Lögrétta - 20.01.1909, Blaðsíða 4

12
L0GRJET TA.
En nú kynni einhver að spyrja:
Fyrst að ástandið í Bosníu og Herze-
gowínu er orðið svona afleitt undir
stjórn Austurríkis, hvernig stendur þá
á því, að landslýðurinn skuli ekki
rísa upp og mótmæla því með ein-
um munni og ákalla hjálp Norður-
álfunnar í eymdum sínumf En þessi
spurning ber vott um úrelta og satt
að segja barnalega hugmynd um
»Norðurálfuna« og algert þekkingar-
leysi á ástandinu í fylkjunum.
Það eru þegar nú 80,000 hermenn
í þessum fylkjum. Til dæmis að
taka eru í bænum Trebinje 2000
íbúar og 2000 manna setulið, og á
hverjum degi, síðan Austurríki kast-
aði eign sinni á fylkin, er herliðinu
fjölgað. Það er bannað að kaupa,
seíja eða eiga neins konar vopn, og
brot á móti því banni á undir her-
dómstóla, og varðar að minsta kosti
3 mánaða fangelsi.
Það er bannað að haida opinbera
fundi og mót, og leyfi til þess fæst
nú sem stendur alls ekki, og fyrir
brot móti banninu er, ef svo horfir
við, hegnt eins og fyrir landráð.
Það er bannað að finna á prenti
að ástandinu, að fara fram á breyt-
ingar á því, að láta í ljósi skoðanir,
sem koma í bága við fyrirskipanir
yfirvaldanna. Brot á móti þessu
banni varðar þeirri hegningu, að
blaðið sje gert upptækt og háum sekt-
um eða fangelsi, og hvernig sem fer
löngu rannsóknarvarðhaldi á hjer um
bil öllum, sem við blaðið eru riðnir.
Landslýðurinn hefur hlekki á hönd-
um og fótum og ginkefli í munnin-
um, og samt er heimtað af honum,
að hann kæri, mótmæli og beri hönd
fyrir höfuð sjer.
Nei, Bosnía og Herzegowína verða
að bera harm sinn í hljóði. Þær hafa
ekki annað að lifa fyrir, en von
um ókomna tímann, en reynsla ann-
ara þjóða gerir lítið úr þeirri von.
Það er það harðasta, að hin stóra
og mikla Norðurálfa í allri sinni
mentunardýrð hafi tómstundir til að
kenna í brjósti um þessi fylki.
Dularfull fyrirlirigöi.
S másaga
eftir
Berthu von Suttner.
(Frh.). -----
„Það geta verið blekkingar engu að
síður", svaraði læknirinn. „Á loddara-
sýningum eru áhorfendurnir vitni að
ýmsum undrum, eða atburðum, sem birt-
ast eins og undur fyrir augum þeirra.
En þar vita menn, að þetta eru missýn-
ingar og fella þann dóm yfir því, sem
þar fer fram, án þess að þeir skilji að-
ferðina. Þegar þjer ásakið mig fyrir
vantrú á kynjasögur yðar, þá verðið þjer
að gæta þess, að það er jeg, sem styð
mig við lögmál rjettrar hugsunar,en þjer
ekki. Sje nokkur eðlileg skýring á þeim
á annað borð hugsanleg, þá eiga menn
ekki að grípa til óeðlilegra skýringa.
Þó jeg aldrei nema heyri svo og svo
sannorðan mann skýra frá, að hann
hafi verið vitni að einhverju dular-fyrir-
brigði, eða þó jeg beinlínis væri vitni að
þvl sjálfur, þá finnst mjer nær að líta
svo á, að fyrirbrigðið eigi eðlilega orsök
og komi ekki í bága við lögmál náttúr-
unnar nje hugsunarinnar, ef það væri
rjett skýrt, heldur en hitt, að þetta lög-
mál hafi verið rofið rjett á meðan fyrir-
brigðið var að gerast".
Þegar læknirinn hafði sagt þetta, sneri
hann sjer til gamals manns, sem sat rjett
á móti og ekki hafði gefið orð í þræt-
una.
„Því segið þjer ekkert um þettta, pró-
fessor?" sagði hann. „Þjer ættuð að
hjálpa mjer. Þjer hafið samið vísinda-
leg náttúrufræðisrit og hljótið að vera á
mínu máh“.
Gamli maðurinn dró stólinn sinn nær
borðinu, hallaði sjer fram á það og studdi
hönd undir kinn. „Nei", svaraði hann.
„Mjer þykir það leitt, læknir, að neita
bón yðar, en jeg er ekki yðar megin í
þessu máli, heldur andanna megin".
Langt: „A-ha!“ heyrðist frá hverjum
munni. Sumir voru vonsviknir, aðrir
ánægðir, en allir voru hissa.
Gyða rak llka upp hljóð, en þó hafði
hvorki hún nje herforingjaefnið tekið
neitt eftir samtalinu, og það var eins og
hljóðið kæmi ósjálfrátt. Þó skulum við
ætla, að eðlilega orsök hefði mátt finna
til þess, ef menn hefðu sjeð alt, sem fram
fór á stólum þeirra Knúts og Gyðu.
„Jeg get ekki veitt yður lið í þessu
máli", sagði prófessorinn. „Hvað væri
líka unnið við það, þó jeg væri sömu
skoðunar og þjer? Sje hugur mannsins
hneigður fyrir það sem dularfult er, þá
gagna engar ástæður og engin rökfærsla.
Staðreyndirnar sjálfar eru þær einu sann-
anir, sem hægt er að fá. Fyrir þeim
verð jeg að beygja mig, eins og aðrir.
Jeg hef sjálfur verið vitni að atburðum,
sem hafa haft óafmáanleg áhrif á mig
og eru mjer enn í dag óráðanlegar gát-
ur. Jeg hef alt til þessa engum manni
sagt frá þeim, og það er ekki laust við,
að hryllingur fari um mig, þegar jeg
kalla endurminningarnar fram úr þess-
um leyniklefa í hugskoti mínu. En ef
þið viljið heyra þær, og ef þær eru nokk-
urs virði í þessu máli, þá skal jeg gera
það".
„Já, blessaðir, gerið þjer það, prófes-
sor“, kallaði hver í kapp við annan, og
Þorvaldur póstafgreiðslumaður þó hæst
af öllum. Út úr hverjum andlitsdrætti
hans skein bæði gleði og forvitni.
„Jeg fer líka að verða forvitinn", sagði
læknirinn. „Því í mínum augum verður
draugasaga hálfu undarlegri f yðar munni,
en 1 munni flestra annara manna".
Knútur* og Gyða hættu að hvíslast á
og fóru að hlusta eftir, eins og aðrir.
Þó sleptu þau ekki takinu hvort um
annars hönd. Ánægjustraumurinn, sem
barst frá fingurgómum þeirra og inn til
hjartnanna, var eins og boð frá duldum
heimi — svo að þau langaði líka til að
fá að heyra eitthvað dularfult.
„Þið verðið að fyrirgefa", sagði pró-
fessorinn, „þó saga mín verði laus í sjer.
Jeg er bæði óundirbúinn, og svo hafa
lfka endurminningarnar um þetta, sem
jeg ætla að segja frá, svo æsandi áhrif
á mig, að jeg á erfitt með að finna við-
eigandi orð“. Hann strauk hendinni um
ennið, hugsaði sig ofurlitla stund um, og
byrjaði svo söguna.
„Þegar jeg hafði fylgt konunni minni
sáluðu til grafar, og það eru nú nærri
þrjátíu ár síðan", sagði hann, „þá dró
jeg mig um tíma út úr öllum fjelags-
skap við aðra menn og lifði einlífi. Jeg
þóttist ekki fær um að gegna embætti
mínu, meðan sorgin var beiskust, og fór
burtu úr bænum. Pað var um vetrar-
tfma. Samt valdi jeg mjer bústað í
litlu, afskektu veiðimannahúsi, langt inni
í skógi. Með mjer hafði jeg gamla þjón-
ustustúlku, hvítan stofuhund, kanarífugl,
sem konan mín hafði átt, og brjóstmynd
af henni í náttúrlegri stærð. Bækur
hafði jeg líka með mjer, því jeg hugsaði
mjer að eyða sorginni, að svo miklu
leyti sem mjer væri hægt, með vinnu.
Einnig tók jeg með mjer harmóníum,
sem jeg átti. Kona mín hafði haft fal-
lega söngrödd og jeg hafði oft leikið
undir á þetta hljóðfæri, þegar hún söng.
Oftast t’ór hún með sálmalög. Hún var
trúkona mikil, en jeg þvert á móti.
Þetta var það eina, sem hún hafði átal-
ið mig fyrir.
„Það fer svo, að þú breytir einhvern-
tíma skoðun", sagði hún oft. „Þú færð
einhvern tíma bendingu hinumegin frá,
sem eyðir hjá þjer efasemdunum".
„Þær bendingar eru ekki til", svaraði
jeg. „Til okkar hjer á jörðunni hefur
aldrei komið nein bending hinumegin
frá".
„Þetta máttu ekki segja", sagði hún
og lagði höndina fyrir munninn á mjer
„Jeg þoli ekki að heyra það. Þegar þú
talar svona, langar mig nærri því til að
deyja, til þess að geta birst þjer eins og
andi . ... og það geri jeg, ef jeg dey".
Við vorum tæpt ár í hjónabandi. Og
þegar hún lá banaleguna, sagði hún einu
sinni við mig: „Veistu, hvers vegna jeg er
kölluð burtu? . . . Jeg á að færa þjer
boð handan að . . . . og það ætla jeg
líka að gera!"
„Óttalegt", sagði frú Dal.
Læknirinn ypti öxlum. „Það er skilj-
anlegt, þegar svona stendur á, að menn
þykist sjá fyrirburði", sagði hann. „Þessi
orð konu yðar á banasæng hennar hafa
fengið mikið á yður, og svo bætist þar
við einveran á miðjum vetri úti í skógi.
í siíku ásigkomulugi eru skynvillur ekki
nema eðlilegar".
„Já, auðvitað", sagði Þorvaldur, „skyn-
villur og heilabilun — það eru altaf
handhægar skýringar á öllum yfirnáttúr-
legum fyrirbrigðum. Þær hafa efasjúku
mennirnir altaf á reiðum höndum. Áð-
ur en sagan er sögð til enda, er hún
orðin að sjúkdómsskýrslu hjá læknin-
um".
„Af því að sú skýring liggur beinast
við", svaraði læknirinn.
„Ljótur er efinn", sagði frú Dal og
hristi höfuðið. „En, blessaðir, haldið
þjer áfram, prófessor; saga yðar hefur
gert mig mjög forvitna".
„Já, því get jeg trúað", tautaði læknir-
inn í hálfum hljóðum. „Sögur vilja menn
heyra. Þó menn heyri sömu sögurnar í
sffellu endurteknar nær óbreyttar, og að-
eins sje vikið við smáatriðum, þreytast
menn aldrei á því. — Látið þjer okkur
nú heyra áframhaldið, prófessor".
„Það skal jeg gera", svaraði prófessor-
inn. „En jeg ætla að biðja yður að
vera þolinmóðan, læknir, og lofa mjer
að tala út. Það koma tyrir mörg atriði
í sögu minni, sem jeg býst við, að þjer
viljið gera athugasemdir við. En ef þjer
ættuð að gera þær allar jafnóðum og jeg
segi frá, þá tæki það engan enda. Jeg
heiti yður því, að þjer skuluð þakka
mjer fyrir söguna að lokum".
„Það er með öðrum orðum, að þjer
ætlið að innræta mjer nýja lífsskoðun.
Jeg efast um, að yður takist það. En
samt skal jeg ekki framar taka fram 1
fyrir yður".
„Þá held jeg áfram", sagði prófessor-
inn. „Jeg hugsaði alls ekkert um þetta
heit konu minnar á banasænginni, sem
jeg sagði ykkur áðan frá. Það var föst
sannfæring mín, að ekkert samband gæti
átt sjer stað milli dáinna manna og lif-
andimanna, og því tók jegekkert mark á
þessum orðum hennar. Jeg mintist
þeirra, er atburður gerðist, sem eigi var
unt að skýra öðruvísi en svo, að hún
hefði efnt heit sitt . . . ."
„Nú“, kallaði frú Dal; „kertin eru
brunnin út. Eigum við ekki að koma
inn ?".
„Nei, nei", svaraði Knútur. „Viðþurf
um engin ljós. Það er nóg birta af
tunglinu. Draugasögur njóta sín best í
myrkri".
Prófessorinn hjelt áfram sögunni.
Eitt kvöld hafði jeg lengi setið yfir
bókum mínum", sagði hann. „En alt í
einu hrökk jeg upp við það, að mjer
fanst jeg heyra eitthvert undarlegt
þrusk rjett hjá mjer. Jeg get ekki lýst
því, hvernig það var. Það voru ekki
högg og ekki stunur, og hvorki var það
líkt hljóði í nokkru dýri nje heldur þyti
af vindi. En einmitt þetta, að það líkt-
ist ekki neinu hljóði, sem jeg hafði áður
heyrt, vakti hjá mjer ugg og ótta. Jeg
varð órólegur, og mjer fanst jeg verða
að komast eftir, hvernig annað eins
hljóð og þetta gæti myndast. Jeg gat
ekki með vissu ákveðið, hvaðan hljóðið
kæmi; það virtist helst eins og það væri
nokkúrn veginn eins um alt herbergið.
Það var lágt, en óslitið og alstaðar. Jeg
reis á fætur og rannsakaði hvern krók
í herberginu. Fuglinn svaf með höfuðið
undir vængnum í búri sínu. Alstaðar
heyrði jeg hljóðið og ekki hærra nje
lægra á einum stað en öðrum. Mjer
fanst þá augljóst, að jeg bæri sjálfur
hljóöið með mjer. Til þess að fullvissa
mig um, að svo væri, fór jeg út í for-
stofuna, — en þar var alt hljótt. Jeg fór
inn í herbergið aftur, og undir eins
heyrði j'eg sama hljóðið. Jeg hringdi á
þjónustustúlkuna, oghúnkom inn. „Heyr-
ir þú nokkuð, Birgitta?" sagði jeg. En
þá hvarf hljóðið alt í einu. „Bíddu of-
urlítið við . . .“ sagði jeg. En það var
til einskis. Nú heyrði jeg ekkert. Jeg
sagði henni þá að hún mætti fara. En
undir eins og hún var komin út úr dyr-
unum, heyrði jeg þruskið aftur. Jegkall-
aði þá aftur á hana. En þá varð alt
hljótt eins og áður. Þetta gekk svona
nokkrum sinnum, en þá sagði jeg stúlk-
unni, að hún mætti fara að hátta, og
var síðan einn hjá þessum ósýnilega
gesti mínum.
Jeg heyrði stöðugt sama hljóðið, og
gat ekki annað en hlustað eftir því.
Smátt og smátt varð það veikara og
veikara og loks hvarf það alveg. Þetta
kvöld gat jeg ekkert sint bókum mín-
um, og fór svo að hátta.
Nú liðu átta dagar, og jeg hafði nærri
því gleymt þessu undarlega hljóði. En
þá kom það alt í einu aftur, um kvöld
eins og áður. Enn kallaði jeg á Birgittu,
og árangurinn af því varð hinn sami og
áður. Undir eins og hún kom inn í
herbergið, þagnaði hljóðið, og jafnskjótt
sem hún fór út, kom það aftur. Jeg
varð bæði alvarlegur og áhyggjufullur,
bæði undrandi og hálfhræddur. Öðru
hvoru óskaði jeg, að jeg gæti kom-
ist fyrir, hvað þetta væri, en hina
stundina fanst mjer best, að það yrði
áfram óskiljanlegur leyndardómur, eins
og það þá var.
Frá þessum degi kom hljóðið reglu-
lega, með fárra daga millibili. Jeg átti
von á því o? beið þess eins og heim-
sókn góðs og gamals kunningja. Mjer
datt ekki framar í hug, að grenslast eftir
orsök þess, eða leita eftir eðlilegri ráðn-
ing á gátunni. Á hverjum degi hugsaði
jeg með sjálfum mjer: „Kemur hljóðið
í dag", og kæmi það ekki, saknaði jeg
þess. En þegar það kom, fagnaði jeg
því eins og vini. Það var líka eini vin-
urinn, sem til mín kom. Hjer um bil
fimm mlnútum áður en það kom, fann
jeg ætíð til einhvers óróleika, en jafn-
skjótt og það var komið, hvarf hann.
Jeg fór að hugsa um, að það yrði að
gefa þessurn ósýnilega gesti og vini eitt-
Útboð.
Veganefnd Reykjavíkur óskar eftir tilboðum um
9000 brústeina 6"X9"X8"
400 álnir stjettarsteina 10"Xl4".
Undirritaður gefur upplýsingar og tekur á móti tilboðum til
31. janúar.
Ennfremur óskast tilboð um
220 álnir 9" holræsapípur (10 stk. með 4" stút).
Undirritaður tekur á móti tilboðum um pípurnar til 15. febr.
Reykjavík 18. jan. 1909.
Sig-. Thoroddsen.
heldur kapphlaup sunnudaginn 31. janúar kl. 1 e. m. svo framarlega sem
ís verður á tjörninni og veður leyfir.
Því verður skift í 4 deildir.
I. deild yngri en 12 ára 500 metra. Hluttökugjald 0,25.
II. » frá 12— -15 » 500 » —»— 0,25.
III. » » 15- -18 » Ln O O —»— 0,50.
IV. » yfir 18 » 1000 » 1 » 1 O N Cn
Þeir, sem vilja taka þátt í þessum kapphlaupum, eru beðnir að gefa
sig fram við herra Carl F. Bartels, Laugaveg 5, fyrir kl. 8 fimtudag þann
28. þ. m.
St jór ni 11.
hvert nafn, en fann lengi ekkert, sem
mjer þætti við eigandi. Loks datt mjer
í hug það nafn, sem mjer var dýrmæt-
ast allra. Teg kallaði upp: „Jóhanna,
komdu!" í sama bili kom hljóðið og var
hálfu sterkara en áður. Jeg kallaði þáaft-
ur: „Jóhanna, Jóhannal", og því oftar
sem jeg nefndi nafnið, því sterkara varð
hljóðið, og því nær mjer fanst mjer hljóð-
bylgjurnar koma. Það var eins og þær
væru að faðma mig að sjer, eða jafnvel
eins og þær ætluðu að kæfa mig.
Skynvilla. Er ekki svo? Jeg sje orð-
ið svífa á vörum yðar, læknir, og efþjer
hefðuð ekki lofað, að taka ekki fram í
fyrir mjer, þá hefðuð þjer fyrir löngu
sagt það. Jeg gat mjer líka til, að svo
væri, því jeg trúði því ekki, að til væru
andar. En í þessu mintist jeg konu
minnar á banasænginni, sem jeg áður
hef sagt ykkur frá. Getur það verið
mögulegt? datt mjer í hug. „Heimska",
svaraði jeg mjer óðar sjálfur, kallaði svo
á gömlu Birgittu, tók inn stillandi með-
al og fór að hátta. (Niðurl.).
Skilagrein
yflr fljaflr og áheit til Fríkirkjunnar
1908.
10. febr. Gjöf frá N. N 2,00
10. febr. Áheit frá ónefnd. sjóm. . 3.°°
29. febr. — — Jóni Jónssyni . 5,oo
20. marz. Gjöf frá Ól. Magnússyni,
Bræðraborgarstíg 8. . . 3.°°
13. ma(. Áheit frá Sig. Jónssyni
Bergstaðast. 17 5,oo
11. ágúst. Áheit frá N. N 5,00
3. seft. - - „9“ 5,00
29. okt. — — N. N 5,o°
11. nóv. Gjöf frá Ólafi 4,00
23. nóv. Áheit frá Oddrúnu ( Rvík. 2,00
Kr. 39,00
Reykjavík 16. jan. 1909.
Arinbj. Sveinbjarnarson.
40 hestar af góðri töðu eru
til sölu. Ritstjóri vísar á.
Snildarvel tilbiiin
Gufu- og Seglskip
i glerkössum, eru til sölu 1 verslun
G. Matthíassonar,
Talsími 215. Lindargötu 7.
Eggert Claessen
yfirrjettarmálaflutningsmaður.
PósthÚ8stræti 17. Venjulega heima kl. 10—11
og 4—5. Talslmi 16.
Eftir kröfu
Karls Einarssonar cand. júr. í
Reykjavík og að undangengnu fjár-
námi þ. 6. þ. m. verður fiskiskip-
ið »Helga(c selt á uppboði til
lúkningar veðskuld að upphæð
kr. 5392,67, auk vaxta og kostn-
aðar. Uppboðið verður haldið
hjer á skrifstofunni fimtudaginn
28. janúar 1909, kl. 12 á hádegi.
Yerða þar lagðir fram söluskii-
málar og veðbókarvottorð skips-
ins.
Þeir, er ætla að kaupa skipið,
geta skoðað það áður, þar sem
það liggur á Eiðisvík.
Skrifstofa Gullbringu- og
Kjósarsýslu 6. jan. 1909.
Ldrus Fjeldsted
settur.
Hlutafjelagið
Thomas Th. Sabroa £ Co„
Aarhus — [)anmörku,
býr til
Kolsíru- kæb-oe frysti-vjelar.
Hjer með tilkynnist vinum og vandamönn-
um, að minn hjartkæri eiginmaður, Magnus
Porsteinsson næsturvörður,andaðist aðtaranótt
hins 17. p. m.
Jarðarförin er ákveðið að fari fram príðju-
daginn 26. p. m.
Húskveðjan hefst kl. 12 á hádegi á heim-
ili okkar, Hverfisgötu 4 F.
Anna Guðmundsdóttlr.
Silfurbúinn göngustafurtap-
aðist hátíðisdag góðtemplara 10. þ. m.
Skilist til Einars Einarssonar skipstjóra,
Hverfisg. 44, gegn fundarlaunum.
Prentsmiðjan Gutenberg.
hefur lagt útbúnað til 600:
fiskflutningaskipa, fiskfrysti-
húsa, fiskgeymslustöðva, beitu-
frystihúsa, mótorfiskiskipa, gufu-
skipa, íshúsa, mjólkurbúa og til
ýmislegs annars.
Fulltrúi fyrir ísland er:
Sdsli Jofínsen
konsúll í Vestmannaeyjuin.