Ingólfur - 27.11.1904, Blaðsíða 2

194
INGOLFUR.
[27. nóv. 1904].
atein ætlar að vinna osa íslendingum, ef
þetta er það „jafnrétti þegnanna“, aem
Albirtan skein á, þá er ég viss um að
sjómenn leggjast nú djarflega á árar, svo
að þeir megi undan stíra slíkum öldnm.
Munu þeir segja sem Þráinn forðum:
Látum Gamminn geisa,
gerrat Þráinn vægja.
Kaupmannapólitíkin.
D. Thomsen konaúll og formaður kaup-
mannafélagsins hefur í blaði Jóng Ólafs-
sonar og auðsjáanlega með hans tilstirk
gjðrt tilraun til að skíra það betur firir
mönnum, á hverri skoðun kaupmannapóli-
tíkin hans, sem gengnr nndir nafninu:
jeg bara, jeg bara sníst, sé biggð.
Thomsen segir, að sér hafi áður verið
alvara að berjast firir íslenskri innlendri
landsstjórn, og nú sé hún komin; hann
skoði hina nýu stjórn aðallega sem lands-
stjórn en ekki aðeins sem flokksstjórn, og
hann vilji láta gera hana svo öflaga að
hún þurfi ekki að fara í pólitísk hrossakaup
nm hvert það mál, sem hún áliti rétt að
framkvæma.
„Þetta finst mér vera hin rétta land-
varnarstefna“, segir Th. hróðugur.
Af hver ju barðist hr. Th. áður firir inn-
lendri íslenskri landsstjórn?
Var það til þess að fá innlenda ein-
valda stjórn í landinu, eða var það til
þess að fá inn í landið stjórn sem irði
hægri hönd þingsins? Hafi hann barist
firir hinu firra, þá befur hann verið einn
nm þá baráttu af íslendingum.
Allir aðrir en hann hafa barist firir að
fá inn í landíð stjórn, sem framkvæmdi
vilja þingsins og þjóðarinnar, eða með öðr-
um orðum þingræðigstjórn.
Thomsen talar svo um pólitíska flokka
sem þeir séu og eigi að vera landsstjórn-
inni óviðkomandi. Pólitísku flokkarnir
ern nú ekki annað en þingflokkar. Og ef
pólitiskir flokkar eru stjórninni óviðkom-
andi þá eru þingflokkarnir það líka. Og
þá er sjálft þingið það líka, því að þing-
flokkarnir eru þingið. Stjórn sem ekki
hefur þingflokkana með sér eða þann
öflugasta af þeim, er ekki sú landsstjórn
sem vér höfum æskt eftir eða viljum hafa.
Hún er ekki þingræðisstjórn. Hún getur
ekki verið framkvæmandi hönd þinggins.
Nú er það víst, að hin nýja landsstjórn
er svo tilkomin, að hún er í beinu and-
stæði við alla eða báða þingsins flokka í
aðalmáli þingsins og þjóðarinnar, frelsis-
máli þjóðarinnar. Hún hefur brotið þar
bág jafnt við heimastjórnarflokkinn sem
framsóknarflokkinn, eins og þeir lístu vilja
sínum og þingsins á síðasta þingi.
Bn landsstjórnin er komin og Thomsen
því farinn að snúast.
„Þetta er hin rétta landvarnarstefna"
segir Thomsen, „og ég er ekki einn um
þessa skoðun mína“. Nei, Jón Ólafsson
er nú á sömu skoðun. Hann var það
ekki fyrir 2 árum og Thomsen ekki held-
tr, eftir því sem hann lætur nú. Það
hefur reyndar enginn orðið nokkurntíma
var við neina „baráttu“ hjá Thomsen
firir stjórnarmálinu, hvorki fir né síðar.
Bn nú „snúast“ þeir báðir, hannog J. Ó.
Thomsen er ekki lítíð gleiður ifir því að
hafa fundið upp þessa níu „réttu Iand-
varnarstefnu“. Hann minnir nú þingið
og alla stjórnmálamenn íslendinga, sem
geta heyrt mál hans, á, að nú sé tími
kominn til að leggja niður þessa „svoköll-
uðu“ stórpólitík okkar, nmhyggjuna firir
sjálfstæði og frelsi landsins, landsréttind-
unum, sem hann kallar „dauðan bókstafs-
lærdóm“ og „negativitet“ og „úrelta póli-
tíska sérkreddu". Hann minnir þingið,
sem tók rækilegan firirvara nm að það
vildi ekki sleppa landsréttindnnum firjr
haganlega stundarbót á stjórnarfirirkomn-
laginu, á, að það gleimi velferð landsins
firir starsýni á það sem hafi litla prakt-
iska þýðingu (abstracte Theorier“,) ef það
láti sér ekki á sama standa, þó að hin
nía stjórn þess traðki landsréttindunum
og gjöri alt til að koma þeim firir katt-
araef — ef þingið, með öðrnm, jeti ekki
ofan í sig allan bókstafslærdóminn, neg-
ativiteten og þessar abstracte Theorier^
þessa „svokölluðu11 stórpólitík, og „úreltu
pólitísku sérkreddur“, sem það var með á
síðasta þingi.
Líklega mindi nú Thomsen ekki hafa
látið J. Ó. draga sig út í þessa vitleisu
ef hann hefði vitað, hvað hann er að tala
um og hvernig sakir standa. Það eru
ekki landvarnarmenn einir, — og þeim
hefur Thomsen ætlað að slá sér til ridd-
ara á — sem vilja halda fast við lands-
réttindin; þingið tók það svo skírt sem
verða má fram í firra sumar, að það vildi
það líka. Það var öðru nær en það áliti
landsréttindin „úrelta pólitiska sérkreddu“.
Og ráðherrann, sem Thomsen vill að
kaupmannastéttin „snúist“ firir, mindi
ekki þora að segja berum orðum að hann
vaari á öðru máli, þó að hann hafi í verk-
jnu brugðist þinginu sem ístöðulaus
frávillingnr. Það er J. Ó. einn, sem
brennur af löngun til þess, út frá fram-
þróunarkenningunni sinni og öðru ómeltu
fróðleiksgutli, að lísa landsréttindakröfur
vorar „úreltar pólitískar sérkreddur", en
hann þorir ekki heldur sjálfur að segja
það; því hann veit að þá vildi enginn
lengur sjá hann eða heira. Það er hon-
um aftur á móti kært að láta Thomsen
fóstra sinn með alla einfeldnina og van-
þekkinguna og framhleipnina fara í pont-
una með ósómann og ausa honum
framan í þingið og þjóðina.
Kaupmannastéttin er sú stétt, sem nú
á tímum, í hverju landi, er óháðasta og
sjálfstæðasta stéttin eða getur verið það
og hún er jafnframt hin megnugasta vegna
þess að hún hefur helst ráðin ifir afli
þeirra hluta, er gjöra skal. Vér íslend-
ingar höfum lengi ekki átt innlenda kaup-
mannastétt og höfum því farið á mis við
þann mikilsverða stuðning í áhugamálnm
vorum, er slík stétt veitir í öðrum lönd-
um.
Nú er svo er loks komið, að vér höfum
eignast góðan vísir innlendrar kaupmanna-
stéttar, hvernig sínir stéttin sig þá, hver-
nig tekur hún undir áhmgamál vor?
Er ekki Thomsen formaður þess félags
er kaupmennirnir hafa stofnað til að vinna
í sameiningu að hlutverki stéttar sinnar?
Er það ekki hörmulegt tákn tímanna
firir ástand kaupmannastéttarinnar, ef
hún getur þolað formanni sínum að koma
svo fram sem hann gerir, að svívirða all-
ar helgustu skildur þjóðfélagsins með því
að úthrópa þær sem úreltar sérkreddur?
Kaupm annavinur.
Höfuðborgin.
Á mlðvikudaginn var á hádegi hófu
skipstjórar og stírimenn hátíðagöngu við
stírimannaskólann og gengu upp í kirkju-
garðinn að leiði Markúsar heitins skóla-
stjóra. Þar var síðan afhjúpaður minnis-
varði, er Aldan (skipstjórafélagið) hafði
reist á gröf hans.
Hannes skipstjóri og bæarfulltrúi Haf-
liðason flutti þar snotra ræðu og lofaði
Markús heitinn að maklegleikum.—Þessn
næst var sungið eftirfarandi kvæði eftir
Guðm. Guðmundsson skáld:
Leiðarstoinn varatu, iflr svölnm öldnm
okknr þú bentir fram til ljðss og vona, —
meðan vor sól á mari leiftrar köldum
ninst verður þia sem landsins bestn sona
„Aldan“ þér singur sorgarljóðin þungu,
signrljóð skær á lands þíns göígn tnngn. :,:
Landsins þíns varstu eftirlæti’ og indi,
ifir þér vaki Ijósar heilladísir. —
Hvorki þú flúðir flrir storm né vindi,
fegnrsta stjarnan varða þinnm lísir,
:,: okkar er lágur, hinn er miklu hærri,
hann, sem þér bjóstu ijálfur — skærri, stærri.:,:
Ó, að vér gætum gulli’ og dírnm steinnm
gröf þína hulið, vinur okkar kæri!
eitt er þó vist: af göfgnm hng og hreinnm
higg eg þér sérhver vinar kveðju færi.
:.: ljóst er og satt, að virðing allra vakti
viðmótið þitt, sem blómum hrjóstrin þakti. :,:
Markús, þitt nafn og minning þín skal lifa,
meðan i heiði norðurstjarnan ljómar;
gullstöfum ljósum, ljúfar, góðar skrifa
ljómandi disir, þegar harpan ómar,
:,: nafn þitt, er dunar hríðin kalda’ og harða,
hngljúfar, blíðar, á þinn minnisvarða! :,:
Því næst mælti séra Friðrik Friðriksson
nokkur þakkarorð til gefandanna.
Mind er höggvin í grásteininn og mun
loftið skjótt vinna á henni. En sú er
bót við því, að frá npphafi þarf nafnið
neðan undir til þess að vita af hverjum
mindin er.
Forgöngumenn firirtækisins hefðu heldur
átt að láta Einar Jónsson gera eirmind
af Markúsi og greipa hana síðan í stein-
inn. Yar þeim eigi vorkunn að vita
þetta, því að svo er á minnisvarða Jóns
Sigurðssonar. Er það leitt að slík spell
eru orðin á slíkri gjöf, sem gefin er af
góðum hug.