Baldur - 21.11.1907, Blaðsíða 2

B A L D U R , V. ár, nr. 37.
ER GEFINN ÖT A
GIMLI, ---- MANITOPA
OHAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIÐ.
# BORGIST FYRIRFRAM
tfTGEFENDUR :
TIIE GIMLI PRlNTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
ifG'r < 1 tí , n'i mtt 1 r t'íiYí"rr:T , í i i , r ii'ii t r'rr t I, r 1 ,rr rV i'it
UTANÁSKRIFT TIL BLAbSINS :
ZB^ULIDTTIR,
GIMLI,
nVE-A.LT
V *-?> 4 aníí'ý^ÍTigam f*r 25 r-rn
f rrrir þ't*nlun6''Iá'k»leng<Iar. Afslát'ar er
gefinn á itœrri auglý*inf!um,er rn bii tast í
blaðinu yfir lengri tíma. V'ðvilrjanrfi
líktim afslættiog öð-um fjármá'nm hlrðs
in«,era inauu beðuir að snúa sjer að rá?8
m tuninum.
k.*»k .*V..*»k.^v
“Ný‘<ar bækuru.
“Óliif f Ási eftir fíuðni
Friðjónxson. Rv. “07“,
Með þessari fyrirsögn er rirgjiirð
ein í ‘Fjallkonnnni1 fyrir skemstu,
og er þar rakið efni ofanncfndrar
sögu á þesSa leið :
“Guðmundur Friðjdnssbn, Þing-
eyski ríth'ifundurinn, hefir nýlega
gcfið út skáldsögu, íem hann kallar
Óf'ifu f Ási. Það er a-fisaga konu
einnar, sem á litlum ástsældum að
fagna f foreldrahúsum. Ámma
hertnar heldur ein hlffiskildi yfir
hcnni, á meðaw hennar nýtur við.
En svo deyr amma hennar og
versnar nú um helming. Loks
kemur kennari einn á hetmilið,
flysjnngur mesti f ástamálurn.
Fclla þau Ólöf saman hugi, en þá
cr hún send burt af heimili for-
eldra sinna til frænda sfns. Sjer
hún aldrei sfðan föðurhúsin nje
heldur kennarann.
Þar hjá frænda sfnum vcx Ólöf
upp fram undir tvítugsáldurinn.
Þá er hún gefin rnanni einum þar f
grenndinni, en verður honum lítils
unnandi, hefir með köflum jafnvel
andstyggð á honum. Loks eign-
ast þau dóttur, og aflar það her.ni
nokkurra þæginda.
Þegar lengur Ifður fram, tekur
Ólöf við búsforráðum hjá bónda
sfnum og versnar þá enn meir, þvf
að hánn er bæði nirfill og harð- !
stjóri við vinnufólkið, verður líka
hræddurum hana fj*rir vinnudreng!
einum, sem þar er ábænum. Uppj
úr þvf tckur hann að dýrka Bakk-
us, og versnar sagan þá um allan j
J helming. Loks tekur hann fram
I
| hjá herjni. Þessu tekur Ólöf vcl og
I þykir jafnvel betur, þvf að þá læt-
ur bóndi hennar hana f friði.
Ólðf fer betur og betur að sætta
sig við allt þetta. Hún heldur
reglu og friði á heimiíinu og hjálp-
ar nágrönnum sfnum þó lcynt fari.
Verður það henni töluverður sorg-
arljettir. Trúin cr þar næst bezti j
sorgaljettir hennar.
Svo kemur maður á heimilið,
um tvftugt að aldri. Þe.ssi maður
er veikur á fótum af kali og hjúkr-
ar Ólöf honum. Hún fellir ástar-
I hug til hans. Þau bralla dálftið
saman f laumi, cn grunur fcllur þó
á þau. Svo fe'r hann af bænum.
Bóndi hennar skammar hana hrotta
skörnmum og ber henni á brýn ó-
tryggð hennar og gefur henni
löðrung.

I
Elskhugi hcnnar fer til Vcstur-
heims. Hún hugsar um að fyrir-
fara sjer, cn ástin til barnsins verð-
ur sterkari og þvf lætur hún und-
an faliast að ráða sjer bana.
Loks missir hún manninn, verð-
ur ckkja, og lýkur þar sögunni“.
Á eftir þessu efnisyfir'iiti heldur
svo ritdómarinn þannig áfram :
“Um sögu þessa er ekki margt
að segja. fíúner að eins gamla
sagan upp aftur, uppvöxtur, gift-
ing, “óleyfilcgar ástir“ o.s. frv.“.
Ekki verður samt ritdómaranum
að þvf sjáifum, að mj'ig fátt sje
um söguna að segja, þvf hann læt-
ur þrjá dálka af mein-néyðarlegum
°g. að þvf er virðist, þarflcgum
útásetningum fylgja þessum byij-
unarummælum. Bágast á maður
með að samsinna umsvifalaust
þessa staðhæfingu hans um söguna:
“Stórsynd auðvitað að ncfna
hana f sambandi við skáldrit Ein-
ars Hjörleifssonar, Gests Pálssonar,
Þorgils gjallandá og Guðin. Magn-
j ússonar“
Sjc svo, að ritdómarinn byggi
: þcs<a stórsyndar staðhæfingu á
jforrni þessarar s'igu, má vél vera
j að hann standi á rjettu máli, en
sje það efni hennar, sem hann á
við, þá verður talsvert öðru máii
að gegna. Hefði hann bætt nafni
Guðm. skálds Guðmundssonar við
f þennan hóp, og ryfjað svo upp
fyrir sjer nöfnin : “Örðugasti hjall-
inn“, “ Vordraumurirtn“, “Upp
við fossa“, “Halla", og “Sigrún f
Hvammi",, þáhefði honum varlagct-
að sjest yfir þann sannleika, að efni
hinna merkustu ritverka eftir fimm
nafnkennd fslenzk nútíðarskáld er
einmitt sama lostætið, sem Guðm.
Friðjónssyni hcfir orð.'ð svo munn-
tamt, að hann leggur nú sinn skerf
til þess að mata á þvf íslenzku
I þjóðina, — ncfnilega “ást f mein-
I urn“ eirts og Guðm. Guðmunds
l son kemst að orði, cða eins og fólk
j hefir sagt upp á gamla móðinn :
; hórdómur.
Auðvitað iná vel vera, að það
! sje ahnennur vílkilegleiki, að f vor-
draumunum beri oftást fleira en
citt fyrir sjónir, ^og að sfðar á æv-
inni sje áhrif þcirra sjóna örðug-
asti hjallinn yfir að stfga. en í
hvcrju þjóð’.ffið vcrður við það j
bættara, að sjá slysfarirnar, þótt I
virkilegar kunni að vera, vafnar f
listfengar rósaslæður,— ‘þaðgeng-
ur allt lakar að skilja’.
Þessir menn geta allir verið svo
mikiir listamenn sem vera vill; í-
þróttin þeirra getur staðið á svo!
eða svo háu stigi, en þessí ritvcrk
þeirra, þrátt fyrir alla snilldina, og
þrátt fyrir það, hvað þau eru hug-
Ijúf og biðja að lesa sig af því hvað
þau er*i ginnandi eins og forboðna
eplið sjálft, þau verða samt aldrei
nein bjargráð fyrir þá unglinga,
scm mest kynnu að þurfa á þvf að
halda, að eiga andlegt mötuneyti í það greinarskömm með fyrirsögn-
rneð sjer traustari og rcyndari inni “Konunginn vantar“. Þ.e.a.s.
Lótorfan.
Svo var hún nefnd torfan, sem
lögð var ofan á glóðina f hlóðunum.
I henni fólst svo eldur til upp-
kveikju þcgar að var blásið, og
ekki þurfti neitt háarok tii þess að
úr henni sindraði.
— Ekki alls fyrir löngu varð
blað Jóns Ólafssonar, ‘Reykjavfk-
in‘, fyrir þvf óhappi, að eitt núm-
er hennar varð ekki sent til kaup-
endanna. Það hafði slæðst inn f
mönnum.
Ástalífsmcðhöndlunin hjá Jóni
Thoroddsen er frá sjónarmiði þess-
arar nýrri tíðar ærið gamaldags.
Maður man að cins eftir þvf, að
til er Möllcr nokkur f “Pilti og
stúlku", og að tunglið var einu
sinni sjónarvottur að þvf, sem
mennifnir sáu ekki, en það cr ekki
heldur neinn ginnandi glæsiblær á
því, scm þar kemu.r fram. I sl/k-
um sogum, svona f fyrndinni, voru
konungurinn var ekki sjálfur týnd-
ur, heldur vantaði eitthvert áhald,
sem ekki var þá handbært rjett f
svipinn. Sagt er að þetta hafi
skeð f Þingvallaferðinni, en ræzt
fljótt og vei fram úr þvf fyrir góð-
vild dánumanns eins úr Reykjavfk,
sem þar var nærstaddur með hatt-
inn sinn f hcndinni.
Manni finnst c'ns og emhver
gömul klýja við ‘svfvirðu og pest
I föðurlands* hafi komið upp í háls-
ástaþræðirnir mcst spunnir úr þcim 'nn ^ Reykjavíkinni , og hylur
erfiðleikum, sem elskendurnir áttu I fj >lda synda, cf svo skyldi
við að stríða, áður en þeir náðu
safnan. Tryggð, cinbeittni, og
þolgæði urðu þar að aðaldyggðum.
Að vfsu hefir Torfhíldi tckist að
draga hjónaböndin svo duglega á
langinn, að mönnum er nokkur
vorkunn, þótt þeir óski lagfæring-
ar á hennar kærleikslögmáli, þvf
að eftir því fengi helzt cngin ó-
hæruskotin manneskja að stíga f
hjónasæng; cn svo ætla nú þessir
“rcformatorar" að rcynast hálfu
verrí, þvf hjá þeim verða bráðum
það sje fegursta sporatakið að vcra
rösull.
Hjárómaðástar verða þó máske
slfkar nótur lijá manninum, sfem
mest lætur sjer finnast til um óskfr-
lífi fslenzkra kvenna, og be2t þýk-
ist vilja ganga fram f þvf, að afmá
þesskyns ósvinnu af jörðunni. Með
öllum sálarlífslýsingunum f s/igum
sfnum er þessum ástalífspostulum
ekki, að þvf er sauðsvartur alrnúg-
iiin fær sjeð, nægilega lj<>st hvaða
áhrif rit þeirra rnuni hafa á unga
lesendur.
Þad er þeim þó að líkindum
ekki eintómt kæruleysisatriði.
“Þær draumsjóhir, sem hjer
stóðu fyrir hugskotssjónum manna
fyrir 15 árum, hcfi jeg f dag litið
klæddar f stcin, múr óg stCypu",
sagði Rudyard Kipliiig, þegar
hann var á ferðinni í Wpg, 2. okt.
sfðastliðinn.
engin hjonabönd til, nerna með
hjákonum og framhjátökum, ef
Guðmundunum heldur svona áfram
að fjíilga.
Það er öldungis sitt hváð, að
fylla sig einhverjum kyrkjulegum
gyðingamóð, til þess að grýta í hel
f borgarhliðum hvern meðbróður
sinn, scm meiðir sig á þennan hátt,
eða hitt, að varpa yfir það nokk-
urskonar ‘rómantiskum1 glitvef, og
láta óbeinlínis á sjer finnast, að
það seinna. Hinn 2. ókt. tekur
vera, en ekki aforýðisserni út af
því, að annar fjekk að leggja til
hattinn.
Upp úr öllu saman eru núdö nk
blöð farin að bera mál á ‘skandal-
ann‘ á íslandi, og búið að taka
stjórnarauglýsingarnar frá ‘Reykja-
víkinni1 og veita ‘Lögrjettu* þær.
Síðan virðist hafa orðið fátt mcð
þeiin ritstjórunum, Jóni Olafssyni
og Þorsteini Gíslasjmi, og er það
illa farið, þvf vinátta þeirra hefir
átt sjcr langan aldur, síðan 1887 f
þr.ð minnsta.
í einu tilfellinu íviðureign þeirra
varð Jón gróflega reistur yfir því.
að ‘Lögrjetta1 hefði f heimildarleysi
tekið markverða frjett og nokkurs-
konar prívat eign upp úr ‘Reykja-
vfkinni', en frjettin yar eintómt
slúður um það, að Vilhjálmur Stef-
ánsson væri dauður. Auðvitað
hirti ‘Lögrjetta* slúðrið scm sann-
lcika og hefði þvf mátt láta þcss
etið, enda bætti hún upp fyrir
Þorstcinn úr ‘Reykjavíkinni , scm
prentuö var 1, okt , frásögn um
skipstrand, sem skeð hafi 5. þess
mánaðar, sem blaðið var prentað í,
þ.e.a.s. 4 dögum sfðar eti blaðið
kom út. Allir sjá hvernig þcssu
cr varið. Atburðurinn hcfir skcð
5. sept. og verið ritað um hann f
þeim mánuði, án þess að gætaþcss,
að blaðnúmerið yrði dagsett f okt-
óber.
Svona fara þeir að þvf að storka
hver (öðrum íslcnzku Ijiísberarnir.
Það ætti svo sem að mega vera
bjart af slfku geislakasti.
í stjórnmálabLðum sínum þarf
sjcrhver þjóð á alvfiru að halda, en
gorceifinn hcfir aldrei vcrio faðir
hennar, nje kesknin móðir hennar.
— Gimsteinarnir gljá ckki ncma
þeir sje fægðir. menn geta hcldur
ekki fullkomnast nema fyrir reynsl*
una.
— Talaðu ávalt kurteislcga við
hvern sem er.
SAMTININGUR.
U
REGLUSEMI. Þaðerengum
efa undirorpið að sumum manneskj-
um er reglusemi meðfædd. Sjer-
hver hlutur sem ekki er á sínum
stað, særir tilfinningar þeirra, að
sfnu leyti eins og falskir hjáróma
tónar, særa eyra manns þess sem
hefir söhghæfileika.
Jeg sat einu sinni, fyrir nokkr-
um árum síðan, f mjög skrautleg-
uin sal, og konan sem jeg átti tal
við, vjek umræðunum að þessu
efni. Dóttir hennar, fjögra ára
gömul, virtist hafa sterka með-
fædda tilhneigingu til reglusemi,
“Heyrðu“, sagði frúin, “hjerna
kemur Nclly, kastaðu vetlingun-
um þfnum og vasaklútnum á gólf-
ið, bögtaðu saman blaðinu sem þú
heldur á, og kasíaðu þvf Ifka á
gólfið, og þú skalt sjá að Nelly
sjer það strax“.
Nelly V3r ljómandi fallegt barn,
svo jcg glcymdi þvf sem við vor-
í um að tala um af þvf að horfa á
hana, en ofurlítil hrukka sem kom
á lítla ennio minnti mig strax á
það aftur.
Hún flýtti sjcr sem mest hún
mátti að taka upp annan vctling-
inn og fá mjer hann, síðan hinrt,
svo vasaklútinn og seinast papp-
frsblaðið.
“Gjörðu svo vel“, sagði hún,
um lcið og hún rjetti mjer blaðið,
leit svo til mömmu sinnar í þvf
skyni að sjá samþykki hennar á
svipnum.
Og bvað ’ etgíim við' að gjn''a>
við, sem álftum hægra að fieygja
yfirhöfninni okkar á stól en að
hengja hana á þar til ætlaðan
snaga, scrn þckjum stofuborðið
með ýmsu rusli sem ekki á þar að
vera, látum dúkinn með uppbrett
hornin liggja kyrran þannig, og
leggjum frá oss bókina án þess að
loka henni.
Menn geta gjört það sem þeim
sýnist án þcss að stjórna tilhneig-
ingum sfnum, án þess að taka til-
I t til kringumst.æðanna cða sjáifra
Jsín, og gefið óreglulöngun sinni
! lausan tatiminn.
En ungar stúlkur ættu að gæta
þess. að reglusemin er mikilsverð
aðstoð um æfinnar daga, og ættu
þess vegna að venja, sig á hana,
Þeim finnst það crfitt, sem eru því
óvanar, cn það vcrður innan
skatnms að vana,
Eudurgjaldið fyrir ómakið scm
það kostar að venja sig á rcglu-
semi á heimilinu, cr innifahð í
gleði og ánægju scm af reglusem-
inni leiðir, bæði fyrir sig og aðra.
Einusinni gjörði einhver gár-
ungi áköfum og andrfkum prjcdik-
ara þann grikk, að stinga öfugum
nálum f stólbrfkarkoddann. Sunnu-
I
! daginn næsta prjedikaði hann og
lagði út af guðs almætti. “Hver
hefir s.kapað alheiminn, með öllu
þvf sem f honum er?“ þrumaði
hann og larndi með hncfatium ofan
á stólbrfkina, en um leið æpti hann
hátt og sagði: “Ó! Það hafa hel-
vfzkir strákarnir gjört“.