Baldur - 20.02.1908, Síða 2

B A L D U R , V. ár, nr. 46
ER GEFINN ÚT Á
GIMLI, ---- MANITOBA
OHAÐ VIKUBLAÐ.

KOSTAR $1 UM ÁRIð. *
BORGIST FYRIRFRAM
ÍJTGEFENDUR :
THE GIMLI PRINTING &
• PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
ZBYKIIIDTXIR,.,
G-IMLI,
V4 ■*rnvi n ‘uig',ý«Da£am er 25 cen
yrip þaoilungrláik»lengdar. Afslátturer
efiiná st-œrr auglýsiojfum,sem birtast f
blaðuu yfir lcngri tíma. Viðvíkjartdi
lí kum afslættiog öð''um fjármálum biaðs-
n^.oru m^att beðnir að snúa sjer að ráð*
manninum.
JT^ * • ' lí', •
Góðs viti.
*
Það mun auðvitað ekki þykja
góðs viti, eftir hugsunarhætti
sumra, en það er ekki annað hægt
að segja, en að það sje góðs viti
eftir hugsunarhætti alimar^ra, að
lúferskur prestur skuli vera orðinn
svo óljósfælinn að hann brennir
únftariskri olfu á lampa sfnum,
‘Breiðablik‘ ber þes.s vott í sfð-
asta mánuði, að þetta eigi sjer
virkilcga stað. Hugsanirnar f
tveimur ritgjfirðunum þar, um ó-
dauðleika sálarinnar og baráttuna
f kaþólsku kyrkjunni, eru ausnar
úr Hibbert Journal, og hreinskiln-
islega við það kannast að svo sje.
Ekki verður neinum hægt áð gjöra
lftið úr efni ritgjörða þessara, þótt
cinhver kynni nú að vilja það cftir
að þetta er orðið uppvfst, enda er
Hibbert Journal ekki þekkt að þvf,
að flytja mikið barnagaspur f dálk-
um sfnum.
A sfðasta hausti voru brjef send
út frá Sherman, French & Co.,
bóksölum í Boston, sem byrjaði á
þessa leið :
‘'Sem únftariskum presti hlýtur
það að vcra þjer glcðiefni, að nú
skuli vera farið að gefa Hibbert
Journal út hjer vestan hafs“.
Góðar og gildar ástæður eru svo
gefnar fyrir því, að þetta hljóti að
vera hvcrjum únftariskum presti
gleðiefni, enda mun það áreiðan-
iega vera svo. I útgáfunefndinni
vestan háfs eru, rneðal annara:
Rev. Samuel A. Eliot, forseti hins
ameríkanska únftariska kyrkjufjc-
iags ; Próf. Royce (sem ‘Breiða-
blik vitnar til jafnframt Sir Oliver
Lodge), einn hinn únftariskasti
hinna únítarisku við Harvardhá-
skólann ; og Próf. McGifíert, sem
mest uppnámið stafaði af fyrir
nokkrum árum. Slfk útgáfunefnd
er næsta góð trygging fyrir þvf,
að tfmarit þetta sje ekki neinn aft-
urúrkreistingur í trúarmálefnum,
enda mun það ómótmælanlegt, að
rit þetta beri langt af öllum sams-
konar ritum, sem út eru gefin á
enskri tungu.
Það er tiltölulega æði margt af
íslenzku fólki, sem ekki hefir getað
fengið fulla svölun úr þeirri ‘opin-
berun1,. sem liðnar aldir hafa eftir
sig látið sem arfleifð til yfirstand-
andi tíðar. Það fólk hefir samt
langalengi þráð frekari úrlausnir á
ráðgátum þessarar dularfullu til-
veru, sem okkar litli hnöttur, með
öllu þvf, sem á honum er, berst f
gegnum eins og strá fyrir straumi.
ÖIIu þvf fólki hlýtur að vcra það
hið mesta gleðiefni, að sá kennfi
maður hins lúterska kyrkjufjelags,
sem næstelztur er í kennimann-
legri starfsemi þess fjelagsskapar,
og sjerstaklega til þess valinn að
velja æskulýðnum hans andlegu
fæðu, skuli bæði siálfur teiga og
vera til þess búinn að svala öðrum
úr lindum svo lifandi vatns sem
hjer er um að ræða. Það er eng-
inn stöðupollakeimur að þvf.
Ef til vill þykist eitthvað af
kyrkjusystkinum sjera F. J. Berg-
manns þeim mun sarmkristnara
eða sannlúterskara helduren hann,
sem það varast betur en hann að
nudda stýrurnar úr augunum á sjer,
en þvf er óhætt að hafa það fyrir
satt, — og bera það undir dóm
allra virkilegra fræðimanna um
allan heim, og svo náttúrlega und-
ir dóm sinnar eigin samvizku í
einrúmi, — að það er í nákvæffl-
legá sömu hlutföllum heiðnara
heldur en hann, sem það harnast
með meiri hugsunarleysis þrjósku
heldur en hann gegn vitinu, ljós-
inu og sannleikanum. Það vcrður
að muna pað, að það er ekki úrelt
ennþá líkingamálið gamla : “Guð
drottinn er sanrtleikurinn ; hann
er lifandi guð og eilffur konungur.
Ef einhverjum skyldi þykja
þetta lof á sjera Friðrik og last um
sig, þá er að hrekja það. Það verð-
ur að eins að takast með f reikn-
inginn, að hjererengan þann garp
um að ræða, að hann fái ekki verð
sinnar vöru, áður en hann er bú-
inn að ganga laglega frá henni.
Fólk verður nú svona úr þessu að
fara að sætta sigvið, að rennaslík-
um sannleika niður, — bara þegj-
andi. Fjöldi af gamla fólkinu er f
sínu hjartans innilegasta sakleysi
orðið vonsvikið á því, að prestar
sfnir muni halda hlffiskildi fyrir
sjer, Þeim dettur það Ifka helzt f
hug ! Þeirra aðal-efflbættisstarf er
augsýnilega f þvf fólgið,—að þcgja
fyrir fólkið. — Af hverju ? — Af
þvf þeir þora ekki fyrir sitt lifandi
líf að tala.
Og við ykkur lútersku leikmenn-
ina hefi jeg þetta að segja : Þótt
við, þessir sem þið eruð vanir að
kalla vantrúarmenn, sjcum ykkur
ekki í sumu samdóma að skoðun-
um til, þá getúm við verið ykkur
samhuga að hjartalagi, og það er
okkur ' öllum fyrir mestu. Þess
vegna getur það oft og tfðum ver-
ið afarókristilegt, að snúa heift og
rógi á hendur okkur fyrir að segja
það, sem við getum ekki með
nokkru lifandi móti sjeð annað er»
sje sannleikur, — þó hann sje sár
á stundum, Það liggur oft langt-
um nær, aðt skyggnast um í hópi
sfns eigin kennilýðs, Ef sumstað-
ar er hálfvelgja, og sumstaðar er
þrjózka, þá spillir það mikið til,
þótt sumstaðar sje lfka mannkær-
leikiogalúð, stundum mittfmestu
fáfræðinni, og jafnvel helzt þar.
Innan um allt slíkt sambland af
brestum og kostum er þó hver lft-
ill Ijósgeisli góðs viti. Það er illt
verk að reyna að telja sjálfum sjer
trú um það, að maður elski meira
myrkrið en daginn. Við höfum
þá að eins verri mann að geyma
eftir en áður. Virkilegleiki mann-
legs eðlis er sá, að okkur dauðsárn-
ar öllum hvað dimmt er f tilver-
unnar djúpi. Það er sannleikur.
Og svo á það þá alls ekki við,
að reiðast nokkrum manni fyrir
það, að sækjast eftir Ijósi, og segja
frá þvf, sem honum finnst hann
sjá.
Kappkostum heldur öll, hvaða
nafni sem við nefnumst, að vaxa í
vizku og náð hjá guði og mönnum.
J. P, S.
D R A U M U R.
W
Mig dreymdi í haust mjög ein-
kennilegan draum. En á þessari
miklu afturhvarfsöld, þegar ýmis-
legt það, sem menn höfðu ætlað
sokkið svo djúpt f haf fortíðarinn-
ar, að það kæmi ekki upp aftur að
eilífu, skolast nú aftur f straumi
tfmans, þá þarf auðvitað naumast
að taka það fram, að állir draumar
eru nokkurskonar vitranir og þýða
eitthvað. Ætla jeg því, að dæmi
fyrri manna, að segja draum minn,
ef verða mætti, að einhver kynni
að ráða.
Jeg þóttist sjá um lönd öll og
þótti mjer ekki annað undarlegra
bera þar fyrir augu en gullhrúgur
margar og misstórar, og lá skrýmsli
á hverri. Mannsmynd nokkur
þótti mjer vera á minnstu skrýmsl-
unum, en engin á hinum stærri.
Voru þau næsta ferleg ásýndum
og eigi óáþekk jötunviixnum
smokkfiskum, með stór starandi
fiskaugu og langa griparma búna
krókum og sogbollum; seildust
armarnir ótrúlega langt og vfða,
og drógu að hrúgu sinni gull, hvar
sem á festi. Þó þótti mjer nærri
þvf enn þá furðulegra en þetta, að
sjá hvernig gullið drógst að
skrýmslunum án þess hægt væri að
sjá, að þau legði sig í framkróka
til að afla þess, Og var því líkast
sem segulafl nokkurskonar byggi í
gulihrúgunum. Hrúgurnar fóru
sýnu vaxandi, einkum þær sem
stærstar voru, og náðu skrýmslin
hvergi að hylja þær. Jeg hugði
nú betur að og sá þá hvernig jafn-
vel eirmolar, sem fátæklingar
höfðu í höndum og ætluðu að
kaupa sjer brauð fyrir — úrsviknu
mjöli — drógst að haugum skrýmsl-
anna og urðu þar að gulli. Eigi
ósjaldan bar það við, að stærri
skrýmslin spúðu eitri á hin smærri
svo ákaft, að þau hrökkluðust af
gullhaugum sfnum, en þeir söfnuð-
ust jafnharðan undir hin stærri
skrýmsiin.
Svo var að sjá, sem flest vildi
mannfólkið allt gjöra til að þóknast
skrýmslunum, og dansaði fólkið
kringum gullhrúgurnar með ýms-
um kynlegum látum til heiðurs við
skrýmslin, Þó voru ýmsir, sem
tóku sig út úr, krepptu hnefana
og hrópuðu að betur mætti vegna
á jörðunni, ef ekki snerist allt að
því að efla skrýmslin, og auka
gullhrúgur þeirra. Virtust menn
þessir taka saman ráð sfn.
Jeg þóttist nú líta yfir ísland,
þar sem það lá í útsænum, brim-
kögrað og fossum stafað. Jegþótt-
ist sjá þar allmörg skrýmslin, en
engin voru þau afarstór, er ból sfn
höfðu á landinu sjálfu, og manns-
mynd á þeim flestum. Ýtns auð
bæli sá jeg, og þóttist jeg vita, að
úr þeim hefðu skrýmsli flutt sig f
önnur lönd, og gull sitt, og lægi
þar á því. Gullagnirnar, sem urðu
af striti landslýðsins, drógust all-
flestar að hrúgum skrýmslanna;
lágu ýrnsir gullagnastraumar út af
landinu svipaðir til að sjá eins og
ar í sólargeisla. Jeg renndi aug-
unum eftir digrasta geislastafnum
og sá að þar veitti gullögnunum f
hrúgu eina afarstóra skarnmt frá
kastalaborg eigi fornlegri, fyiir
austan hafið. Skrýmslið sem á
henni Iá var þrútið og illilegt og
bljes eitri stundum, svo að loft
blandaðist mjög.
I þtirri svipan sá jeg skrýmslis-
arm einn festa sig á landið eigi
langt frá Reykjavík; var hann
grimmilega útbúinn að krókum og
sogfærum,’og svo langur, að jeg
þóttist þar engan enda mega á sjá,
og kom mjer til hugar kötturinn,
sem Þórr lyfti forðum, og svo var
langur, að þó að Þórr seildist svo
hátt upp að skammt var eftir ti!
himins, þá losnaði köttur eigi að
heldur; var það raunar Miðgarðs-
ormur, sem liggur um lönd öll, en
enginn köttur, sem Þórr reyndi
sig þar við. Sjálfur Miðgarðsorm-
ur kom mjcr f hug, er jeg sá
skrýmslið, er arminn átti, sem var
að sjúga sig fastan á Iandið, Ekk-
ert skrýmslið var jafn tröllslegt á
vöxt og ásýnd alla eins og þetta,
og þegar það mjakaði sjer eitthvað
til á gullhrúgu sinni, sem fremur
lfktist fjalli en haugi, þá gengu
ramgerðir klcttar úr skorðunn eða
fjellu jafnvel niður með dynkjum
og dunum. Varð mjer svo felmt
við alla þessa sjón, að jeg bjóst til
að flýja af þcim stað, er jeg stóð á,
en við það vaknaði jeg ; 1 og lýkur
þar draumnum.
Helgi Pjetursson.
— Huginn.
SAMTININGUR.
Eftir Jovi.
HVAR SKEÐI ÞETTA.
Af því að fangelsin eru til þess
gjörð að loka menn inni í þeim,
var maður að nafni Andreas Ru-
mjantzeff lokaður inni í einu af
þessum fangahúsum árið 1904.
Tfminn leið svo að hann var aldrei
kallaður fyrir rjett, og þegar árið
1905 var fyrir nokkru byrjað, fór
honum að leiðast, sneri sjer því að
hinum opinbera sakarábera óg
spurði hann :
“Hvers vegna er mjer haldið
hjer án þess mál mitt sje rannsak-
að, og hve langt er þangað til það
verður gjört ?“
Sakaráberinn spurði sig fyrir
hjá rannsóknardómaranum, en
hann yppti öxlum, tók utan um
nefið á sjer —• þvf þar var minnis-
beinið — og sagði : “Hver er
þessi Rumjantzeff? Og hvar er
hann ? Og hvers vegna er hann
þar? Jeg veit ekkert um hann“.
Svo fór hann að hugsa: “Er jeg
rannsóknardómari, eða er jeg það
ekki ? Hvaða glæp hefir þessi
Rumjantzeff framið, og því situr
hann í fangelsi sfðan 1904, ánþess
jeg viti um hann, eða muni eftir
honum ? Jeg hefi máske einhvern
tfma vitað það, en hefi gleymt
þvf “.
Þannig sat rannsóknardómarinn
hugsandi á starfsst.ofu sinni, en á
meðan sat Rumjantzeff f fangels-
inu, Rannsóknardómarinn var
samvizkusamur maður, og komst
loks að þeirri niðurstöðu að fang-
inn hlyti sjálfur að vita hvers vegna
hann væri þarna. Yfirvöldin, sem
setja menn í fangelsi í þúsunda-
tali, geta ekki haft allt í höfðinu.
Hann settist því niður og skrifaði
langt og rækilegt skipunarskjal til
yfirfangavarðarins, og sagði hon-
um að spyrja þenria Rumjantzeff,
fyrir hvað hann væri ákærður,
hvaða dag og mánuð á árinu 1904
hann hefði drýgt þenna glæp, og
hvort hann myndi ekki númerið á
dómsskjölunum, og að sfðustu að
senda sjer afskrift af rjettarhaldinu.
Yfirfangavörðurinn sendi eftir
Rumjantzeff, og byrjaði þegar yf-
irheyrsluna þannig :
“Hvers vegna hafa menn sett
þig í fangelsi ?“
Rumjantzeff yppti öxlum ogtók
utan um nefið, alveg eins og rann-
sóknardómarinn.
“Hvernig ætti jeg að vita það ?
Jeg held það sje að ástæðulausu.
Það eru líklega að eins yfirvöldin
sem vita hvers vegna þau láta fólk
í fangelsi“.
“Hvaða mánuð og hvaða dag
hefir þú drýgt þann glæp, sem
hvorki rannsóknardómarinn, sakar-
áberinn, njc þú sjálfur, vitið neitt
um ?“
“Jeg hefi engan glæp drýgt.
Menn settu mig f fangclsi 1904,
en hvaða dag það var,j man jeg
ekki“.
“Manstu ekki eftir númerinu á
rjettarskjölunum ?“