Dagfari - 25.04.1906, Page 2

sjermálasvið, er vjer höfum. — En
hverjar eru þá ástæðurnar hjá þess-
um mönnum til að láta sjer nægja
fyrirkomulag það, er vjer höfum?
Jú, optast er svarið þetta:
Pað er algjörlega ómögulegt, að
vjer getum fengið frekari endurbætur
á stjórnarfyrirkomulagi voru, því
Danir munu vart verða fáanlegir til
þess, að gefa meir eptir.
Þessi og þvílík svör eru svo
algeng frá stjórnarsinnum, að flestir
hljóta að hafa heyrt þau. Viljum
vjer því athuga þau ofur-Iítið.
Oss virðist þessi svör vera stað-
hæfingar og fullyrðingar, er teknar
eru í erfðir frá fyrri tímum, þegar
íhaldssöm Danastjórn eigi vildi á
nokkurn hátt látá undan rjettarkröf-
um vorum. En tímarnir eru farnir
að breytast í því efni, og Danir sjá
betur og betur, að hjálendustjórn
þeirra hefur ei verið í sem beztu
iagi, sjá betur og betur, að sjálf-
stjórn er eitt af fyrstu skilyrðum til
vel-líðunar fyrir hin einstöku þjóð-
fjelög.
Oss finnst nú engin ástæða til
að ætla, að algjörlega ómögulegt
sje, að fá frekari rjettindi viðurkennd
frá Dana hálfu. Þvert á móti, ef
takandi er tillit til orða þeirra, er
merkir og mikilsvirtir stjórnmála- |
menn Dana láta sjer um munn fara
um rjettarkröfur vorar. Það ætti
þó Islendingum eigi að þykja minnst
varið í, ef danskir stjórnfræðingar
og politiskir flokksforingjar álíta
rjettarkröfur vorar rjettmætar. En
á því er nú enginn efi, að slíkir
menn eru til, og það framarlega í
flestum stjórnmálaflokkum Dana.
Hefur mátt sjá deili þess í dönskum
blöðum og á málfundum í Dan-
mörku í vetur. En til frekari stuðn-
ings þessu máli viljum vjer geta
þess, að vjer höfum nýlega leitað
álits um stjórnar-fyrirkomulag vort hjá
þremur, — sínum úr hverjum stjórn-
málaflokki, — mjög merkum dönsk-
um þingmönnum, er allir standa
framarlega, hver í sínum flokki,
og er samhljóða álit þessara manna,
að stjórnlög vor sjeu oss ónógvegna
þess, hversu þau sjeu óskýr, tví-
ræð, óljós og óákveðin í ýms-
um greinum. — Ef til vill mun
Dagfari síðar minnast frekar á skoð-
anir þessara manna á stjórnlögum
vorum.
En þetta ætti að vera nægilegt
til að sýna fram á, að ofur-iítil! efi
getur leikið á því, hvort Danir
mundu standa öndverðir í einni
fylking gegn rjettarbótar-kröfum
vorum. Framhald síðar.
Handan
um
haf.
—o—
Frakkland. Kirkju-óeirðirnar þar
í landi, sem áður hefur verið minnst
á, hafa nú dregið stóran dilk á eptir
sjer. Sosialistar og ýmsir hinir æstari
þingmenn frjálslynda flokksins voru
óánægðir með aðgerðir stjórnarinnar,
þótti hún eigi sýna næga rögg af sjer
gagnvart klerkavaldinu. Hinsvegar
voru klerkarnir henni hinir reiðustu
fyrir harðdrægni þá og gjörræði, er
þeir töldu kirkjuna beitta. Afleiðingin
varð sú, að trausts-yfirlýsing til stjórn-
arinnar -fyrir aðgjörðir hennar í þessu
máli, var felld í fulltrúadeildinni með
267 atkv. gegn 234. Sagði ráðaneyt-
isforsetinn, Rouvier, þá samstundis
af sjer. Setti nú allan þingheim hljóð-
an og þótti í óvænt efni komið. Hafði
enginn búist við þessum úrslitum.
Eptir nokkra daga tókst forseta þó, að
fá nýtt ráðaneyti myndað, og er það
skipað frjálslyndum vinstri-mönnum
og sosialistum. Heitir sá Sarrien,
er því veitir forstöðu, en helstiratkvæða-
menn þess eru Bourgeois, utanríkis-
ráðgjafi, Clemenceau, innanríkisráð-
gjafi og Briand, kirkjumálaráðgjafi.
Er hinn síðastnefndi sosialisti.
Hræðilegt slys vildi til í fyrra mán-
uði í kolanámunum við Courrieres á
Norður-Frakklandi. Hlaust slysið af
gas-sprengingu. Læsti eldurinn sig
skjótt um námuna og komust aðeins
fáir lífs af, af þeim 1800 mönnum, er
þar voru að vinna. Hið hryllilegasta
var þó, að nú er víst orðið, að margir
þessara manna hafa lifað vikum saman
eptir að slysið skeði. Tókst nýlega
að bjarga 13 mönnum, er höfðu lifað
í 3 vikur 900 fet undir yfirborði jarðar.
Hefur atburður þessi vakið hina mestu
óvild gegn námafjelaginu, sem er
sakað um, að hafa látið sjer annara um,
að gæta eigin hagsmuna, en að bjarga
lífi verkamanna. Fjöldi náma-verk-
manna f Frakklandi og víðar hefur
lagt niður vinnu í því skyni, að fá
kjör sín bætt, og eru líkur til, að það
heppnist.
Marokkomálið. Svo fór þó að
lokum, að fulltrúaþinginu í Algeciras
tókst að greiða svo úr því máli, að
friðnum er nú borgið að sinni. Urðu
Þjóðverjar að brjóta odd af oflæti
sínu, því að Englendingar og fleiri
þjóðir veittu Frökkum ötullega að
málum. Lögreglu-eptirlitið olli mestum
ágreiningi, en það varð loks að sætt-
um, að Frakkar og Spánverjar skipta
því á milli sín. Þó á yfir-umsjónar-
maðurinn að vera hollenzkur eða
svissneskur. Annað helzta deiluatrið-
ið var ríkisbankinn í Marokko. Varð
þar niðurstaðan sú, að í yfirstjórn hans
verða einn Þjóðverji, einn Frakki,
einn Spánverji, og einn Englendingur.
Samningunum var lokið 7. þ. m.
Ungverjaland. Stjórnar-óstandinu
þar í landi er nú afljett í bráð. Ráða-
neyti Fejervarys hefur lagt niður völdin.
Hefur tekist að koma á samkomulagi
milli frjálslynda flokksins og íhakls-
flokksins, og eru foringjar beggja
flokka, FranzKossuth ogAndrassy
greifi, í hinu nýmyndaða ráðaneyti, er
Alexander Wekerle, einn af helztu
görpum frjálslynda flokksins, veitir
forstöðu. Hlutverk ráðaneytisins er
fyrst og fremst, að koma á nýjum
kosningalögum, er byggist á almenn-
um kosningarjetti, og þvínæst verður
málið um þjóðlegan, ungverskan her
tekið til meðferðar. Þingkosningar
eiga að fara fram innan skamms.
Rússland. Kosningar til «ríkisdum-
unnar» standa nú sem hæst og vinnur
frjálslyndi flokkurinn hvervetna sigur.
Vekur það mikinn ugg og ótta meðal
apturhaldsmanna, er nú þykjast sjá
sína sæng upp-breidda. Hraðskeyti frá
Pjetursborg 11. þ. m. skýrir svo frá,
að Witte, forsætisráðherra, hafi þegar
sagt af sjer, með því hann þykist sjá
fyrir ófarir stjórnarinnar, en hinir ráð-
gjafarnir hafa neitað að fylgja honum.
Keisari er öðru hvoru að senda þegn-
um sínum ávörp. Kveðst hann munu
veita allar þær umbætur, er hann hafi
Iofað, en þó ætli hann að halda ein-
veldi sínu eptir sem áður. Allir þing-
menn eiga að vinna keisara eið, áður
en þeir taka til starfa, og er hann í
eiðnum nefndur einvaldshöfðingi allra
Rússa. Um skipun «dumunnar» og
ríkisráðsins er það ákveðið, að keisari
skipar helming meðlimanna. Hinir
eru kosnir til 9 ára, þó þannig, að
þriðjungurinn fer frá þriðja hvert ár,
Meðlimir ríkisráðsins eiga að vera
minnst 40 ára og hafa tekið students-
próf.
Vesuvius gýs. í öndverðum þess-
um mánuði byrjaði Vesuvius — eld-
fjallið nafnkunna á Suður-Ítalíu — að
gjósa og var gosunum eigi linnt er
siðast frjettist (11. þ. m.) Eptir fregn-
unum að dæma er eldgos þetta eitt
hið mikilfenglegasta, er lengi hefur
átt sjer stað. Hraunleðjan brýzt fram
í þungum straumum og eyðileggur
allt, er fyrir verður. Fjöldi manna
hefur látið lífið. 150,000 manns hafa
orðið að flýja bústaði sína og neyðin
er meiri en með orðum verði lýst.
Konungur ítala hefur gefið 70,000 kr.
til hjálpar hinum bágstöddu. Síðan
gosið byrjaði hefur eldgígurinn hækk-
að um 250 fet og er útlit fjallsins
því allt öíruvísi en áður.
Danmörk: Kaupmannahafnarbúar
kusu 6 menn í bæjarstjórn 27. f. m.
Stóð leikurinn milli hægrimanna og
stjórnarflokksins annarsvegar, en frjáls-
lyndra vinstrimanna og Sosialista hins-
vegar. Leikslokin urðu, að hinir síð-
arnefndu unnu ágætan sigur.
Ríkisdagurinn lauk störfum sínum
6. þ. m., og er það skjótt sagt um
afrek hans, að stjórninni tókst eigi að
koma neinu frain af þeim aðalmálum,
er vinstri menn hafa barist fyrir. Lands-
þingið svæfði þau öll. Þingkosning-
arnar nálgast nú óðum og er kosn-
inga róðurinn þegar byrjaður. Engin
líkindi eru til þess, að stjórnin ráði
yfir meiri hluta atkvæða í Fólksþing-
inu eptir kosningarnar, nema hún
gjöri samband við aðra flokka.
Elzta dóttir konungs vors, Louise,
er nýlega látin eptir langvinnan og
þungan sjúkdóm. Hún var aðeins
31 árs að aldri. Fyrir 10 árum gipt-
ist hún Friederich prins í Schaum-
burg Lippe á Þýskalandi. Yfir æfiferli
hennar og síðustu sjúkdómslegu hvílir
dularfull skýla, en svo mikið vitæ
SuttfiUtan.
Brot úr æfisögu Austfirðings.
Framhald.
En þótt við sætum þarna svo þög-
ulir, þá var okkur allt annað en
hryggð í huga. Fundni fjársjóðurinn
var virtur til margra þúsunda dollara
í hvers hlut. Var því von um, að
við innan skamms gætum framkvæmt
það, fjárhagsins vegna, er hugann
mest fýsti.
Eg var í óvenju-góðu skapi þetta
kveld, enda voru ástæður aðrar en
gullið og gróðavonin.-------— —
Ári eptir að við bræður hjeldum
heiriían úr átthögum okkar, hafði
Borghildur sýkst af hættulegum sjúk-
dómi, er álitið. var, að leiða mundi
hana til bana. Leið svo meir en ár,
að engin var bata-vonin. Vorum við
Valdimar því við því búnir, að frjetta
lát hennar, í hvert sinn, er brjef bár-
ust að heiman.
En nú höfðum við síðasta missirið
engin brjef fengið, — nema eitt, er
eg hafði fengið einmitt þenna sama
dag.
En eigi hafði eg sýnt Valdimar það, j
því óvænta fregn færði það mjer. — |
Brjefið var frá Borghildi og flutti þær
fregnir, að hún væri orðin al-heil
heilsu, og að hún óskaði einkis frekar,
en að eg gæti flogið heim með far-
fuglunum.
Það var ástæða fyrir mig, að vera
ánægður þetta kveld. Aldrei hafði
lífið ef til vill brosað eins blíðlega
við mjer: Fornar ástir, ferskari en !
nýjar. Auður til að uppfylla óskir
mínar. Og engan er liti mig öfund-
ar-augum, — því allar líkur voru til
þess, að Valdimar væri lofaður Jenny.
Er við bræðurnir höfðum setið
þárna á svölunum lengi kvelds, án
þess að ávarpa hver annan, rauf eg I
loks þögnina og mælti.
«Hvar svífur hugur þinn nú bróð-
ir?»
Honum varð hverft við, þagði stund-
arkorn og mælti svo:
«Yfir til Schwarzenbergs hefi eg
horft og þar er hugur minn allur!»
«Já, þar er gullið geymt!» mælti
eg-
Hann svaraði eptir dálitla stund
nieð hægð:
«Satt er það. En þar er líka gim-
steinn glitrandi!»
«Þú meinar náttúrlega Jenny!»
mælti eg.
Hann þagði stundarkorn. Svo mælti
hann Iágt og með viðkvæmum mál-
róm:
Það er annars bezt, að eg segi þjer
eins og er,:
— Eg er trúlofaður Jenny. Það
er góð stúlka og eg elska hana. Hún
á vel við mitt skap, ljettlynd og ljúf
í geði. Þegar búið er að skipta gull-
inu, þá vill Schwarzenberg gamli, að
við giptum okkur, og gjörum við það
að líkindum.»
Svo þagði hann all-lengi.
Loks ávarpaði hann mig og mælti:
«En hvernig líður þjer nú, Árni
minn?
Sorglegt er hvernig sjúkdómurinn
fer með Borghildi.»
Fg þagði um hríð. Vissi varla hvort
eg skyldi þegja eða segja það sem
mjer bjó í brjósti.
Eg varð svo glaður við það, sem
eg heyrði Valdimar segja, og mjer
fannst nú sem allt væri orðið öruggt
og tryggt.
Mjer fannst nú vera komin sú stund,
að ekkert gæti verið til hindrunar heil-
um sáttum.
Eg sat hugsi all-Iengi.
Loks dró eg brjef Borghildar upp
úr vasa mínum og rjetti Valdimar.
Framhald síðar.
Huginn.