Ingólfur - 10.05.1908, Page 1

VI. árg.
19. blaö
Reykjavík, simnudagiim 10. maí 1908.
4<fl<>fe>]<,!<>fc>k.9>l<>l<>l<>tek>k>k>M^>teM<>fe>k>tek>M^>k>M^>tek‘M<>k>M<4<4<4alal<>lfital<>)<>l<>t<>i<>telfil<>l<
Saumastoía. Fataeíni.
Hji undirrituðum er saumavinna] vel af hendi leyst og fataefni
einkar vönduð og ódýr.
Laufásveg 4. (Hús Guðm. Breiðfjörðs).
Almánna Livsförsákringsboiaget
S TOCKHOLM
tekur menn hér á landi í lífsábyrgð. Upplýsingar gefur
Eirikur Kjerulf læknir
Heima kl. 10—11 f. h. og 2—3 e. h.
Millirík j anefndin
Síðustu dagana heíir rignt yflr Reykja-
vík hverju braðskeytinu af öðru um
millrikjanefndina.
Blaðskeytafélagið fékk svo látandi
skeyti 6. þ. m. að kveldi:
Undir-nefndarfrumvarpið er sam-
þykt, birtist eftir viku. Niðurstaða
Þingvalla.
Á föstudaginn kom aftur skeyti, er
hermir svo:
Alþingi rofið. Kosningar 10. sept.
Þjóðfundur í febrúar.
Björn Jónsson ritstjóri sendi fyrir-
spurn til þeas að fá skýring á skeyti
þessu og var svarað á þá leið, að ncesta
alþingi eigi að hafa sérstaklegt um-
boð til þess að ráða máli þessu til
lykta, sem þjóðfundur vœri.
Á föatud. sendi blaðið „Norðri“ skeyti
hingað og segir þar, að nefndin hafi
klofnað á síðustu stundu og Skúli
Ihoroddsen greitt ágreiningsatkvœði.
Einkasímskeyti frá Khöfn staðfesta
það, að mörgum íslendingum þyki úr-
slitin stórlega athugaverð, en að svo
stöddu [verður ekki með vissu vitað,
hvað á milli ber. Fréttir um það koma
um miðja næstu viku.
Meinlaus kveðja til hr. E. M.
Dað er brjóstumkonnanlegnr meinlokumeistari
hann meistari Eiríkur Maguússon í Cambrigde,
og illa er það gert af ritstjórum blaðanna, að
ljá honum rúm í blöðum sínum. Hefði hann
aldrei fengifl aðgang að þeim fyrir sína seðla-
sérvizku, þá væri úlit hans meira en það er nú.
1 18. tölubl. Ingólfs skorar hr. E. M. á menn,
að þeir hreki ástæður sínar ef þeir geti, og
gefur von um, að bann taki sönsum, en ég
held að það sé óhugsandi, að nokkur maður
geti sannfært hann, fyrst að rúm 20 ára reynsla
hefir ekki getað gert það.
Hann hefir ennþá sömu skoðun og fyrir 20
árnm, að Landsbankinn setji landssjððinn í
botnlausar skuldir við ríkissjéð Dana, því að
hver seðill, sem fer út úr bankanum, auki þá
skuld. En þetta álit er gagnstætt þvi sanna,
því að hann hcfir i mörg undanfaiin ár verið
hjálptrhella landssjóðs, til að verjast skutdam
við ríkissjóðinn. —
Áður en bankinn byrjaði starf sitt höfðu
landsmenn ekki aðra leið að fara en til póst-
hússins, til þess að fá þar pöstávísan, þegar
þeir sendu eigi peninga til útlanda fyrir nauð-
synjar sínar. Eu þegar bankinn fór að taka
við peningum hér fyrir ávisan á útlenda bmka
fyiir lægra gjald en pósthúsið, þá snerist aðai
peningastraumurinn frá pósthúsinu tit bankans.
Viðskifti Landsbankans við Landmannsbank-
ann í Khöfn eru mest ávísanir, og má árlega
sjá í reikningum Landsbankans að það eru eigi
smáar upphæðir; síðastliðið ár nam það hátt
á aðra miljón króna. Hefði bankinn eigi verið
til, þá hefði vafalaust talsvert af þessari upp-
hæð farið frá pósthúsinu i ávisunum til rikis-
sjóðsins, og aukið þar skuld Landssjóðsins.
Likt má segja um ,öll undanförnu árin, að
Landsbankinn hefir létt en eigi aukið byrði
Landssjóðs i skiftum hans við rikissjóðinn.
Fyrir 1893 vóru viðskifti Landsbankans við
útlöud litil; þá var skuid landssjóðs við ríkis-
sjóð fast aö hálfri miljón kr. sem meit stafaði
af póstávisunum, en þegar Landsbankinn íór
að senda ávísanir á útlenda banka, minkaði
skuld landssjóðs næstu 2 ár niður í 200,000 kr.,
honum fyrirhafnarlaust, heinlinis af þvi að
peningasendingar fluttust frá pósthúsinu til
bankans. —
Herra E. M. kemur með tvö dæmi; þar af
er annað sem hér segir: Hann lætur A borga
landssjóði 300 kr. í seðlum, sömu seðlana borgar
svo landssjóður embættismanni upp í laun
hans, embættism. fer því næst með seðlana á
pósthúsið, þar fær hann ávísun á ríkissjóð, sem
svo borgar hana með 300 kr. Þegar landssjóður
hefir svo borgað sömu upphæð til ríkissjóðs, þá
hefir landssjóður ‘eftir alt ferðalagið aðeins
000. Þetta- eru nú orð hr. E. M. og svo bætir
hann við að þetta sé óhrekjandi. En hvernig
bann ætlar með þessu dæmi að sanna það, að
landssjóður hafi tapað 300 kr. á þessum við-
skiftum, held ég að enginn geti skilið nema
hann sjálfur. —
A borgaði landssjóði 300 kr., og 300 kr.
fékk landssjóður á pðsthúsinu, það er samtals
600 kr. í öðru lagi borgar hann embættis-
manninum 300 kr. og ríkissjóðnum 300 kr.
það er samtals 600 kr. Hvar er þá tapið?
Vilji hr. E. M. s!á því fram að 300 kr. tap
landssjóðs liggi í því, að seðlarnir sem póst-
húsið skilaði séu landssjóði einskis virði, þá
gctur hann það ekki, því að laudssjóður hefir
jöfn not af oftnefndum 300 krónum, til borg-
unar upp í laun „embættisraanns“ hvort sem
þær koma frá A eða pósthúsinu. —
Þvi næst ætlar hr. E. M. að gera landssjóði
ómögulegt — í almennings augum — að inn-
leysa seðlana, eða borga skuldina við ríkissjóð-
inn, vegna þess að landssjóð vanti gangbæra
mynt þar, en það er langt frá þvi að svo sé,
séu tekjur landssjóðs nægilegar, þá getur hann
borgað ríkissjóði hvenær sem vera skal. Kaup-
menn greiöa tolla til landssjóðs sem nema
miklu meiru en póstávisaoirnar, og margir
þeirra vilja heldur greiða tollinn erlendis en
hér, og geta svo þær upphæðir gengið til skuida-
lúkningar í rikiasjóð. Þessutan ætti,laudssjóður
að geta fengið 1 eða 200,000 kr. ávísan hjá
bönkunum, engu síður en hver landsmaður,
sem leggur peninga i bankaun, og fær ávisan
til útborgunar erlendis. —
Ssinna dæmið þarf ekki aö minnast á hér;
í því er sama meinlokan og hugsunarvillan
eins og i hinu dæminu.
Eitt af þvi sem hr. E. M. segir í áminstri
grein sinni, hljóðar svo:
„Það er viðburður, sem er óreugjandi að
landssjóður fær ekki eyiisvirði í peningum
fyrir nokkurn seðil, sem hanu gefur út og af-
hendir bankanum, þeir eru houum alsendis
verðlaus blöð, þá er þeir gauga úr hans vörzl-
um til bankans“.
Fyrir aldamótin borgaði bankinn i vexti af
upphæð seðlanna til landssjóðs 44650 kr. ogí7
ár siðan hefir hann greitt til iandssjóðs og
byggiugarsjóðs 105,000 kr., það er samtals
nær þvi 150,000 kr. sem bankinn hefir
þá greitt beint i laudssjóð með peningum, og i
varasjóð, sem er eign iandssjóðs, heíir baukinn
safuað 585,000 kr. Þetta er samtals 735,000
kr. I lok þessa áis er vonandi að þessi upp-
hæð verði riflaga 750,000 kr. en það er sú
uppkæð, sem iaudssjóður heíir fongið Lands-
baukanum í seðium, og sem hr. E. M. kallar
„alsendis veiðiaus blöð“.
Lita má og til þess, að þessi „verðlausu blöð“
hafa ekki verið gagnlaug „blöð“ fyrir lands-
menn, margt þarít framfarafyrirtæki heíir
komist á fyrir það, að hægt var að styðja þau
með seðlaláni þegar ekki voru aðrir peningar til.
Er nú sá maður fær um að rita um banka-
mál, sem annaðhvort veit það ekki, þótt það
árlega standi i auglýstum reikningum bankans,
að hann hefir óorgað fyrir seðlana árlega siðan
1892, eða hann er svo forskrúfaður að hann
skilur ekki skýra reikninga? Að hr. E. M.
riti móti betri vitund, til að blekkja banka-
ófróða alþýðu, ætla ég honum ekki. ____
w Hr. M- segir þvi til sönnunar, hver voða-
gripur Landsbankiun sé fyrir landssjóð: „Lands-
sjóður mun nú vera búinn að kaupa fyrir gull
eða gullborgunar skuldbindiugar hvern einasta
seðil tvisvar eða oftar“ en svarið við því er,
að það sé enginu skaði fyrir landssjóðiun, þó
að fiann hefði keypt hvern seðil 10 sinnum,
þegar hann fær fult verð fyrir seðilinn, í hvert
skifti, sem landssjóður lætur hann frá sér aftur.
Á einum stað segir hr. E. M.: „Þessari eign
landsBjóðs (Landsbankanum) fylgir enginn eignar-
réttur, hvernig sem stjórn þessarar eignar hans
fer jneð hana, getur hann ekki hreyft sig til
að taka fram í“. Sömu meinlokurnar og sama
þekkingarleysið er sá rauði þráðnr, sem gengur
gegnum alla greinina. Hann veit ekki, að
Landsbankinn stendur undir eftirliti landssstjórn-
arinnar og alþingis. Ráðherrann veitir banka-
stjórastöðuna, og getur vikið honum frá þegar
þörf krefur; sama er og um bókara og gj.ld-
kera. Eu þingið kýs báða meðstjórucudur
bankans, og getur haft skifti á mönnum við
næstu kosningar, þegar því fellur ekki stjórn
þeirra. Það er þannig alveg á valdi alþingis
og landsstjórnarinuar hvernig bankanum er
stjórnað í aðalatriðum. —
Þótt það sé ekki skemtiverk að lesa nefnda
meinlokugrein enda á milli, þá hafði ég þó
gaman af einni klausu, þar sem hr. E. M.
minnist á hina nýuppfundnu svonefndu 5 milj.
kr. kröfu Dana ti íslaads. Et'tir orðalaginu
er auðséð, að hann hefir hugsað með sór „þessu
hefi ég lengi spáð, nú er það framkomið að
ísland skuldar ríkissjóði 5,300,000 kr., sem
bankavitfirringarnir hafa sett á iandið með
bankavélum og vitleysum“. —
Eu skyidi það reynast, að þessi ímyndaða
„skuld“ !! hatí myndast löngu áður en bankinn
var stofnaður, þá getur hann ekki verið orsök
til henuar, og þá kemst hr. E. M. ekki heidur
einu sinni upp i tölu 12 minni spámannanna.
Hr. E. M. biður um, að sér sé svarað með
rökum og skammalaust. Gildi röksemda hans
sjáifs hef ég minst á hér að írarnan. En sýnis-
horn af hógværðaiorðum sjaifs hans í greininni
eru þessi hans ummæli: „óafmáanleg þjóðvömm,
að iáta nú viaglast iengur af vélum hugsunar-
lausra bankaformæ!euda“ „stráklegar skammir“
„stjðrnarinnar páfagaukar“ „skæudigt Bedrag-
eri“. —
„Hægra er að kenna heilræðia, en haldaþau
sjálfur".
Tr. Gunnarsson.
^Miniii íslands.
Hæila iudríða Einarssonar viJ skrúðgöngu Lngmennafélaganna.
í okkar augum er ísland fegurgta
landið a jörðunni. Þesi meira sem við
höfmn séð af jörðinni, þe*i betur finn-
um við til fegurðarinnar hér, og þeis
iterkari verðnr heimþráin, ef við erum
annarntaðar.
Hver áritíð hefir eitthvað við lig, sem
er séritaklega yndi-legt.
Á sumrin eru það ikrúðgrænar engjar
0g sleSin tún, lifrauðar fjallihliðar í
fjarska, hvítar jökulbreiður heiðum
hærri, og blár og tær himinn yfir.
Á hauitinn glitrar hélan áskógar-
greinum eini og miljónir demanta í
tungisljósinu. — Það er tungleljói- og
lilfur-víravirki aliett demöntum.
Á vetrum, þegar froit og snjór breið-
ir nábæjurnar yfir alla jörðina, þá koma
norðurljósin bragandi i geiatum fylk-
ingum norðan frá heimskautinu og gjöra
vetrarnóttina lifandi, ljóia og glitrandi.
Yetrarnóttin, — hún er, eina og Frið-
þjófur Nansen hefir sagt, dregin með
fegurstu litum sálar vorrar.
Á vorin, þegar allar stundir eru bjart-
ar, og sólin er á fótum 24 stundir í
sólarhringnum, þá kemur vorþráin með
suðræna blænum, og tekur okkur í
í höndina og vill leiða okkur út til hafs,
eða inn til dala, um leið og hún dreg-
ur miljónir af fljúgandi smáfuglum hing-
að heim.
Fátækt land! — Nei, ísland er með
ríkustu löndunum. Meðan landið er svo
fagurt, sem það er, mun það æfinlega
framleiða listir og vísindi. — Hér fædd-
ist Snorri ShirMnson, og Jónas Hall-
grímssou, og faðir koparmannsins þarna
úti á vellinum er fæddur norður i