Ingólfur - 11.10.1908, Side 1

VI. árg.
41. blad.
INGOLFUR
_____________9____
Reykjavík, sunuudagiuu 11. október 1908.
Óþj óðlegt
er að kaupa erlenda Gosdrykki, þegar þeir
íást heilnæmari í landinu.
Biðjið um Geriisueydda (Strriliserada) drykki
frá ,.sanltasu.
Efiirlitsmaður verk»miðjunDar er hr. landlæknir G. Björnsson.
Afgreiðsla í Lækjargötu 10. Talsími 190.
Þiugræðið í „Lögróttu“.
„Þær þrjár pcrsónur“ Bannesar Hafstcins.
Nefndarfrumvarpið úr sögunni.
Enginn maður á lalandi hefir ham-
ast jafnákaft fyrir framgangi nefrdnr-
frumvarpsjna góða, sem Hannes Haf-
stein ráðherra. Mönnum líða ekki fyrit
um »inn úr minni allar han» lÖDgu og
skáldlegu ræður, allar hans ytirreiðir
um landið þvert og endilangt í liðlangt
sumar og jafnvel herferðir á dönskum
vígskipum, eins og hann byrjaði fyrst
í vor landsfjórðunga á milli.
Alt s'tt kapp, alla sína mælsku og
„glæsimensku“ Jagði hann fram til þess
að knýja kjóaendur til þess að taka
við frumvarpinu óbreyttu.
Fimtán kjördœmi, að minsta ko’ti,
heimsótti hann í „eigin persónn" til
þess að prédika þennan síðasta fagn-
aðarboðskap Dana. Keyrði kapp hans
svo úr hófi fram, að engin dæmi munu
til vera í sögu ísland* frá öndverðu að
einn maður bafi slíkum æsingum b'itt
í yfirreiðum og herhlaupum á einu sumri.
( g svo mikið ofurkappsmál var hon-
um þetta sð hann lysti því skylaust
yfir í heyranda hljóði á fnndi að hann
ællaði sér að standa og falla með frum-
varpinu obreyttu.
Kjósendur svöruðu ráðherranum 10.
september. Þeir þverneituðu frumvarp-
inu. Ráðherrann féll á verkurn sinum,
meiri kollbyltu og átakanlegri heldur
en sýnd verða dæmi til áður.
Bein afleiðing slikra kosningarúrslita
hlýtur að vera sú, í hverju þingfrjálsu
landi, að stjórnin fari frá völdum þegar
hún hefir gjörglatað svo trausti þjóðar-
innar og brugðist fylgi hennar við
helzta áhugamál sitt. Að þessu hafa
blöð landvarnarmanna og annara sjálf-
stæðismanna vikið og þau hafa fært rök
að því, að þingræðinu væri bezt borgið
með því að ráðherrann færi frá völd-
um fyrir þing, vegna sérstakra stað-
hátta oe annara ástæðna.
En Hannes Hafstein vill ekki sleppa
ráðherrastarfinu. Hann vill lianga við
völdin meðan hangandi er.
Hann og hans liðar þykjast nú samt
ekki vilja brjóta þingræðisregluna og
hafa því verið í vandræðum með varnir.
En loksins hittu þeir ráðið í „Lögréttu“
7. þ. m. Það var hinn trygðreyndi
sannleiksvinur og þingræðisfrumherji
„Þórir þögli“, eða öðru nafni Jón
Ólafsson, sem fann „púðrið“.
Hann fer að dæmum fyrirrennara
sinna, Alexanders mikla og Alberti og
„heggur á hnútinn11 svo að hvorutveggja
er borgið: þingræðinu og ráðherranum.
Hann játar að vísu, að það sénægi-
leg ástæða til þess að stjórn fari frá
völdum. ef hún hefir „lagt fyrir kjós-
endur einlwerja þá stefnuskrá, er hnn
vill fram fylgja, en kjósendur eru þar
á gagnstœðu máli og vilja það sem
stjórnin er andstœð.u — Hér er hann
því fyllilega á sama máli sem frum-
varpsandítæðingarnir.
En svo kemur bjargráðið:
Ekki er nú annar vandinn en sá að
greina hans ágætá Hannes Þórð Pét•
ursson Hafstein sundur í nokkrar sér-
stákar persónur, sem enga ábyrgð hera
hver á annari! — Svona:
„H. Hafstein hefir ekki sem ráðherra 1
gert úr garði stjórnarfrumvarp það,
sem hann ætlar að ráða konungi til að
legeja fyrir þingið“.
Af þessu á nú landslýðnum að vera
skiljanlegt, að störf nefndarinnar koma
Hannesi Hafstein ekki hót við sem ráð-
herra! !
En nú kynni sauðsvartur almúginn
að segja, að ráðherrann hefði tekið frum-
varpinu tveim höndum hjá Hannési
Hafstein nefndar-manni og bari»t fyrir
því í alt liðlangt sumar.
Nei, nei, segir „Þórir þögli“. Þetta
er mesti misskilningur; Hannes Haf-
stein „er þingmaðuru 1 og „sem slíkuru 1
hefir hann ferðast um 1 sumar til þess
að „skýra“ frumvarpið fyrir kjósendum!!
Hannes Hafítein ráðlierra er því úr
allri sök!
Hvaða ábyrgð hefir hann á því sera
angurgaparnir Hannes Hafstein nefnd-
armaður eða Hannes Hafstein þingmaður
hafa sagt eða gert?
Á nú sjálfur ráðherrann að fara
gjalda þes», sem einn „óbrotinn“ nefnd-
armaður eða þingmaður kunna að hafa
gert af sér?!!
Páðherrann hefir samkv. þessum
skýringum ekki gert neitt af sér enn.
Það er meira að segja alveg óvíst tnn
þá hvaða stefnn ráðherrann kann að
taka í þessu máli! eftir því sem „Þórir“
segir, því að:
„Hversu lagað frumvarp stjórnin muni
sjá sér fært að leggja fyrir alþingi, er
enn óséð. Það liggur ekki fyrir (!) og
getur ekki legið fyrir fyrri en undir
þingu. — —
Þetta er stórmikil nýjung.
Frumvarpið, sem er „árangur af
starfi millilanda-nefndarinnar“ — frum-
varpið sem hefir koatað landið stórfé, —
frumvarpið sem stjórnarliðar hafa bar-
ist fyrir í liðlangt sumar, frumvarpið
sem ráðherrann ætlaði að standa og
falla með, frumvarpið sem eitt réði
íiokkaskifting í landinu og kosninga-
úrslitunum 10. september, — það á nú
1 Einkent í „Lögr“.
ekki að leggjast fyrir alþingi eftir alt
saman, eftir því sem ráðherra-Jón segir
í stjórnarblaðinu „Lögréttu“.
Til hvers var þá öll þessi gifurlega
rekistefna ?
Til hvers samdi nefndin frumvarpið?
Til hvers rauf stjórnin þing? Til hvers
hamaðist ráðherrann og allir hálfdan-
irnir? Til hvers var frumvarpið lagt
fyrir þjóðina?
Var þetta gabb eitt og gamanleikur?
Nei. Það var alvara með hjá danska
liðinu: það átti að reyna fyrst hvort
íalendingar fengist ekki til að ganga
að svona hraklegu frumvarpi, ef það
brygðist, þá var nógur timinn til að
bjóða þeim eitthvað skárra.
Hafstein nefndarmaður og Hafstein
þingmaður börðuat með Dönum til þess
að fá framgengt nefndarfrumvarpinu
óbreyttu, — nú snýst líklega Hafstein
ráðherra á sveifina með Islendingum
og býður miklu betri kjör!
Jón hefir greitt úr vandanum: Nefndar-
frumvarpið er úr sögunni, Hafstein kyrr
á V8ldastólnum og þingræðisreglunni
fullnægt.
Hvers þykir yður nú vant í tóJfkonga-
vit Þóris þögla?
Rödd frá Danmörku.
Hreytingar á frumvarpiuu.
„Drengskapur og þjóðrækni.41
S ofelt síraskeyti barst frá Khöfn á
mánudagskveldið til blaðaskeytafélags-
ins í Rvík:
Khöfn 5. okt.
Matsen segir á hægrimanna-
fundi breytingar á frumvarp-
inu fáanlegar, þó tænlega per-
sónusamband.
Finnur Jónsson ræður Dön-
um frá minstu breytingum.
Matzen prófessor er einna mest metinn
hægrimanna í Danmörk. Hann hefir
verið rammasti Stórdani gegn íslandi.
Hann var í millilandanefndinni og grét
þar framan í íslenzku nefndarmennina
af því, hve þeir hefði leikið á Dani.
Þessa atviks gat Stefán kennari sem
dæmis um afrek sín og sinna samliða í
nefndinni. Lengra varð ekki komist!
En ísl. nefndarmeDnirnir eiga ekki úr að
aka. Nú — þegar íslendingar hafa reynst
ófáanlegir til þess að láta leggja við aig
innlimunarmúlinn, — þá kemurMatzen
gamli fram og telur engar hömlur á
ríflegum breytingum, „þó tæplega per-
sónusambandi einu“, en tekur þó alls
ekki þvert fyrir það heldur!
Þarna fá íslendingar þá enn eina
söununina fyrir því, hverju það varðar
að láta ekki flekast í fyrsta áhlaupi.
Þarna er fyrsti árangurinn af neitun
íslendinga á innlimuninni.
Og þessi árangur er einkar-eðlilegur.
Danir mega sanuarlega betur við
öðru, nú ofan á Albertíhneykslið, held-
ur en að afla sér ámælis annara þjóða
út af viðskiftunum við íslendinga. Þeim
kemur betur að afla sér sæmdar af því
máli. Nógu eru þeir báglega settir
samt.
FregDÍna um Finn er heldur „engin
sem heJzt ástæða til að rengja". Hann
er ávalt samur við sig þegar Danir og
íslendingar eigast við. — Það er afar-
skoplegt þegar „Lögr.“ fer að afsaka
Finn og segir, að þeir „sem þekkja
drengskap og þjóðrækni (!) dr. Finns“
geti ekki trúað því, sem skeytið hermir.
Finni er hér ekki borið annað á brýn
en það, að hann ráði Dönum frá öllum
breytÍDgum á frumvarpinu. Lögrétta
og stjórnarliðar allir hafa nú i heilt
missiri ráðið íslendingum frá öllum
breytingum á því! Hver er þá mun-
urinn ?
Eu kanske hvorttveggji beri vitni
um einhvern skort á „drengskap og
þjóðrækni" ?
Fagnaðarhátíð
Laudvaruarmaima í Htifu.
Höfn 21. sept.
19. september héldu um 20 íslending-
ar í Hðfn hátíð á Vatnsenda (Söpavill-
onen) til þeas að gleðjast yfir hinum
glæsilega sigri, er sjálfstæðismenn unnu
við kosningarnar. Höfðu menn þá
haft fregnir úr öllnm kjördæmum lands-
ins nema Barðastrandarsýslu.
Hátíðin hófst með snæðingi, en saœ-
drykkja fór fram á eftir.
Ræður voru margar haldnar, snjallar
og vel fram fluttar. Enginn hafði bú-
i*t við jafn greinilegum og glæsilegum
sigri. Var því gleðibragur óvenju-
mikill á mönnum.
Rúmsins vegna skal hér eigi farið
nákvæmlega út í hverja eiastaka ræðu.
Þó þykir vert að minnast nokkuð á
ræður tveggja manna, er töluðu á há-
tið þessari. Mun mönnum þykja það
allmikilsverð tíðindi.
Dr. Valtyr Quðmundsson skýrði í fám
orðum frá pólitískri trúarjátningu sinni,
þeirri er hann sendi Seyðfirðingum á
undan kosningunni. Mun hún hafa
verið prentuð í blöðunum heima. Jafn-
framt þessu gat hann þess og Jagði á-
herzlu á, að þó að hann teldi þessar
breytingar nauðsynlegar, þá væri ekki
þar með sagt, að hann vildi eigi fara
fram á fleiri breytingar. Kvaðst hann
engu hafa lofað Seyðfirðingum um það
og hafa með öllu óbundnar hendur og
gæti þessvegna farið eins langt í breyt-
ingum, sem honum sjálfum sýndist.
Þá sagði dr. Jón Stefánsson frá tali,
er hann átti við Lövland, fyrv. for-
sætisráðgjafa Noregs, fyrir skömmu.
Lövland skýrði honum frá því, að með-
an hann var ráðgjafi, hafi hann sent
beiðni til utanrjkisráðaneytisins — Ra-
ben Levetzau var þá utanríkiaráðgjafi,
en J. C. Christensen forsætisráðgj. —
í Danmörku og beðið það um meðmæli
til þess að Noregur sendi verzlunar-
fróðan Norðmann til íslands til þess
að kynna sér verzlunarmál landsins.
Það þykir kurteisara að senda beiðni
um slík meðmæli tíl hlutaðeigandi rík-
is, en þau era jafnan veitt og er þetta
því eingöngu á pappírnum, Eu utau-