Ingólfur - 26.07.1914, Blaðsíða 2

114
IN8ÖLFUR
h|f Eimskipafélag’ Islands.
Þeir «em kynnu að hafa i hyggju að *ækj < um atvinnu á akipum félags-
in», gjöri *vo vel að snúa sér til útgerðar«tjóra Emil Nilsens, sem er að hitta
á akrif»tofu félagsin* í Austurstræti no. 7, ki. 5—6 síðd. til 10. ágúst næstk.
Stjórnin.
þingi íslendinga sá það ekki kleyft að
byggja yfir safnið. — En hvað miklu
hefir verið fleygt í ým*a bitlinga, hvað
hafa ýms „hálaunagírug smámenni"
■ölsað í *ig margar þúsundir úr lands-
■jóði siðan? t. d. milliþinganefndin, o.
fl. þ. u. 1.
Og svo aðein* ein «purning til »jálf-
■tæði«þÍDgmanna þeirra, sem á þingi
sitja 1914.
Hvort finat ykkur þarfara að henda
í Fánanefndina 8000 krónum úr land«-
■jóði, eða veita fé til byggingar yfir
listasafn Einars Jónssonar.
Sýnið að þið séuð ekki aðein* sjálf-
■tæðismenn í orði, heldur og á borði.
Ef þið íieygið út mörgum þú*undum
króna í hina miður þörfu Fánanefnd,
þá látið að minsta koati ekki hitt ógert,
að bjarga sóma ættjarðar ykkar — og
liatamanninum með höfðingslundina og
hugsjónirnar fögru.
Alþýðumaður.
Fáninn.
Álitið lok* komið, of aeint fyrir þing-
málafundi. Lítur út fyrir að þjóðinni
sé ekki ætlað að ráða fram úr málinu.
Nefndin leggur til að löggilda ekki blá-
hvíta fánann, heldur gera nýjan fána,
líkan hinum noraka að litum og gerð.
Ástæður til dauðadómfins eiu að
sögn tvær:
1. Konungur neitsr bláhvíta fánan-
nm staðfestingar.
2. Hann er of líkur aæntka fánanum.
Þriðja ástæðan, þó hún *é ekki nefnd
í álitinu, er sú, að þeir íslendingar, sem
elakir eru að litum Dana, og hafa veif-
að þeim í tíma og ótíma, vilja, ef þeir
hætta við danska fánann, hafa einhvern
„bræðingsfána", ekki hinn íslenzka, blá-
hvíta.
Néfndin virðist vona, að úr „land»-
fána“ þeim, sem nú má fá viðurkend-
a% muni innan akamma spretta alvið-
urkendur siglingafáni. Hún beiðist fylg-
is og aðatoðar á þeim grundvelli. Sú
hagnaðarvon á að vera afsökun þess,
að bláhvíta fánanum er fórnað.
Enn er ýmialegt við málið at athuga.
1. Að alt skraf um of mikla lík-
ingu við gríska fánann er rokið út í
veður og vind. Gríski fáninn er mjög
ólíkur fána okkar, og stjórn Grikkja
tjáði nefndinni, að okkur væri guðvel-
komið að löghelga bláhvíta fánann sín
vegoa.
2. Um líking við sænska fánann
var ekki talað fyr en griska hættan
var úr «ögunni. Sú á«tæða er gild fyr-
ir litblinda menn, aðra ekki. Okknr
er ekki vandara um en Rúmenum og
Frökkum. í áratugi hafa þeir notað
fána með lömu gerð og litum, nema
að gult er í öðrum, sem hvitt 67 í hin-
um. Tilraunirnar um, hvort hr. P. H.
gæti vilzt á hvítu og gulu, voru gerð-
ar í hálfmyrkri, í fjaTlægð óþarflega
mikilli, og með lélegum sjónpipum. Og
þó sá hr. P. H. stundum réttl Því
meir sem hugsað er nm þetta atriði,
því ljósara verður manni, að sænska
grýlan er bláber yfirskinsástæða.
3. Neitun konungs að ataðfeita þann
fána. sem þjóðin vill, og ekki rekur
*ig á neinn annan fána, eiu* og nefnd-
in hefir sannað, er versti þröskuldur á
leið nefndarinnar. í þingfrjálsu landi
er alt stjórnarfarið bygt á því, að stjórn-
andinn hafi enga skoðun á landsmál-
um, en undirriti það, »em þÍDgið »am-
þykkir. Nú leggja íslendingar, ráð-
herra og nefndin, málið í hönd kon-
ungs; og hann ræður málinu til lykta,
alveg eins og hér væri einveldi, eins
og han* hásæli fyrirrennari mælti:
„Yér einir vitum“. Að fara þannig
með íalenzk þjóðmál nú, er algert brot
og fordæming á löggjafarvaldi þingaÍDs
og stjórnarskipun okkar. Þar aem eng-
in sönn eða »kyn»amleg ástæða er fyr-
ir neitun konungs, og það geta allir
vitað nú, þá er sjálfsagt af íalend-
ingum að hindra að konungsvaldið fari
út fyrir takmörk síd.
4. Nefndin hefir gert afleitt glappa-
skot, þótt í góðri meiningu kunni að
hafa verið, með þvi að leggja málið í vald
konungs í vetur, þegar sýnt var og
sannað að engin hætta stafaði frá
Grikkjum. Héðan af getur konungur
varla gengið á orð »itt, en ef eigi var
aðapurt fyr en bláhvíti fáninn var sam-
þyktur, þurfti meiri kjark og ástæður
til að neita. Helzt lítur út að þetta
hafi verið gert vegna rauðálfanna hérna
heima.
5. Meata mein fánamálsina er, að
það hefir orðið að bitbeini milli þeirra
manna, sem berjast, og barizt hafa, um
ráðherrastólinD. Siðan þá er hreyfing-
in til hálfs fúin og rotin.
6. Eðlilegast var að fáninn hefði
unnið sér he+gi við notkun. Til þes»
ætluðust upphafamennirnir, og svo hefir
það orðið í reyudinni. Hér hefir um
undanfarin ár fylgst að islenzkur litur
og islenzkt hugarþel, og bÍD»vegar
danakir litir og manngildi grómtekið
af danakri hugsun og menningu. Að
lögleiða hér nú islenzkan fána er of
■nemt, af því að þjóðin er ekki islenzk
nema til hálfs. Það er ekki til ann-
ara en að villa mönnum ajónir, leyna
innri hættu.
7. Glæaivonir formanns nefndarinn
ar, um að með landsfánanum höfum
við stigið spor í áttina til aiglingafána,
eru ekki beinlínis líklegar. Þrátt fyr-
ir upptalningu hans á hálfviltum ríkj-
un, aem leikinn er með fullveldisakolla-
leikur, til að halda fólkiuu niðri, þá eru
engar minstu líkur til að við fáum við-
urkendnn siglingafána, fyr en við lát-
um öxina og jörðina geyma sambandið.
(Skinfaxi, blað Ungmennafélags íslands).
til greina sum þau efni, »em mjög erfitt
er að rannsaka fyrir einn, og aamtaka
þarf við. Og einkum ríður á að menn
geti litið á slika viðleitni án óvildar,
eða mjög óbifanlegrar viasu um, að ekki
»é hér verið á eða nálægt réttri leið.
Það er t. a. m. afleitlega óvísindalegt
að vera sannfærður um að það sé rugl
bjá mér að vera að tala um ibúa ann-
ara hnatta.
Einn alíkur var það, einn af þeeaum
konungum, sem minat er á í „fyrirburð-
um“, sem eg „heyrði" segja að hann
hefiði horft á aum andlit hér á jörðu
með mínum augum; þetta var haustið
1910, áður en eg vissi að Swedenborg
hafði frá sliku að aegja, og eg akildi
þá ekkert i þesau; en eg man það ekki
síður áreiðanlega en hitt hvaða maður
það var sem eg talaði við áðan.
XIV.
Býsna ótrúlegt mun það þykja sem
sagt var, að »já megi í önnur aólkerfi
með annara augum, af því að þar kom-
ist á það, sem líkja mætti við Marconi*
samband; og þó gæti eg fært fleira
fram þessari ætlun til stuðnings, en eg
hefi gert, og eftir mínu viti get eg
varla efaat um að hún er rétt. Reyni
eg ekki að dylja fyrir mér, að margir
eru mér fremri um margt; en að einu
hygg eg mér engan fremri hér á jörð,
óvilja á að ætla það sannleik aem er
lygi, eða lygi og villu sem er sann-
leikur.
Saga lífain* hér á jörðunni virðist
benda til þeaa að stefnt aé upp á við,
Skoðun á útfluttri ull.
Þrír þm. í neðri deild báru fram till.
um að skora á stjórnina að taka til at-
hugnnar málið um lögskipaða skoðun
á útfluttri ull og leggja fyrir næ»ta
þing frv. um það efni.
Gera þeir þeaaa grein fyrir tillögunni:
„Það er eftir itarlegt »amtal við herra
Sigurgeir Einarason og með hans ráði,
að vér flytjum þesaa þingsályktunartil-
lögu, og ráðum til að koma hér á lög-
akipuðu eftirliti á allri útfluttri ull.
Viljum vér gera grein fyrir því, hvern-
ig vér hugsum oss innihald laga um
þetta efni og framkvæmdina á ullar-
skoðuninni eða matinu:
1. Yfirmatsmenn skulu vera 3 eða 4,
og öllu landinu skift í umdæmi milli
þeirra, ekki atærri en það, að hver
þeirra um sig geti farið um umdæmi
sitt á ullartökutímunum ár hvert.
Stjórnin «etur reglur fyrir starfi
þeirra í erindiabréfi, og verður þar
að líkindum tekið fram, hverjar kröf-
ur þeir skuli gera til útfluttrar ull-
ar af hverri tegund.
2. Starfslaun yfirmatsmanna og ferða-
koatnaður borgist úr landasjóði, mið-
uð við starfstíma þeirra, »em vænt-
anlega verður um 2 mánuði á ári.
3. Undirm&tsmenn »éu á hverjum ullar-
'tökustað á landinu, einn eða fleiri,
eftir þörfum, og eru þeir valdir af
yfirmatsmanni, með samráði við sýalu-
nefnd. Þeir »kulú hafa fastákveð-
ið dagkaup á meðan á ullarmatinu
atendur, og greiðist það af ullar-
eiganda (kaupm. eða kaupfél.).
til vitsambands milli hnattanna; og fyrst
i draumi. Mun slíkt raunar mjög oft
eiga sér stað (og hafa átt lengi), þó að
vanalega sé ófullkomið, og menn hafi
ekki áttað sig á því ennþá.
En síðar, og því fyrr *em réttari spor
eru stigin, verður þetta samband víð-
tækara og fullkomnara, unz allur þessi
mikli og furðulegi heimur verður vort
heimkynni. En langt er þetta undan,
og því lengra sem fávizkunni tekst bet-
ur að troða þá niður sem fundvísastir
eru á leið til aannleikana. Saga víiind-
anna og heimspekinnar sýnir hve feiki
mikið hefir orðið ágengt í þeim efnum,
og er þó ekki alt talið, Og saga
Brúnós og Servedes og fleiri, sem kvaldir
vóru til dauða fyrir »akir vizku sinnar
og mannúðar, er þann d»g í dag »ögð
af svo miklum sljóleik að það er bert
hvorumegin söguritarinn, stundum
Nobelsverðlaunamaður, hefði verið áþeim
dögum, þó að hann verði nú að lúta
nokkru af þeim aannleik sem þessir
velgjörðamenn vorir fundu og kendu. —
En þetta sem menn nefna materialis-
ationir, efnitöku mætti nefna það, og
þó fremur likain^n, hygg eg sýni os»,
hvernig íbúar annara hnatta, þeir sem
oa» eru skyldastir, muni birtast hér
fyrst. Er ekki víst að þes» þyrfti
lengi að bíða, ef tilraunir væri
rétt gerðar. En til þes» þyrfti þekking-
in að aukast. Auðvitað er hér ekki um
annað að ræða, en tilgátur, hvað lík*
legaat þykir; en ýms rök mætti hér
færa til. Menn verða að minnastþess,
að eftir því »em talið er liklegaat í ví»*
varð þarna fyrir í svefni, hygg eg það
sé, sem koma mönnum til að gera það
sem i postulasögunni er kallað að tala
tungum. í vöku „heyrði“ eg haustið
1910 orð á máli eða réttira aagt mál-
um sem eg akildi ekki, og þótti mesta
fnrða er eg náði einu sinni til skilninga
á tveim alíkum orðum; en þá gat eg
ekki skrifað og þau eru gleymd; þau
vóru ekki úr neinu máli sem eg kann-
ast neitt við.
XIH.
Mér virðiat sem mönnum ætti að veita
hægar að líta akynsamlega á það sem
hér er verið að »egja frá, ef þeir vilja
íhuga að nú talaat menn við, landa
á milli, þó að ekkert sýnilegt eða
áþreifanlegt samband aé; hvor hefir
sína vél ó»ímtengda hinni, en hundr-
að míJur fjarlægðin, eða hvað það
‘var. Er mér það fullkunnugt, að frá
eumum hnöttum hefir verið talast við
með eitthvað svipuðum umbúnaði. Enn
hærra stig er „hugtal“ án verkfæra.
Ekki er eg einn um þá hugmynd að
það megi »já með annar» augum. Swed-
enborg »egir þar sem hann ritar um
jarðitjörnurnar (On the earths of the
Univerie heitir enska þýðingin og er
til hér á ldsb».) að þeir sem eru í öðru
lífi, eða binu megin, hafi getað séð með
han» augum. En alt »em hann seg-
ir frá ástandinu hinumegin, á við aðra
hnetti, að því er mér akilst, en eg býst
nú við, að mörgum muni þykja hitt
miklu trúlegra. Credunt quia absurd-
um (menn trúa heldur því »em ótrú-
legra er). En rit Swedenborgs vóru
mér alveg ókunn þangað til 1912. Eg
hefi verið fráaneiddur því semmenn nefna
mystik, dulrænueða dulspeki, og má heita
það enn, þó að nú le»i eg dulræn rit
með áhuga. En það er aldrei til þe»»
að gleðjast yfir hinu óskiljanlega og
dularfulla, heldur af því að nú hefi eg
eigin athuganir til aamanburðar, og sé
glögt, að margt af því »em áður hefir
verið talið óskiljanlegt og trúaratriði,
má aetja í aamband við þá víaindalegu
þekkingu sem þegar er fengin, og færa
þannig út avið víaindanna. Mun eg í einu
og öðru, og jafnvel i aðalatriði, hafa á móti
mér bæði trúmenn og vísindamenn ; hina
fyrrnefndu m. a af því að þeir eru
hræddir um að hugarfar eius og mitt,
stefni að því að avifta þá einhverju sem
þeim er dýrmætt; en það er ætlun mín,
að engin trú hafi nokkurntíma skapað
aér eins glæsilegan „annan heim“, eins
og þeasi heimur mun verða, einnig oss,
ef vér förum rétta leið. En hver «ú
leið, aem ekki er leið sannleikana, mun
fyrr eða síðar verða ófær.
Vísindamönnum er aftur illa við heila-
■puna og hjátrú, og ef þeir sumir heyra
nefndar æðri verur og ódauðleika, þá
verða þeir undireim hræddir um að þar
sé einhver viðleítni til að halda aftur i
miðalda áttina, til andlegi ófrolais og
þeas hræðilega niðurdrepa fyrir mann-
kynið, sem af slíku leiðir. En ekki er hét
slíkt að óttaat; vil eg láta meta gildi
hverrar akoðnnar eftir því, hvemig verk*
færi hún er til rannaókna, hvernig leið
til skilningaauka, Koma hér að víau