Ingólfur - 23.01.1907, Page 2

10
I N„G Ó L F U R.
[23. jan. 1907].
Qffl breyticgum væri; hingað til hafi
þeir verið Dönnm óháðir að lögum og
sé hið mesta skaðræði að hrapa að slíku
máli. Þetta er vel mælt og skynsam-
lega og líkt tekur „Austri“ í strenginn.
Kveðst jafnan hafa verið mótfallinn því;
að íslendingar byndi sig með samning-
um við dönsku þjóðina og ættu þeir
að eiga við konung einan um öll sín
mál.
Og þar sem þessum blöðum þykir
varúðarvert að leita um það samninga
við Dani, að ísland sé frjálst sambands-
land við Danmörk og að hætt sé að
fara með mál vor í ríkisráðinu danska
— þá er bersýnilegt að þeir muni því sið-
ur fylgja stjórnarflokknum að því, að halda
íslandsmálum í dönsku ríkisráði og leggja
lögfult samþykki á stöðulögin.
Alþingi og mentaskóliim.
Mönnum hnykkir ekki lengur við, þó
að þeir heyri að ráðherrann okkar hafi
traðkað vilja þingsins. Til þess eru menn
orðnir of vaDÍr þesskonar sögum af þeim
manni og ráðlagi hans.
En slíkar sögur eru ekki allar jafn-
skemtilegar. Sumar hafa verið of alvar-
legar til þess að geta beint kallast skemti-
legar, Og í rauninni ættu engar slíkar
sögur af vera skemtilegar. Það er al-
varlegra en svo, undir venjulegum at-
vikum, að það verði kallað skemti-
legt, að sjá aðfarir eða heyra um þær,
sem stefna að því að brjóta niður vald
þingsins og þýðingu, og þar með áhrif
þjóðar, sem er að læra að stjórna sjálfri
sér, á úrslit hennar eigin mála.
Þjóðviljinn hefir nú bent á eitt þing-
ræðis-hneykslið ráðherrans, sem oss þykir
koma næst því að verða kallað sbemti-
legt eða broslegt; það er broslegt að því
Ieyti einkum, að það sýnist ekki vera
eða geta verið sprottið af öðru en ein-
hverjum dæmalausum „gatistaskap" hjá
stjórninni, hvernig hún hefir farið að í
því máli, enda er þar um skólamál að
ræða.
Alþingi var óánægt með það, að nýja
skólareglugerðin meinar piltum, sem les-
ið hafa utan skóla, að ganga inn í alm.
mentaskólann nema þeir setjist í 1. bekk
hans eða 4. bekk. Þeir mega ekki fara
beint t. d. í 2. eða 3. bekk, eins og áður
var leyft og margir notuðu sér. Yfir-
höfuð mega ekka utanskóla piltar ganga
undir árspróf í skólanum. Þeir mega að
eins ganga undir burtfararprófin úr 3.
bekk og 6. bekk.
Alþingi samþykti því 1905 ályktun er
skoraði á ráðherrann, að hlutast til um
að „utanskólanámssveinum og námsmeyj-
um verði gefinn kostur á að ganga undir
árspróf þau, er haldin eru í hinum alm.
mentaskóla í Reykjavík11, og var ályktun
þessi afgreidd samhljóða frá báðnm deild-
um þingsins.
Ráðherrann mælti móti ályktuninni það
sem hann gat, en honum tókst ekki að
hindra samþykt hennar, enda gat hann
ekki fært neinar ástæður fyrir máli sínu
er nokkurs væru virði, en varð að kann-
ast við, að í því verulegasta hefðu þing-
menn rétt fyrir sér, svo sem því að á-
stæðulaust væri að meina piltum að setj-
ast ofar en í 1. bekk, ef þeim þætti betra
að læra heima undir efri bekk.
En að láta pilta, sem læsu utanskóla
fá að ganga undir ársprófin, þótti honum
ófært og hættulegt fyrir skólann, því að
það gæti orðið til þess, að þá vildu allir
fara að lesa utanskóla og kennararnir
fengju engum að kenna, þegar piltar
væru ekki kúgaðir til að nota kennslu
þeirra(H).
Það var reynt að sýna ráðherrannm
fram á, að skólinn væri til fyrir piltana,
en ekki piltarnir fyrir skólann, en hann
gat ekki skilið það.
Hann hafði hugsað sér skólann sem
„harmoniska heild11, sagði hann eða ein-
hver af hans nótum og var brosað að
því sem von var, því að enginn skildi
hvert hann fór, og fráleitt sjálfur hann.
En látum það nú vera, þótt ráðherra
hafi hugst hafa aðra og réttari skoðun í
þessu máli en þingið.
Þingið vildi nú fara eftir sínu höfði
og ráðherrann hafði ekki annað að gera,
úr því sem komið var, en að hlýða boð-
um þess.
En svo kemur það skringilega.
Ráðherrann spyr skólastjóra og kenn-
arafund, hvort þeir álíti það rétt að gera
að vilja þingsins.
Hann spyr undirtyllu sína, hvort hann
sjálfur eigi að hlýða yfirboðara sínum,
þinginu.
Kennarafundurinn svarar því, að til-
högun sú, sem farið sé fram á geti orðið
til að koma losi á skólann, „enda niundi
hún naumast vera í samræmi við það, er
viðgengist annarsstaðar í ríkinu.“
Þessi síðari ástæðan, sem auðvitað var
gripin alveg úr lausu lofti (sbr. „naumast11),
var eðlilega nægilegt rothögg á þingsá-
lyktunar-tillöguna í augum ráðherrans, og
nú fékk hann hugdirfð til að synja henni
með öllu.
Ráðherran gat ekki undir þessum kring-
umstæðum einusinni staðið við það sem hann
hafði gefið þingmönnum beint ádrátt um,
að piltar mættu fá inntöku í æðri bekki
skólans, 2. eða 3. bekk, og taka ársprófin í
því skyni. Nei — hann neitaði nú líka
um það. Hver veit nema það líka færi
í bága við tízku í dönskum skólum?
Og svo kennir hann kennarafundi og
skólastjóra nm alt, og prentar þessvegna
tillögur þeirra og álit í Stjórnartíðindunum.
Þar á þingið væntanlega að sjá ástæð-
una fyrir því að hann gat ómögulega hlýtt
því.
En er hór ekki gatistalega að farið?
Jón sagnfræðingur heldur fyrirlestur
um Eggert Ólafsson í Bárubúð í kveld
fyrir Ungmennafélag Rvíkur. Utan-
félagsmenn fá aðgöngumiða keypta fyrir
25 aura.
Búnaðarsýning í Kristjaníu.
Ingólfi hefir verið send frá Noregi
skýrsla sú, er hér fer á eftir um sam-
komu þessa:
Tolfti almennur búnaðarfundur Norð-
manna verður haldinn í sambaudi við
þriðja landbúnaðarþing og þriðju garð-
ræktarsýningu Norðurlanda, í Kristjaníu
á komanda sumri.
Búnaðarsýningin skiftist í þessar höfuð-
deildir:
I. Sýning á húsdýrum: hestum, naut-
gripum, svínum, sauðfé, geitum, fugl-
um, kanínum og bíflugum.
II. Sýning á vélum og verkfærum til
jarðyrkju.
III. Sýning á búnaðar-afurðum.
IY. Sýning á notkun skóga og elditorfs.
V. Sýning á vísindalegum og verklegum
aðferðum til búnaðarnota.
YI. Sýning á afurðum mjólkurbúa, vélum
og öðrum áhöldum, er þar að lúta.
VII. Sýning á ávöxtum og matjurtum og
bygðu smábýli.
Landbúnaðarsýningin verður í tvennu
lagi. Fyrri sýningin, sem tekur yfir
deildirnar I., II., V. og að nokkru leyti
VII, hefst föstudaginn 28. júní og stend-
ur til þriðjudags 4. júlí að þeim degi
meðtöldum.
Seinni sýningin, þar sem sýndar verða
UX, IV., VI. og að nokkru leyti VII.
deild, verður haldin í sambandi við garð-
ræktarsýning Norðurlanda; hefst hún
miðvikud. 25. sept. og stendur til sunnu-
dags 29. s. m. að þeim degi meðtöldum.
Umræður þær og fyrirlestrar, sem áð-
ur hafa haldnar verið samfara búnaðar-
sýningunum, fara nú fram á landbúnað-
arþingi Norðurlanda, sem háð verður
3.-5. júlí á sama stað.
Fyrirspurnir, er menn kynnu að vilja
genda til sýningarnefndarinnar skulu á-
ritaðar: „Landbrugsmödet Kristiania11.
Símnefni nefndarinnar er eins. Ef óskað
er símasvars, verðnr spyrjandi að borga
það fyrirfram. Engum bréfum verður
sint, sem ekki eru nægilega frímerkt.
Eg býst við að lesendum blaðs yðar
þyki vænt um að sjá framangreint ágirp
af starfskrá búnaðarfundarins í Kristjaníu,
■ og vænti að’fundurinn áorki því, að marg-
ir frændur vorir á Islandí noti nú tæki-
færið til þess að sjá kynland feðra sinna.
Frændur vorir íslendingar gætu einnig
haft fjármunalegan hag af því, að koma
tii Kristjaniu, því að Kristjanía og
héruðin hér sunnanfjalls og austan eru
vel fallin til kaupskapar við ísland.
Á sauðfé, sauðakjöti, ull og hestum
getur fengist góður markaður austanfjalls
í Noregi og getur stórþingið ráðið bót á
tollhömlum, að því er til íslands kemur.
Hóðan mætti ferma skipin timbri til baka
— ekki úrkasti, eins og stundum er sent
til íslands, heldur góðum við frá fyrstu
hendi — og mundu slík kaup verða land-
inu hagkvæm.
Komið heilir, frændur, á búnaðarþingið!
Norskur bóndi.