Gimlungur - 19.10.1910, Qupperneq 2

118
GIMLUNGUR. 1. ÁR.
Ne. 30.
i
©ímlungur.
Er gefin út livern miðvikudag að
Gxmli, Manitoba.
ÚTGEFRNDUR:
AAPLE LEAF PRINTING & SUPPLY Co.,Ltd
GlMLI, - Man.
Ár^an^ur blaösins kostar í Ameríku$1.00 o^tr
s o til ætlast, að áskriftar gjaldið sé borKað f> rir
frain. Eiiu-tök númer af blaðinu kosta 5 eent.
Gísli P. Magnússon,
Ritstjóri og ráðsmaður.
Jóhannes Vigfússon,
prcntari.
AuglYsingar,
setn ei'ga að birtast í blaðinu þurfa að vera komn-
iau á skrifstofu blaðsins í seinasta lagri föstu-
G i gskveld svo þcer nái til að koma út í næsta
híuði þar á eftir. Þaö sama er með allar breytin^-
s j. standandi augflýsingnm í blaðinu.
Verð á smá anjflýsingum er 25 cents fyrir hvcm
þumlung’ dálkslengdar eða 75 cts., um mánuðinn.
Á stœrri auglýsingum.eða auglýsingum, sem eipra
að birtast í blaðinu fyrir lengri tíma, er afslúttur
srefinn eftir samningum.
Viðvíkjandi pöntun, borguu og allri afgreiðslu
blaösins eru inenn beðnir að snúa sér til rúðs-
mannsins.
Xaupendur eru vinsamlega beðnir að gera að-
vart ef þeir skifta um bústað og gefa sína fyrver-
andi áritun ásamt þeirri nýju.
Áritun til blaðsiná er:
GIMLUNGUR.
P. O. BOX 92,
Gimli, Man.
Midviiíudaginnt 19. Oiít. 1910.
Nýja ísland.
Margt má um N/ja ísland ægja
frá upphaíi tilveru þeitrar Iiygðar,
og hafa verið gerðarmargar tilraun-
irtil að akrifa aögu þess, en f>að er
i kkert fl/tirsverk, né fa-rt neinum
ókunnugum hvo lag sé á, enda dett-
ur mér ekki í hug að leggja út í
neitt slíkt, enda f>ótt ég sé hér upp
nlinn og hafi fylgst með rás tímans
nokkurnveginn vel.
Ai-tand f>essarar bygðar er orðið
svo stórkostlega breytt frá pví, sem
áour var, og hcfir sú breyting orðið
mest nú á fáum árum, svo maður
getur naumast stilt sig um, að láta
Jiugann hvarfla til baka til þcss
títna, pegar Nýja Island var sem
munaðarlaust barn í ókunnú plássi,
leitandi eftir jafnrétti víð önnur
born, er voru aðnjótandi umönnun-
ar og kærleiksríkrar viðbúðar.
Daö eru eklci mörg ár síðan, og
gott ef f>að á sór ekki stað f>ann dag
í dag, að úr liinum ymsu öðrum ís-
lenzku bygðarlögum, var ætíð litið
með fyrirlitning til Nfja íslands og
J>eirra sem f>að bygðu. Hér átti
t kkert að vera nýtilegt, ekki plássið
og ekki fólkið, og ef J>að var Ny'-
ísiendingur, J>á var hann ekki telj-
andi með mönnum, og J>ví til sönn-
ur.ar má benda á fmsar ritgerðir
er birtust í blaðinu ‘Leifur1, sctn
-•:að var út árin 1883—8<>.
t>éssi ömun, sem höfð var á pláss-
inu, setti fólkið í einkennilegt ásig-
komulag, linjcðsyiðin vcru' sem
• hvellur hljómur fyrir eyrum pess,
alt af heýrðu menn f>að sama: ‘{>ví
peir væru að kúldast í Nýja Islandi,
í J>ví ómögulegleikans landi, ]>ar
sem nóg af öðru væri á boðstólum'.
t>etta hreif svo á suma, að ]>cir
fluttu í burt úr f>essum cymdardal,
en f>eir sem eftir sátu, létu berast
fyrir vindi vonar og kjarks, hinir
voru vonlausir um framfara mögu-
legleika plássins, en vonleysið er
andlegur sjúkdómur, sem kominn
er af eðlilegum ástæðum, og [>essi
sjúkdómur er ekkert cinkennilegur
fyrir hina íslenzku {>jóð, allar ]>jóð-
ir, s::m staðið hafa á líku stigi og
við Islendingar, liafa mátt kenna á
þessum andlega sjiíkdómi.
I>eir, sem eftir sátu í Nýja Isl.,
hugðu nú að sigla sinni vonarskúlu
svo lengi sem auðið væri, með kjarlc
og dugnað í stafni. Þeim hefir líka
tekist J>að fram á J>ann dag í dag,
og aldrei á leið peirra hefir fcrðin
gengið eins vel og nú, né byrinn
verið jafn hagstæður.
I>að má með sanni segja, að margt
hefir misjafnt á daga ]>eirra drifið,
og oft dregið fyrir sólu, svo naum-
ast hefir ratljóst verið, en peir hafa
alt af ]>reifað sig áfrám og nú eru
[>eir konmir út úr ófærunum og
bjartur vi'gur blasir nú við fram
undan.
Nú er Nyja Island ekki olnboga-
barn lengur, nú er [>að búið að fá
jafnrétti við aðrar n/lendur að ]>ví
er samgöngufæri snertir, en J>að var
[>að, sem stóð nvlendunni lengst
fj'rir Jjrifum, en ckki {>að, að hún
væri ekki eins góð og önnur pláss,
eða aðrar nýlendur, réttara sagt.
Nyja Island er og liefir verið erfitt
land fyrir bóndann að ryðja og
breyta í akra, sem orsakast hefir af
hinum pétta skógi sem J>að cr J>ak-
ið af, en nú er svo kornið að sltóg-
urinn er náma landsins síðan sam-
göngufærin feng-ust, svo mögulegt
er að koma honum til markaðar.
Nú eru Ný-íslendingar farnir að
stunda kornrækt í all-stórum stíl,
að minsta kosti margir af þeim, og
polir uppskera {>eirra fullkomlcga
samanburð við uppskeruna í ýms-
um ö'ium iiygðum fylkisins, og
sýnir ]>að Ijóslega að hugmynd
peirra manna, um plássið og gæði
pess, sem eftir sátu er burtflutning-
urinn hófst, var rétt.
línjóðsyrði í garð N/ja Island?
eru nú farin að dofna, J>au eru ekki
einusinni orðin svo máttug, að geta
talist bergmál af |>eim ósköpum sem
á undanfarandi árum átti sér stað.
Þolleysi peirra, sem {>au iðkuðu,
liefir komiö í ljós J>ar, einsogí J>ví,
að hafa ekki {>rek til að híða betri
tíða í N/ja Islandi.
Nú á tímum {>olir N/ja Island
fyllilega samanburð við hvaða ís-
lcnzka n/lendu sem er í Manitoba-
fylki, og jafnvel J>ó víðar væri leit-
að, í öllu nemastærð á kornökrum,
tti til að hæta ]>að upp, hefir það
skóginn, sem gefur af sór stórkost-
lega peninga árlega til þeirra, sem
hafa kraft til að hagnýta sér hann.
Hvað mentastofnanir snertir í
N/ja Islandi, ]>á þolir það saman-
burð við önnur pláss og fram yfir
[>að.
Ny-íslendingar eru nú komnir á
það stig, mentalega og efnalega, að
þeir eru orðnir vel sjálfstæðir nienn
með sjálfstæðar skoðanir, og geta
nú litið brosandi til þeirm, er áður
voru að kasta hnjóðsyrðum að þeim
á frumbylisárum ]>eirra .
Athuganir.
•'k
Grein séra R. M., er birtist í
Gimlungi 14. f. mán., er að mörgu
leyti góð og réttmæt. Pyrst og
fremstað því ieyti, að félagslífið hér
er ekki í eins góðu lagi, eins ogþað
ætti og eins og það gæti verið, og á-
lít ég það skylduverk prsstanna, að
reyna að hrinda ]>ví í lag, og að það
sé þeirra starf öðruin fremur, að á-
minna foreldra um uppeldi og vel-
ferð barnanna, að brýna fyrir æsku-
lýðnum að hafa sí og æ áhuga á að
gera það sem rétt er, bæði gagnvart
sjálfum sér og meðbræðrum sínum.
Pari maður nú t. d. að grandskoða
upptökin að ]>cssu mikla kæruleysi
í trúarefnum, sem nú á sér stað hér
og víðar, skyldi það ]>á elcki s/nast
aö vera af því aJb ]>i0, prestar ruí-
tíðarinnar, eruð að taka á móti upp-
skerunni uf sáðkornunum, sein séra
J. B. gróðursetti í sáðreit manns-
sálnanna héríNyja íslandi, Wilini-
peg og máske víðar, fyrir 25 til 30
árum síðan. Eg veit það af eigin
reynslu, að ég var sannkristinn
unglingur J>egar ég lcom til þessa
lands, þá 12'áraað aldri. Foreldr-
ar mínir voru guðhræddar og vel
hugsandi manneskjur, ogþau kendu
okkur börnunum sanna guðrækni.
Þegar við komum til þessalands,
staðnæmdist ég í Winnipeg. Fór ég
þáað sa;kja kirkju til J. B., < g iiafði
ég ekki verið þar oft, þegar fór að
brydda á Jaessari aivarandi peninga-
fíkn, sein er svo viðbjóðsleg hjört-
um hreínskilinna og guðelskandi
unglinga. En ég vonaði þá að þetta
mundi taka enda, þegar búið væri
að safna nógu fyrir gömlu ‘Gránu‘,
seni j>á var alt af í botnlausum
skuldum, livernig sem fólkið var
rúið. Það var sent um kring til
okkar aumingja fátæku stúlknanna,
sem unnum í vistum fyrir $7 um
mánuðinnog sumar mirina, oghygg
ég að þó hafi verið nóg annað við
peninga að gera, eins og fátæktin
var áþreifanleg hjá fólki á þeim
tímum.
En ]>að var ekki spurt að því.
Grána Jjurfti að borgast, og sífelt
var við liverja messugjörð beðið um
peninga,—peninga!—og þessi voða-
lega peninga-mða bcrgmálaði í eyr-
um manns lengi á eítir, og svo var
II P- TERGESEN
Selur alls konar byggingaefni af bcztu tegfund.
Sömuleiöis allar algengar vörutegundir.
Sanngjamt verC. Fljót nfgreiösla.
GIMLI.-----------MAN.

|>að cndurtekið af presti næsta.
sunnudag. En samt hygg ég' að
Grána hafi verið í skuld [>ar til byrj-
að var að byggja hina nýju kirkju.
Þá tók ekki betra við.
Þá þurfti sannarlcga að gefa guði
sæmilega upphæð, ef duga skyldi.
Að mínu áliti er ]>að hörmulegur
guð, ]>essi guðséra J.og sumra ann-
ara kirkju-umboðsmanna.
Þetta atliæfi snóri mér algerlega
frá kirkjusókn, og hefi ég mestu ó-
beit á þessari guðsdýrkun, sem ég
kalla peningadýrkun. Þannig lög-
uð guðsdýrkun getnr ekki haft betr-
andi áhrif á nokkra mannssál, og
ef fyrirliðar fólksins sýna meininiz-
arleysi í kristindómnum, hverju er
þá að búast við af fólkinu. Enda
sýnir hann sig, lúterski söfnuðurinn
í Wirinipeg. Safnaðarlimir hafa.
furðu vel numið af leiðtoga sínum,
því margir þeirra eru nú orðnir
stórríkir og moka aðsér fénu, hvort
því er sufnað saman á samvizku-
samlegan hátt, er máske ekki mitt
að dæma um, og þegar kæruleysi er
komið í trúarlífið, þá er viðbúið að
það komi fram í því verklega líka,
Þó að prestar nútímans færu að
prédika fyrir fólkinu af áliuga. og
sannri guðstrú, tæki ]>að í ]>að
minsta 50 ára tímaað koma fólkinu
á rétta leið aftur.
Góðir prestar, sem finna löngun
hjá sér tii að endurbæta sálarástand
fólksins, frá því sein það nú er,
verða að fá stuðning foreldranna til
þess, að innræta börnunum á unga
aldri að geru það sem rétt er, bæði
í andlegum og veraldlegum efnum.
Ef það cr gcrt í tíma, hlýtur þaðað
hafa góðar afleiðingar. En bann-
sett peninga-sukkið verður að afmá
úr'guðshúsi, áður en hægtverður að
bera virðingu fyrir ]>ví seni slíkn.
Auðvitað verður að greiða prestin-
um vinnuiaun, svo hann get.i lifað
sómasamlega og liðiðvei, og kirkjur
þarf líka að byggja svo, að þær líti
vel út, ]>ó ekki sé hlaðið í J>ær
skrauti og skuldum í það óendan-
leg:i, og um peninga J>yrfti ekki að
ræð.i nema á safnaðarfundum.
Sjá 3. hls., 3. d.