Höfuðstaðurinn - 03.03.1917, Blaðsíða 4

HðrUÐSTAÐURINR
Bannmálið í þinginu
Árið 190Q fluitu þessir menn frumvarp ti!
laga um aðflutningsbann á áíengi: Björn Jóns-
f son, Björn Kristjánsson, Eggert Pálsson, Sig-
urður Gunnarsson og Stefán Stefáusson í Fagra-
skógi. Samkvæmt frumvarpi þessu skyldi vera
bönnuð öl! raeðferð áfengis hér á landi, nema
til iðnþarfa, lækninga og aitarisgöngu. Áfeng-
ur drykkur var það talinn, sem í var meira
en 2V4ft/0 af vínanda. Á skíputn skyldi óheim-
iit að haía vín urn hönd í landhelgi nema til
íogskráðra skipverja. Veitingamenn og vín-
salar áttu að fá 8 vikna frest tii að losna við
vínbirgðir þær, er þeir höfðu í fórum sínum
þegar lögin gengu í gildi. En að þeim tíma
iiðnum var iögreglustjóra skylt að láta helia
áfenginu niður, án endurgjalds til eiganda.
Lögreglustjórum bar skyida til að gera hús-
rannsókn hjá mönnum, sem grunaðir voru um
óieyfilega meðferð á áfengi. Ailur kostnaður
við réttarhöid og rannsókn bannlagabrota skyidi
lenda á þeim er sekur var um brot. Hvern
ölvaðan mann er sást, mátti þegar leiöa fyrir
dómara og sekta alt að 100 krónum. Fyrir
að fiytja til iandsins áfengi eftir að lögin
gengu í gildi var sektin 300—5000 krónur
fyrir fyrsta brot. En fyrir annað 8 mánaða
iangelsí. Fyrir að neita eða gefa áfengi var
fyrsta sekt 200—1000 kr., og fangelsi við
ítrekuðu broti. Lækna sem misnotuðu vín, þ.
e. gæfu áyísun á áfengi í iyfjabúð í öðru skyni
en til Jækninga, mátti stórsekta og sviíla lækn-
isleyfi í 2—10 ár. Allar sektir fyrir banniaga-
brot skyldu renna að hálfu í landssjóð en hinn
hclmingurinn til uppljóstrarmanns.
27. febr. 1909 var frumv. til fyrstu umræðu
í Neðri deild. Björn Jónsson var frummæl-
andi. Benti hann á, að bak við frumvarpið
stæði aldaríjórðungs undirbúningur og glögg-
ar umræður. Og með þjóðar atkvæðinu hefðu
kjósendur kveðíð upp ótvíræðan dóm. Hann
vitnaði til orða Gladstones, að áfengisbölið
væri meira heimsböl en aliar slyrjaldir og drep-
sóttir samaniagðar, og að leikur væri að ráða
fram úr fjármáíum þeinar þjóðar, sem eigi
ueitti áfengis. Fjárhagsmótbáran væri efst á
baugi hér, tolltjónið fyiir landssjóð. En ber-
sýnilega ætti þeirrf þjóö, sem ekki veiklaði afl
sitt með áfengisnautn, og ekki kastaði fé í sjó-
inn fyrir vín, að vera auðvelt að auka nokkuð
útgjaldabyrðina. Ætti að vera vandalaust á 3
árum að finna í staöinn sæmilegan tekjustofn.
Hannes Hafstein tók næst til máis. Kvað
hann tekjumissi Iandssjóðs að vísu miklnn, en
í það skarð mætti þó fylla með því að hækka
i'ia 4 aura tollinn á hvérju sykur og kaffi-
pundi. Of mikið væri gert úr tjóninu við vín-
ið. Útlendingar borguðu mikið af vínföngum
sem eyddust hér á landi. Og víntollurinn
væri hér um bil það eina, sem útlendingar
borguðu í landssjóð. Mesta fjárhagshættan
væri þá sú, að Spánverjar mundu reiðast oss
og hefna sín á íslendingum með því að spilla
fiskmarjcaðinum. Mundu annaöhvorí heimta
bannlögin numiri úr gildi undir eins, eða leggja
háan toll á íslenzkan saltfisk. Gæti það orðiö
mesta óhapp fyrir annan aðal atvinnuveg landsins.
Bannlögin mundu þar að auki verða áliti
landsins stórhættuleg. Erlendar þjóðir gera
sér þá hngmynd að skrælir.gjar einir þyrftu
slíkra laga með. Ferðamenn erlendir naundu
forðast landið, þar sem þeir ekki mættu drekka
eins og þeir væru vanir. Og væri þjóðinni
þar með varnað mikilla arðsvona. Þá mundu
og lögin verða mjög brotin, en lofsverður
bindindisáhugi fara dvínantíi. Bannaidan væri
einskonar öfgahreyfing, eins og t. d. galdra-
brennusíefnan forðum.
Þá tók til máls Jón í Múia. Honiím þóiti
sem lögin mundu höggva drjúgt skarð í
landstekjurnar, og yrði það ekki auðfyit. Hins
vegar væri of mikið gert að því, hvað mikið
fé rynni út úr landinti fyrir vín. Það mundi
varla vera meira en 1 króna á mann. Og
það vætí ekki mikið. G. T. reglan hefði
unnið kraftaverk, drjúgum minkað inníiutn-
ing vína síðan 1880, þar sem allur innflutn-
ingur heföi margfaldast. Og þeim væri það
að þakka að hugsunarhátíurinn hefði breyzt,
svo að nú þæiti vansærnd að vera ölvaður.
En nú væri Reglan uppgefin, er hún ákallaði
löggjöfina sér til hjálpar. Nýr aívinnuvegur
yrði nú stofnaður fyrir njósnara og uppljósirar-
menn, og hann næsta arðvænlegur. Ef bannið
kæmist á og stæði um stund, mundi bindindis-
starfsemi þverra, lögin seinna verða afnumin
og upp koma hertileg ofdrykkja. Líka gæti
skeð að konungur synjaði lögunum síaðfest-
ingar. Yrðu þá ný ráðherraskifti og ýmis-
konar vandi á höndum.
Eggert Pálsson taldi bannið sjálfsagt, bæði
sem endatakmark bindindisslarfseminnar og
fuilnæging þjóðarviljans, sem ótvíræít hefði
komið fram við atkvæðagreiðsluna. Þar hefði
þó kvenþjóðin ekki lagt neitt til málanna. En
lítili vaíi væri þó á þvi, hvoru megin sá hluti
þjóðarinnar væri í þessu máii. Þegar talað
væri um tjón, sem af vínnautn ieiddsi, væri það
ekki einungis vínverðið, sem bæri að iíta á,
heldur líka tímatjónið, vinnutjónið, hedsutjónið
og siðspillinguna. Viðvíkjandi bannlagagæzlu,
sem búist væri við að yrði erfið, yrði að lita
á það, að vínið kæmi upp um sig sjálft. Það
færi ekki í launkofa eða felur. Ef bannið
hefði spillandi áhrif á fiskmarkaðinn yrði þjóð-
in að sætta sig viö þaö. Vilji hennar væri sá
aö iosna viö áfengiöjúr landinu. Lítill skaði væri
að því, þótt drykkjumenn erlendir forðuöust
landið.
Jón Ólafsson var meö banninu. Var að vísu
hálf smeykur viö Spánverja, en sama um út-
lenda feröalanga. Rangt væri að jafna þeirri
þjóð við skrælmgja, sem sjáif iegöi á sig vín-
bannið. Þá væri það menningarmerki. En
höfuð kosturinn við bannið væri afisparnaður
þjóðarinnar, líkamiegur, andiegur og siðferðis-
legur sparnaður.
Stefán í Fagraskógi taldi sig hafa verið fylgj-
andi bannstefnunni. En frekari ástæðu hefði
hanu þar að auki í eindregnum vilja kjósenda
sinna. Ef til vill væri réttara að lögin kæmu
ekki í gildi fyr eri 1914 eða ’15, því að þá
væru flest vínsöluleyfin úírunnin. Ástæða með
lögunurn væri það, að betra yrði að fram-
fylgja þeim, heldur en gildandi takmörkunar-
lögum. Spánska hæítan væri lítii, því að sáriítið
mundi koma af vfni þaðan hingaö.
Sig. Sigurðsson ráðunautur var eindre^ið
með banninu. Fylgi lækna með málinu væri
mikils virði, því að þeir hefðu bezta þekk-
ingu á áhrifum þess á líkamann, og þar að
auki af daglegri reynslu nákunnugir hvílkt böl
áfengi orsakaði á n-örgum heimiíum. Engin
brú væri í því að jafna saman gildandi lög-
um um vínsöiu og bannlögunutn, Margfalt
erfiöara að brjóta bannlög. Og ekki mundu
sveitamenn gera það. Lægi næst að halda að
það mundi hvað heizt verða þeir, sem nú
berðust svo íræknlega á móti bannlögunum.
Og aldrei heföu nokkur lög verið gerð svo
að eigí væru þau brotin. En vitaskuld væri
rétt að ganga svo frá lögunum, að erfití yjði
að brjóta þau. Sumir byggjust við, að þeir
menn setn aldir væru upp í bannlandi, mundu
leggjast í ofdrykkju, ef þeir kæmu til útlanda,
En svo væri fyrir að þakka, að í öllum lönd-
um væri unniö nióti áfengisbölinu,
Frh.
Hyrden græsser sine Faar.
(WE YSE).
Dreifð um haga hjörðin þekk, hjarðsvein gefur næði
sólin heit, í húmi fékk, honum guðvefsklæði.
Víða hvarfiar hugur hans; hugboð sér ei nokkurs manns
hvar hann ar á sveimi.
Hjartað veit: — Ástin heit, er hið fegursta hnoss í heimi.
Konungsdóttirin djörf og fín, dvelur í næstu höllu;
hylur ei skart og Hermelín hennar sorg með öllu.
Hugurinn er á fleygiferð, finnur strax í undramergð
einn, »þeim aldrei gleymi«!
Hjartað veit: — Ástin heit er hið fegursta hnoss í heimi.
Sólin og vindur, svarið mér: Sveinn hvert hitti brúði?
Vindur svarar: Hún kom hér, horsk í öliu skrúði.
Leynistig frá hárri höll, hafði hún þraett un myrkan vöil,
f hafnað hefð og seimi.
Hjartað veit: — Ástin heit, er hið fegursta hnoss í heimi.
Mánud. 5. marz verða sykurseðlar afhentir þeim, sem fengu
sykurseðla 26. febrúar.
Þeir, sem hafa fengið sykurseðla seinna en 26. febrúar, fá
aftur seðla sama vikudag og í fyrra skiftið.
Afhendingin fer fram í Iðnaðarmannahúsinu kl. 9—5
hvern virkan dag.
Borgarstjórinn í Rvík 26. febrúar 1917.
V •
jV.. &vmsetv.
Útgefandi Þ. Þ. Clementz. — Prentsmiðja Þ. Þ. Clementz. 1917.