Gjallarhorn - 17.11.1905, Blaðsíða 1

0
Gr J A
LLARHOR
Útgefandi: Jód Stefánsson.
III. 39.
Ákureyri, 17. nóYember
Heiðruðu kaupendur Gjallarhornsí
fér, sem enn ekki haflð borgað
blaðið, áminnist um að gjöra
það sem fyrst.
Kr. Guðmundsson.
Morðkuti ,.Norðurlands“
Svo lítur út, sem „Nl.“ eða ritstjóra
þess þyki vænt urn kutann, semhann
þykist hnfa fundið; eða réttar sagt,
er einhver hefir sagt honum, að brugð-
ið hafi verið upp á Ljósavatnsfund-
inum, því að hann vefur hann inn-
aní 3 dálka ritgjörð í næst síðasta
blaði sínu, en mest af henni á þó
mjög lítið skylt við kutann.
f>að virðist hafa komið við kaun
ritstjórans, að atferli þeirra, er geng-
uzt fyrir undirskriftum undir mótmæli
gegn ályktunum Alþingis í ritsíma-
málinu, var líkt við aðferð kaup-
manna forðum, er þeir reyndu að
ónýta gjörðir þingsins. Samlíkingin
er alveg rétt, því að báðar tilraun-
irnar miðuðu til að rýra vald Alþing-
is. J>etta getur hver sá fundið, sem
vill kynna sér sögu málanna, síðan
Alþingi var endurreist. Meiri rök-
semdir þarf ekki fyrir þessu.
Eg veit ekki, hvort ritstj. Nls. kall-
ar það röksemdir, þar sem hann segir,
að stjórnarblöðin »beiti óþverralegum
gífuryrðum í stað röksemda, gífuryrð-
um, sem heiðarleg blöð vilja helzt
koVnast hjá að hafa eftir.« pessu
kastar ritstj. fram án þess að reyna
að færa nokkrar söunur á sitt mál.
Ef þetta eru röksemdir eftir hans
skilningi, þá vil eg heldur rifea rök-
semdalaust en nota^þær.
Hafi verið ráðist á prestana, þá
mega þeir sjálfum sér um kenna, ef
nöfn þeirra bera vitni um það á
undirskriftarskráuum, hvern flokk þeir
fylla, því að eg vil ekki geta þess
til, að aöfn þeirra sé óheimil á skrán-
um.
Eg átti nýlega tal við einhvern
merkasta ;prest þessa héraðs, og spurði
eg hann, hvort hann hefði sett sitt
nafn undir ritsíma áskorunina, og
hvers vegna. Hann svaraði: »Eg
skrifaði undir skjalið af því, að þeir
lugu því í mig, aðritsímafélagið gæti
fengið framlenging einkaleyfis síns
eftir 20 ár, hvað svo sem þing eða
stjórn segði.«
Söguna get eg sanuað, hvenær sem
vera vill.
Hafi nú undirskriftir fleiri undir-
skrifenda verið þannig tilkomnar, þá
eru þær þeira til lítils sóma,
En þér segið, herra ritstjóri, að
á prestana hafi verið ráðizt af því,
»að þeir hafi gjörzt svo djarfir að fylgja
þjóðinni.« En hver er þessi þjóð, sem
þér eruð hér að tala um? |>að
eru líldega þeir, sem hafa skrif-
að nöfn sín undir þessar áskoranir.
Og þeir eru, þegar frádregin eru ógild
nöfn, en ekki þau, sem kunna að
vera illa fengin, '/á ^ut’ kjósenda
landsins. Eru þá */„ hlutarnir, sem
ekki hafa sent nöfn sin, ekki þjóð,
eða enginn partur þjóðaritinar?
Finst yður nú, herra ritstjóri, | það
ekki kátbroslegt, að þér og ýmsir
blaða bræður yðar látið svo, sem
þér og þjóðin só eitt og hið sama, og
að þér vitið vilja allrar þjóðarinnar?
J>ér vitið þó sjálfur, að svo er ekki.
Hvenær hefir þjóðin kosið yður fyrir
fulltrúa sinn? Aldrei. Hvaðan hafið
þér þá blaðamennirnir myndugleika
til að tala í nafni þjóðarinnar? Ef
þór hafið það, þá verður það að vera
af einhverri náð, enósagt lœt eg hverri.
Mundí nú ekki sannleikurinn vera sá,
herra ritsfjóri, að hvorki þér né eg
höfum myndugleika til að tala nema
fyrir sjálfa oakur og í okkar eigin
nafni? Að tala fyrir aðra án umboðs
er meira mont og gort en vér eruni
færir um að bera, þótt gildvaxnir sé-
um.
J>ér frœðið oss á því, að stjórnar-
arblöðin sé skepnur. Látum það svo
vera. En þá verð eg að álita, að
þjóðræðisblöðin séu skynlausar skepn-
ur.
En að þvi, er áskoranirnar
snertir, þá er það vist, að flestir
töluðu svo um þær fyrst, er farið
var að hefja máls á þeim hér um
slóðir, sem senda œtti þær konungi,
og það veit ritstjóri „Nl.“ eins vel,
eins og eg. En þjóðræðisforsprakk-
arnir voru þó það vitrari, að þeir
sáu, að það hlýddi ekki. En svo
fer ritstj. að klóra ofan yfir þetta
undirskriftafargan með því að segja,
að aðalkjarni þeirra sé sá að fá
nýjar kosningar. Ekki hefir ritstf.,
er hann reit þettaj haft i huga greia
þá, er stendur ílœrdómskveri Balles
gamla og svo hljóðar: „Afleggið
lygar og talið sannindi hver við
sinn náunga". Alþingistíðindin bera
það með sér, að andstæðingar
stjórnarinnar vildu ura fram '’alt
fella uppástungu stjórnarinnar um
ritsima og setja loftskeytasamband
í stað hans. En er þeir sáu, að
þetta mundi elcki ktakast, tóku þeir
það ráð að fresta úrslitum málsins.
Frestunin er því vara uppástunga.
|>etta er ritstjóra »Nls.“ fullkunn-
ugt.
j>á fræðir rilstj. lesendur sína á
þvit að það komi ekki ósjaldan fyrir
í löndum, sem hafa þingbundna
stjórn, að stjórnirnar „efni til nýrra
kosninga, þegar þær komast í minni
hluta á þingunmn“ . . . J>etta er
alveg satt og rétt. En til þess, að
dæmið geti átt við hjá oss, hefði
stjórn vor orðið að vera í m i n n i
hluta á þinginu, en nú hafði
hún m e i r i bluta þingsins með
sér, og hann ekki svo lítinn. En
hvað gjöra stjórnir þá, þegar svona
stendur á? J>ær leysa ekki upp
þingin og efna ekki til nýrra kosn-
inga. Af þessu má sjá, að stjórn
vor hefir faríð alveg að dæmi ann-
ara þjóða.þar sem þingbunnin stjórn
er. Fram hjá þessu hefði ritstj.
ekki átt að ganga, ef haun vildi
vera álitinn réttsýnn blaðamaður.
1 stuð þess hefir bann snúið öllu
öfugt, látið það^vera upp, sem mð-
ur átti að vera, og niður það, sem
upp átti að vera.
Veit ritst. nokkur dæmi til þess
þar sem þingbundin stjórn er, að
kjósendur hafi rótt til að leysa upp
þingin og efna til nýrra kosninga?
Eg ætla, að hann viti það ekki.
Sé svo, að kjósondur hafi hvergi
þennan rétt, þá er engin furða,
þótt íslenzkír kjósendur hafi hann
heldur ekki.
Mér hefir nú farið eins og
ritstj. „Nls,«, að eg hefi gleymt
kutanum. Skal eg þó ekki fara
fleirum orðum um haun- að þessu
sinni, en ráða vil eg ritstj. „Nls.“
að hata ekki hönd á voðanum, því
að haun getur meitt sig á honum.
j. A. Hjaltalín.
pingeyska konan,
sem ritar i ,,Norðurl.“ 11. nóv. þ. á.
nefnir smágrein sín „Tilfinningamál“
1905.
og má það vel kallast réttnefni. —
Um tilfinningamál skyldi aldrei tala
óvirðulega, og til þess vil eg ekki
verða. — En þeim fylgir það ósjalcfan
að yfirvegun málsogrétt rök komast
lítt að og geta ekki notið sín, en
þess mega pólitískar umræður sízt
af öllu missa. —
Viljið þér, hr. ritstjóri, leyfa mér
að eiga snöggvast orðastað við konu
þessa.
I>ér segið, kona góð, að eigi sé að
undra. þótt almenningi blöskri fjár-
eyðsla alþingis til ýmsra hluta, og
að hann telji að með því mikla fé
mætti mjög bæta og jafna hagjm anna
ef því væri „sannvizkusamlega stjórn-
að “
Með þessu gefið þér það tvent í
skin, að fjárveitingarvaldið fari illa
með almannafé, og að það geri það
af sannvizkuleysi. —
Setjum nú svo, að þér hafið gert
yður grein fyrir, |hvað í orðum yðar
liggur. Hvaða ástæðu hafið pér þá
til að segja þetta? — Er það „til-
finningamál" að efns, eða þekkið
þér vel það sem þér talið um? Og
hvaða fjárveitingar eru það þá, sem
þér eigið við? — Hafið þér tekið
eftir því, að mjög 9tórum hiuta af
því litla fé, er þingið hefir til umráða
er varið b e i n I i n i s til þess sem
ætlað er að bæti hag almennings? —
Vera má nú að þér álítið að þetta
sé ekki rétt, og að t. d. öllum fjár-
veitingum til atvinnubóta ætti að haga
öðruvísi en þingið gerir. — En á-
lítið þér þá að það gefi yður rétt til
að bregða þinginu um sannvizkleysi?
— Getið þér ekki fundið þinginu til
afbötunar, heimsku, fáfræði eða eitt-
hvað þessháttar — Eg trúi þó varla
að þér teljið yður skylt að tolla
í þeirri tízkunni sem nú er hæzt á
baugi hjá mörgum, að teljaflest eða
alt, er stjórn og þing gerir, sprottið
af óbreinum eða illum hvötum og
stefnandi að ódrengilegu marki. J>að
er ósamboðið gdðri konu að taka
þátt í þeirri bardaga-aðferð. —
Er það í |>ingeyjarsýslunni sem
þér sjáið þennan hryggilega þræl-
dóms og útigangs-svip á fólkinu? —
Er það þ ar, sem veriö er að berja
upp grjót og klaka með börn á liand
legg til að rísa undir útgjaldaplág-
unni og aðeins draga fram lífið? •—
Er yður þetta alvara, eða eruð þér
að fimbulfamba? — Eg vona að þér
viljið þó ekki balda því fram að
nokkur maður sé með þrældómssvip
og skorti fæði af því að hann hafi
orðið að greiða svo mikil lögboðin