Fréttir - 30.08.1918, Qupperneq 1

FRÉTTIR
DAGBLAÐ
123. blað.
fara bílar daglega
frá )>Nýja Landia
kl. I e. h.
Sími 367.
Mapús Skaflíeld.
Sáttmálinn.
Vel er það skiljandi að menn
líti hornauga á allar réttindaveizlur
við Dani, eða hverja erlenda þjóð
sem væri. En þá mun skynsömum
mönnum verða að líta á hitt, hver
xök renna til.
Hér var nú svo málum komið,
að friðsamlegar lyktir á deilu vorri
við Dani gátu eigi orðið nema með
samningi. Vér gátum eigi gengið
að neinum samningum við Dani
nema því að eins að þeir viður-
kendu fullveldi landsins. En til
þess urðum vér að láta nokkuð
koma í móti. Að öðrum kosti
mundi samningurinn eigi verða
samþyktur af Dönum. Sjötta og
sjöunda grein sáttmálans felur í
sér það, er vér látum í móti koma
viðurkenningunni á fullveldinu.
Lítum fyrst á 6. gr. Til þess að
meta, hvað þar er veitt, verður að
lita á, hversu farið hefði ef samn-
ingar hefðu eigi náðst. Þá hefðum
vér orðið að skilja við Dani til
þess að ná af þeim því atvinnu-
jafnrétti sem þeir hafa haft hér um
fangan aldur og bygðu á því, að
hér á landi væri danskur þegn-
Téttur, en enginn íslenzkur til. En
þá hefðum vér þó orðið að fá
viðurkenning annara þjóða og veit
engi, hvort vér liefðum fengið
hana við vægara verði en þessu.
En hefðum vér eigi ráðist í eða
náð skilnaðinum, þá hefðum vér
þo orðið að breyta atvinnulöggjöf
vorri, sem er bygð á þeirri röngu
skoðun, að þegnréttur vor hafi
verið danskur. En þeirri breylingu
mundum vér eigi hafa komið fram
fyrir hinu þegjandi ofríki, sem vér
höfum verið og hefðum orðið
beittir. Þá mundu Danir hafa notið
þess réttar alls, er 6. gr. veitir, og
frekar þó um óákveðinn tíma, er
vel hefði getað orðið lengri en
Reykjavík, fostudaginn 30. ágúst 1918.
2. árgangur.
Ráðin.
Af heilráðum jafnan hef ég nóg,
hirði samt engum ráð að 'veita:
eftir þeim mundi enginn breyta, —
gagn veit ég að þau gerðu þó,
það er að segja, þeim, sem leila
þess, er þau geyma’ — í næði' og ró.
Hœgra’ er að kenna’ en halda ráð.
— Hann, er sitt eigið hjarta svíkur,
verður jafnan af ráðum ríkur, —
þráfall er reynzlu þekking háð.
— — Áður en sérhvers œfi lýkur
einhverju marki verður náð.
T. J. Hartmann.
uppsagnarfrestur sáttmálans, — en
hefðum þó jafnt sem áður verið
án viðurkenningar á rétti vorum
til þess að vera fullvalda ríki.
Hér er því eigi um aðrar rétt-
indaveizlur að ræða en 25 ára
framlenging þess ástands, sem verið
hefur, að því undanskildu, að þegn-
rétt geta Danir eigi talið sér hér á
landi eftir sáttmálanum, þ. e. að
undanskildu höfuðatriðinu.
Hér er því eigi um neina nýja
hættu að ræða og er léður leikur
að varast alla hættu af því. Og
miklu er það auðveldara eftir að
sáttmálinn er genginn í gildi en
áður hefur verið.
En verði menn óánægðir yfir
þessum ákvæðum 6. gr. næstu 20
ár, þá verður vegur til að breyta,
þar sem þessu má segja upp. Og
ekki mundi sú óánægja eiga djúp-
ar rætur ef eigi fengist þá 8/4 • 8/i
— 9/is af atkvæðum landsmanna
til uppsagnarinnar.
Sjöunda greinin er í sjálfu sér
viðsjárverðari. I*ó ekki fyrir þá
sök, að hún skerði fullveldið, þar
sem Danir fara með utanrikismál
vor í umboði voru. Heldur sakir
þess, að hags vors verður ef til
vill ekki svo vel gætt sem ella
mundi. Raunar er sá varnagli
sleginn, að vér getum ætíð sent
sérstaka sendimenn að eiindum vor-
um. Ætti þar að vera næg trygg-
• ng þeim, sem á kann að halda.
Sáttmála þessum eru allir þeir
menn skyldir að greiða atkvæði
sitt, sem voru ekki staðráðnir að
heimta skilnað tafarlaust og skil-
yrðislaust.
Til eru þeir menn í landinu,
sem telja hér vikið frá stefnu vor
sjálfstæðismanna. En þetta hrekur
sig sjálft, þegar þess tvenns er
minnst, að stefnuskrá vor hefur
ætíð verið: að ná viðurkenning á
fullveldi íslands i konungssambandi
við Danmörku, og að þessi viður-
kenning er fengin með sáttmálanum.
Annars er þess getandi, að sá
bardagamaður eða hershöfðingi
er eigi glöggsýnn, sem veit eigi,
hvenær hann hefur unnið sigur.
Rvík, 28. ág. 1918.
Bjarni Jónsson
frá Vogi.
Spánska veikin.
Nýjasta landfarsóttiu.
Eftir
Jakob Billström, lækni í Stockhólmi.
Mönnum hefur ósjálfrátt orðið
órótt innanbrjósts yfir æðisgangi
»spönsku veikinnar« um Evrópu.
Nafn sitt hefur landfarsótt þessi
hiotið hjá almenningi vegna þess,
hve fádæma margir hafa tekið hana
á Spáni og hve skæð hún hefur
orðið þar í landi, svo sem blöðin
hafa frá skýrt. Nú er nokkurn
veginn sæmilega unt, að gera sér
grein fyrir því, hvernig sótt þessari
er farið, bæði af sjúkdómslýsing-
unum og þá einnig hinu, að
inflúenzu-sóttkveikjan hefur fund-
ist með sjúklingunum.
Oft hafa farsóttir geisað svo að
segja um öll lönd, en engin sótt
er svo hraðfara og víðförul sem
inflúenzan, þeirra sótta er vér
þekkjum. Árið 1510 segir allskýrt
frá megnri farsótt, er barst út um
heiminn frá eynni Malta. — Árið
1557 kom önnur farsótt mikil frá
Asíu, og síðan hafa farsóttir miklar
geisað við og við, sumar svo hrað-
fara og víðförular, að þær hafa
verið nefndar allsherjar-farsóttir
(pandemíur). — Margir muna eftir
»rússneska kvefinu«, sem gekk
veturinn 1889—’90. Farsóttir þessar
hafa án efa verið inflúenzur.
»Spánska veikin« er greinilega
einnig ein þessara allsherjar-far-
sótta, allsherjar-inflúenza, þótt hún
hagi sér að ýmsu leyti öðru vísi
en inflúenza, vegna þess, að sótt-
kveikju-tegund sú, er hér er að
verki, leitast við að ráða fremur
á önnur líffæri en venjuleg inflú-
enza ræður á. Þessi virðist sem
sé ráðast á hin neðri og innri
öndunarfæri, lungnapípurnar stærri
og smærri, þar sem hin venjulega
sóttkveikja sýkir aðallega nef og
háls. Eiturefni þau, er sóttkveikjan
býr til, berast svo með blóðinu um
allan líkamann, svo að sá er veikina
tekur, verður altekinn af sóttinni
og kennir jafnvel kvala hér og
hvar í likamanum.
»Rússneska kvefið« kom frá
Bokhara haustið 1889, gekk í Rerlín
og París í miðjum nóvember sam-
tímis, í Svíþjóð í byrjun desemb.
og í desemberlok gekk það í Ítalíu,
Spáni og Rretlandi. Og um nýárs-
leytið gekk það samtímis í Randa-
ríkjunum, Kína, Japan, Egyftalandi
og suður í Suður-Afríku. Dæmi
voru til þess bæði þá og oftar, að
í allsherjar-farsóttum þessum sýkt-
ust í einu jafnvel 4/s allra íbúanna
í löndunum.
Inflúenzan sýkir í áhlaupum,
tekur fjölda manna í einu vetfangi
svo að segja, nákvæmlega eins og
»spánska veikin« nú. Hún hefur
komið upp á afskektum eyjum og
á skipum úti í reginhafi, svo að
allur þorri skipverja hefur sýkst
— eftir að skipið hefur komið fyrir
nokkru við í einhverri höfn. Svo
er og um »spönsku veikina«, að
árangurslaust virðist með öllu, að
reyna að flýja undan henni, hvort
sem er með því að einangra sig
eða fara í ferðalög til þess að
forðast hana.
Þó skal það tekið fram, að rétt-
ast væri að gamalmenni, sjúkling-
ar og veiklað fólk reyndi að forð-
ast sem mest umgengni við al-