAR QLAFSSON,
Skrifstofu ,,Baldurs,“ GIMLI, MAN.
ÓYIÐJAFNANLEG KJÖRKAUP
Á BÓKUM
framiengd um nokkrar vikur.,
30 til 60 próse.nt afsláttur..
Lesið eftirfylgjandi verðskrá l
Uncle Tom’s Cabin, eftir H. B. Stowe íoe.
Hidden Hand, eftir Mrs. E. D. E N. Southworth- ioc.
Self-Made, ,, tvær bækur 150.
How Christianity Began, eftir WiUiam B.urney ioe.
Advancement o,f S.cience, eftir Prof. John Tyndall tSc-
Christianity and Materialjsm, cfti.r B. F. Underwood I5C-
Cnmmon Sense, eftir Thomas Paine I5C-
Age of Reason, uftir Thornas Paine „ I $c.
Apostles of Christ,. eftir Austin Holyoakc- Q5C.
The Atonement, eftir Ch. Bradlaugh 050.
Blasphe.my and the Bible, eft.ir C- B. Reynolcfs, ©5C.
Gareer of Religious. System, eftir G. B» Waite, o5c-
Christian Ðeity, eftir Ch. Watts. 05C.
Christian Mysteries 05C.
Christian Scheme of Redemption eftir Ch. Watts 05c-
Christianity— eftir D. M. Bennett f 5C-
Daniel in the Lions’ Den, eftir D. M, Bennett 05C.
Giordan.o B.runo, æfisaga hans, kenningar og píslarvættisdauði 05.0..
Last L.ink in E.volution, eftir E.rnst Haeckel 05C..
Liberty and Morality, e.ftir M. D. Conway 050.
Passage of tlve Red Se.a, eftir S- EC Todd 05c.
Prophets and Prophesies,, cftir John E. Remsburg 050.
Seience and the Bible, Antagonistic, eftir Ch.. Watts 05C.
Sciencc of thc Bible Q?e:
Superstiti.on Displayed, eftir Wihiam Pitt 05C.
Twe.lve Apostles, eftir Ch. Bradlaugh 050.
What did J.e.sus Teac.h ? eftir Ch. Bradlaugh 050.
Why don’t God kiU the Devil? eftir M. Babcock ioc.
Allar þessar afantöidu bækur $2.00
Jeg borga póstgjiöld til hvaða staðar sem er, í Canada eða;
Bandar í kju num.
PÁEL JÓNSSON,
6t5 Toronto St„, WINNIPICG, MAN.
MEIEI
BŒKUR!
HEIMSPEKISLEGS,
VÍSiNDALEGS,
STJÓRNFRCEÐISLEGS,
OG TRÚARBRAGÐ \LEGS
EFNIS.
WHAT IS RELIGION? Srð-
asta ræða Ingersolls. Verð iCc. |
ÐESIG.N ARGUMENT FAL |
ACIES„eftir E. D.MacdonaJd 2 5.0. i
WISDOM. OF LI.FE, eftir Arth- i
ur Schopenhauer. - Ve.rð 25c. ;
RITVERK Charles B.radlaughs,
með iruynd, æfisö'gu, og si)gu um
baráttu hans t enska þjnginu.
Ve.rð : 1 skrautbandi - - $1.10
í kápu ----- 50C.
FORCE AND MATTER : or
Principles of the Natural Order
of the Unive.rse, with a S.yst.em of
Mor.Uity bascd the,ro.n, e.ftir Prof.
Ludwig Buchncr... Með. myrid.
Verð: f bandi - $.1 10
MEN, WOMEN, AND GOÐS,
eftir He.len II. Gardencr. Með
formála cftir Col. R. G. Ingersoll,
og mynd hufunnarins. Þessi bók
er hin langsnjailasta sem þessi
fræga kona hefir ritað..
Verð : í bandi $.1.10, f kápu 50C. j
PH11.OSOPI IY of SPLRITUAL-1
ISM,
cftir Frederic R.Marvin. í bandi.
Verð: ------- 50C..
PULPIT, PEW.and CRADLE,
eftir Helen II. Gardener. í kápu,
Verð: ioc.
God aud My Neigbbour
eftir Rpberi Blatchfor^ á Eng—
landi,. sein. er. höfundut að %,Merrie;
E.ngland., “ „Britain for, Bntish, ‘ ‘'
o.íi. Rókjn er 2Qfi.„bls.. á, stærð,,
prentuð með skíru letri á góðan
pappír. Bókin er ftarnúrskarand
vel rituð, eins öll ritverk Robert
Blatchfords. Verð: í bandi $1.00
í kápu 5oc..
ADAM’S DiARY, eftir Mark
T wain. $1.0O1
EVE’S DIARV, eftir Mark
Twain $1.00.
EXAM.INATION OF T H E,,
’PROPH-ECLES—Paine 150,,
Is the God of Israel the True God? ■
eftir Israel W. Groh. I5c..
Riíverk Voltaires:
VOLTAIN E’.S .ROMANCES.
Ný útgáfa f bandi $1.50^
Micromegas. í kápu 25,0..
Man of Forty Crovvns 250.,
Pocket Theologý' 25C..
Le.tters,,on the Christian Religion,
með, rnyndum af M.de Voltaire.
Francois Rabelais, John Locke,,
Petcr Bayle, Jean Meslier og
Benedict Spin.oza, 25C...
Phiiosophy of History 250.
Ignorant Philosophcr, mcá.mynd-
um af René Deseartes, og Benc--
dict Spinoza 25C-
; Chinese Catecism 25C..
Sentið- pantanir yðar tih
PÁ.LS. JÓNSSONAR,.
655 Toronto Stv
WI’NNIPEG, --- MAN;