Lögrétta - 12.05.1909, Blaðsíða 2

98
L0GRJETTA.
Lögrjetta kemur út á hverjum miö-
vikudegi og auk þess aukablöð við og við,
minst 60 blöð als á ári. Verð: 4 kr. árg.
á íslandi, erlendis 5 kr. Gjalddagi 1. júlí.
íslands minni.
(í veislu 4- maí 1909, er góðtemplarar
hjeldu þingmönnum, eftir að lög um að-
flutningsbann höfðu verið samþykt).
Það var einu sinni karl fyrir norð-
an, hjet Árni smiður, var að járna
hest, reiddi hátt hamarinn, og rak
bylningshögg í hausinn á þeim, sem
hjelt fætinum, svo að maðurinn æpti
og engdist í kút.
„það getur verið nógu ansvíti
sárt“, sagði Árni gamli og leit í
hamarskallann.
Það er líka sárt fyrir unglingana
í knattleikum hjerna á melunum
þegar þeir gá sín ekki og sparka
hver f annan, í stað þess, að sparka
knettinum.
Við vitum að þeir skifta sjer í
tvo flokka og sparka knettinum milli
sín, en sá flokkurinn vinnur, sem
kemur knettinum gegnum heimahiið
hins.
Þá er leikurinn úti.
Og þó að margur sje blár og
blóðrisa, þá rjetta þeir hver öðrum
bróðurhönd að leikslokum.
Við fullorðnir menn eigum oft
líkan leik, göngum í flokka hver á
móti öðrum og höfum að knetti eitt-
hvert velferðarmál þjóðarinnar, spörk-
um því hver í sína áttina, á undir-
búningsmelunum, þar til er annar-
hvor flokkurinn kemur því að sínu
keppimarki, gegnum framkvæmdar-
hliðið.
Sá er munurinn, að okkur er enn
hættara til þess, en ungum mönn-
um, að sparka óþyrmilega hver í
annan.
Það er viturra manna mál, að bar-
áttan gegn áfengisnautninni sje eitt
afhelstu velferðarmálum nútíðarinnar.
Það kemur til af því, að aldrei á
allri æfi mannkynsins hefur áfengis-
nautnin verið nándarnærri eins al-
menn, og þess vegna aldrei eins
háskaleg, eins og nú undanfarnar
aldir, síðan allir lýðir tóku upp það
óheiilaráð að breyta miklu af bestu
fæðu sinni, korninu, í brennivín, í
stað þess, að gera úr því grauta og
brauð.
Þetta velferðarmál hafa bindindis-
menn og áfengisvinir haft að knetti
milli sín hjer á landi í 25 ár.
I fyrstu veitti bindindismönnum
miður og voru oft sárt leiknir.
En nú er svo komið, að þeir hafa
unnið fullan sigur, náð sínu óska-
marki.
Og það getur verið að þeim sum-
um, sem halda enn trygð við áfengið,
finnist það nógu andsvíti sárt, að
svona skuli hafa farið.
En því skyldum við ekki, að
leikslokum, hala ungra manna sið
og rjetta hver öðrum bróðurhönd
og óska þess, að þetta mikla ný-
mæli verði ættjörð okkar til bless-
unar í bráð og lengd.
Hvað sem í milli ber, hvernig
sem stríðið þá og þá er blandið,
hvernig sem leikar fara og flokkum
semur, þá bindumst við ávalt allir
bróðurhöndum um þá heitu ósk,
að allir hlutir gangi ættjörðu okkar
í vii og alt snúist niðjum okkar til
farsældar.
Jeg sagði frá því á mannamóti
einhvern tíma í vetur, að jeg hefði
einu sinni spurt gamlan mann, hvort
honum þætti gott brennivín, og hann
svarað: „Osköp gott blessað;
heldur vildi jeg deyja, en að vera
án þess, meðan það er til“.
Fyrir skömmu heyrði jeg talað um
annan unnusta áfengisins; hann lenti
í sjávarháska og komst af við illan
leik; var spurður á eftir, um hvað
hann hefði verið að hugsa þegar
háskinn var mestur. „Jeg var að
hugsa um það", sagði manntetrið,
„hvort mjer mundi nokkurn tíma
framar auðnast að fá mjer á hana
brúnku rnína".
Er það nú ekki „ansvíti sárt", að
skerða frelsi þessara manna, heimta
af þeim að þeir hætti að drekka,
meina þeim fyrir fult og alt að fá
sjer á hana brunku sína, til þess að
ný kynslóð getir risið upp á ættjörð
okkar og alist upp, án áfengis og
laus við alla þá óhamingju, sem því
fylgir.
Ef slík ný kynslóð kæmist á fót,
þá mundi hún, hver maður, telja
jafn sjálfsagt, að hafa áfengi hvergi
til nema í lyfjabúðum, eins og okkur
'óllum finst sjálfsagt, að hafa ópíum
og morfín hvergi nema þar.
Aðflutningsbannið heimtar af nú-
lifandi kynslóð, öllum sem nú neita
áfengis, að þeir hætti því algert vegna
niðja vorra, vegna komandi kynslóð-
ar, til þess að hún venjist ekki á-
fenginu og viti ekki af öllu því böli,
sem það bakar okkur.
Er til of mikils mælst?
Fyrir skömmu heyrði jeg einn þjóð-
kunnan mann segja við nokkra vini
sína: „Þegar jeg var ungur", sagði
hann, „hjet jeg því, að helga fóstur-
jörð minni alla krafta mína og láta
lífið fyrir hana, ef þess gerðist þörf;
og enn í dag" — bætti hann við
hægt og stillilega — „ber jeg þann
hug til hennar, að jeg mundi fús
ganga í dauðann fyrir hana, ef svo
bæri undir". Alvaran skein út úr
augum mannsins.
Þegar jeg litast um, þá er sem jeg
sjái bjartan glampa í hverju auga
kringum öll þessi borð, þess vott, að
hver og einn mundi fús að leggja
lífið í sölurnar fyrir hamingju þjóðar-
innar.
Ef við erum fúsir að Iáta lífið
fyrir fósturjörðina, ættum við þá ekki
allir miklu fremur að vera fúsir að
láta áfengið.
Og sjeu margir þess albúnir, að
úthella blóði sínu fyrir framtíðarheill
þjóðarinnar, ættum við þá ekki allir
að geta gengist undir það, að út-
hella að minsta kosti brennivíninu ?
Það er algengt ungra manna hjal,
að þeir spyrja hver annan: „Hvað
ætlar þú að verða?"
Og það er miklu oftar, en margur
hyggur, að menn ná því marki, sem
þeir setja sjer í æsku; þeir sem ætla
hátt, þeir komast hátt, en hinir, sem
eru huglausir og latir, þeir komast
ekki úr stað, en hringsnúast eins og
höfuðsóttarkindur fram á grafarbakk-
ann.
Ef íslenska þjóðin væri spurð:
„Hvað ætlar þú að verða?"
Hverju mundum við svara?
Jeg þykist vita, að við mundum
svara á þessa leið: „Við ætlum að
verða mestir í heimi, ekki að mann-
fjölda og morðvopnum — margri
stórþjóð er skömm að stærðinni —
heldur að mannviti, mannkærleik og
velfarnan".
Það fara sögur af mörgum þjóð-
um, hvernig þær komu til, og voru
litlar í fyrstu, minni en við erum
nú; síðan þroskuðust þær og urðu
miklar og máttugar; þá hnignaði
þeim aftur fyrir síngirnis sakir og
ólifnaðar; og loks genguþær fyrir ætt-
ernisstapann.
Rómverjar byrjuðu búskapinn í
einum litlum bæ — Róm var ekki
bygð á einum degi — en þeir urðu
á nokkrum öldum að mestu þjóð
heimsins og mentuðustu í þá daga.
Þessu lík er saga Englendinga um
undanfarnar aldir; þeir eru Róm-
verjar vorra tíma; og því spá marg-
ir, að þeir muni á komandi öldum
hljóta lík örlög og hinir fornu Róm-
verjar, þeir muni úrættast og missa
máttinn og detta úr tölu hefðar-
þjóða heimsins.
Hvað við verðum á komandi öld-
um, það fer alt eftir því, hvaða marki
við keppum að af viljans fulla mætti.
En eitt er víst: Sönn þjóðarframför
er sú ein, að hver lifandi kynslóð
leggi alt í sölurnar til þess, að ala
upp nýja kynslóð sjer meiri og sjer
betri.
Eitthvað þessu líkt hefur vak-
að fyrir einum íslenskum vinnu-
manni; hann var spurður, hvort hann
ætlaði ekki að giftast. „Það ætlajeg
ekki", sagði hann, „en jeg vil eiga
eitt barn og setja það á“.
Nú veit jeg enga betri ósk á þess-
ari stundu til handa ættjörðinni, en þá,
að okkur auðnist að fóstra henni
nýja kynslóð, er verði með öllu laus
við eitt af okkar verstu meinum, á-
fengismeinið, það mein, sem vitrir
menn í öllum löndum kalla mesta
böl nútímans.
Önnur lönd hafa sætt þeim forlög-
um, að þar hafa búið ýmsir þjóð-
flokkar, hver fram af öðrum.
En þetta land, það er okkar eigið
land — Fjallkonan fríð — móðir vor
kær, og við íslensk þjóð hennar trum-
getið barn.
Gefi það gæfan, að niðjar okkar
megi byggja landið, og elska landið,
og ávalt keppa hærra og hærra, með-
an heimur stendur.
Island — heill, heill þjer, vort
fósturland.
G. Björnsson.
Kveðjuskeyti til H. flafsteins
fyrv. ráðherra.
Úr Strandarhreppi í Itoi'ti'-
arf ] arðarsýsln 11. apr. 09:
Fi/rv. ráðherra Hannes Haf-
stein, Reykjavík. Innilegar þakkir
fyrir vel unnin störf í þarfir fóst-
urjarðarinnar. Vjer óskum, að
geta notið yðar miklu oy góðu
hcefileika einnig framvegis.
Helgi Jónsson, Þorkell Pjetursson,
Guðmundur Magnússon, Helgi Jónsson,
Magnús Gíslason, Jónas'Jóhannesson,
Brynjólfur Einarsson, Jón Einarsson, Jón
Þorsteinsson, Jón Sigurðsson, Jósef Tó-
sefsson, Jónas Sveinsson, Gísli Magnús-
son, Búi Þorsteinsson, Heigi Helgason,
Magnús Magnússon, Benteinn Einarsson,
Helgi Einarsson, Erlendur Jónsson, Ste-
fán Jónasson, Olafur Ólafsson, Magnús
Þorsteinsson, Jón Þorsteinsson, G. Pjet-
ur Jónsson, Bjarni Bjarnason, 4 Hjálmar
Guðnason.
A1 Langanesi:
Til Hannesar Hafstein, Reykja-
vík! Vjer undirritaðir alþingis-
kjósendur í Sauðaneshreppi voit-
um yður alúðarþakkir fyrir unnin
störf í þarfir fósturlandsins. Vjer
vonum og’óskum, að þjóðin kalli
yður sem jyrst aftur til að vera
ráðherra sinn, því vjer treystum
yður best.
Jóhannes Jóhannesson.'Guðmundur Vil-
hjálmsson, Vilhjálmur Guðmundsson, Sig-
fús Jónsson, Kristján Magnússon, Jón Sig-
urðss. Bárðdal, HjörturDavíðss., Vilhjálm-
ur Davíðsson,' Pjetur Metúsalemsson, Jón
Ólafsson, Grímur Jónsson, Þorsteinn
Einarsson, Guðmundur Gunnarsson, Jón
Benjamínsson, Guðjón Þórðarson, Jón
Sigurðsson, Kristján Jónsson, Guðbrand-
ur Guðbrandsson, Sigurður V, Jónsson,
Friðrik Stefánsson, Sigurður Jónsson,
Jón Júlíus Árnason, Björn Guðmundsson,
Jóhann Gunnlaugsson, Snæbjörn Arn-
ljótsson.
Úr Mosiellssveit, frá fundi að
Lágafelli 22. apríl '09:
Hannes Hajstein sanna
heiðurs krýni meiðar
lim, er Fróns að frama
fleira vann og meira
öllum áður snjöllum
öldum saman höldum;
hylli honum allir
Heimamenn og geyma.1)
Stefán B. Jónsson, Elliði G. Nordal,
Guðjón Helgason, Jón Jónsson, Páll
Gestsson, Bogi Þórðarson, Einar Guð-
mundsson, Guðm. Magnússon, Björn
Bjarnarson, þorbjörn Finnsson, Sigurður
Einarsson, Þórður Jónsson, Magnús Þor-
steinsson.
I i’ Bárðardal, símað 2. maí '09:
Hannes Hafstein, Iivík! Kœra
þökk fyrir ógleymanlegt starf í
þarfir fósturjarðarinnar, sjerstak-
lega í sambandsmálinu. Vjer von-
um, að guð og giftan gefi, að yð-
ur verði aftur falin œðsta stjórn
landsins. — Orðstírr deyr aldregi
hveim sjer góðan getr.
Með alúðarkveðju frá öllum kjósend-
um Bárðdælahrepps að undanteknum
einum.
TJr V.-Eyj&f jallaiii*. í mars og:
Hannes Hafstein ráðherra, Rvik!
Hafið þökk vora fyrir öll störf yðar
*) Limar (=greinar) [hins] sama heið-
urs meiðar krýni H. H., er Fróns að
frama fleira og meira vann öllum snjöll-
um höldurn (=mönnum) áður öldum
saman; hylli [sína] geyma honum og
(=einnig) allir „Heimaméjnn".
/ þarfir œttjarðar vorrar alla yðar
embættistíð.
Vjer óskum yður heilla og bless-
unar í ókominni framtið.
Lifið sem lengst landi voru og
þjóð til uppbyggingar.
Kjártan Einarsson, Jón Sveinbjarnar-
son, Einar Jónsson, Friðjón Magnússon,
Vigfús Bergsteinsson, Magnús Sigurðs-
son, Hannes Sigurðsson, Árni Ingvars-
son, Eyjólfur Ketilsson, Jón Sigurðsson,
Björn Guðmundsson, Sigurhans Ólafs-
son, Auðunn Auðunsson, Sigurður Ein-
arson, Jón Auðunsson, Ingvar Einarsson,
Sigurður Tómasson, Sigurður Eyjólfsson,
Eyjólfur Jónsson, Sæmundur Einarsson,
Jón Jónsson, Auðunn Ingvarsson, Magn-
ús Magnússon.
bíða dauðans, því þið eruð þá .ekki
fæddir til annars. En ef sú raun
yrði á, að líðan ykkar yrði betri og
þroski líkamans yrði meiri, sem jeg
er ekki í neínum vafa um, þá er
það þess vert, að þið bíðið ekki til
morguns, heldur byrjið strax í dag.
Þess fyr, þess betra. Munið eftir
því, að ait, sem þið gerið fyrir lík-
ami ykkar, er ykkur til góðs; því
sem þið gerið ungir, munuð þið búa
að í ellinni. Heilsan er dýrmætasta
eignin.
S t e f n i r.
íþróttir vorar.
Þegar menn tala um íþróttir, þær
sem almennast / eru iðkaðar hjer í
höfuðstaðnum, eru það örfáir menn,
sem um þær vita, og enn færri, sem
um íþróitir hugsa og iðka þær. Helst
er það glíman okkar elskulega. En
það er svo upptalið. Það er hjer um
bii alt og sumt. Aðeins nokkrir ieik-
fimismenn eru til, en verða aldrei
neitt vegna ’ þess, að þeir mæta svo
sjaldan á æfingum. Glíman erkom-
in lengst, og er það fáumj; mönnum
mest að þakka, að almenningur er
farinn að kynnast henni dálítið. Eiga
þessir menn þökk og heiður skilið
fyrir dugnað sinn og atorku. Þeir
eru og verða öðrum til fyrirmyndar;
þá vantar anðsjáanlega fleiri í hóp-
inn; þeir eru of fáir, sem nenna að
vera með. Það er hinn óeðlilegi
gangur hugsana flestra manna hinn-
ar yngri kynslóðar, að láta aðra gera
alt fyrir sig, og horfa svo á það,
sem þeir gera, — auðvitað hlæja að
þeim, ef miður tekst o. s. frv. — en
gera ekkert sjálfir.
Maður finnur þefinn, þegar maður
gengur á götum þessa bæjar, af þess-
um „Cigarettu-buxnavasa-hengilmæn-
um“, sem læðast áfram eftir götun-
um og „kfkja" með dómarasvip á
andlitunum, ef þeir sjá einhverjar
tiiraunir gerðar af meiri vilja en
mætti. En tilraunirnar eru gerðar
í þeim góða tilgangi, að reyna
að vekja þessa svefnþungu, lötu
menn til framgöngu, og til að
fylla hóp þessara fáu manna, sem
auðsjáanlega gera alt sitt ítrasta til
að glæða áhuga bæjarbúa á íþrótt-
unum, og fá þá þannig til að vera
með að gera eitthvað: ganga, hlaupa,
hoppa glíma, synda, kasta, skjóta
o. fl.
Nóg er verkefnið og nógur er tím-
inn. Það vantar bara letina burt úr
líkamanum, þessa slæmu vinnukonu,
sem til mikillar óhamingju fyrir mann-
kyn vort verður víða drotning —
en þó sjerstaklega hjer í Reykjavík.
Undantekningar frá þessu eru nokkr-
ir ungir menn, sem eru auösjáanlega 1
máttarstoð allra íþrótta hjer. Þair
nafa rekið letina út og gert viljann og
þolinmæðina að húsbændum, og lík-
ami þeirra ber þess líka Ijósan vott,
þeim til prýðiogsóma. Jeg vil því,
sem einn gamall íþróttamaður, skora
á alla yngri menn þessa bæjar, að
sýna, að þeir beri virðingu sína og
þjóðar sinnar fyrir brjóstinu með því,
að styrkja, efla og stæla líkami sína.
Alt í kringum okkur liggur sjór-
inn, glóðvolgur og tundurhreinn, og
mænir á fbúa þessa bæjar spyrjandi,
hvort enginn vilji koma og þvo af
sjer rykið.
Þið ungu menn, sem gangið hjer
á götum bæjarins með höndurnar í
vösunum! Þið getið ekki ímyndað
ykkur þá vellfðan líkamans, sem við
það skapast að synda í sjó, þeg-
ar þið eruð búnir með vinnu
ykkar, og í staðinn fyrir að ganga
hjer um göturnar og soga í sigbæj-
arlyktina, að fara þá út fyrir bæinn,
2—3—4— 10 menn í hóp og láta
sjóinn þvo af sjer svitadropa dags-
vinnunnar og hleypa hreinu og góðu
lofti inn í lungun, teygja úr hálf-
stirnuðum taugunum með því að
hlaupa eða glíma og koma þannig
blóðinu á hreyfingu. Ef þið gerið
þetta í 1—2—3 mánuði og þiðfinn-
ið engan mun á líkama ykkar og
líðan, skuluð þið leggjast á bæn og
Frl íjáWn til fistíiii
Austan af Völlum er skrifað af
merkum manni 30. f. m.: „ . . jeg
og margir aðrir, og jafnvel allur
fjöldinn af mönnum, sem ekki eru
blindaðir af heimsku og ofstæki,
eru sárreiðir út af valinu á nýja ráð-
herranum og að Hannesi Hafstein
skyldi vera vikið frá sinni stöðu, sem
eflaust er okkar mesti stjórnmálamað-
ur og þar að auki drengur hinn
besti til orðs og æðis, og hefur að
minni hyggju svo mikið við sig, að
hann ætti að vera sjáltkjörinn ráð-
herra á meðan hans nýtur við“.
Jón Jónatansson, sem verið hefur
bústjóri í Brautarholti síðan 1902,
fer þaðan nú um miðjan þ. m,, því
Sturla Jónsson hefur leigt Daníel
Daníelssyni myndasmið Brautarholtið.
Sakna Kjalnesingar Jóns mjög, og
flytja honum þakkarorð í kvæði, eftir
Guðm. Magnússon, svo hljóðandi:
Þú grófst þitt nafn í grænan svörð
til gengis mörgum vonum,
því ann þjer fögur fósturjörð
sem fáum öðrum sonum.
Þín blómgast munu’ og blessast spor,
þú bestan samhug finnur,
þjer fylgir sigursæld og vor,
því sólin með þjer vinnur.
Við þökkum alt, sem okkar sveit
þú unnið fjekst til þrifa,
hvern græddan blett,hvern bættan reit,
Öll blómin, sem þar lifa.
Vjer þökkum öll hin unnu störf;
við á þig miklu hlóðum,
því ætíð vandi vor og þörf
þar var í höndum góðum.
I Brautarholti blómlegt var
og búsæld þína daga,
sem Búa annan ætti þar
hin endurhorna saga.
Við þökkum ástúð ykkar, hjón,
í orði sem í hljóði.
Og ykkar för er okkur tjón,
— en öðrum sveitum gróði.
Við óskum þess, að heillahag
þú hljótir, vel og Iengi,
og margan sannan sumardag
með sól og yl og gengi. —■
En horfir þú þær heiðar á,
sem hylja’ oss bráðum sýnum,
þá heilsar Esju-eggin blá
frá okkur, vinum þínum.
Nákunnugur maður ritar Lögr. svo
um burtför Jóns af Kjalarnesi: »Hann
hefur verið þeim Kjalnesingum eink-
ar þarfur maður sem oddviti hrepps-
ins um nokkur ár og formaður bún-
aðarfjelags Kjalnesinga síðan það var
fyrir 2 eða 3 árum skilið frá búnað-
arfjel. Mosfellinga. Hann hefur verið
lífið og sálin í fjelagsskap þeirra og
framfaramálum hreppsins, frá því hann
kom til þeirra, jafntramt því sem
hann að öllu leyti hefur viljað láta
gott af sjer leiða, bæði inn- og út á
við. Tillögur hans hafa verið mjög
góðar og vel metnar. Regla hans
á rcikningsfærslu fyrir hreppinn hin
besta og cins fyrir kirkjuna og um-
sjón og hirða um hana ágæt. Sjálf-
ur er maðurinn mjög víða vel
heima og hæfur vel sem búfræð-
ingur, enda hefur hann haft mikinn
trúnað hjá Búnaðarf jelagi íslands, og
öllum þeim, sem hann hefur kent
plægingar, er hann hefur gert á hverju
ári undanförnu, er hann kær vinur.
Hreppsfjelagið hefur honum því
mikið að þakka, því það hefur bæði
beinlínis og óbeinlínis notið hans og
lært af honum. Stöðu sinni sem bú-
stjóri stórrar og umsvifsmikillaí jarð-
ar hefur hann gegnt vel, og fólk hans