Baldur - 13.04.1908, Blaðsíða 3

BALDUR, VI. ár, nr. 3.
en þetta æðra er það, sem ekki
fyrirfinnst, af því að kærleikurinn,
að dæmi hjerlendu fyrirmyndanna,
strandar við peningana sjálfa. í
peningaástar atlotunum eru þó ekki
íslenzku æskumennirnir hjerlendu
mönnunum hættulegir, hvað mikið
sem þeir geta vitsmunalega borið
af þeim f prófunum við skólana.
Þótt þeir hafi lítinn sóma sýnt sínu
íslenzka ættareðli, situr það samt
nógu fast f þeim, til þess að spilla
fyrir viðgangi þess enska gróðurs,
sem f þvíáað planta. Að undan-
tekningum fráskildum er áreiðan-
lega hætta á því, að fyrstu afkom-
endur landnámsmanna verði hvorki
heilt eða hálft f þjóðernislegu til-
liti, og þess vegna eftirbátar
beggja þjóðflokkanna.
Færi aftur á móti hópur slíkra
manna aftur til íslands, er mjer
næstað halda að þeir sköruðu held-
ur fram úr öðrum þegar þeir væru
búnir að átta sig þar, ef öfund af
heimamanna hálfu eða ofdramb
sjálfra þeirra spillti ekki fyrir.
VANRÆKSLU eldra fólksins
leiði jeg alveg hjá mjer. Hún
stendur í svo nánu sambandi við
ýms atriði vanþekkingarinnar.
FLOKKARÍGURINN ervenj-
ulcga ósköp stórt umtalsefni á með-
al okkar, en hlægilegast er það af
öllu, að þeir mennirnir, sem mest
hafa um hann að segja, eru ein-
mitt mennirnir, sem valdir eru að
þvf að flokkarfgur geti haft nokk-
uð illt f för með sjer. Það eru
aumingja gungurnar, sem gjöra
allt volið fyrir hina, sem þora að
hafa öðruvísi skoðun en náunginn
°£ segja honum frá þvf. Fjár-
munalegan skell geta auðvitað
menn f vissum flokki beðið af at-
lögum sfns andstæðingaflokks, en
manngildi sitt verndar hver sá
maður bezt, sem ærlegast og ein-
arðlegast stendur undir vopnum í
andlegri baráttu. Mannfjelaginu
stafar engin varanleg hætta af nein-
um öðrum en þeim, sem eru svik-
arar við sfna eigin samvizku. Van-
þekkingarmeinin má lækna á stuttri
stundu, ef samvizkuleysið er ekki
breitt fyrir gluggana.
En það eru til tveir hópar, sem
flokkabardaginn hefir áhrif á, og
þó ólfk.
r |
I þeim stærri standa þeir, sem
á engu vopni þora að snerta, svo
þeir skuli ekki eiga neitt á hættu.
Þeim er manngildi sitt svo lftils-
virði, eða þeim jafnvel svo ókunn-
ugt hugtak, að peningagildi situr
alveg í fyrirrúmi. Þeim æskumönn-
um, sem leiða hjá sjer baráttumál
lífsins fyrir fjármunalegra hags-
muna sakir, stafar sú hætta af
flokkarfgnum, að þeir gjðri sig að
ómennum sjálfir; hinum engin
hætta.
í smærri hópnum eru þeir, sem
öll vopn beraf sömu andránni, svo
öllum skuli lfka við sig jafnt. Þeir
afþeim, sem slungnastir eru, upp-
skera ytri hagsmuni á kostnað
innra manngildis sjálfra sfn. Þeir
menn verða oft stórir um stund f
lífinu, en litlir í dauðanum, því
“upp koma svik um sfðir“, Af
þeim stafar ungum mönnum al-
varlegasta hættan, sem okkur er
kunn, — karaktjerfúi.
Það atriði, sem jeg hjer að fram-
an sagðist ætla að minnast á sfðar,
er mönnunum ekki sjálfrátt. Það
er hnattstaða landsins og þau land-
fræðislegu skilyrði sem henni
fylgja. Allir vita að þjóðirnar eru
börn landanna, og festa ekki ræt-
ur, ef þær eru fluttartil, nemaviss
skilyrði sje fyrir hendi. Fyrir ís-
lendinga eru þau hjersvo ólfk þvf,
sem þcirra eðli er frá runnið, að
lftill vafi er á, að þeir breytast hjer
engu síður að byggingu fyrir áhrif-
um náttúrunnar, heldur en andlega
fyrir mannlffsáhrifunum, Umþað
er hvervetna sýnilegur vottur, eft-
ir þennan eina tæpa mannsaldur,
sem reynd er á fengin.
Um þetta æskumannaumtal í
brjefi þfnu hefi jeg orðið svona
margorður, af þvf að f mörg ár hef-
ir sú skoðun verið að styrkjast hjá
mjer, að íslendingar sje að ganga
hjer úr sjer, þrátt fyrir öll gagn-
stæð látalæti, og geti ekki að mann-
taki og drengskap bjargað skipi
sfnu heilu til hlunns, með öðru en
þvf að hverfa aftur til íslands, all-
ir þeir, sem geta það sjer leiðinda-
laust fyrir fásæktar sakir.
J. P. SóLMUNDSSON.
UNGAR STÚLKUR.
Mikilhæfur enskur prestur sagði
í einni prjedikan sinni á þessa
leið :
“Glaðleg, bjarteygð, fjörug og
ánægð stúlka, sem getur stagað f
sokka, bætt föt, saumað sjer kjól,
gætt að pottum og pönnunv gefið
grfsunum fóður, mjólkað kýrnar,
tuskast við bræður sfna þegar svo
ber undir, og samt sem áðurhegð-
að sjer vel f samkvæmum. — Það
er stúlka, sem hver hygginn og
heiðarlegur maður má álfta sanna
gæfu að geta fengið fyrir konu.
En þessar málgefnu, daðurgjörn^u,
lötu, tilgerðarlegu, brjóstveiku,
söngfegurð myrðandi, hljóðfæra-
raddir kveljandi, skáldsögur gleyp-
andi, glæsilegu, ungu tfzkunnar
stúlkur, sem menn sjá of oft, eru
ekki fremur hæfar til ajS giftast en
nýfiðruð unghæna til að annast um
20 kjúklinga. Tilfellið er, stúlkur
mfnar, að þið þurfið meira af
dirfsku, en minna af tepruhætti,
meiri eldhússtörf en minna afheim-
sóknagaspri, meiri líkamshreifingu
en minnaaf legubekkjahvfld, meiri
þekkingu á matrciðslu en minni á
hljóðfæragargi, meiri einlægni en
minna af tilgerðarlegu uppburðar-
leysi, meiri fæðu en minna af skáld-
sagnalestri. Brennið þið spanga-
upphlutina ykkar, stúlkur, andið
þið að ykkur hinu hressandi lofti
frjálsræðisins, verið þið blátt áfram,
eðlilegar og starfsamar, þá verðið
þið viðkunnanlegar og ljúflyndar,
eins og náttúrunnar guð vill að þið
—_ X u O •-*» cð 2 X CS) O TD C
Jeg leita sannleikans, þvf hann a V— > 3 X > <n 4—* cn
skaðar engan, en að vaða f villu og U X A, CS) s E
vanþekkingu, það er hverjum u u O X 3
manni til tjóns. Marcus Aureliu.s. cð ‘« 0 44 4-4 ‘O fcD <ð s cð -V4 4-4 O bD cð <S)
(180— 12 I f. Kr. b.) X c ’cfl u 0 X
0 2 O
S
3
c
<U
w
*o
>
ro
cS
cö
V-
cö
ci
• »—>
>0
s
V)
X
w
O
>
*o
cð
cö
' u?
>>
X
E
3
co
o g JS
"r? g >
<L»
>
cð
G
c
<u
•a
3
ro
X
X
O
6
3
fcuo
c
w
oJ
”5 ö
8.
s
rt
23
'O
ro
ts
A
•o
a,
H
bfl ._
NS 24
<« W
H
e
be
<u
18

•8
c
£ 'g
ci
53
H
E
C n!
g *
23 lO
U
w, >3
H
** s
'ES §
8 |
IO d
n! a,
„ 3
bjo -A
<u
B
•8
3 s
gf &
3 «
S A
M -!2
S E
<«
18
o >
,«J
c
•h in «
>, tuc
O ,«
C w
V
S 3 a
$$ •— u.
S w <u
g z
•a ?
3
*o
&D

c&
c £
A 5
H2> ro
s fi
<0 </>
_r T3
c
<2
cS
«
«J
4-*
o
u
&
2
aJ
'S
»0
iO
’So
O
<*rr»
cn
c
cð
U2
>>
I
M
c"
c
o
<S)
<S)
£
*o
V-I
x
s
bD
cö
d
c
I
oJ
to
aJ 4-»
<n qj
•fl t!
cö
3
3
O
4-» 'rS
cð cð
tUO C
<U
% có
.52 bÆ
> C
CP C
•A (5,
i s
H 2
? B
J 2=
H
P
S
w •
*o
't:
o
x
b/>
P
S
3
a
«5
bX)
b£>
3
’So
*o
KO
cö
cð
>
c
c
cí
ffi
c
*o
CJ
u.
S
CJ
& E
.b §
ct: o
« 2=
g rs
á -
2 $
0
v c
CD cö
cS
>
u.
cð
C
c
*c/>
u-i
cð
KO
*o
*o
<u
<u
•8
A
S
bD
o
c «
<? 2«
23 P
s ?
S •£
<u £
</! 3
*2
CJ A |
23
C
C
«!
23
tJfl _
f4 C
■—• o
3
I s
X "Ö
bJD X
<S)
'< §
5d
c
4>
C
a
>8
3
2
*>
.V-
c
I-
PÖ
rC
3
2

.g/p
’c
>
>03
S c
c a

w
4->
G
C
c
c
cð
rC
3
|
>
H £
A 8
. s
& g
& fe
■8
?a
>
bo
o
8
E .“
s
Cð
$ 'g cð *§3
c cn <5
„
C
ttl
g
S %
3 u
fcus ~
10 ?
•3 bfl
G so
e S
03 •©
*S
<s
10
fð
3
3
rtt
</)
V)
c £
CS • — <v
jX * fJC
4-» U
1C cð s
*S 55
.0 W
bfl tn
O
23
'S
s
»0
c
2Z
cn
£
I
g
S
! I
3 e
g ÍS
ö 2x!
íj G
bc 28
r- W
c <u
c .
jg £
4-1
bÆ a
o A

c
c
JS
& |

ro
<3
c
o
3
C
cð
3
v-
O
>
c
c
0»
b/5
8
u.
JS
«2
.. c
cð • —
bX)
• s I
^5 5 -5
c
m .£
£
c
10
-C
I § -8
c
£
3
.£
‘5
<u
o.
<u
<n
c
c
*w
cö
X
c
ct
, JQ
c bo
3 cð
c ««
*o
X
oð
>
cn
rt
£
aJ
cn
C
C
ctí
-C
O
co
fcO
<L>
cn
bJO
O
TJ
C
cð
>
3
C
cð
3
Cð
C
<ð
jC
ro
a>
£
c
cð
-Q
't
s
3
bí)
c
c
<u
Q-
cð
bo
w
O
£
£
3
c
*o
£
3
(1) 4-*
Ob (U
NO A
•as .H.
■V O
C tn
3 cfl
- <H
£ "2
g o.
t
= U
js
» j?
‘E &
23
»0
H
23
&
<ð
3
s
cð
C
a
■8
s
j5 fS
n«
3«
C
tð
-Q
us
b«
s U <u 4-4 V) 3 *o Cð v> E 's *u fc 0 g *u 3 bD ro fc cð fc 3 <ö c 0 «J •8 X cð 2 0 S5
>0 > 3 1 10^ bD bD cð TD c £ C .£ s co X u *s cð 3 X tn u »3
'tS) ts) X bD O U TD bD 0 sig f 2 ffi u 3 bD c ? C <u > C C cð «• cð bD jj <« tr*' í8 •8 •< X 13 tn
u U £ cð 2= fc <S) fc
leg *u 2 X bD 0 ro <« <3 2 bi! O 4-4 H
o
;>
rC
c
£
o
v*
rO
bJD
3
ro
c
-C
<u
A
-1
'5
S S
> &
«-fc
S a
I 8.
I -
cð
s c
- 2Z
O
O
o
wi
24
24
<U
•O
A
C
1
ÍO
*>
*2 «
> c
H
23
8
O
LO
*s
ÓJ
r>
C
O
cn
IS)
.1
r cð
g s
*3
cö
u.
:0
’S2
*8
« '5!
•O ^
c o
_r
cn C
c .g
5 5ö
óS <0
G
S c
c
o
§ I
£ A
> 5
cn v
JC
C C
c c
*E 8
P
S2
cð A
£ 1
■JS ^
W *-•’
«! a
> ^
£ o
c >
•■n »0
S S.
<n Wí

>
23,
M
bÆ
r-< r—
3 .5
c c
cð o
> Q-
Vh
3
^3
O.
J®> c *
> W 5.
So
*aS
Xí
u,
Q
a
1
-C
4
£
! o
Sa
»-1
£ x
•5
«j
4-*
s
V-
cð
C
3
^C
*5d
’5
U
Cð
>
£
3
c
o
a
£ Jt
<D v-
cn cð
> S
O. Vn
'T cð
fcuO
.£
0 T3
C
tC
o.
3
cö
C
bjo
<i>
u.
2
<ð
bJD
O
ro
<ð
VO
£
cð
u,
o
£
E C
p 3
c
bJD 3S
<U O
bc 4-'
cn
«
u,
"O
c
2
in
3
b/D
3
4—*
c
<u
•C
cð
>
C
o
a
V)
<3
Cð
S
cð
>
C
c
cð
•c
bJD
O
cn
.£
5
‘>3
c
bc
o
*>3
c
o-
Qn
3
3
X
3
«0*"
c
cð
bjQ
C
’c
s.
E
3
cð u.
bJD Ctí
<3 C
JQ
cð
>
:0
d •©
s s
c
cð
>0 u
cð bu
^ c
gf ^
2 A
Oh
cð
Pí
co
rð.
£
«5
ro
cð *>»
1 £
C cð
cð
>
u cö~
cð tí
c ^
*c
<u
E
tc
cð
• «
<L>
s
- 24
3 S)
ÍO
« c
E 3
cð T3
T3 C
bD <u
c c
<L> c
2
^cð
'bS
o
>
cð
SG
•C
VD
3
C
c
•X
3
c
c
E
<ð
bD
o
3
rX
cð cj
4-* -—<
V)
<L* Cð
u v-
p. ^
s
3
C
Vh
>o
Xi
£
c 8
I *S
2=
.b X
Ui cð
^ 2
3
rX
<n
cð
bD
i
23
H3
<
"S .5
a r-
C 23
rc w
<= 2
m
bfl 23
o
<n ^
I
<U
I t
S |
Cð
<n v-4
- 2
S x
3 >
'O ^
'>* 4_J
c
4r— m.
N—< S-.
— O
* «0
> S
• s
vT
<ð •—
bD
C 4rl
'£ <8
X ^
— *S
*o |
^ bD
w C
í ^
G 3
U. flJ
<W w
>
bD
° *§
.£ ^
c
Q> V)
cu 5
*s s
E ¥
fO
.«3
£
3
.«3
O
Kb M
:o *o
10
<L>
6 2
tp bD
CÖ i_
£
3
2
3
x
cA
'O
c
cð
X
cð
>
£
3
>v
<U
C % J£
44 cð x
O +4
r/1 <n
E c
3 C X
b£ X —
3 £
v- C
:c ir w
- a
S £ w
<u ^ £
s o a
5

c
^3
*T3
V-
<L>
>
.£
‘o
cð
C
<L>
>
bD
o
c
c
’u
O
cn
s ’S
cð
X 2
c
p, Cð
X
<L>
X
£
<u
VO
U
&.
E
3
bD
C
<u
OD
C
C
cð
X
8*
tn
C
o
5ð
Ai
4-» 03
e
<u
X
c
c
cð
X
X
X
o
c
*fc
%
X
c
c
cð
X
c
«
>
'O
X
c
o
m
tn
<3
X
v-
cð
Í3
cð 3
_, Vn
H
>
•8 .53
=3
cð
^ Ifc
bD ^
O ^
_ N
cs) T>
.1 -3
4* C
o <y
<*>
w
'O 3
w T3
CU td
H
g> s s
jy 1n >
<2
c
V-
M
>
V-
3
X
.-n "fc
4-» cð
>>
Ji 24
24
- 0
3 ._
J5 «3
tn w
C 3=
3! >
•3 ^
«5 <
Vn
cð
Ið
«
C
§
fc
cð
C
bp
‘c
X
‘5
.£
c
2
N
u
<L>
c/i
fc
«
u.
TD
C
cð
>
cð
fc
<L>
cð
o
fc
cð
<u
fc
Cð
fc x
«
TJ
C
cð
O
fc
cð
fc
cð
X
tD
fc
3
x
cö
bD
c
.£
*c
8
cn
e
X
u
o,
fc
cð
cð
bD
2
t3
c
>v
Cð
X
c
cð
X
u
<u
• ■“!
E
U
fc
u
>>
X
bD
3 w
cð O
Qn >
V) ^
rr. >
X
<L>
X
fc
’bD
jð
3
P
o
X
43 bD
o ‘5
<—> <c
3 cð
- -g
.. 23,
C C
E w
31
C
ÍA W
^ A
■8 -
0
>
cö
4-4
4-*
o
X
X
<L>
2
2
<L>
fc
cð
w
3
4-»
X
o
X
>
X
«f
£
o
£
cð
bD
QJ
IS)
X
£
<L>
cn
bD bD
- *£
c
cð
X
j>
*3
<U
tD
bD
o
ÍS C
c/) .£
u
' cð
. c/l
»— H-.
I «
Cð u
x o
fc
cð
fc c/) <ð
Cð c/>
X
cn
cð
C
X
X
<L>
X
<L>
X
cð
c
tD
<U
>
CS
c
3
fc
w
<u
X
b£ '0
»***t
<u
í? 3
bD <U
fc £
cð g
X G
fc
3
X
X
o
c
w
o
•
X
3
fc
cð
E
cð
c
-0 X
G> fc
£
3
c
3
-o
C
,3
cð
>
u c
5 «5 £
S £ x
A f Ö
bD
<u
3
fc
«
Vi
<ð
fc
cö
V)
Cð fc
•r^ w
bD cð
» >
bD Sf
<u
<u
cfl
*s
X
<u
•3>
X
>
X
cð
fc
cö
X
£
■ 3
fc
«
<e 2
»cð
Cð
2* £
* &
E
<U 3
s
3
C
cð
X
c
<Ö
X

bD
o
bD o
cð
X
cn
»3
C
fc
cð
C
cð
fc
»3
X
<c
o
X
c
<u
u
'G' 3
5 >0
cð <C
X u
>> X
b>
cn
C
3
u
bD
fc
<u
£
fc
£
o
X
3
fc
u
CC
<U
X
c
X
u v— ru
o
X
£
3
>0
H
£
>
u
cð
<S)
v-<
cð
fc
fc
u
o
o
•*—»
X
>
X
E
3
fc
«
4->
tr
»«ð
E
3
bD
o
2
c
1r
u
- °
E cv
§D ’So
(U <u
3
c
vc
s,
3
fc
cð
E
*S .
bD «
.0,
fc 3
cð 4-»
_ N
1 s
X S3
&
X
X
o u
C2
<ð
bD
w
c
o
3
fc
X
.O
cð
£
fc
bD
o
Cð
bD
2
3
c
vo

bD
o
cS) fc
- X
s á
tn
O
X —>
c
c
cð
s
•o
a |
■Sd í
c «
E 64
>o <U
64 A
C
»*•«
X
o
u
x.
fcD
O
fc
<c
o
c
cð
u
NO
c 11
c
u
o
VO
fcD
£
3
X
X
o
bD
fc
cð
"O
cn -o
1) 3
X ^
'O G
u
X G
O
cn
c/>
^ »ce
o
X
£
3
cð
cð
4-*
X
X
o
E
2
2
x
tn
fc
>
V