Gjallarhorn - 27.10.1910, Blaðsíða 2

50
GJALLARHORN.
IV.
Sigurður Pálssor)
Ijéraðslæknir á Sauðárkróki.
Pað sorglega slys vildi til fimtudaginn 13. þ. m., að Sigurður Pálsson hér-
aðslæknir á Sauðárkróki druknaði í Ytri-Laxá á Skagaströnd. — Hann fór með
»Vestu« frá Sauðárkróki og ætlaði að vitja sjúklinga á Skagaströnd, sem hann
hafði verið beðinn að skoða þar, en komst ekki í iand vegna brims og hélt
áfram með »Vestu« til Blönduóss. Þaðan hélt hann svo til Skagastrandar land-
veg, með manni þaðan, og segir ekki af ferð þeirra fyr en við Laxá. Fylgd-
armaðurinn reið yfir á undan og Iæknirinn fór út í ána rétt á eftir honum.
Pegar svo fylgdarmaðurinn var kominn yfir, leit hann aftur og sá þá að
hestur læknisins stóð hinumegin á bakkanum, hnakklaus — en læknirinn var
horfinn.
Vaðið á Laxá, þar sem þeir ætluðu yfir, er örskamt frá árósnum þar sem
áin fellur út í sjó. Og kaststrengur hefur sig í ánni rétt neðan við vaðið, alla
leið til sævar. Líkurnar benda til, að hestur læknisins hafi dottið í ánni, hnakk-
gjörðin slitnað og hann hrokkið af í ána, er svo tafarlaust hafi borið hann út
í sjó. — Lík hans fanst tveim dögum síðar neðan við Syðri-Ey á Skagaströnd,
eftir mikla Ieit.
Sigurður sál. Pálsson var fæddur í Miðdal í Árnessýslu 24. maí 1869, og
voru foreldrar hans Páll Sigurðsson, síðar prestur í Gaulverjabæ, — ræðusnill-
ingurinn— og kona hans Margrét Pórðardóttir sýslumanns Guðmundssonar. —
Hann fór í lærða skólann í Reykjavík þegar á unga aldri og varð stúdent
1890 með II. eink. Gekk síðan í læknaskólann og lauk þar embættisprófi 25
ára gamall, árið 1894, með góðri I. eink. Var á spítölum í Kaupmannahöfn,
til frekari fullkomnunar í læknisfræði, 1894 —’95. Settur héraðslæknir í Kefla-
vík 1895 og árið eftir á Blönduósi. Veitt aukalæknisembætti á Blönduósi árið
1897. Veitt Skagafjarðarlæknishérað 8. nóvbr. 1898 og þjónaði því síðan til
dauðadags. Blönduósshéraði þjónaði hann ennfremur með, um tíma, árið 1906.
Hann kvæntist 3. ágúst 1897 ungfrú Póru Gísladóttur verzlunarm. Tómas-
sonar í Reykjavík. Hjónaband þeirra var ástríkt og gott, og lifir hún mann
sinn ásamt tveim börnum.
Sigurður sál. var hið mesta prúðmenni og hæfileikamaður í hvívetna, raun-
góður og höfðingi um alla hluti. Heimilishættir hans voru mjög góðir og var
sönn ánægja í því að koma á heimili þeirra hjóna. Alúð hans, lífsgleði, gáf-
ur og lipurð löðuðu að sér hvern mann, sem kyntist honum.
Slíkir menn sem hann var, hljóta að verða þeim, er þektu þá, mjög harm-
dauði, ekki sízt er þeir falla frá með jafn sviplegum hætti og hér er um að
ræða. Enda mun varla ofsögum sagt af harmi Skagfirðinga yfir missi hans. —
Um 50 bændur fóru landveg vestur á Skagaströnd að sækja lík hans og báru
þeir það langan hluta vegarins. Lýsir það betur en mörg orð hugarþeli þeirra
til hins látna. Einn af merkustu bændum Skagfirðinga kemst svo að orði um
fráfall Sig. sál. í bréfi til kunningja síns hér í bænum:
»AUir eru daprir út af fráfalli okkar ástsæla læknis. Eg þykist þess fullviss,
að fáir mundu þeir — ef nokkur er— hér í Skagafjarðar- og Húnavatnssýslum,
sem orðið hefðu alment jafn harmdauða og Sigurður sál. Er það reyndar ekki
furða, þar sem á bak er að sjá góðum lækni, ágætum dreng og bezta félags-
manni, sem jafnframt var dæmalaust ljúfmenni og lipurmenni, sem allir er
þektu.virtu og elskuðu. Hann var sönn héraðsprýði . . .«
Jarðarför hans fer fram að Sauðárkróki næstkomandi mánudag. — Eftirmæli
það, er hér fer á eftir, hefir Matthías skáld Jochumsson orkt.
Að nýju heyrist héraðsbrestur
svo hlíð og strendur kveða við.
Pví komstú aftur, grimmi gestur,
þú gefur oss ei stundarfrið.
í vor þú hjóst oss hrygðarmein,
í haust þú tókst vorn augastein.
Sviplega hörmung! Horfni vinur,
hvert ertu farinn? Lifir þú?
og heyrirðu’ enn hve hjartað stynur?
og heyrirðu’ enn —hvað fram fer nú?
að grátur fer um bygð og borg;
hvert brjóst er fult af hrygð og sorg.
í þér vér missum meir en bróður,
vér missum það sem vildum sízt;
því fráfall niðja, föður, móður,
er flestra hlutfall. Eitt er víst:
að Ijúfling meiri á landi hér,
í lækna stétt ei þektum vér.
Þú áttir ört, en hugfult hjarta
og hreystimannsins glöðu dáð,
en auk þess andans æðri parta,
sem áttu þúsund líknarráð;
á bleikan dauðann bros þitt skein
svo birtu sló á hrygð og vein.
Bið nú þinn guð í betra heimi
að birgja fátækt þessa lands
með læknum, sem þinn lífstein geymi
að lina kvöl hins þjáða manns. 4
Pú áttir dýran dýrðar-grip
í drottins náðar blíðusvip.
Svo kveðjum vér. En þungt er þetta!
Ó, það er ekkert til á storð,
er megi þessu myrkri létta,
ef missir trúin þetta orð:
»Hans bros þér munuð bráðum sjá
í betra heimi guði hjá.« —
Svo blessi drottinn bygðir manna,
og bindi uni þetta héraðssár.
Guðs blessun yfir börn og svanna
unz brosa þau í gegnum tár!
Svo vígjum klökkir góðs manns gröf
og guði þökkum náðargjöf!
Skarlatsóttin.
Nú fá bæði menn og hús á Akur-
eyri skarlatsótt. Læknarnir finna rauða
flekki á mönnunum og segja að þeir
hafi skarlatsótt; síðan festa læknarnir
rauða miða á húsin og þá sjá bæði
leikir og lærðir, að húsin hafa skarlat-
sótt.
En hvers eiga húsin að gjalda?
Læknarnir eru menn, sem vita hvað
þeir gera, og hafa því svörin á reið-
um höndum: Rauða miðanum fylgir
sá töfrakraftur, að sýkin breiðist ekki
út.
Og betur færi að svo væri
En merkin sýna þó verkin, og lítið
ber enn þá á hinum góðu áhrifum
miðanna. Því altaf kvað þeim fjölga,
sem veikjast í skarlatsóttinni.
Mér liggur því næst að halda, að
allar þessar svokölluðu sóttvarnir, með
hálfgerðu samgöngubanni séu að eins
kák, sem tefji máska ögn fyrir út-
breiðslu veikinnar, en megni ekki að
stemma algeriega stigu fyrir henni.
Ef þetta er rétt athugað hjá mér,
hversvegna beita þá læknarnir þess-
um sóttvörnum, sem útlit er Jyrir að
ekki dugi? Er það að eins gert til
málamynda?
Ástæða gæti það talist, og þó létt-
væg, ef svo er, eins og sumir læknar
halda fram, að þessi veiki sé svo
væg, að hún geri ekkert mein, þótt
hún breiðist út. En því koma þá þess-
ir menn ekki til dyra eins og þeir
eru klæddir og lofa veikinni að breið-
ast út hindrunarlaust? Eg get ekki
betur séð, en að ábyrgðarhluti Iækn-
anna verði jafnmikill, hvort heldur
þeir leyfa næmri veiki að breiðast út
óhindrað, eða þeir setja sóttvarnir,
sem fyrirsjáanlegt er að komi að engu
liði. Hið síðarnefnda er þó að þvf
leyti verra, að sóttvarnirnar hljóta að
hafa í för með sér ýms óþægindi
fyrir fólk.
Ef veikin hins vegar er hér eins
skæð og hún er talin í öðrum lönd-
um, því er þá ekki hötð hér sú að-
ferð, sem hefir reynst þar vel ? Þar
er sjúklingurinn þegar í stað fluttur
á sóttvarnarhús og heimili hans sfðan
sótthreinsað rækilega. Hér er líka til
ofurlítið sóttvarnarhús, en það kvað
eigi vera ástæða til að nota það, þótt
skarlatsótt beri hér að landi. Húsið
þarf að standa autt til þess að geta
tekið á móti pestar- og kólerusjúk-
lingunum.
Vegna þess að það líða að eins
2—3 dagar frá því að menn fá veik-
ina í sig og þangað til hún kemur f
ljós, hefði með þessu móti fljótlega
verið hægt að ganga úr skugga um,
hvort flutningur sjúklinganna í eitt
hús hefði komið að haldi. Ef engin
ný tilfelli hefðu komið næstu 4—5
daga, þá voru þegar fengnar miklar
líkur, að tekist hefði að koma í veg
fyrir útbreiðslu veikinnar. Því að það
ætti að vera hægurinn hjá, að veikin
breiddist ekki út frá sóttvarnarhúsinu.
En eins og því er nú komið fyrir,
verður að hafa gát á sjúklingunum,
sem eru í heimahúsum, í einar 8 vik-
ur, ef sóttvörnin á að gera gagn. Svo
lengi geta sjúklingarnir smittað aðra.
Er ekki til ofmikils ætlast, að fólk
yfirleitt gæti þeirrar varúðar, að sótt-
kveikjan geti aldrei á heilum 8 vik-
um borist til þeirra, sem móttæki-
legir eru fyrir hana?
Það vill nú svo vel til í þetta skifti^
að margir í þessum bæ eru líklega
lítt móttækilegir fyrir skarlatsótt, því
skamt er síðan hún gekk hér í bæn-
um, og þessvegna eru nokkurar líkur
fyrir því, að veikin komi nú fremur létt
niður á bænum.
En þetta er engin bót í máli fyrir
þá sóttvarnaraðferð, sem hér er höfð.
Hún er að mínum dómi jafnmikið
kák fyrir því. *, »,
Heilir á húfi
eru þeir Guðmundur sýslumaður
Björnsson og Snæbjörn hreppstjóri
komnir aftur úr svaðilförinni um dag-
inn. Komu til Reykjavíkur með ís-
lenzka botnvörpungnum »Snorra Sturlu-
syni«, er staddur var í Hull að selja
fisk. Þeir létu vei yfir ferð sinni, eft-
ir atvikum og var sýslumaður góðrar
vonar um, að enski botnvörpungur-
inn mundi fá makleg málagjöld, en
óvíst mun þó alveg, hvernig Bretinn
snýst nú við málinu heima fyrir.
Koma þeirra til Hull vakti mikla
eftirtekt og fluttu ensk blöð langar
greinar um ferðalagið, myndir af þeim
félögum, skipstjóranum, botnvörpungn-
um o. s. frv. Hefir þetta orðið til
þess, að íslandi var mikill gaumur
gefinn í enskum blöðum þá dagana.
»Fátt er svo með öllu ilt« o. s.
frv. segir gamla máltækið!
Austri (Júlíus Júliníusson) varð því
miður fyrir lítilsháttar óhappi. Rak
sig á í svarta þoku og ósjó nálægt
Vattarnestanga og braut eina stýris-
lykkjuna. Pervie tók við strandferð
hans til Reykjavíkur en Austri fór
beint til Hafnar til aðgerðar.
Þetta óhapp er Ieiðinlegt þó lítið
sé nú í »endalok vertíðar* ettir hinn
íramúrskarandi dugnað er skipstjórinn
hefir sýnt í sumar og nákvæmni í
því, að fylgja ferðaáætlun sinni hvað
sem móti blési. Mega landar hans
vera stoltir af dugnaði hans og »Thore«
þó ekki síður þakklátt honum fyrir að
halda áætlun þess, sem annars hefir
ekki verið siður skipstjóra þess í
sumar.
Fjögur aukaskip frá Sameinaða félaginu
eru nýfarin til útlanda fullfermd héðan frá
landi. Meðal annars flytja þau um 11 þús-
und tunnur af kjöti frá svæðinu Húnaflói
- Berufjörður.
Fullyrt er, að næsta ár muni félagið senda
mörg aukaskip hingað til lands.
Góður þorskafli er bæði í Fljótum og
Siglufirði um þessar mundir. Fljótamenn
hlóðu daglega báta sína og fiskuðu þó ein-
ungis með handfæri.
Veðurblíða.— Hallgrímui Kráksson Siglu-
fjarðarpóstur, sem gegnt hefir því starfi um
30 ár, segir, að í þessari októberpóstferð haf
hann getað farið ríðandi alla leið vestur og
heim aftur, og sé það í fyrsta skifti á þess-
um þrjátíu árum. Færið á Reykjaheiði sé
eins og á hásumardegi.
Láiin er 15. þ. m. hér í bænum Sólveig
Björnsdóttir ekkja séra Péturs Guðmunds-
sonar í Grímsey, 70 ára gömul. Eftir þau
hjónin lá mikið og gott æfistarf í Grímsey.
Síðustu æfiár sín dvaldi hún hjá syni sínum
Hallgrími bókbindara á Oddeyri. Jarðarför
hennar fer fram á morgun.
—^3^—