Lögrétta - 30.05.1906, Blaðsíða 2

102
LÖGRJETTA.
Lögrjetta kemur út á hverjum Miö-
▼ikudegi og auk þess aukabiöð við og við,
minst 60 blöð alls á ári. Verð: 3 kr.
Arg. á íslandi, erlendis 4 kr. Gjalddag:
1. júlí.
Skrifstofa opin kl, 101/*—11 árd, og kl.
3—4 síðd. á hverjum virkum degi.
Innheimtu og afgreiðslu annast Arin-
björn Sveinlíjarnarson, Laugaveg 41.
því mjög mikilsverðan ljetti, efdóm-
ari gæti verið með varðskipinu, svo
gera mætti tafarlaust út um málið,
einkum þegar svo stendur á, að
aíli er ekki gerður upptækur og
ekki þarf að flytja hann til lands.
Virðist mjer sú tillaga góð, svo
framarlega sem hún kemur ekki í
bága við almennar rjettarfarsregl-
ur, og vert væri, að hún væri tek-
in til íhugunar.
Eg hygg, að þessi bæklingur hafi
einkum verið gefinn út til þess að
færa dönskum löggjöfum heim sann-
inn um það, að fullþörfhafi verið
á því, að smíðað væri sjerstakt
varðskip fyrir ísland, en hann er
þess vel verður, að íslenskir lög-
gjafar, sýslumenn og aðrir, er hlut
eiga að máli, kynni sjer hann. Og
höt á þakkir skilið fyrir hann.
Fyrst vjer nú höfum fengið sjer-
stakt varðskip, þá er mikið í það
varið, að samvinna geti orðið sem
mest milli þess og landsmanna,
þeirra er hlut eiga að máli. Jeg
efast ekki um, að foringjar skips-
ins og skipshöfn yfirleitt vilji gera
sína skyldu eftir mætti og láta sem
mest gott af störfum skipsins leiða,
og þá er það ekki síður skylda vor,
að aðstoða skipið eftir föngum, og
jeg tel víst, að allir, sem hlut eiga
að máli, vilji gera það. En alþýða
getur oft verið í vafa um, hvað helst
megi gera til gagns og væri því
full þörf á því, að prentuð væri
leiðbeining og útbýtt meðal fiski-
manna.og ætti þá best við,að stjórn-
in hlutaðist til um það og fengi for-
ingja varðskipsius til að frumsemja
hana, því hann má best vita, hvað
almenningur getur helst gert varð-
skipinu til aðstoðar og um leið
sjálfum sjer til gagns.
Bjarni Sœmundsson.
Xirkjumálaneþtðin.
Fækkun prestakalla.
„Lögrjett.a“ hefur áður (í 16. tbl.)
flutt yfirlit yfir gerðir kirkjumála-
nefndarinnar. Þar er þess getið, að
nefndin leggi til, að prestakölium sje
fækkað um 30, úr 142 í 112, en að
tveir prestar þ.jóni Reykjavíkurpresta
kalli. Verða þá prestar als 113.
Þau prestaköll, sem , nefudin vill
leggja niður, eru þessi:
Hjaltastaður, Klippstaður, Stöð i
Stöðvaifiiði. Bjarnanes, Ásar í Skaft
ártungu, Meðallandsþing, Eyvindar-
hólar, Haltaþing, Ólafsvellir, Gaul-
verjabær, Selvogsþing, Lundur í Borg-
arfirði, Gilsbakki, Hjarðarholt, Skarðs-
þing, Gufudalur,Dýrafjarðarþing,Vatns-
fjörður, Staðarbakki, Undirell, Hof á
Skarðströnd, Ríp, Goðdalir, Vellir, Saur-
bær i Eyjafirði, Gienivík, Þöngiabakki,
Lundarbrekka, Heigastaðir, Fjallaþing.
Þessum prestaköllum er svo rað-
stafað þannig:
Hjaltastaður (með Eiðasókn) legst i
til Kirkjubæjar og fylgir því 200 kr.
uppbót á brauðinu.
Klippstaðarsókn legst til Dverga-
steins, en Húsavíkursókn til Desjar-
mýrar.
Stöð í Stöðvarfirði legst til Eydala.
Bjarnanessókn legst til Stafafells,
en Einhoitssókn til Kálfafellsstaðar.
Prestssetur þó ákveðið í Bjarnanesi,
en ekki á Stafafelli.
Ásar og Meðallandsþing sameinast
Þykkvabæjarklaustri. Þetta brauð á
að fá erfiðleikauppbót.
Eyvindarhólar sameinast Holti und-
ir Eyjafjöllum.
Holtaþingum er skift: Árbæjarsókn
legst til Kálfholts, en Marteinstungu-
og Hagasóknir til Landsprestakalis og
sje prestssetur þá flutt frá Fellsmúla.
Ólafsvellir leggjast til Stóranúps, en
Skálholtssókn til Torfa.staða og sje
það brauð þá bætt upp með 200 kr..
en kirkjum fækkað um eina, svo að
þær verða þar 4.
Gaulverjabæjarsókn skiftist þann-
ig, að Villingaholtssókn iegst til Hraun-
gerðis, en Gaulverjabær til Stokks-
eyrar.
Selvogsþing skiftast og fær Arnar-
bæli Strandasókn, en Staður í Grinda-
vík Krísuvíkursókn.
Lundsprestakall í Borgarfi.iði legst
óskift til Hestsþinga.
Gilsbakkaprestakall skiftist og fær
Reykholt Gilsbakkasókn, en Hvamm-
ur i Norðurárdal Síðumúlasókn.
Hjarðarholt sameinist Suðurdala-
þingum. Þeirri stækkun fylgir upp
bót.
Skarðsþing skiftist þannig, að Stað-
arhóll fær Skarðssókn, en Helgafell
Dagverðarnessókn. AfturleggistGarps-
dalssókn frá Staðarhóli til Tröllatungu.
Gufudalur legst til Staðar á Reykja
nesi og fylgir 200 kr. uppbót.
Seiárdalssprestakail skift.is þannig,
að Selárdalssókn legst til Otradals. en
Stóra-Laugardalssókn sameinast Pat-
reksfirði og nefnist það prest.akail Eyr-
arsókn.
Dýrafjaiðarþing skiftast þannig, að
Mýra- og Núpssóknir leggjast til Sanda
og heiti það prestakall Dýrafjörður og
fái 200 kr. uppbót; en Sæbólssókn
leggist tii Holts í Önundarfirði.
Hóissókn i Bolungarvik sameinist
Stað i Súgandafirði og sitji prestur-
inn í Hólssókn. Prestakailsnafnið
„Eyri við Skurulsfjörð". (frá því kalli
er Bolungarvík skilin) leggÞt uiður,
en i staðinn komi ísafjarðarpresta-
kall.
Vatnsfjörður leggist til Kirkjubóls
þinga og sitji prestur á Melgraseyri.
Því brauði er ætluð 300 kr. uppbót.
Staðarbakki legst til Meistaðar.
Undirfell legst tii Þingeyrarklaust-
urs.
Hof á Skagaströnd legst til Hösk-
uldsstaða, en frá þeim tekst Holta
staðasókn og legst til Bergstaðakalls
og sitji þá prestur þess kalls á Ból-
staðarhlíð eða þar í grend.
Goðdalir sameinast Mælifelli og Ríp
Reynistað.
Vallaprestakall skiptist og legst
Vallasókn ti) Tjarnar í Svarfaðardal,
en Stærraársskógssókn til Möðruvalla-
klausturs og fylgir þar 150 kr. uppbót.
Saurbær í Eyjafirði sameinist Grund-
arþingum pg sje kirkjumíþeim presta-
köilum fækkað úr 7 í 4.
Grenivík og Þönglabakki, að frá-
skildri Brettingsstaðasókn, leggjast
til Laufássprestakalls 'og fylgir þar
200 kr. uppbót. Brettingsstaðasókn
fær Háls í Fnjóskadal og með henni
300 kr. uppbót.
Lundarbrekka legst til Skútustaða
og fylgir 200 kr. uppbót.
Helgastaðir leggjast til Grenjaðar-
staðar.
Fjallaþing skiftast og fær Hofteig-
ur Möðrudalssókn, en Skinnastaðir
VíðirhóJssókn.
Nýjar bækur.
,,An(latrnin“ krnlin. Tala eftir
Ágúst Bjarnason, flutt í Rvík s/4
1906. 38 hls. Verð : 35 au.
Þetta kver ættu þeir allir að iesa,
sem ekki hafa iátið andatrúarumtalið
eins og vind um eyrun þjóta.
í því er fremst, stutt ágrip af sögu
„spíritismans". Sú hjátrú hefur verið
tiJ frá alda öðli, að andar dauðra
manna geti átt mök við þennan heim,
geti valdið ýmsum andlegum og lík-
amlegum fyrirbrigðum. Þvi hefur til
dæmis verið trúað hjer á landi til
skamms tíma, að dauðir menn geti
birst lifa.n di mönnum bæði í vöku
og svefni, að þeir geti „gengið aftur“
og jafnvel drepið bæði menn ogskepn-
ur, enda væri hægt að „vekja þá
upp“. Hin nýja hjátrú — andatrú
in — er ekki eins agaleg; þvi er nú
trúað, að andar dauðra manna geti
hlaupið í borðlappir eða skotist inn í
lifandi manneskjur, talað með tungu
þeirra og skrifað með höndum þeirra.
Á i' iðöldum var því trúað, að djöfl-
ar gætu sest að í mönnum og urðu
þeir þá djöfulóðir; þá voru það djöfl-
ar eða illir andar, sem þutu í fólkið;
nú eru það sálir dauðra ma.nna eða
meinlausir andar. Þó kemur það fyr-
ir, að lyga-andar — illir andar —
skjóiast í miðla andatrúmanna, að
því er þeir sjálfir segja, svo að mun-
urinn á gömlu og nýju er hjer býsna
lítill. Þá er það, eins og fyr var sagt,
fullkunnugt, að fyrrum gengu dauðir
menn Ijósum logum; — hjátruin var
svo sterk, að fjöldi manna þóttist sjá
dauðra manna svipi (meinlausa anda),
afturgöngur eða drauga (illa anda).
Andatrúmenn þykjast og nú stund-
um sjá anda sína og enda geta tekið
myridir af þeim. Sama trú. en nýt.t
nafn.
i bæklingnum er nú stuttlega skýrt
frá öllum þessum „dularfuliu fyrir-
brigðum" ; þar er lýst borðdansi, sál •
rita, miðlastörfum, bæði talmiðlum og
ritmiðlum, andabirtingum, andaljós-
myndum 0. s. frv.; þar er og gerð
grein fyrir því, að sannast hefur um
allflesta frægusfu miðlana, að þeir
hafa riotað sjer hjátúna til þess a.ð
beita menn svikum. „Hver einn og
eiriasti miðill öndunga., sem nokkuð
kvað að og var of „ „forhertur í synd-
inni ““ til þess að hætta prettum sín-
um nógu tímanlega, hefur verið af-
hjúpaður".
Að lokum skorar höfundurinn á
andatrúmenn hjer, að láta óvilhalla
menn „sem bera gott skyn á sálar
leg fyrirbrigði", rannsaka íslensku
miðlana. þá Indriða og Guðmund.
Honum muri ekki grunlaust um, að
þeir kynnu þá að verða „athjúpaðir“,
líkt og stjettai bræður þeirra utan-
lands.
En vjer teljum ekki líklegt, að anda-
trúmenn vorir verði við þessari á-
skorun. Oss er kunnugt um, að einri
andatrúarmaðurinn sagði lækni hjer
í bærium frá því, að hann hefði verið
við, þá er andarnir tóku handlegg af
Iudriða eða afholdguðu handlegginn.
Læknir kvað engan efa á þvi, að þar
hefði Indriði beitt þá brögðum, og
sagði, að sjer mundi verða lítið fyrir
að finna handlegginn og láta hann
aftur 1 ermina, ef hann fengi að vera
viðstaddur þetta fyrirbrigði, en gat
þess tiJ um leið. að andarnir (0: Ind-
riði) mundu aldrei leyfa þetta, aldrei
þora að láta hann vera við þessa íþrótt.
Andatrúmaðurinn spurði lækninn,
hvort hann mætti flytja fjelögum sín-
um þessi ummæli og kvað læknir hon-
um það fullfrjálst. Nokkru síðar sagði
andatrúmaðurinn Jækninum, að nú
hefði hann skýrt. fjelögum sínum frá
þessu og fengið það svar, að „þeir“
(= andarnir) yrðu að ráða, hvort lækn-
ir mætti koma. Lækninum hefur ekki
enn verið boðið að koma.
Það er skoðun vor, að hverjnm
manni eigi að vera frjáJst að ala í
brjósti sjer hverskonar trú eða hjá-
trú, sem ekki kemur öðrum að meini.
En það teijum vjer algerðan mis-
skilning átrúfrelsi, að halda því fram,
að enginn megi í móti mæla, ef við-
lesin frjettablöð fara að gera tilraun-
ir til þess að fylla almenning með
hjátrú og hindurvitnum.
Písiarvottar sannleikans eru als góðs
verðir. en ekki píslarvottar heimsk-
unnar.
Og í trúarefnum oru hámentaðir vís-
indamenn eigi allsjaldan mikluheimsk-
ari en margur ómentaður alþýðumaður.
Bendingar
um ágang búfjár.
Fyrir sýslunefndarfund ÁrnessýsJu
(22.—27. apr. 1906) Jagði stjórnar-
ráðið málið um ágang búfjár. Úrslit
þess máls á fur.dinum voru dálítið
undarleg. En það verður skiijanlegt
þegar þess er gætt, að fræðslumálið
tók mestan tímann upp fyrir bestu
mönnum nefndarinnar. Hefur þetta
málið því ósjálfrátt orðið á hakanum
og þar verið farið nokkuð fljótt yfir
sögu. Atkvæði fjellu svo, að fundur-
inn lýsti frumvarpið eigi vel fallið til
að verða að lögum, en óskaði heim-
ildarlaga til að gera samþyktir um
þesskonar mál. En nú stóð einmitt
þessi heimild í 8.— 13. gr. frumvarps-
ins. Neíndarmenn hafa víst óttast
fyrir, að 14.—19. gr. frumvarpsins
kynni að vekja upp nágrannakrit. en
sýnst frumv. limlest ef þær væru feld-
ar úr. þótt því vafningaminst að fella
frumv. alt, en frjálslegast að iiiðja um
samþykta-heimiidarlög í staðinn. Og
fljótt álitið virðist það geta verið nóg.
En ekki nema fljótt á litið. Því að
hjer i Árnessýslu st.endur sjerstaklega
á, og verður að taka það í reikning-
inn með. Hjer er það t. a. m. víðar
en í einum stað, að minni hreppur
líður ágang af afrjettarfje stærra hrepps
eða hreppa. Svo er t. d. í Grafnings-
hreppi, að heimalönd líða ágang af
afrjettarfje Ölfusmanna. Mest tveður
þó að slíku í Gnúpverjahreppi. Þar
fast við heimalöndin eiga 2 hreppar
(0: Flói og Skeið) sameiginlegan af-
rjett og sækir fje þaðan svo mjög ofan
í heimalöndin, að tjón það, er þar af
verður á engjum og málnytu, og örð-
ugleikar við smölun, verður eigi virt
til peninga. Hingað til hafa menn
álitið ómögulegt að fyrirbyggja þenna
ágang. En siðan gaddavírsgirðingar
eru farna.r að tíðkast, er vaknaður á-
hugi í Gnúpverjahr. á því, að girða
milli afrjettar og heimalanda. En það
er langur vegur og hlýtur að kosta
mikið. Þess mun verða farið á leit
við afrjettar-eigendur, að þeir Jeggi
skeif til girðingarinnar. Og ef þeir
gera það af frjálsum vilja, þá eru þeir,
að mínu álití, sannmentaðri menn,
heldur en sumir Játa yfir að vjer ís-
lendingar sjeum. En ef þeir skorast
undan því, þá er auðsjeð hvernig fara
mundi þó reynt væri að fá þa til þess
með samþykt; þeir hafa svo marg-
faldan atkvæðafjölda, að þeir geta öllu