Ingólfur - 17.03.1907, Síða 1

1
V. árg.
tteylkjavík, suimudagiitn 17 marz 1907.
11. blað
I ,
n=» i7=i isa n=a r=a p=t n=a na gJÆ-Llii^U^íSfSIS.tr^.tr3 [^.HS,tSlB.tB.E.^.!fS.fcSJS.nSsS.
i33.®c>iri^Lir
kemur út að minsta kosti einu sinni í viku.
Verð árgangsins 8 krónur innanlands, er borgist fyrir 1. ágúst. Erlendis 4 kr., er borg-
ist fyriríram.
Uppsögn bundin við áramót, ógild nema skrifleg sé og komin til ritstj. 1. nóv.
n=aff=iig3g3E=n^ia.tE.rE.!EE!JB.Ie51E5IE iEUEiSLIEiE.tS.iE.ISlcEiEiE.rE.iEtS.
pr. Haugasund.
væp snyrtilGgar stúlkur

sem geta fleytt sér í dönska og tekist á hendur iunanhús-störf í
Hótel Island
geta fengið vist frá 14. mai. Umsóknunum þegar veitt móttaka.
Rö&l£.iir dreng’ur
kurteis og snyrtilegur, getur nú þegar fengið að læra veitingastörf í
Hótel Island.
Semjið við forstöðumanninn
S. Carlsen.
Tekur aö sér aö vinna úr u!l og tusk m, allskonar dúka,
£3 VO SíOXKl :
Nærfataefni,
UllarteppL
Sjöl,
Kjólaefni,
Jakkaefni,
Frakkaefni,
Gólfteppí,
Stórtreyjuefni
og mikið úrvai af
utanhafnardúkum.
Sömuieiöis mikið af kjóla og karlmannafataefni úr kamgarni.
Yerksmiöjan heíir mikiö úrval af sýnishorn-
um og kappkostar aö afgreiöa íljótt og ódýrt.
Suúið yður til undirritaðs umboðsmanus fyrir Isiand:
Eskiíiröi.
Einar Jónsson
frá Gíaltafelli.
Fyrirlestur baldinn á Ingólfskvöldi U. M. F. R.
Framh.
Einar Jónsson er hinn mesti hagleiks-
maður á alt og eigi síst mindir sínar.
En hagleiksmenn eru margir. Hitt er
sjaldgæft, að hitta menn með jafnmikl
um auði fagnrra irkisefna og slikum
stórhug og tröllatrú á mátt og vald
listarinnar sem Einar Jónsson og ég er
viss um að sá maður vinnur stórvirki
áður en líkur. Hann heíir þegar gert
mörg mikilsverð verk og má sjá á þeim
að honum er sínt um að hitta rétt ör-
lagastundina. Nægir að benda á úti-
legumanninn því til sönnunar og mann
og Jwnu o? refsidóminn. Hann er og
hinn snjallasti á líkingar (symbol) og
er höndin nóg til sannindamerkis þar
um. Einar er alls góðs maklegur firir
það sem hann hefir þegar gert, og er
hinn vænlegasti til góðs áframhalds, því
að hann er nú á sínum besta þroska-
aldri.
Mun því mörgum þikja öfundsvert
hlutskifti hans og harla gott. Ekki síst,
er þeir hafa vitneskju um, að auk þess,
sem nú var talið, er hann hinn fríðasti
sínum, gjörvulegur á vögst og vel á sig
kominn og rammur að afli. Þó er sá ó-
sjálfráður ljóður á ráði hans að hann
er og hefir verið bláfátækur og mundi
enginn af áheirendum mínum vilja kjósa
sér til handa allan þann sult og seiru,
sem hann hefir orðið að þola. Sultinn
telur hann eigi á sig, en hitt ersárara
að geta eigi fengið efni til þeirra minda,
*em hann vill gera og horfa á þau verk
skemmast í vondri geimslu, sem runuin
eru undan hjartarótum hans og tekin
undan hans blóðugum nöglum.
Og hér kem ég aftur að því efni, sem
ég hvarf frá áður. Meðferð vor á þess-
um listamanni sínir, hvort oss er alt
sjálfrátt vel gefið að því, sem snertir
listina, sólgeisla vorra dimmu daga. Og
hvernig höfum vér þá farið með Einar ?
Vér höfum stirkt hann til náms með
örlitlum fjárstirk! Eg vil þó eigi álasa
neinum firir, þótt stirkurinu væri smár,
því að þá var maðurinn óreindur og
þóttu mörgum vanséðir rekabútarnir.
Þó verð ég að geta þess, að það er
jafnan heimskulegt, að veita svo smátt
skorinn stirk, að menn geti hvorki lifað
eða dáið. Hitt er ámælisvert, að síðan
vitað var að Einar hefur ósvikna listar-
gáfu, þá höfum vér iátið hann Iepja
sult úr skel. Hauuar hafa nokkrir menn
veitt honum smáatvinuu en vanalega
borgað illa. Hann hefir gertbrjóstmind
af Kristjáni skáldi Jónssini og fekk firir
það 60 kr.! Brjóstmind gerði hann og
af Hjálmari bónda á Brekku í Mjóafirði
og má vel vera að hún hafi verið sóma-
samlega borguð. En mest verkið firir
oss er þó standmind af Jónasi Hallgrims-
sini og sómasamlegast borguð, þótt betur
mætti vera. Aðrir hafa haft horn í síðu
ham og reint að hnekkja áliti hans.
Til dæmis hefi ég heirt menn lasta hann
firir brjóstmind af Matzen lögfræðingi
dönskum. Mun það helst stafa at' því,
að Matzen hefir séð þar í firsta sinn,
hversu audlitsskapnaður hans er. En
sé nokkuð að mindinni, þá er það skilj-
anlegt, því að karlinn var eins og fló
á skinni þegar hann átti að sitja firir
og kom ekki nema tvisvar eða þrisvar.
Og 50 kr. borgun síndi höfðingsskap
vinnuveitandans. Kaupmaður einn hefir
keift útilegumanninn af honum fiiir 700
kr. Eu efni og steipa kostaði Einar
ifir ‘2000 kr. Þó þótti Einari þetta gott
og vel gert. Má af því ráða, hverrar
ræktar hann hafi vænst héðan að heim-
an.
Eg bíst við að margur spirji mig nú,
hvort eg ætlist til að vér höidum áfram
að veita Einari stirk og minni mig á
ferðastirkinn 1901. Því svara ég svo,
að ég higg að landið geti varla varið
fé betur en með því, að veita Einari
sæmileg árslaun framvegis og eignast
verk hans í staðinn. Til hvers reisuin
vér annars dir hús til þess að geima
söfn vor, ef þar á ekkert að vera nema
landsbókasafniö. Forngripasafn vort er
úti í Kaupmannahöfn eins og aliir vita
og handritasafnið eigi siður. Nú er tími
til að sjá um að safn íslenskra lista-
verka verði hér frá upphafi. Eu síðar
irði það dírara, er aðrar þjóðir hefði
keift verkin og irði þá líkt þar um og
jarðakaupin, er menn neita first að kaupa
á 16000 kr, en kaupa siðan á 140000
kr. af erlendum manui eftir rúman tug
ára. Minna megurn vér ekki að gera
en að kaupa verk Einars firirsómasam
legt verð. Eða er þjóðarmetnaður Is-
lendinga svo nægjusamur, að þeir láti
sér liuda að erlendar þjóðir vinni skildu-
verk þeirra, eða fátæktin komi að öðrum
kosti herfjötri síuum á hendur og hug
þessa efnilega forgöngumanns vors í
islenskri mindhöggvaralist.
Hér eru nú tvær stefnur í þessu
máli og verður að geta þeirra áður en
ég lík máli mínu. Eg fékk með síð-
asta skipi bréf frá Einari Jóussini.
Þar segir hann mér að nílega hafi
danskur kunningi sinn hitt sig og sagst
mundu verða látinn gera mind þá af
Kristjáni konungi 9., sern fara ætti til
Islands. Hefði Ólafur Halldórsson
spurt sig, hvað slík mind mundi kosta
og gefið sér góðar vonir. Danskur
maður, sem Ólafur leitaði ráða til hafði
spurt, hvort Einar ætti ekki að vinna
verkið, en Ólafur svaraði að hauu kærni
ekki „í betra'tning1' (o: til greina).
Síðan segist Einar hafa talað við Ólaf,
og hafi haun sagt, að hann vildi skifta
jafnt á milli og láta „danskan félaga
hans fá þetta úr því að E. hetði Iugólf.“
Þætti og E. naumast fær um það og
taldi hinu mundu þekkja betur til
„Bi!ledhuggerkunst“. Hinn er þó birj-
audi í samanburði við Einar.
Ólafur Halldórsson mumii trauðla
hafa baft þessi orð um, nema einhverj-
ir úr konungsmindarnefninni hér heima
hefði mælt svo íirir, Þó veit ég og er
skilt að geta þess, að þetta er ekki
orðið með vilja eða vitund Jóns Helga-
sonar, og ég hef heirt eftir áreiðanleg-
um manni þau orð Klemensar Jónsson-
ar, sem síkna hann. Hinir nefndar-
mennirnir eiga eftir að gera hreint fir-
ir sínum dirum.* Þess er þó full þörf,
svo að vitað verði, hver eða hverjir
eiga sök á þessu. Því að einhverjum
er um að kenna að eigi var sú leið
farin, sem sjálfsögð var, að láta Is-
lending gera þá rnind af konungi, sem
íslendingar gefa, úr þvi völ var á á-
* Eftir að ég hélt þenna firirlestur liefir
Jón Ilelgason sagt mér að Ólafur Ilalldórsson
hafi gert nlt þetta án vitundar nefndarinnar
og að enginn nefndarmaður hafi átt neinn
þátt í þvi.
Rvík % 1907.
Bjarni Jónsson frá Vogi.