Lögrétta - 12.12.1906, Blaðsíða 2

126
L0GRJETTA.
Lögrjetta kemur út á hverjum mið-
vikudegi og auk þess aukablöð við og við,
minst 60 blöð als á ári. Yerð: 3 kr. árg.
á íslandi, erlendis 4 kr. Gjalddagi 1. júlí.
Skrifstofa opin kl. 10*/a—11 árd. og kl.
3—4 síðd. á hverjum virkum degi.
Innbeimtu og afgreiðslu annast Arinbjörn
Sveinbjarnarson, Laugaveg 41.
og ritstjórann hendir þá þessi „fljót-
færnisyfirsjón".
Og þegar er um símskeyti að
ræða hjeðan úr Reykjavík, þá verður
þessum „íslenska frjettasnata í Höfn“
þar ekki til að dreifa.
Stjórnvalda-auglýsingar,
Þær eru nú boðnar upp til næsta
árs, og með sama fyrirvara og áður,
að stjórnarráðið megi taka þær frá
blaðinu aftur, þegar því svo sýnist.
Alberti mun hafa komið þessu á-
kvæði að, sem síðan hefur haldist.
Þarflaust sýnist það vera, og hef-
ur ráðherra verið beðinn skýringar
á því og kvað hann það eitt liggja
f því, að slíkt auglýsingablað mætti
ekki gerast saurblað, sem menn vildu
fyrir þá sök hvorki heyra nje sjá.
Hitt væri mesta fjarstæða, að nokk-
urt haft væri lagt á pólitiskar skoð-
anir blaðsins. Þeirra hluta vegna
gæti aldrei komið til mála að svitta
það auglýsingarjettinum, óg heimilt
kvað ráðherra að láta þess getið opin
berlega.
Þetta er rjett að gera heyrum kunn-
ugt áður en fresturinn er liðinn, og
er það hreinn barnaskapur af and-
stæðingablöðum stjórnarinnar að láta
þetta ákvæði hamla sjer frá því að
taka þátt í tilboðum um auglýsinga-
rjettinn.
Annars mjög fáránleg kenning, að
sá, sem á uppboði kaupir hlut hæsta
verði, sje í nokkurri þakkarskuld við
þann, sem sölunni stýrir.
Fyrir hvert blaðið um sig er það
einfalt fjárhagslegt mál, hvað gefa
má fyrir þessar auglýsingar um árið,
kemur móts við afslátt, sem gefinn
er öðrum auglýsendum. Alls eigi
annað.
Vonandi skýrist skilningur Ingólfs
við þetta. Og sennilegast teljum vjer,
að hann geti og komið til greina,
þrátt fyrir sína mjóu dálka, því að
bæta mætti upp á lengdina.
Vátrygging sveitabxja.
S(ra Sigurður Stefánsson í Vigur
hefur ritað um það máí í „ísafold":
»Húsabætur og híbýlaprýði geta því
að eins talist veruleg þjóðarframför, að
þeirn sje samfara almenn vátrygging,—
En hjer erum vjer Islendingar, sem í svo
mörgu öðru, langt á eftir öðrum þjóð-
Um, og einnig eftirbátar forfeðra vorra
á gullöld lands vors. Þeir höfðu »al-
menna vátrygging á bæjum sínum«.
Hann lýsir ókjörunum, sem vátryggj-
endur verða nú að búa við, og eins
sveitabæir, þótt brunahætta sje þar
stórum minni:
»Sje nokkur mannræna í bændastjett
vorri, hlýtur hún að telja þetta ástand
óþolandi.
En nú er henni og innan handár að
fá skjótar bætur á þessu. Það kostar
að eins dálítil samtök og fjelagsskap,
sem löggjafarvaldið styður kröftulega.
.... Löggjafarvaldið heitir bjer á fje-
lagsskap og samtök bændastjettarinnar
sjálfrar til að auka efnalegt sjálfstæði
hennar og þar af leiðandi velmegun
þjóðarinnar.
En hvernig bregðast nú bændur við?
í dag (20. okt.) er rjett ár liðið frá
staðfesting laganna, en ekkert heyrist
enn um stofnun hins almenna bruna-
bótasjóðs, sem auðvitað stafar af því, að
10 hreppar hafa ekki enn stofnað hjá
sjer brunabótasjóð, eða tilkynt stjórn-
inni það.
.... Það er tjón og það er vanvirða
fyrir þjóðina, ef annað árið líður svo,
að ekkert er gert í þessu máli. Það er
vottur þess, að hún heldur vill liggja
aðgerðarlaus undir oki útlendra stór-
gróðamanna, en reyna að spila á eigin
spýtur efnahag sínum til viðreisnar.
En vonandi rætist það ekki, og að
því ættu allir hugsandi menn að vinna«.
„Lögr.“ flutti rækilega grein um
málið í byrjun þessa árs og þykir
vel að fleiri taki í strenginn. Sem
stendur hafa tveir hreppar á landinu
tilkynt stjórnarráðinu að þeir stofni
hjá sjer brunabótasjóði samkvæmt
lögunum og eru það Lýtingsstaða-
hreppur í Skagafirði og Ögurhrepp-
ur í Isafjarðarsýslu. Nú hefur stjórn-
arráðið sent sveitarstjórnunum reglu-
gerð þá, sem um ræðir í 23. gr. lag-
anna, um fyrirkomulagið á bruna-
bótasjóðum hreppanna, og verður það
nú vonandi til að skýra máiið og
hrinda því áleiðis.
Ósannur orðrómur.
Sá orðrómur hefur daglega borist
mjer til eyrna, síðan jeg tók við land-
læknisembættinu, að jeg sje hættur,
eða ætli að hætta, öllurr læknisstörfum.
Jeg veit ekki hvaðan þessi kvittur er
runninn. Það mun þó vera kunnugt,
að landlæknar allir á undan mjer hafa
fengist við læknisstörf. Og mjer hefur
aldrei komið í hug að hætta þeim
störfum, sem mjer eru tömust og hug-
feldust ailrar vinnu; mun jeg hjer eftir
sem hingað til gegnasjúklingum, þegar
embætttisannir kalla ekki að.
G. Björnsson.
Nýjar bækur.
Ljóðrmeli eftir Matth. Jochums-
son. V. bindi. Rvík 1906. 316
bls. 8V°.
Nú er útgáfu þessa stóra og ágæta
ljóðasafns lokið, hins langstærsta, sem
til er eftir nokkurt íslenskt skáld.
Bindin eru orðin 5 og hafa verið 5
ár að koma út, eitt komið út hvert
ár. Utgáfan er vel úr garði gerð að
öðru en því, að prentvillurnar eru
margar og niðurskipun kvæðanna
reglulaus. Ur síðari gallanum er þó
nokkuð bætt með efnisyfirliti yfir alt
safnið, er fylgir þessu síðasta bindi.
Kvæðunum í því er skift í 8 kafla.
2 hinir fremstu eru þýðingar, fyrst
nokkur biblíuljóð eftir Gerok, en þá
kvæði úr „Fánrik Stáls Sánger", eftir
Runeberg, og eru þau kvæði áður
kunn. Næsti kaflinn hefur fyrirsögn:
„Frá Danmörku". Það eru kvæði úr
bók skáldsins hinni nýju, er svo héitir,
og eru þau öll ort meðan hann dvaldi
ytra sfðastiiðið ár. 4. kaflinn er „Ymsir
kveðlingar" og þar á meðal hið ágæta
minningarkvæði um Jónas Hallgríms-
son, er síra Matthías flutti fyrir nokkru
á Akureyri, á skemtun, er þar var
haldin til styrktar minnisvarðasam-
skota-sjóði J. H. 5. kaflinn er erfi-
ljóð og má þar t. d. minna á eftir-
mæli eftir síra Arnljót Ólafsson, Jón
háyfirdómara Pjetursson, síra Magnús
Jónsson í Laufási, Pál Briem amtmann
og Skafta Jósefsson ritstjóra. 6. kafl-
inn er ljóðleikurinn „Aldamót", sem
áður hefur komið út í sjerstakri bók.
7. kaflinn er „Fermingin", þýtt kvæði,
eftir E. Tegnér. I 8. og síðasta kafl-
anum eru nokkur nýort kvæði.
Ekki er nærri því öllum kveðskap
síra Matthíasar safnað í þessi 5 bindi. '
Eftir eru Grettisljóð, Friðþjófs saga í
og Brandur íbsens. Þau þrjú rit
mundu fylla 2 bindi álíka stór og
þau eru í þessu safni.
Verðið á satninu er mjög lágt; það
kostar io kr. heft (öll 5 bindin), en
15 kr. í fallegu, vönduðu bandi. Nú
hefur þó útgefandinn auglýst, að hann
hækki verðið á kvæðunum eftir næstu
áramót og kosti þá hvert bindi heft
kr. 2,50, en bundið kr. 3,50, og má
það enn kallast lágt verð. Fyrsta
bindið er nú uppselt, 2000 eintök,
og á að prenta það á ný í vetur.
(í 103:111. Kvæði eftir GuBm. Guð-
mundsson. Rvík 1906. 112 bls.
8vo.
Þetta er þriðja kvæðabók Guð-
mundar Guðmuirdssonar og er hann
þó að aldri skamt kominn yfir þrítugt.
Braglistarmaður er hann mestur
allra íslenskra skálda, og sýnileg eru
áhrif frá honum að þessu leýti á kveð-
skap ýmsra þeirra, sem yngri eru.
„Strengleikar" hjet ljóðabók hans,
sem kom út fyrir nokkrum árum, en
þessi heitir „Gígjan". Nöfnin eru
vel valin, því bestu kvæði Guðmundar
eru söngljóð; þau eru hljómar frá
strengjum tilfinninganna, Ijettir, þýðir
og viðkvæmir tónar. Svona eru
„Strengleikarnir" allir frá upphafi til
enda, og svona eru bestu kvæðin í
þessari bók: „Lóan" bls. 27, yndis-
lega þýtt kvæði, „Miðdalur" bls. 38,
„Kvöld" bls. 40, „Sumar" bls. 52,
„Norðan frá hafi" bls. 89, „Mann-
skaðinn" bls. 104, minningarkvæði
um sjómennina, sem fórust hjer utan
við höfnina í vor sem leið, sungið
við útför þeirra.
Þegar Guðmundur fer að lýsa öðrum
mönnum, eða einhverju öðru en til-
finningum sfnum, þá verður kveð-
skapurinn daufari. „Gamli Mangi"
og „Atli gamli", tvö löng kvæði í
þessari bók, eru vel kveðnar rím-
þulur, en lítill skáldskapur í þeim.
Efnið er ljettvægt, en þynnist meir og
meir við lengd kvæðanna, og verður
loks ekkert úr. „Flosi og Hildigunnur"
er vel kveðið kvæði, en gefur enga
nýja skýringu á söguatriðinu, sem ort
er um, og af þeirri ástæðu er í raun
og veru lítið í það varið, eins og ýms
samskonar kvæði eldri, t. d. af sagna-
kvæðum Gríms Thomsens. „Guð-
björg í Dal“ er kvæði, sem miklu
meira er í varið en þau þrjú, sem
talin eru hjer á undan. Það er rímuð
smásaga, með nægu söguefni, og jafn-
framt þarfleg hugvekja.
Mörg falleg kvæði eru í bókinni
önnur en þau, sem nefnd eru hjer að
framan, t. d. eftirmæli eftir Pál skáld
Olafsson, Vilhjálm Jónsson cand. phil.,
móður skáldsins, og enn margt fleira,
bæði tækifæriskvæði og önnur kvæði.
Bókin er óskiljanlega ódýr, aðeins
1 kr., en útgáfan er líka ekki vönduð:
pappírinn ljelegur, og efnisyfirlit ekk-
ert. Kvæði Guðmundar verðskulda
miklu vandaðri útgáfu, og bókin hefði
vel mátt vera miklu dýrari en hún er.
Mynd höfundarins er framan á káp-
unni.
Símskeyti
til „Lögrjettu“.
Khöfn 6. des.: Islands Falkkom
í gær. Yfirmaðurinn, Petersen höf-
uðsmaður, fer frá 1. jan., en viðtek-
ur Saxild.
Tillagan um viðgerð á konungsskip-
inu fjekk góðan byr í fólksþinginu.
Kliöfn 11. des. 6!/6 síðd.: Nobels-
verðlaunin eru nú veitt. Friðarverð-
launin fjekk Roosevelt Bandaríkja-
forsetí, bókmentaverðlaunin Carducci
(ítalskt skáld) í Bologna, eðlisfræðis-
verðlaunin Thomson (prófessor) í Cam-
bridge, efnafræðisverðlaunin Moissan
j (prófessor) í París, læknisfræðisverð-
laununum var skift á milli Golgi í
Pavía og Cajal í Madríd.
Um nýár fer »Islands P'alkc, kapt.
Saxild, hjeðan (til Islands).
Hvidbjergsmorðinginn dæmdur til
dauða af hæstarjetti (sbr. »Lögr« 30.
júní, og er þetta maðurinn, sem framdt
þriðja morðið, sem þar er lýst).
Stormar hafa gengið við vestur*
strönd Noregs. Fiskieimskip söklc
þar og druknuðu 8 menn.
Frá fjallatindum til fískimiða,
Af Seyðisfírðí er símritað 6. þ..
m.: Mikill snjór. Frost í nótt 7 st.
C., en hiti í dag 11 st. „Kong Inge“
er í Færeyjum. Prosperó kemur fi
kvöld.
Ur Svarfaðardal er símritað 2. þ.
m: Tíð stirð; jarðlaust fyrir skepnur,,
en þó snjóljett. Afli enginn.
Yestur-Barðastranuasýslu 4. des..
’06: »Hjeðan úr plássi er fátt að'
frjetta. Tíð fremur óstilt og storma-
söm, en sjaldan mjög vond áhlaup..
Snjór hefur mátt heita enginn til þessa,.
en helst snjóað þessa seinustu daga.
Kirkjur hafa þrjár verið í smíðum
hjer vestra. Ein á Bíldudal, ný kirkja,.
sem á að koma í stað Otrardalskirkju^
hún átti að vígjast næstliðinn sunnu-
dag; önnur, í Stóra-Laugardal í Tálkna-
firði, er bygð í stað gamallar, óbrúk-
legrar kirkju, er þar var; hún er langt
komin, og búist við, að hún verði
vígð í vetur; þriðja er í kauptúninu
Patreksfirði, er það ný kirkja, sem
verður aðeins fyrir kauptúnið, er á
að verða sókn sjer; vænta menn, að>
henni verði loks lokið í vetur, enda
er bygging hennar búin að standa
yftr á þriðja ár. Kirkjurnar á Bíldu-
dal og Patreksfirði eru úr steinsteypu,
en Laugardalskirkja úr timbri.
Kauptúnið Pa:treksfjörður ætlar að
slíta fjelagi við Rauðasandshrepp á
næsta vori og verða hreppur út af
fyrir sig.
Á Patreksfirði eru kaupmennirnir
og embættismennirnir að leggja tal-
síma milli sín.«
Brnni. Srremma í síðastl. mán.
brunnu verslunarhús R. Magnússens
kaupmanns á Tjaldanesi í Dalasýslu
með öllu, er inni var, til kaldra kola.
Hafði olíulampi fallið niður í búðinni
og kviknaði þegar í, en varð slökt í.
það skifti, að menn hjeldu. En litlu
síðar gaus eldurinn upp aftur og enn
tókst að slökkva, svo að menn hugðú,
brunanum lokið. Þó hafði eldur enn
leynst í húsinu, kom upp um nóttina
á eftir og brann það þá. Húsið „mun
hafa verið vátrygt og eins vörur",
segir „Vestri".
Vopnafjarðar-læknishjerað er veitt
Ingólfi Gíslasyni, settum lækni þar,
en áður lækni Reykdæla.
Engey seld. Tveir hlutar Eng-
eyjar eru seldir Bjarna snikkara Jóns-
syni fyrir 39 þús., í skiftum fyrir hús
hjer í bænum.
Sjógarðurinn fyrir Öseyrarneslandi
verður fullhlaðinn í næsta mánuði, og
er alls 830 faðmar. í ráði er að girða
alt nesið örugglega og rækta upp
síðan allan sandflákann, og verður
það verk Eyrbekkingum til mikils
gagns og sóma. Nielsen factor lagði
til ókeypis járnbraut og vagna við
grjótkeyrslu til mikils ljettis.
Skarlatssótt á Norðuriandi. í
54. tbl. „Lögr«. var sagt frá byrjun
skarlatssóttar á Akureyri. Nú er hún
komin víða um Eyjafjörðinn og Þing-
eyjarsýslu.
Um mánaðamótin síðustu var hún ,
komin í um 20 hús á Akureyri og
og sjúklingar orðnir 44.
I gærkvöld er símað þaðan, að síðan
hafi veikin komist í 14 hús og 21
sjúklingur bætst við, þar af 5 í Kvenna--