Lögrétta - 11.11.1908, Blaðsíða 1

LÖGRJETTA
Ritstjóri: PORSTEINN GÍSLASON, Þingholtsstræti 17. a
M
Reykiavík 11. nóvember 1908.
IXI. árg.
HAFNARSTR-1718 1920 21-22-KOLAS !-2- LÆKJART i
* REYKJAVIK *
Hvergi er úr eins mörgum
fataefnum
að velja, og hvergi er
fatasaumur
vandaðri en í
Xlxðskeraðeiliinni í
hetur til sölu:
Ljóðabækur.
Söngbækur.
Fræðslubækur.
Sögubækur.
Barnabækur.
Pappír og ritföng af ýmsum tegundum
með ágætu verði. .
io aura brjefsefnin góðu o. fl.
Lárus Pjeldsted
yfirrjettarmálaflutningsmaður,
Lækjargötu 2. Heima 10 12 og 3 —4.
V atnsveitan.
Hún hefur verið áhugamál mitt frá
fyrstu byrjun. Nú er hún aðal-um-
talseíni og áhyggjuefni bæjarbúa. Jeg
hef því ásett mjer, að grenslast eftir,
hvað verkinu líður, og skýra frá því
sem jeg frjetti og fæ vitneskju um,
æsingalaust og vægðarlaust. Hefur
mjer þótt hlýða, að eiga fyrst tal við
mann úr vatnsveitunefndinni. Hann
hefur skýrt mjer frá því sem hjer
fer á eftir:
Vatnið á að taka úr Gvendar-
brunnum; þeir eru góðan spöl fyrir
sunnan og neðan Hólm. Vatnið vell-
ur út úr hrauninu blátært, svo mik-
ið, að nægja rnundi margfalt stærri
bæ en Kvík. Vegalengd þangað frá
Rauðarárholti er nærri því 11 rastir
{um 1V2 míla). Gvendarbrunnar eru
78 stikur yfir sjávarmál.
í vor, er leið, litlu fyrir sumarmál,
var tekið til að jarða höfuðæðina,
sem vatnið á að renna um úr Gvend-
arbrunnum heim í bæinn. Það er
járnæð 12 þml. víð hið efra, en io
þml. þegar neðar kemur, ofan frá
Elliðaám. í sumar hefur þessi höf-
uðæð verið sett í jörð alla leið trá
efri Veiðimannahúsum við Elliðaár
niður að Rauðarárholti. Grafið hefur
verið svo djúpt, að tvær álnir eru
niður að efra borði æðarinnar, nema
þar sem klappir eru; þar hefur verið
grafið niður á klöpp; meira en helm-
ing vegarins var svo grunt á klöpp,
að æðin komst ekki tvær álnir niður;
þó er víðast fet eða þaðan aí meir
niður að henni af yfirborði jarðar,
en minst 4 þml. Álstaðar, þar sem
ekki verða 2 álnir niður að æðinni,
á að verpa haug (hrygg) yfir, svo
háan og breiðan, að hvergi verði
skemra en 4 fet trá yfirborði æðar
að yfirborði hryggjarins eftir að hann
er fullsiginn. Þetta lag á höfuðæð-
inni, að forðast sprengingar og moka
frernur yfir, var haft til sparnaðar,
eftir tillögum Jóns Þorlákssonar, og
hafa sparast á því líklega um 20
þús. kr. Þetta verk hafa unnið tveir
danskirverktræðingar, Lössl ogKjögx;
er hinn fyrri alvanur þessari vinnu.
Þeir hafa unnið verkið fyrir umsam-
I ið kaup. Þeirra tilboð var lægst.
Tilboðin voru fleiri; 4 komu frá hjer-
lendum mönnum: Pjetri Hjaltesteðo.
fl., Bjarna Jónssyni trjesmið, Pjetri
Ingimundarsyni o. fl. og Jóni Eiríks-
syni steinsmið; eitt kom frá norsk-
um steinsmið og eitt trá svenskum
steinsmið. Þessi 6 tilboð voru öll
hærri en tilboð þeirra Lössl og Kjögx.
Verkinu er ekki lokið enn, ekki lok-
ið að leggja æðina þar sem hún hvíl-
ir á klöpp.
Eftirlitsmaður bæjarstjórnar með
þessu verki var Knud Zimsen til
júnímánaðarloka; þá kom Hansen
verkmeistari, sem bæjarstjórnin hefur
ráðið yfirmann vatnsveitunnar og hef-
ur hann litið eftir því, hvernig æð-
in var lögð og yfir mokað. Um
þessa höfuðæð geta runnið að bæn-
um yfir 20 þúsund tunnur á sólar-
hring. Safnþró verður á Rauðarár-
holti; á hún að rúma 5—6 þúsund
tunnur af vatni. Hún er til þess að-
allega, að bærinn verði ekki vatns-
laus, ef höfuðæð bilar, svo að gera
þarf við hana.
í vetur og vor á að leggja vatns-
æðarnar urn allar götur bæjarins og
inn f hús, et menn vilja.
Bæjarstjórnin bauð mönnum að
takast a hendur allan gröft, spreng-
ingar og mokstur í götum bæjarins.
5 tilboð komu, en þóttu öll of há,
eða að öðru leyti varhuga verð. Bæj-
arstjórnin rjeð því af, að láta vinna
verkið í daglaunum, eða semja um
einstakar götur. Þá var Kjögx verk-
stjóri ráðinn yfirverkstjóri yfir þess-
ari vinnu. Nú hefur bæjarstjórnin
sjálf um 120 manns í vinnunni, í
tveim flokkum; er Magnús Vigfús-
son vegabótamaður verkstjóri annars
flokksins, en Valentínus Eyjólfsson
hins. Þá hefur Jóhannes Jónsson á
Tóftum tekið að sjer Lindargötu,
Hverfisgötu og þvergöturnar upp
að Laugavegi fyrir umsamið kaup.
Jónas steinsmiður Þorsteinsson hef-
ur tekið Laugaveg, Bankastræti
og nokkrar þvergötur fyrir um-
samið kaup. Norskur maður, Ur-
sin, hefur tekið Skólavörðustíg,
Þingholtsstræti, Amtmannsstíg, Bók-
hlöðustíg, Mfðstræti og part af Skál-
holtsstíg og Laugavegi. Tveirgerðu
boð í kaflann frá Rauðarárholti að
Barónsstíg, en gengu frá verkinu.
Fieiri tilboð um heilar götur hafa
komið, en ekki verið talin aðgengi-
leg, enda sjer bæjarstjórnin sjer hag
í því, að láta vinna þetta verk í
daglaunavinnu, til þess að geta látið
fátæklinga njóta vinnunnar. Verk-
meistari Hansen hafði varið sumrinu
til að mæla leiðina frá Elliðaám og
upp að Gvendarbrunnum. Því verki
var ekki lokið I. september, þegar
byrjað var að grafa í göturnar, og
var þá Knud Zimsen ráðinn aðstoð-
armaður Hansens; skyldi hann hjálpa
honum við teikningar og eftirlit úti
við.
Lössl verkmeistari hefur tekið að
sjer að flytja æðarnar út um bæinn
og leggja þær í grafirnar. 3 aðrir
útlendingar (enginn búsettur hjer)
gerðu boð í þessa vinnu; þau voru
öll hærri.
Allar götuæðarnar verða samtals
16 rastir á lengd; þær eru allar fald-
ar svo djúpt í jörð, að 2 álnir eru
alstaðar niður að efra borði þeirra.
Frá Rauðarárholti niður að Baróns-
stíg liggur 10 þml. æð, þaðan 7 þml.
æð um Laugaveg og áfram smá-
minkandi vestur í bæ um Túngötu.
Um Hverfisgötu liggur önnur 7 þml.
æð, smágrennist hún og gengur um
Hafnarstræti og Vesturgötu út á
Framnesveg. 4 þml. æð fer um
Barónsstíg, Njálsgötu, Skólavörðu-
stíg, Óðinsgötu, suður á Laufásveg.
Ur þessum 3 höfuðæðum ganga
minni æðar í allar aðrar götur bæjar-
ins. Eldsvoða-hanar verða á götu-
æðunum, um 140 talsins, og hvergi
lengra í millum þeirra en nemi 100
stikum.
Húseigendur kosta húsæðar, þær
æðar, sem liggja úr götuæðunum inn
í húsin. Húseigandi verður að greiða
vatnsskatt, ef götuæð liggur fram
hjá húsí hans. Munu því allir sjá
sjer hag í að leggja æð inn til sín.
Hverjum húseiganda er frjalst að
kaupa efni í húsæð sína, hvar sem
hann vill; en með því að það er
afaráríðandi, að þetta verk sje vel
unnið og eftir ákveðnum reglum, þá
mega þeir einir vinna að húsæðum,
sem bæjarstjórn löggildir til þess.
Getur húseigandi valið, hvern af hin-
um löggiltu mönnum hann vill láta
vinna verkið fyrir sig. Hingan til
hefur bæjarstjórnin engan mann lög-
gilt til þessa starfa. Nú segir bæjar
stjórn að efni f húsæðar mundi verða
ódýrara, ef mikið væri keypt í einu;
hefur hún þvf keypt 16,000 stikur
af húsæðum, og býður bæjarbúum
að leggja til efni og vinnu; er gert
ráð fyrir, að hver stika í húsæð upp-
kominni verði um 1 kr., efni og vinna,
enda tekur þá bærinn að sjer i/a árs
ábyrgð á því, að æðin sje held;
hefur bæjarstjórnin og lagaheimild
til að veita húseigendum alt að því
tíu ára gjaldfrest á andvirði húsæðar.
En öllum er frjálst, hvort þeir vilja
nota þetta tilboð. Bæjarstjórnin fjekk
þrjú tilboð um vinnu að húsæðum,
frá Lössl, frá Albert Jónssyni á Ak-
ureyri, og fra Helga Magnússyni
járnsmið í Reykjavík. Helga tilboð
var lægst. Hvenær menn verði lög-
giltir til þessarar vinnu, og húseig-
endum leyft að fara að leggja æðar
inn í hús sín, án þess að eiga við
bæjarstjórn — það er enn óákveðið.
Húsæðar verða flestar 3/4 þuml. vfðar,
I þuml. í stór hús. Á þennan hátt
er húsæðalagningu háttað í erlendum
bæjum.
Útlit er fyrir, að alt þetta verk,
höfuðæðin frá efri veiðimannahúsun-
um til bæjarins, safnþró á Rauðarár-
holti og allar götuæðar, muni kosta
um 340 þús. kr., og er það í fullu
samræmi við áætlun Jóns verkmeist-
ara Þorlákssonar.
Hinn efri hluti höfuðæðarinnar, frá
Elliðaám upp í Gvendarbrunna, verð-
ur að líkindum dýrari en búist var
við. Jón Þorláksson áætlaði 80 þús.
kr., eftir lauslega mælingu, og var
það bráðabirgðaráætlun. Nú er full
mæling gerð, og áætlun lokið innan
skamms, og útlit fyrir að þessi efri
hluti höfuðæðarinnar muni kosta um
150 þúsund krónur.
Þessu öllu hefur vatnsveitunefndar-
maður skýrt mjer frá.
Bæjarbúarhafa fundið að þvftvennu
— 1) að verkmeistarar, verkstjórar
og eftirlitsmenn sjeu of margir og of
kaupháir, — 2) að verkið fari illa úr
hendi, æðarnar muni liggja of grunt,
þær sjeu látnar atast í forarræsum
bæjarins, þær sjeu ekki skeyttar nógu
vel saman, ekki búið um þær í jörð-
unni svo vel sem skyldi; grjóti fleygt
í skurðina aftur, og því örðugra en
vera þyrfti að vitja um æðarnar síðar,
ef þær bila, enda gangi alt verkið
seint og sje til mikils trafala fyrir
bæjarbúa. Þá er og talað um, að
vatnsæðanetið sje ekki svohaganlegt
sem skyldi; fundið að því, aðvatns-
æðarnar liggja víða undir holræsun-
um, getið til að húsæðarnar muni
ekki eiga að liggja eins og hag-
Kvæmast þykir nú á dögum, enda
muni tilboði bæjarstjórnar um hús-
æðar vera svo háttað, að húseigendur
geti sjálfir látið vinna það verk fyrir
miklu minna verð. Loks er það mál
manna, að margur kunni lítt til þeirra
verka, sem honum eru falin.
Allar þessar aðfinslur verða teknar
til íhugunar í næsta blaði, þá er eg
hef átt tal við fleiri menn og aflað
mjer frekari upplýsinga.
G. Björnsson.