Dagsbrún - 29.06.1918, Blaðsíða 1

FRBMJI0 BKKI
RANOINDI
] DAGSBRÚN
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
GEFIÐ ÚT AF ALPÝÐUFLOKKNUM
RITSTJÓRI OÖ ÁBYRGÐARMAÐUR: ÓLAFUR FRIÐRIKSSON
28. tbl., 4.
Reykjavlk, laugardaginn 29. júnl.
1918.
IillilandanefQdin.
Þegar þetta er ritað eru sendi-
mennirnir dönsku er eiga að semja
við okkur íslendinga um sameig-
inleg mál vor og Dana rétt ókomn-
ir. Sendimennirnir eru fjórir, og
skulu þeir hér taldir.
F. J. Borgljerg ritstjóri aðalmál-
gagns danskrajafnaðarmanna „Soci-
al-Demokraten“, sem kemur út í
Khöfn. Hann hefir verið einn af
þingmönnum Khafnarbæjar í tutt-
ugu ár, eða síðan hann var liðlega
þrítugur, en nú er hann um fimt-
<ugt (fæddur 10. apríl 1866). Faðir
hans var dýralæknir í Skelskör á
Sjálandi. Borgbjerg tók stúdents-
próf, og heimspekispróf, og las um
tíma guðfræði, en jafnaðarstefnan
hertók hann, og hann hætti námi
og gerðist blaðamaður í þágu
hennar. í bæjarstjórn Khafn-
ar var hann frá 1898 til 1913.
Dagblaðið „Fréttir" sagði um Borg-
bjerg, um daginn: „Hann ermælsk-
ur mjög, talinn viðsýnn stjórn-
málamaður og lærður vel, mikill
á velli, og skeggjaður manna mest.“
I. C. Cliristensen fólksþings-
maður, er foringi vinstrimanna-
flokksins. Hann er maður liðlega
sextugur, hvítur fyrir hærum eins
og Bjarni frá Vogi, og skegglaus
eins og hann og Njáll. Hann hefir
verið þingmaður síðan 1890, oft
verið ráðherra, og forsætisráðherra
langa hríð.
C. Hage verzlunarráðherra þekkja
ílestir íslenzkir verzlunarmenn af
verzlunarfræða handbók hans.
Hann er nú maður um sjötugt.
Þingmaður hefir hann verið en er
;það ekki nú, þótt hann sé ráðherra.
Erik Arup prófessor í sögu við
Hafnarháskóla er maður um fert-
ugt. Hann er minst þektur sendi-
mannanna enda yngstur, en allir
eru þeir skörulegir menn.
Alþingi hefir kosið fjögra manna
nefnþ til þess að semja við dönsku
sendimennina, en það eru Bjarni
írá Vogi, Einar Arnórsson, Þor-
steinn M. Jónsson og Jóh. Jóhann-
esson.
Svinarækt Kaupmanna-
hafnarbæjar.
Kaupmannahafnarbær er nú
að ráðast í svínarækt, og það
svo um munar, því ætlunin er,
eftir því sem »Politiken« segir
frá, að framleiða 4000 svín ár-
lega. Byrjunin var gerð með
310 göltum og gyltum.
F. J. Borgbjerg.
Hér sjá lesendurnir mynd af Borgbjerg, en ekki skulu
menn halda, að menn hafi séð hann, nema menn hafi þeyrt
hann.
Eitt sinn var ég staddur á pólitiskum fundi i Khöfn ásamt
frænda minum, sem var hægrimaður. Borgbjerg talaði, og efnið
var viðvíkjandi jafnaðarstefnunni, og þannig varið, að hann gat
beitt allri sinni feikimiklu en þó viðkvæmu rödd. Alt húsið stóð
á öndinni, og þegar hann lauk ræðunni, lék alt á reiðiskjálfi,
svo ákaft börðu menn saman höndunum. En það sem mér
þótti merkilegast, var að hægrimaðurinn klappaði af engu minni
fjálgleik en við hinir — og var þó í hjarta sínu alls ekki sam-
þykkur.
Sem ræðumaður er Borgbjerg jafnvígur á alt, jafnvígur á
kosningaræður og þingræður, jafnvígur á ræður sem fá áheyr-
-endurna til þess að standa á öndinni og svara tafarlaust mót-
stöðumanninum, þannig að hann fái hlátur áheyrendanna á móti
sér; en mjög er það sjaldgæft að ræðumenn séu þannig jafn-
færir á alt. Ó.
ynmenningselðhúsin
í Kaupmannahöfn.
í febrúarmánuði 1917 ákvað
velferðarnefnd er bæjarstjórn Khafn-
ar hafði sett, að koma upp eld-
húsi sem almenningur gæti fengið
keyptan í heitan mat. Það var
dýrtíðin, og þó einkum hið háa
verð á gasi og eldivið, sem kom
málinu af stað, en það var soc-
ialistirin Viggo Christensen borgar-
stjóri1) sem átti uppástunguna, og
ötulast vann að því að koma mál-
inu í framkvæmd.
1) Hann var upprunalega prentari og
lengi fyrir þeirra félagBskap.
Eldhúsinu var komið fyrir á til-
tölulega stuttum tíma í gömlu
húsi sem áður hafði verið brenni-
víns- eða spritt-verksmiðja í Heim-
dallsgötu, og ráðgert að það gæti
framleitt alt að 5000 máltíðir (2
rétti) á dag. Aðsóknin jókst fljót-
lega svo að seldar voru þessar 5000
máltíðir daglega, en ekki leið á löngu
áður en aðsóknin fór að minka
aftur, og hélt hún því áfram þar
til ekki seldust nema um 2000
máltíðir á dag, og gekk svo um
hríð. Var álitið að orsökin væri
hve lítil tilbreytni var höfð, þar
sömu réttirnir voru að mestu
eldaðir dag eftir dag. Var þá tekið
til þess að hafa meiri tilbreytni
og varð það til þess að aðsóknin
jókst á ný. En það fór mjög hægt
þar til það ráð var tekið að aug-
lýsa í dagblöðunum fyrirfram fyrir
hverja viku hvaða mat eldhúsið
hafði á boðstólum þann og þann
daginn.
Eftir því sem aðsóknin óx varð
að elda mikið meira en í upphafi
var gert ráð fyrir (5000 mált.)
Var því bætt við áhöldum og eru
nú eldaðar daglega þarna um 10000
máltíðir. Starfa að því samtals 23
karlar og konur, og eru af því 11
útlærðir matsveinar. Af stærri
áhöldnm eru þar 9 suðupottar sem
rúma 1000 lítra hver, og 3 sem
rúma 5000 lítra hver. Ennfremur
2 kartöflusuðuvélar, vél til þess
að þvo í kartöflur og vél til þess
að hýða þær í (áður en þær eru
soðnar) 3 hraðskurðarvélar, 3
stórar kjötskurðarvélar o. fl.
Brátt kom í ijós að þetta eina
eldhús mundi ekki nægja, og var
þá annað eldhús reist algerlega að
nýju. Pað er í Myllugötu á Norð-
urbrú. Það varð fullgert í byrjun
desember í fyrra og var ráðgert
að það gæti framleitt 15 þús.
máltíðir á dag (í því eru nú framl.
18 þús. máltíðir).
í því eru 14 pottar sem rúma
1000 lítra hver og 6 pottar 500
lítra. 3 kartöflusuðuvélar (soðið í
þeim með gufu án þess vatn sé
látið á kartöfiurnar), 2 vélar til
þess að hýða í kartöflurnar
og 1 kartöfluþvottavél, 4 hrað-
skurðarvélar og 2 kjötskurðarvélar.
Ennfremur eru þar nú öll áhöld
til pylsugerðar og eru þar búnar
til allar þær pylsur sem eldhúsin
matreiða, en það er stundum 9000
pd. á dag. Hr. Sarroe, yfirmaður
eldhúsanna, sagði þeim, sem þetta
ritar að við það sparaðist 20 aur-
ar á hverju pundi á móts við það
að kaupa það af pylsugerðarverk-
smiðjum.
Yinnutíminn í báðum eldhúsun-
um er frá 6 að morgni til 9 að
kvöldi, og er unnið á hvorum stað,
í tveimur flokkum, sem skift-