Landið - 09.06.1916, Qupperneq 4

92
LANDIÐ
Hfii líEiml cfii&jié fiaupmenn tjéar ávaíf um fiina alfiunnu sœfsqft Jrá aléin~ ■ safagaréinni „Sanifasu i cT2oyfijavífi.

OImí oiEliaular
frá beztu eldfæraverksmiðju Danmerkur
C. li. Hess 1 Veile
i
I
L,
LANDIÐ
flytur áreiðanlegar og fræðandi greinar um landsmái,
útlendar og innlendar fréttir, sögur og annan fróðleik.
LANDIÐ
er ábyggilegt — fróðlegt — skemtilegt.
LANDIÐ
fylgir fram fylstu sjálfstæðiskröfum ís-
lands inn á við og út á við.
LANDIÐ
er ódýrast allra íslenzkra blaða. Kemur út vikulega.
Ljáblöðin újgætu
fást á komandi sumri
í Kaupangi.
Verðið svipað eins og sfðastliðið sumar.
Páll H. Glslason.
>■
Sköfatnaður
nýkominn
í Kaupang.
Saltjisksmarkaðurinn.
„Hlutfallið milli innflutnings til
Barcelona á norskum saltfiski ann-
annars vegar og íslenzkum og fær-
eyskum saltfiski hins vegar, í síð-
ustu 25 árin, sést á eftirfarandi
tölum.
Árið 1890 voru fluttar þar inn
4878 smálestir af norskum fiski og
1324 smál. af ísl. og færeyskum
fiski. 10 árum sfðar hafði innflutn-
ingurinn frá Noregi hrapað ofan í
1407 smál., en innflutningur íslenzks
og færeysks fisks var kominn upp í
3147 smál. Að öðrum 10 árum liðn-
um, — þ. e. 1910, — hafði inn-
flutningurinn frá Noregi lækkað enn
frekar, því að það ár komu aðeins
275 smál. af norskum fiski; um sama
leyti var innflutningurinn frá íslandi
og Færeyjum orðinn 5273 smál.
Og árið 1914 voru tölurnar þessar:
961 smál. af norskum og 7714
smál. af færeyskum og ísi. fiski.
Þessar sfðastskráðu tölur eru ekki
eftir opinberum skýrslum, en eru
líkl. nokkurnveginn áreiðanlegar.
Klouman konsúll segir í skýrslu
sinni, að tölur þessar eigi að hvetja
norska saltfisksframleiðendur til þess
að leggja alt kapp á, að geta boð-
ið beztu vöru, svo að innflutningur
á norskum saltfiski til Katalóníu
verði ekki alveg að víkja fyrir inn-
flutningi fr'á íslandi*.
(Bergens Annonce-Tidende aV3 1916).
Ofanskráð grein er tekin úr
norsku blaði. Það er gleðilegt,
hvað saltfisksútflytjendurn íslenzk-
ura hefur tekizt að vanda vöruna
og afla íslenzkum saltfiski álits á
markaðinum. Óhætt mun, að gera
ráð fyrir því, að þeir reyni að
halda þvf, sem unnið er og bæta
við eftir því, sem unt er.
Á Nýja-Sjájandi (og f Suður-
ástralíu) hafa menn haft skyldu-
gerðardóma í deilum milli vinnu-
veitenda og vinnuþiggjenda nú í
rúm tuttugu ár (sfðan 1894). Fyrst
var reynt að hafa frjálsa gerðar-
dóma, sem aðeins voru bindandi,
ef báðir málsaðiljar komu sér
saman um það. En það reyndist
émógt. Mr. Reeves vinnumálaráð-
herra lagði þá fyrir þingið frum-
varp til laga um skyldugerð (1891),
en það var tvisvar felt í efri mál-
stofunni, þar eð vinnuveitendur
börðust ákaft gegn því. Loks var
frv. þó samþykt 1894.
Ef deila hefst milli vinnuveitenda
og verkamanna, þá getur annar-
hvor aðili skotið henni til gerðar-
nefndar þar á staðnum. í henni
eiga sæti jafnmargir frá hvorri hlið
og óvilhallur oddamaður. Gerðar-
nefndin hefur dómstólsrétt til þess
að kalla hinn aðiljann fyrir sig og
yfirheyra vitni, en dómur hennar
hefur ekki lagagildi, er einungis
ráðlegging til aðiljanna. Ef annar-
hvor þeirra (eða báðir) er óánægð-
ur með úrskurð hennar, getur hann
áfrýjað málinu til þjóðgerðardóms-
ins. í honum eru 2 menn: einn úr
hæstarétti, einn kosinn af landsfé-
lagi vinnuveitenda og einn af verk-
mannafélögunum. Dómstóll þessi
hefur mikið vald. Hann getur gefið
úrskurðum sínum Iagagildi, ef hann
vill. Er þá úrskurðurinn bókaður í
gerðabók hæstaréttar, og má neyða
menn með öllum lagameðulum til
þess að fylgja honum. Ef annar
málsaðili virðir hann að vettugi,
má sekta hann alt að 500 sterlings-
pundum (9000 kr.) fyrir hvern
vinnuveitanda eða verkmannafélag.
A Nýja-Sjálandi eru verkmannafé-
lögin viðurkend af ríkinu.
Samninga milli vinnuveitenda og
verkamanna má og bóka í gerða-
bók hæstaréttar og öðlast þeir þá
lagagildi, þó eigi lengur en 3 ár í
senn.
Dómstóll þessi hefur gefizt mæta-
vel. Verkföll og verkbönn (lock-
outs) eru í reyndinni horfin. Og
fjölda deiluatriða útkljá gerðar-
nefndirnar einar.
Eitt aðalmál, sem fyrir dómstól-
inn hefur komið, er ráðning verka-
manna, sem eru ekki í verk-
mannafélögum. Dómstóllinn hefur
haldið því fram, að ef vinnuveitandi
hefur áður eingöngu haft félags-
menn, þá sé hann skyldur að taka
þá fram yfir aðra. En þegar slíkir
menn bjóðast ekki, þá geti félögin
ekki amast við því, að teknir sé
menn utan félaga. Þar sem eigi er
unt að sanna, að eingöngu hafi
verið notaðir félagsmenn, heimtar
dómstóllinn aðeins, að jafnt skuli
með hvoratveggja farið. —
Lögin um þetta i Suðurástralíu
eru mjög lík og voru einnig sam-
þykt 1894. —
Ætli við ættum ekki að fara að
hugsa eitthvað um slíka löggjöf,
íslendingar? Þó að stórþjóðirnar
næstu hafi ekki komizt svo langt
enn, sökum ýmissa staðhátta og
atvika, sem hin nýnumdu lönd
hinumegin á hnettinum, þá ætti
það ekki fæla oss frá því, að fylgja
dæmi Nýja-Sjálands á einhvern
hátt og byrgja brunninn, áður en
barnið er dottið alveg ofan í hann.
Það er vert að geta þess, að
velmegun almennings er mikil og
tiltölulega jafnskift á Nýja-Sjálandi.
Og menning þjóðarinnar á háu
stigi.
ísland er enn sem nýnumið
land, að því er snertir auðsafn og
atvinnurekstur í stórum stíl. Hér
er því hægra um vik, en víðast í
Evrópu, að gera ráðstafanir, er
tryggi velmegun alþýðu og komi í
veg fyrir stéttastyrjaldir.
Prentsmiðjan Gutenberg.
verða eftirleiðis ávalt fyrirliggjandi hjá
&. Eyjúlíssm &
Þessi eldfæri eru áreiðanlega hin hent-
ugustu og beztu í alla staði, bæéi
fyrir bæi og sveitaheimili. Sumar teg-
undir þessara eldfæra eru sérstaklega
löguð til þess, að mó verði brent í þeim.
Notið Kolasparann
sem fæst aðeins
hjá Sig-urj óni.
Hjá Ó. G. Eyjólfssyni & Co.
jaest norðlenzkt, gott sauða og ðilkakjöt
saltað í heilnm tnnnum.
dlgœfí noréfenzfit
Spaðsaffað fjjöt
Jœsí í
cŒaupangL
Niðursoðin mjólk
frá jfestlé yínglo Swiss Conðenseð jVEill Company
(sarpa tegund sem „Víking“) fæst nú ,af lager* hjá
Ó. G. Eyiólfssyni & Co.
fæst í
Kaupangi
Margarine bs Sykir.