Lögrétta - 24.10.1906, Side 1

LOGRJETT
Ritstjóri: PORSTEINN GÍSLASON, Pingholtsstræti 17.
M >•
Reylíjavík 24. október 1906.
I. árar.
H ThA Thomsen-
_ X» ■ |» 1 B B D fB 1» ■ B| y
HAFNARSTR’ I7I8I920 21-22'KOLAS'12' LÆKJAKT' 1-2

cfflatarÓQÍléin
er í Kolasundi 1 (inngangur beint
á móti pakkhússdyrunum).
Þar fæst alt kjöt (nauta-, svína-
og kindakjöt, rjúpur o. s. frv.).
Þar fæst smjör, margarine, tólg,
svínafeiti, plöntufeiti o. s. frv.
Þar fæst alt slátur.
Þar fæst alskonar niðursoðinn
matur (kjöt, fuglar, fiskur).
Þar fá húsmæðurnar allan mat
tilbúinn, sem þær þurfa daglega:
kæfu, blóðmör, rullupylsur, lunda-
bagga, svið, reykt kjöt, skinke,
pylsur, o. s. frv.
Þar fæst mjólk og egg.
í sambandi við þessa deild eru:
1. Nýtt slátrunarhús, sem fullnæg-
ir öllum kröfum heilbrigðis-
nefndarinnar út í æsar.
2. Svínarækt í stórum stíl.
3. Ishús, svo að ávalt eru nægar
birgðir til af nýju kjöti o. fl.
4. 2 stór eldhús, þar sem æfðar mat-
reiðslukonur eru önnum kafnar
við matreiðslu.
Thomsens Magasín.
/
3skyggilegar horfur.
Tvö hundruð þúsund krónur farnar
á einu kvöldi í eldinn.
Það er mikið tjón fyrir ekki auð-
ugra Iand en ísland.
F ransiscó-tjónið voðalega í vor sem
leið er óefað stórum minna brot af
þjóðeign Bandafylkjanna, en þessi
Oddeyrarbruni er hjá oss.
Utlend brunabótafjelög bæta nú í
bili, að miklu ieyti, brunaskaðann fyrir
norðan, en oss Islendingum kemur
það aftur í koll.
Frá byrjun þessa mánaðar er vá-
4ryflgingargjald á húseignum utan
Reykjavikur, öðrum en steinhúsum,
og á innanstokksmunum um alt land,
nema í steinhúsum sje, hækkað um
50°/oo, og valda því hinir tíðu og
miklu eldsvoðar undanfarið. Og nú
bætist við stórkostlegasti eldsvoð-
inn, sem orðið hefur á landinu.
Allar líkur eru til þess, að útlendu
fjelögin neiti alveg að taka timbur-
hús í kaupstöðum í ábyrgð, eða setji
enn miklu harðari kjör en nú þegar
eru komin. Kunnugt þegar, að sum
fjelaga þessara eru ófáanleg til að
Verslunin „EDINBORG“ í Reykjavík.
€xelsior kaffi.
í hvern pundspoka af möluðu kaffi verður hjer eftir látinn stimplaður miði með upphafs-
staf. Kaupendur eiga að safna þessam miðum, þangað til þeir, einn eða fleiri í fjelagi,
hafa fengið þá stafi, er úr verða lesin orðin: EDIIBOKGAK EXCEliSIÖR HAFFI.
Þegar svo er komið, má hlutaðeigandi, um leið og hann skilar miðunum, velja sjer einhvern af þeim
eigulegu munum, sem til sýnis eru í næst-austasta glugganum í nýlenduvörudeildinni.
£itið á munina. 20 kr. virði hver og þar yfir.
bæta á sig nýjum ábyrgðum í ýms-
um kauptúnum landsins.
Flestir munu telja það lán fyrir
landið, að innlenda vátryggingin er
eigi á komin, þegar svona áföll koma
hvað eftir annað, og mörgum rís nú
eflaust hugur við henni sem stendur.
En vísast knýr nú einmitt neyðin
oss til að koma á innlendu ábyrgð-
inni. Kaupstaðirnir geta eigi þrifist
án vátyggingar, og fáist hún als eigi
erlendis, eða þá með þeim ókjörum,
sem menn rísa eigi undir, verður að
koma henni á innanlands.
Og til þess eru þá vítin að varast
þau. Innlent brunabótafjelag getur
því að eins tekið við, er hin útlendu
ganga frá, að mjög mikið sje að því
gert, að fyrirbyggja bæði uppkomu
eldsins og útbreiðslu hans til heilla
húsaþyrpinga. Kauptún vor munu,
því miður, mörg hver vera svo húsuð,
að rjett ógerningur er að taka þau í á-
byrgð án stórfeldra umbóta; neyðin
ein—með bankana í hælunum — getur
rekið menn til slíkra umbóta. Það
verður óefað kostnaðarsöm heilsubót,
en hennar verður að leita. Vísast
yrði þó óhjákvæmilegt að húsaeig-
endur bæru að einhverju leyti ábyrgð-
ina sjálfir, t. d. að fimtungi eða minna.
Það yrði sennilega eini vegurinn til
að fa endurtryggingu, er eigi mætti
án vera, með þolanlegum kjörum er-
lendis.
Reykjavík hefur enn eigi fengið
annan skell af eldsvoðunum en hækk-
unina á innanstokksmunum, og nemur
sú hækkun fyrir bæjarmenn þúsundum
króna. En hvað mundu þeir segja,
ef þeir yrðu að búa við sömu kjör
og aðrir hjer á landi að því er vá-
trygging sjalfra húsanna snertir? Sú
gjaldahækkun næmi sjálfsagt um
30,000 kr. á ári.
Harðast sverfur að kauptúnunum
utan Reykjavíkur nú sem stendur, en
voði mun og fyrir dyrum hjer í bænum,
ef stór brunaslys bera bráðlega að
höndum, og það hvað helst, ef og er
um glæpi að ræða.
Vatnsveitan um bæinn er eigi síst
fyrir þá sök bæjarins langþýðingar-
mesta mál nú sem stendur, að þá
fyrst er auðið að koma brunamálum
bæjarins í viðunanlegt horf. En nú
þegar má þó gera ýmislegt til varnar
því, að missa hin miklu hlunnindi,
sem húsaeigendur í Reykjavík hafa,
með góðu eftirliti eldfæra í húsum,
hirðingu slökkvítóla og æfingum, svo
og betri skipun á slökkviliði. Nýi
slökkviliðsstjórinn á mikið starf fyrir
hendi, og að öðru óreyndu vilja bæj-
arbúar bera gott traust til hans.
Bærinn er sennilega of fámennur
enn og fátækur til að hafa sjerstakt,
launað slökkvilið, en svo mikið er í
húfi, að nærri liggur að fara að krefj-
ast þess.
Bæjarmönnum öllum verður að skilj-
ast hvaða stórmál er hjer um að ræða.
Það tekur engu minna til leigjenda
og einhleypra manna, því að ríði yfir
það áfall að vátrygging húsa hjer í
bæ margfaldist, kemur það óðara niður
á húsaleigunni. I öðrum löndum er
mjög víða sjálfboðalið til að slökkva
eld og bjarga lífi manna og fje í
brunum, og hefur gefist ág.æta vel,
og er jafnframt hið fegursta merki
drengskapar og karlmensku. Bæjar-
stjórnir telja sjer þá skylt að leggja
fram fjeð, sem þarf til útbúnings
slíkrar sveitar, en vinnan er að öllu
gefin. Gæti eigi sá fjelagsskapur
vaknað hjer í bænum?
Námsstyrkur islenskra stúdenta
í Kaupmannahöfn.
(Niöurl.). ----
Það hafa verið þeir tímar, að nafnið
„islandsk Student“ hefur f eyrum Dana
þýtt hið sama og „fylliraftur og slags-
málamaður" og eimir ennþá eftir af
því í Danmörku; Drachmann hafði víst
líka rjett að mæla í Þjóðhátíðarkvæði
sínu 1874, þegarhann sagði.að íslend-
ingar væru Dönum ekki kunnir af
öðru en
— „deres Klipfisk —
og af en Flok Studenter,
hvis Ry noksom bekent er“.
Það er eigi nemi eðlilegt, að Danir
hafi litið illu auga til óreglu íslenskra
stúdenta. Þeir mynda ætíð flokk út af
fyrir sig, sem er örsmár f samanburði
við hinn mikla sæg danskra stúdenta.
En þess végna ber lfka svo mikið á
því þegar þessir fáu landar vorir eru
óreglumenn. Auðvitað er óregla með-
al danskra stúdenta líka, en hennar
gætir svo miklu minna í fjöldanum.
Af þeim kynnum sem jeg hef haft af
dönskum stúdentum vfirð jeg þó að
segja, að mjer finst þeir vera yfirleitt
reglusamari en íslendingar. En það,
sem aðallega hefur vakið illan kurr
meðal Dana út af óreglu Islendinga er,
að þeir skoða sig sjálfa afskifta góðum
gæðum og eins og brauðið sje tekið
frá börnum og kastað fyrir hunda.
Þvf svo er mál með vexti, að auk
Islendinga njóta hátt á annað hundrað
Danir árlega samskonar styrks og
landar, en sá er munurinn, að allir
þessir dönsku stúdentar eru úrvalalið
úr öllum stúdentum við háskólann, oft-
astnær lítt efnaðir, en reglusamir, gáf-
aðir og duglegir piltar, sem fá þenn-
an styrk á seinni námsárum sínum, eftir
að þeir eru búnir að sýna sig styrksins
maklega. En eins og jeg hef áður drep-
ið á, fá allir ísl. stúdentar þennan sama
styrk, ef þeir aðeins eigi fá þriðju
einkunn við burtfararpróf úr lærða
skólanum, en til þess virðist þurfa
framúrskarandi vöntun á námshæfileik-
um, eða leti og óreglu í sameiningu.
— Þaðerekki nema eðlilegt, að ýms-
um duglegum en efnalitlum dönskum
stúdentum, sárni það, að sjá íslenska
stúdenta, sem eru bæði drykkjumenn
og að öðru leyti óreglumenn, njóta
umtals- og eftirtölulaust styrks, sem
þeir sjálfir hafa mikla þörf fyrir, et)
veitir erfitt að ná, nema máske með
góðum meðmælum einhverra hátt
settra manna, sem ekki ætíð er svo
auðvelt að ná áheyrn hjá.
Þar sem mikill hluti vorra embættis-
manna og mentamanna hafa frá fornu
fari sótt mentun sína niður til Hafnar
og það eingöngu vegna þess, að á þeim
eina stað í útlöndum var styrk að fá
til námsins, verðum vjer að játa, að
margt gott eigum vjer þessum styrk
að þakka, en því verður heldur ekki
neitað, að margt ilt hefur einnig af
honum hlotist. Vjer íslendingar erum
sannarlega of fámenn þjóð til þess að
vjer höfum ráð á að senda menn út
úr landinu, til þess að láta aðra þjóð
styrkja þá ríflega í fjögur ár til iðju-
leysis og annarar óreglu, því óhætt
má fullyrða að svo sje gert, þegar ekkert
eftirlit er haft með því, hvernig sumir
stúdentar nota styrkinn.
Danir hafa á síðari árum sýnt sig
mjög velviljaða í garð vor íslendinga,
og svo virðist sem vjer munum geta
fengið allflestu af því kipt í lag, sem
miður virðist fara í sambandi voru
við þá, svo framarlega sem vjer aðeins
getum verið á eitt mál sáttir í kröfum
vorum. — Nú væri gaman að vita.
hvort nokkur t'ók vœru á því, að fá því
á orkað, að Danir vildu selja okkur af
hendi styrkinn til námsmanna vorra til
fullrar eignar og umráða íframtíðinni.
Jeg get naumast hugsað mjer þýðingar-
meira sjálfstæði fyrir oss íslendinga,
en það, sem með því fengist, því það
inundi að líkindum gera oss mentunar-
lega óháða Dönum, og væri því ómaks-
ins vert að freista þessa.
Það virðist vaxa meiri og meiri á-
hugi á því, að draga mentunina inn í
landið. Menn vilja hlúa sem mest að
þeim mentastofnunum, sem til eru í
landinu, o: prestaskólanum og lækna-
skólanum, og í ráði er að mynda nýja
stofnun: lagaskólann. — Það liggur nú
í hlutarins eðli, að innlendar menta-
stofnanir muni aldrei geta veitt eins
fjölbreytilega mentun og háskólar í