Huginn - 22.08.1907, Side 1

NÝJUNGAR
(HUCINN)
I. árg.
Reykjavík 23. ág-úst 1907'.
jts 1.
Slysfarirnar í Öskju.
Lýsing á Öskjuvatni.
Hingað bárust fyrir nokkru fregnir um drukkn-
un Þjóðverja tveggja norður í Öskjuvatni í Ódáða-
hrauni. Það voru þeir Dr. v. Knebel jarðfræðing-
ur og Max Rudloff málari. Förunautar þeirra voru
þeir Ögmundur Sigurðsson kennari og Hans Speth-
mann, ungur stúdent þýzkur. Fyrstu tregnir um
slysið voru mjög óljósar og er því tekin hér upp
allítarleg skýrsla um það og lýsing á Öskjuvatni,
samkvæmt því er blaðið »Norðri« flýtur eftir þeim
Ögmundi og Spethmann.
Dag þann, 10. júli, er mennirnir burfu, var
Ogmundur Sigurðsson á ferð niður á Akureyri til
þess að sækja póst og ýmislegt fleira handa þeim
félögum. Um hádegisbil skildi Spethmann við þá
dr. v. Knebel og Max Rudloff málara, við tjald
þeirra í suðausturbarmi Öskjuskálarinnar. Gekk
hann í norðurátt, að austanverðu við vatnið, og
var það hlutverk bans þann dag að mæla fjallið
þar og gera uppdrátt at því. Hinir tveir fóru nið-
ur að vatninu og höfðu þeir meðferðis bát, er gerð-
ur var úr vatnsheldum dúk að súðinni til, en bönd
öll úr málmi. Ætluðu þeir út á vatnið á bátnum
og vestur yfir það til þess að leita að stað, er vel
væri til þess faflinn að mála þaðan fjöllin um-
hverfis. Spethmann dvaldi lengi við starf sitt og
kom ekki til baka til tjaldsins fyrr en kl. 10 um
kvöldið. Voru þá félagar bans ókomnir. Þoka var
yfir, og virtist honum því þýðingarlaust að leita
þeirra um kvöldið, enda bjóst hann við að þeir
kæmu á hverri stundu. Daginn eftir bóf hann
leit eftir þeim og leitaði þeirra i fimm daga án
þess að finna þá, eða bátinn. Þótti honum það
daufleg æfl sem von var, að vera þar aleinn langt
upp á fjöllum og vita ekkert um afdrif félaga sinna.
Þó beið hann komu Ögniundar, er kom til baka
úr Akureyrarferð sinni að kvöldi þess 15. Leituðu
þeir daginn eftir einkum í jökul- og hraunsprung-
um, og meðfram vatninu, þar sem unt var fyrir
ófærum. Fundu þeir á nokkrum stöðum spor
hinna horfnu manna og vetlinga og sáu merki þess,
að þeir hefðu livílt sig með bátinn, er þeir höfðu
borið á milli sín. Þann 17. fengu þeir bóndann í
Svartárkoti og vinnumann bans til þess að leita
með þeim; leituðu þeir þann 18., og fundu þá spor
alla leið að vatninu og landfestar, er sjá mátti að
nota hefði ált til þess að festa bátnum. Frá 19.
til 25. héldu þeir Spethmann og Ögmundur áfram
leitinni en fundu ekkert frekara.
Nú var haíin leit af nýju. Réðust til þeirrar
farar 10 menn úr Bárðardal, undir forystu Þórðar
bónda Flóventssonar í Svartárkoti og Baldurs bónda
Jónssonar í Lundarbrekku. Fluttu þeir með sér
bát upp að vatninu og leituðu í fjóra daga, bæði
á vatninu og í kring um það, en fundu aðeins aðra
árina og tvö kassabrot. Þeim þykir líklegast, að
báturinn hafi farizt skamt frá landi, þar sem merki
sáust til þess, að hinir horfnu menn hefðu lagt út.
Rendu þeir færum á því svæði, en hraunbotn, mjög
ósléttur var undir og festust önglarnir í lionum og
brotnuðu. Misdýpi var afarmikið; þar sem þeir
mældu dýpið var frá 8—40 faðma dýpi. Á einum
stað rendu þeir út öllum þeim færum, er þeir
höfðu með sér; voru það 240 faðmar, en fundu þó
eigi botn. Á einum stað fundu þeir allmikinn hita
i yfirborði vatnsins og sáu þess glögg merki, að
þar voru liverar undir. Telja þcir voniaust, að
likin finnist nokkurn tíma, nema ef vera kynni, að
þau flytu upp á yfirborðið, þegar þau taka að
rotna.
Ögmundur Sigurðsson lýsir landslagi í Öskju
á þessa leið:
»1 Dyngjufjölium í ódáðahrauni er slakki
mikill, sem kallast Askja, fjöllum luktur á alla
vegu, rúm míla á breidd frá norðri til suðurs, en
nokkru lengri frá austri til vesturs; í botni þessa
slakka er hraun, ilt yfirferðar og úfið, sem hefir
komið úr mörgum eldgígum í fjallgarðinum alt í
kring. Á einum stað að austanverðu er skarð í
fjöllin, sem kallast Öskjuop; hafa miklir hraun-
straumar runnið út um það.
Suðvestan til í Öskju varð öskugosið mikla
1875; er þar eldgigur mikill og afardjúpur með
vatni í botninum, blönduðu brennisteinsleðju, græn-
gult á lit; sjTður þar og bullar dag og nótt, og legg-
ur þaðan óþolandi brennisteinsfýlu.
Rétt sunnan við eldgíginn liefir stór sporöskju-
mynduð spilda af landinu sokkið niður við gosið;
var niðurfall þetta afardjúpt. Nú hefir myndast
þar stöðuvatn mikið og djúpt, hefir það smátt og
smátt vaxið upp yfir marga hveri, sem áður voru
þar. Norðanverðu við vatnið er hamar þverhnýpt-
ur, 50 stikna hár, sem víða slútir fram yfir sig, en
að austanverðu við það er 4—20 stikna þykt vik-
urlag; undir því er gamall snjór, sem vikurinn hefir
hlíft. Þegar vatnið nær upp í snjóinn, þiðnar hann
undir vikrinum, falla þá oft niður stórar spildur
af honum út í vatnið með dunum og dynkjum og
stórar öldur ganga þaðan yfir á vatnið. í vikur-
inn eru margar sprungur og ilt yfir að tara. Sunn-
an vatnsins er snarbrött hlið með brennisteins-
hverum; þaðan koma snjóflóð og grjóthrun í leys-
ingum út í vatnið og verða þar dunur miklar og
ókyrð á yfirborðinu. Aðeins að vestanverðu og
á litlum kafla suðaustantil er greið aðganga að
vatni þcssu, því að þar er niðurfallið hallandi en
ekki þverhnýpt.
Vetrarlegt er þar efra 3600—4000 fet yíir sjáv-
armál, snjór í öllum lautum og ísrek á vatninu
fram í júlí, lítið um gróður eða dýr, aðeins fáeinar
flugur, skófir og einstaka ' blómsturplanta í skjóli
mót suðri«.
»NorðurIand« getur þess eftir Ögmundi, að
hiti vatnsins sé nú vart 1 stig, en árið 1884 var
hitinn 8 stig þegar þeir Þorvaldur Thoroddsen komu
þangað. Nú er vatnið orðið helmingi meira um
sig og er á stærð við Ljósavatn i Þingeyjarsýslu.
Bróf frá íslandi.
Það er ekki mjög fátítt, að dönsk blöð flytja
héðan fregnbréf með þessari fyrirsögn. Hér í landi
eru nokkrir menn svo innrættir að þeir liafa á-
nægju af að skrifa i önnur lönd ýmsa markleysu
og falsaðar frásagnir um viðburði, sem hér gerast.
Einkum tekst þeim upp að umhverfa sannleikan-
um þegar þeir segja frá þingmálafundum cða öðr-
um þjóðlegum samkomum. Reyna þeir þá að
gera sem minst úr öllu, afbaka atburðina og rægja
og smána þá menn, sem við þá eru riðnir.
Ágælt dæmi um ónáttúru þessa og ósvífni, er írétta-
bréf af Oddeyri dags. 18. júní þ. á. og birtist í
»Politiken«, en höfundurinn kallar sig »Köbmand«.
Hann segir frá samkomunni, sem haldin var
þar 1 kaupstaðnum afmælisdag Jóns Sigurðssonar,
á þessa leið:
»1 gær var lítilsháttar ungmennauppþot á Ak-
ureyri. Það er að segja, að nokkrir unglingar,
ekki af betra tægi, en með átján ára embættis-
mannsson fremstan í flokki, tóku upp á því að
minnast 98 ára afmælisdags Jóns heitins Sigurðs-
sonar (hann dó í Khöfn 1874), sjálfsagt að undir-
lagi forsprakka stjórnarandstæðinganna. Flokkur-
inn kom saman hér á Oddeyri og gekk svo i
skrúðgöngu inn á Akureyri, og fremstur gekk em-
bættismannssonurinn og bar nýja Tánann, bláan
með hvítum krossi. Næstir honum gengu nokkrir
félagar hans og því næst kerra, sem í sátu fjórir
»staðarsöngvarar«, einn þýzkur skraddari sem horn-
leikari, einn skóari úr »Hjálpræðishernuim með
Violin, einn snikkari sem líka var með Violin og
ökusveinn með flautu og keyri. Aftast í lestinni
var barnahópur, piltar og stúlkur og nokkrar gaml-
ar konur. Á leiðinni um Akureyri óx lestin og
bættust við slæpingar og forvitið fólk og þegar þeir
komu að stórum steini, sem liggur við veginn
skamt íyrir sunnan Akureyri, þá fanst þeim víst að
bann væri vel fallinn til ræðustóls, því að nú gekk
formaðurinn upp á steininn og flutti ræðuumfán-
ann til unga fólksins! Þrítug búðarloka sem hét
Adam leysti hann af hólmi, og talaði einnig til
»fólksins« og vék því næst fyrir roskinni konu. En
þessi gamla Eva hafði ekki nándarnærri jafn mik-
inn byr sem hinn ungi Adam, og hún var dregin
niður af steininum með miklum hávaða.
Nú sneri lestin við og stefndi inn í bæinn og
nam staðar á brekkubrúninni hjá gagnfræðaskól-
anum til þess að bíða eftir lækni vorum. Læknir-
inn, sem ritaði bækling í fyrra, »Afturelding«, sem
þýdd hefir verið í »Tilskueren«, er mjög duglegur
skurðlæknir og gáfumaður, en slæmur stjórnmála-
maður. Hann er forkólfur í stjórnarandstæðinga-
flokknum hér og hann talaði blossandi, klæddur
háum hatti og »diplomat«. Að því loknu var end-
að með dansi. Nú, alt þetta var nánast broslegt,
enda var að því brosað: en það sem óneitanlega
vakti mikla undrun var það, að tvær stórar, al-
danskar verzlanir flögguðu með bláa fánanum með
hvíta krossinn. Tveir smákaupmenn fóru að þeirra
dæmi, en aðrar stórar verzlanir mótmæltu þegar
með því að hafa Dannebrog uppi i nokkrar klukku-
stundir til þess að sýna hverjum fána vér lútum«.
Svo mörg eru þessi snjöllu og viturlegu orð!
Hversu líkar nú Akreyringum fréttaburðurinn?
F réttir.
Mislingarnir eru all-ískyggilegir hér í bænum.
Á sunnudaginn var sýktist stúlka af mislingum í
Selkoti við Brekkustíg (í Vesturbænum). Hafði hún
fyrir 10 dögum verið stödd í öðru húsi (nr. 8 í
Tjarnargötu) og kom þar þá inn í svip stúlka sú,
er fyrst lagðist hér og flutti veikina til bæjarins
vestan úr Stykkishólmi. Sýnir þetta, hve afarnæmir
mislingar geta verið, því að stúlkurnar höfðu ekk-
ert livor við annari snert og aðeins dvalið skamma
stund i sama herbergi. Allir sem mislinga geta
fengið í þessum tveimur húsum eru sendir i sótt-
varnarhúsið.
Þingniannavagiiar landssjóðs voru boðnir upp
á þriðjudaginn. Ekki seldust þó nema 8 vagnar
eða 9, því að verðið þótti heldur hátt. Fóru þeir
fyrir 202—225 krónur, sem seldir voru. Hina ætlar
landssjóður að eiga fyrst um sinn. Vildu ráðs-
menn hans engan vagn láta undir 200 kr. Var
auglýst, að þeir hefðu kostað 275 krónur í Dan-
mörku. Þessir keyptu vagna: Sr. ólafur Ólafsson,
Guðm. Björnsson, Klemenz landritari, Einar Zoéga,
ólafur Iljaltested, Hermann Jónasson og Sturla
Jónsson kaupmaður.
Aktýgi voru seld jafnmörg vögnunum og
kostuðu þau 30—40 kr.
Hótel ísland. Þar er nú allmikil bylting og
ráðabreytni. JLætur Carlsen af stjórn og fer béðan
alfari bráðlega, en þær taka við forstöðunni frænd-