Ingólfur - 18.11.1909, Síða 3

INGOLFUR
171
Q i* vindillinn í bænum er „E1
D6ZII Caranco"; fæst
1 Tóbaksverzlun II P.
dUOiIlo Leví Austurstræti 4.
kvenna, og þar sem hún situr við skrif-
borð #itt og ey# upp úr sér á pappírinn
hverri greininni á fætur annari.
Allar brennandi af áhuga og á*t á
málefninu.
Það er enginn vafl. á því, að ef Bríet
hefði fæð#t á Englandi, þá væri hún
ein af áköfustu atkv æðisréttarkonunum
þar.
Hún mundi hafa vakið óróa á kvenn-
félagsfundum, gjört ólæti í þinghúsiuu,
barið Asquith, og lögreglan þar hefði
átt fullt í fangi með Bríeti.
Og hún mundi ekki aíður en ensku
konnrnar hafa lagt allt í iölurnar fyrir
sannfæringu sína, látið hneppa sig í
fangelsi, gjöra #ig útlæga og jafnvel
haldið kvennréttindaræðu af höggpall-
inum, ef á hefði þurft að halda.
Því hún lætur ekki fremur en áður-
greind&r fornkonur bugast af neinu og
kjarkurinn er óbilandi.
En nú er Bríet ekki borin á Eng-
landi heldur norður í Húnavatnsiýslu,
og þess vegna er hún bara í bæjarstjórn.
En þar kveður líka að henni.
Þar ræður hún ein.
Hvert það mál, sem ekki befur fylgi
Brietar, er dauðadæmt.
Það skiftir einn, hvort það er erfða-
festumál, gasmál eða Kjögx, — smátt og
stórt er þar komið undir Bríeti og hún
ræður afdrifum þess alls.
En hún notar vald sitt vel og vitar-
lega.
Aðrir fá Iíka að tala og engum meinar
hún að greiða atkvæði sitt. . . .
Bríet hefur um mörg ár verið rit-
stýra Kvennabl&ðsins, og hverjum þeim
kvennmanni, sem er það áhugamál, að
kynsystur hennar ekki verði ávalt undir
í viðureigninni við karlmennina, er það
ljúf skylda að kaupa blaðið.
Enda hefur henni smám-saman tekist
svo mjög að glæða áhuga kynsystra
sinna í þessum efnum, að margar þeirra
eru jafnvel farnar að borga árgjaldið.
En þetta er æðsta hugsjón allra rit-
stjóra, og oftast að eins fagnr draumur,
sem aldrei rætist.
Það er því einkennilegra, hvað Bríeti
hefur orðið mikið ágengt í kvennfrels-
isbaráttunni, þar sem hún lengst af
befur barist næstum ein síns liðs, enda
hafði mál hennar varla náð eins mikið
fram að ganga þrátt fyrir framúrskar-
andi dugnað hennar, hefði ekki bæði
þing og stjórn verið setin möDnum í
kvennholiara lagi.
Og eru þeir menn að meiri fyrir.
Bríetar er mjög oft getið í erlendum
blöðum, og í Danmörku’er hún alþekkt
sem aðalfrömuður kvennréttindabarátt-
unnar á landi voru.
Flestir Danir vita að eins þetta þrennt
um ísland, að hér er Hekla, Geysir og
Bríet.
(En sumir halda jafnvel, að Bríet búi
hér ein.
Nú er hún farin mjög að eldast og
er komin á forngripasafnið.
Þar hjálpar hún Matthíasi og leið-
beinir gostum, sem þangað koma, og
leysir það verk þannig af hendi, að
öllum þykir mikið til koma.
Því hún er enn hinn mesti skörungur.
JAkð gefnu tilefni lýsi jeg þvi
yfir, að herra kaupmanni Garðari
Gíslasyni 1 Réykjavík hefir farist
vel við mig í öllum skiftum okkar
í milli, og bið jeg jafnframt nefndan
kaupmann afsökunar á þeim móðg-
unum, sem jeg kann að hafá haft
í frammi við hann.
Eeykjavík í nóv. 1909.
fibc<2J\Laynú$$on.
Frá Gróttu til Gvendarbrunna.
Leikfélagið.
Það byrjar að leika í dag.
Skrifstofustjóri.
Herra Indriði Einarsson hefur verið
skipaður skrifatofustjóri á þriðju skrif-
stofu stjórnarráðsins.
Alþýðufyrlrlestrar Stúdentafélagsins
eru byrjaðir. Yar húsfyllir í Iðnað-
armannahúsinu og fjölda manna neitað
inngöngu síðastliðinn sunnudag, er herra
Einar Hjörleifsson flutti hinn fyrsta af
þeim þremur fyrirlestrum, sem hann
ætlar að halda að tilhlutun alþýðunefnd-
ar félagsins, um mátt mannsandans. —
Auðvitað komst herra Einar Hjörleifs-
son inn á andatrú.
Er það alleinkennilegt af Stúdenta-
félaginu, að það skuli á þenna hátt
gangast fyrir andatrúboði.
Bankavextir
hafa enn eigi hækkað hér í bönkun-
um, þótt þeir hafl hækkað i útlöndum
upp á síðkastið. Þeir eru enn i 51/i.°/o
í Islandsbanka.
Gullbrúðkaups
þeirra Melsteðshjóna, sem getið var
um í síðasta blaði og var síðastliðinn
laugardag, var minnst á ýmsan hátt
hér í bænum.
Blöktu fánar á hverri stöng þann dag.
Lúðrasveit bæjarins lék nokkur lög
úti fyrir húsi gullbrúðhjónanna um
morguninn.
Skrautritað ávarp með fjölda undir-
skrifta var þeim flutt.
Borgarstjóri flutti gnllbrúðhjónunum
kveðju frá bæjarstjórn Reykjavíkur sér-
staklega.
Og yfirdómari Jón Jensson frá for-
stöðunefnd kvennaskólans.
Námsmeyjar kvennaskólans gengu í
skrúðgöngu heim til þeirra og sungu
þeim kvæði, sem rektor, Steingrímur
Thorsteinsson hafði kveðið til þeirra við
þetta tækifæri.
Gullbrúðguminn, sem nú er karlægur
og steinblindur, þakkaði heiður þann,
sem þeim hjónum varsýndur, nokkrum
orðum.
Sauðaþjéfnaður.
Maður hérna í bænum varð nýlega
uppvís að sauðaþjófnaði og er hann
nú í betrunarhúsinu.
Söngskemtun
hélt Sigvaldi læknir Stefánsson ný-
lega í Goodtemplarahúsinu. Hún var
fremur vel sótt.
Góðan grip
hefur Th. Thorsteinsson konsúll gefið
Skautafélagi Rvíkur. Það er drykkjar-
horn mikið og búið silfri. Er það ætl-
að til verðlauna.
Sjúkrasamlag.
Það er verið &ð koma sjúkrasamlagi
á hér í Reykjavík. Er það þarft verk
og gott.
Forgöngumennirnir eru Oddfellowar
með landlækni í broddi fylkingar.
Lög þess eru nýlega fullsamin og mun
til ætlast, að það taki sem allra fyrst
til starfa.
Tilgangnrinn með þessum félagsskap
er að veita efnalitlum meðlimum ókeypis
læknishjálp og lyf, sjúkrahúsvist, þó
einungis um takmark&ðan tíma, og dag-
peninga, ef þeir veikjast. Fer það eftir
mánaðargjaldin, hve miklu þeir eiga
heimtiug á, en það kvað vera sett svo
lágt, sem frekast er hugsanlegt.
Eugi má vera meðlimur samlags
þessa, sem hefur yfir 1200 kr. í árstekjur,
eða á höfuðstól, sem nemur 5000 kr.
eða meira.
Vonandi er, að sem flestir af verka-
lýð Reykjavíkur gangi í samlag þetta.
Munum vér [skýra nánar frá félags-
skap þessum siðar.
Hiákur
og þíðvindi hafa verið hér síðustu
dagana. Sýna göturnar þess merki,
því þær eru nálega ófærar vegna aur-
eðju.
Þjéfnaðir
eru næstum daglegir viðburðir hér í
bænum í haust og vetur. Víða kvað
vera farið inn í hús og stolið úr and-
dyrum fötum, sem þar hanga.
En hvers vegna eru þau eígi höfð
læst til þess að eigi gangi§um þau aðrir
en boðnir eru? Það ætti að vera skylda
húseiganda.
Viðlagasjéðslánin.
Frá 11. júní næstkomandi hefur ráð-
herra sagt upp viðlagasjóðslánum að
upphæð 2—300 þús. kr. Þetta eru af-
borgunarlausu 4°/0 lánin. Stjórnin getur
þess jafnframt, að eigi sé ómögulegt,
að þeim fáist breytt í afborgunarlán,
ef ekki er hægt að borga þau á ann&n
hátt. •
,Halla‘.
Vér sjáum, að hennar er getið í
„Politiken“, 13. f. m.
Fer höfundur greinarinnar, dr. Edvard
Brandes, fjármálaráðherra Dana, þar
mjög lofsamlegum orðum um bókina.
Telur hann höfundinn segja mjög
vel frá og laða að sér hngi lesendanna,
sem hann fljótlega vinni. Segist hafa
lesið hana með óblandinni ánægju.
Lýsingar Guðm. Magnússonar telur
hann ágætar, sérstaklega á prestinum
og sveitastúlkunni. Segir hann, að þótt
efnið sé g&malt, þá sé þó höfundurinn
frumlegur og að hinn einkennilegi blær,
sem lýsingarnar af íslenzku afskekktu
sveitunum breiði yflr söguna sé mjög
aðlaðandi.
Þýðinguna telur hann ágæta.
Er það frú Helga Gad, sem á þaö
lof.
Yflrleitt fær „Halla“ lof mikið 1
dönskum blöðum.
Frá ‘Thore-félaginu.
Það ætti reyndar ekki að vera þörf
á að mótmæla annari eins vitleysu, og
þeirri, sem Reykjavíkurblöðin tvö hafa
reynt að útbreiða um það, að ráðherr-
ann hafi lánað „Thore“-félaginu úr
landssjóði, eða látið landsbankann lofa
því hálfrar miljónar króna láni, eða
meira.
Til þess þó, að stemma stigu fyrir
þess háttar rógburði í eitt skifti fyrir
öll, skal ég hér með lýsa yfir því, að
það er tilhæfulaus lygi, að „ Thoreu-fé■
lagið hafi tekið á móti, eða fengið lof-
orð um eins eyris lán, eða fyrir fram
horgun í nokkurri mynd, enda hefur
félagið eigi þurft á því að haida. Sér-
hver, sem hér eftir flytur slíkar lygar
um félagið, til að vinna því tjón, verður
látinn sæta ábyrgð, og hefi ég þegar
gjört ráðstöfun til málshöfðunar gegn
blaðinu „Lögréttu" fyrir grein þess
13. okt.
Ég hafði ekki búist við því, að landar
minir þökkuðu mér með skömmum það
starf, sem ég hefl árum saman unnið
að því, að bæta íelenzkar samgöngur,
og eytt til tíma og fé, og án þess, að
ég vilji gjöra ofmikið úr sjálfum mér,
finnst mér þó, að enda þótt ég fái engar
þakkir fyrir það fé, som ég hefl sparað
íslandi með því, að færa niður flutn-
ings- og fargjaldið með gufuskipunum,
þá ætti það þó að leysa mig undan því,
að vera skamm&ður og svívirtur í ís-
lenzkum blöðum.
Á meðan Sameinaða gufuskipafélagið
réð eitt öllu um íslenzkar samgöngur,
var flutningsgjaldið 25°/0 hærra á sumr*
um, en nú, og á haustum 40°/0 hærra.
Ef talið er, að flutningsgjald af vör-
um með gufuskipum til og frá íslandi,
sé nú hér um bil 1200,000 kr. á ári —
„Thore“ heflr, síðustu tvö árin fengið
í flutningsgjald hér um bil 670,000 kr.
að meðalt&li, þar af nálægt þriðjung
um vetrarmánuðina — þá nemur niður-
færslan á ári
25°/0 af kr. 800,000 = kr. 200,000
40°/o - - 400,000 = - 160,000
Alls kr. 360,000
Þegar hér við bætist, að farþega-
gjaldið er sett niður um nálega 30°/0
og fæðiipeningar jafnmikið, þá eru það
engar ýkjur, þótt ég segi, að landið
' grœði nú sem svarar 400,000 kr. ár~
lega í samanburði við eldra verðlagið.
Og þó blygðast menn sin eigi fyrir að
ausa það félag auri, er smám saman
hefir sparað landinu fé, svo miljónum
skiptir; ég hefi nú rekið gufuskipaferðir
til íslands í 13 ár, og einatt gjört það
styrklaust.
Ég skal, í sambandi við þetta, leyfa
mér að gjöra nokkrar athugasemdir út
af þeim gjörsamlega ástæðulausu árás-
um, sem beint er að stjórnarráðfnu út
af samningnum við „Thore“. Gamla
máltækið, „að margur heldur mann af
#ér“, sannast hér, því að svo tamt virð-
ist sumum mönnum vera orðið gjörræðið,
að af því að ráðherra er í vináttu við
framkvæmdarstjóra „Thore“-félagsins,
þá geta þeir ekki, eða vilja ekki, trúa
því, að hann láti hagsmuni landsins
sitja íyrir öllu öðru.
Sannleikurinn var þó sá, að stjórnar*
ráðið var svo óvægið í samningunum
við „Thore“, að mér hlaut að þykja
nóg um. Menn geta að eins borið
samninginn við sameinaða gufuskipa-
félagið undanfarin ár saman við samn-
inginn við „Thore“. Mér virðist það
beinlínis ganga næst bví, að vera
móðgandi, er stjórnarráðinu þótti nauð-
syn á að taka það fram í samningnum,