Frækorn - 27.11.1908, Page 6

214
FRÆKORN
þeim er' hún ágæt. Rýðandinn,
hr. Sigurjón Jónsson, hefir leyst
starfa sinn velýaf hendi, og eng-
inn efi er á því, að gott væri
fyrir menn að gefa unglingum
þessa bók’í héndur.
Hún hlýtur að hvetja alla til
góðs.
Útgefendurnir eru nokkrir ung-
ir ménn, sem myndað hafa lítið
felag með sér til útgáfu bóka.
Félagið heitir »Vísir«, og lítur
út fyrir, eftir byrjuninni að dæma,
að það muni verða »góðs vísir.«
Rorst. guðfræðingur Björns-
son hefir nú gefið út fyrirlestra
þá, er hann flutti hér í bænum
síðari hluta vetrar 1907 um páfa-
dóminn, munka og nunnur og
helga menn, og kallar hann bók-
ina »Skuggamyndir«, og er nafn-
ið vel valið, þvf aðallega dregur
hann fram hina svörtustu hlið
kaþólsku kirkjunnar. Er þetta
allmikil bók: 200 blaðsíður í
8-blaða broti og kostar hún 1
kr. 75 aura.
Margir munu þeir vera hér á
landi, er lítt þekkja til aðferða
kaþólsku kirkjunnar, og má bókin
vera þeim kærkomin. Er það
ætíð þarft verk að jeiðbeina fólki,
og vara menn við ^að láta ó-
fyrirleitna menn fleka lítt ment-
áða alþýðu, og hafa hana fyrir
féþúfu. — En enginn vegur virð-
ist eins hentugur til þeirra starfa
sem sá að telja mönnum trú
um, að þetta og þetta sé yíir-
náttúrlegt, og það komi frá al-
föður. — Má í þessu efni minn-
ast á hina svo kölluðu »helgu
dóma«, er bókin getur; þar sem
rhenn tilbáðu bein, föt o. s. frv.
áf einhverjum »helgum manni«.
Þó vér íslendingar séum svo
heppnir, að vera lausir að mestu
við slík hindurvitni, þá virðist
hér vera allgóður jarðvegur fyrir
slíkt, og er sorgleg reynslasíðustu
tíma nægur vottur þess. Er
það allundarlegt, að »mentaðir«
og skynsamir menn skuli hafa
sigtil þessa; en auðvitað er þaðorð-
inn »heiðarlegur« atvinnuvegur
sem hvaðannað. Landslögin ættu
að taka í taumana, og hefði ka-
þólsku kirkjunni eigi tekist að
kúga veraldlega valdið, eins og
henni tókst, hefði húnaðlíkindum
eigi komist svo langt sem raun
varð á. Pó ekki væri annað en
bók þessi opnaði augu þeirra
manna er blindaðir virðast vera
af trúarofstæki, hverju nafni sem
það nefnist, þá væri það svo
þarft verk, að höf. ætti hinar
mestu þakkir skilið fyrir hana,
— Menn verða að hafa það
huglast, að þáð eru fleiri trú-
arflokkar en kaþólska kirkjan,
sem fara með hindurvitni, svo
menn verða að varast fleira en
hana, t. d. »andatrú« o. fl. þvíl.
Að því er kemur til efni bókar-
innar, er þess aðjgeta, að aðeins
eru það hinar dökkustu hliðar
kirkjunnar, sem þar eru dregnar
fram á sjónarsvíðið; því kaþólska
kirkjan á þó engu að síður glæsi-
lega sögu en svarta; er bókin í
því efni eigi óhlutdræg, sem saga,
enda ber miklu fremur að skoða
hana sem ádeilu en sögu. — En
þess er þó að gæta, að víða
hefir höf dregið úr svo svartir
kaflar eru í sögu kaþólsku kirkj-
unnar, að íslenzkri alþýðu mundi
nóg boðið, ef alt væri sagt eins
og er. Höf. hefir tekist allvel
víða að láta menn skilja meining-
una án þess þó almennu velsæmi
væri misboðið. — Eigi ætla eg
mér þá dul að gagnrýna svo
meðferð höf. á sögunni, að bera
vottorð um, að hvergi skeiki
ártali eða því um líku, og er það
aðeins fyrir kirkjufeður að inna
slíkt af hendi. En bókin, sem
er ætluð íslenzkri alþýðu,er engin
nafnbótaritgerð —er hin fróðasta
í alla staði, og ætti að verafróð-
leiks-gjörnum mönnum, er eigi
hafa ráð á að kynna sér þessi efni
til hlítar, kærkomin; því hún
segir frá mörgu, er aldrei hefir
áður verið skráð á íslenzka tungu.
Frágangurbókarinnar er sæmi-
lega af hendi leystur; þó eru
prentvillur allmiklar i bókínni, og
stafsetning sumstaðar á þann veg,
að lítt er skiljanlegt að »lærður*
maður sem höf. skuli géta láta
slíkt sjást. Er það lítið betra,
en þegar rít Eiríks frá Brúnum
voru prentuð stafrétt eftir hand-
ritinu. J. Kr.
Ritdómur þessi birtist í síðasta
tölublaði »Templars«, en sökum
vangá lentu meinlegar villur í
hann, og er hann því prentaður
hér upp af nýju samkvæmt ósk
höfundarins.
Ritdómarinn tekur mikið til í
sama strenginn um bók þessa,
og »Frækorn« gerðu í síðasta
tbl., þótt hann vanþakki ekki
höf. ritverk þetta eins mikið, og
vér höfum gert.
Ritstj. „Frœkorna“.
tUiHiam fioward Caíí,
binn nýi Bandaríkjaforscti.
Um hann var fyrir nokkru ræki-
leg grein í enskaj tímaritinu Review
of Reviews.
Rar segir svo meðal annars: