Lögrétta - 05.08.1909, Blaðsíða 3

L0GRJETTA.
151
Laxárbrúin.
í ýmsum blöðum hefur nýlega stað-
ið, að jeg hafi áaetiað að brúin á
Laxá í Hornafirði mundi kosta io
þús. krónur, eins og veitt var til brú-
argerðarinnar á sfðasta þingi. Þetta
langar mig til að biðja Lögr. að leið-
rjetta. Brúarstæðið var óákveðið og
ómælt þangað til nú 1 janúarmánuði,
og áætlun um kostnað við brúar-
gerðina hef jeg ekki lokið við enn-
þá, en svo mikið má fullyrða, að
hún kostar ekki nærri 10 þús. kr.
Ástæðan til þess, aðjeg hafði ekki
til mælingu af brúarstæðinu fyrir
síðasta þing, var sú, að þótt jeg að
vísu áliti, að á þessa bæri að
brúa á sínum tíma, í sambandi við
lagningu akfærs þjóðvegar frá Hólum
að Bjarnarnesi, þá áleit jeg, að marg-
ar aðrar akvegabætur ættu að ganga
fyrir, og bjóst því ekki \ið að þurfa
að láta í tje áætlun um brúargerð á
Laxá handa síðasta þingi. Upphæð-
ina í fjárlögunum hefur þingm. Austur-
Skaftfellinga tiltekið af handahófi, og
hefur hún orðin rífleg.
Brúin verður járnstangabrú, 24
metrar (rúml. 38 al.) að lengd, smíðuð
í vinnuhúsi landsjóðsvegagerðanna í
Reykjavík.
Jón Þorláksson.
í málefnum kaupstaða og hreppsfje-
laga.
14. Um námsskeið verslunarmanna.
15. Um girðingar.
16. Um friðun silungs í vötnum.
17. Um undanþágu frá lögum nr.
18. 8. júlí 1902 um breyting á lög-
um 6. apríl 1898 um bann gegn
botnvörpuveiðum.
18. Um breyting á lögum nr. 34,
16. nóv. 1907 um skipun læknishjer-
aða o. fl.
19. Um breyting á lögum nr. 34,
16. nóv. 1907 um skipun læknishjer-
aða o. fl.
20. Um breyting á lögum nr. 3,
4. febr. 1898 um aðgreining holds-
veikra frá öðrum mönnum og flutn-
ing þeirra á opinberan spítala.
21. Um viðauka við lög nr. 80,
22. nóv. 1907.
22. Um löggilding verslunarstaða.
23. Um verslunarbækur.
24. Um breyting á lögum um inn-
heimtu og meðferð á kirknafje 22.
maí Í890.
25. Um löggilding Dalvíkur.
26. Um sóknargjöld.
Þá eru öll lög síðasta alþingis stað-
fest, að sambandslögunum undan-
skildum.
Mór.
Eggert Claessen
yfirrjettarmálaflutningsmaður.
PósthÚ8Stræti 17. Venjulega heima kl. 10—II
og 4—5. Talslmi 16.
mál. Ef nú væri hægt að hagnýta
mómýrarnar til eldsneytis, og þann-
ig minka innflutning á kolum, væri
með þvf stigið stórt framfaraspor og
mikið fje sparað. Til þess að kom-
ast að raun um, hvort þetta sje
framkværnanlegt, hefur nú Canada-
stjórnin sett á stofn móverksmiðju í
Ottawa, í því augnamiði, að gera
ýmsar tilraunis, er leiða megi þetta
í ljós.
Aðalorsökin til þess, að mistekist
hefur hingað til að gera móinn að
verslunarvöru í Canada, hefur átt rót
sína í þekkingarleysi á mótegundun-
um af hálfu þeirra manna, er við
þetta starf hafa fengist. Reynslan
hefur sýnt, að á ýmsum stöðum hef-
ur mórinn verið óhætur til notkunar,
en ekki hefur verið hirt um að rann-
saka þetta neitt til hlýtar, áður en
byrjað hefur verið, og endirinn het-
ur svo orðið sá, eins og eðlilegt er,
að tyrirtækið hefur misheppnast. Slík
óhöpp hafa jafnan haft töluvert pen-
ingatjón í för með sjer, og hafa auk
þess orðið orsök í því, að vekja hjá
mönnum vantraust á því, að hægt
væri að gera sjer neitt gagn úr tnó-
mýrunum. Af þessum ástæðum er
það, að þessi iðnaðargrein er f svo
mikilli niðurlægingu nú sem stendur.
En á Þýskalandi, þar sem lítið er
um kol, hafa menn sjerstaklega beint
athygli sinni að því, að reyna að
hagnýta sjer sem best þær tegundir
eldsneytis, sem til eru í landinu.
Slæmar kolategundir og mór er not-
að þar til þess að framleiða gas.
Á ýmsum stöðum þar eru aflstöðv-
ar til framleiðslu rafmagns, sem ein-
göngu nota mó til elasneytis.
Canadastjórnin ætlar nú að hag-
nýta sjer þær aðferðir, sem best hafa
gefist á Þýskalandi og í Svíþjóð, og
hefur því sett á stofn tilraunastöð þá,
sem að framan er getið. Aðalmark-
mið hennar er, að komast að raun
um verðmæti og notagildi inóteg-
undanna og leiðbeina mönnum í þá
átt. í ýmsum ríkjum Norðurálfunn-
ar eiga menn nú kost á styrk af op-
inberu fje til þess að afla sjer áhalda
og vjela til að vinna með mómýrarnar.
í Svfþjóð hefur meira að segja sjer-
stök fjárupphæð verið veitt í því
augnamiði að styrkja þennan iðnað,
og nemur hún 3,500,000 krónum“.
£aga$tað|estingar.
30. júlf staðfesti konungur þessi
lög:
1. Um stofnun háskóla.
2. Um laun háskólakennara.
3. Um brt. á 26. gr. 1. lið í lög-
um nr. 46, 16. nóy. 1907 um laun
sóknarpresta.
4. Um meðferð skóga og kjarrs
og friðun á lingi o. fl.
5. Um stofnun vátryggingarfjelags
fyrir fiskiskip.
6. Námulög.
7. Um breyting á ákvæðum laga
19. febr. 1886 að því er kemur til
lýsinga (birtingar) á undan borgara-
legu hjónabandi.
8. Um aðflutningsbann á áfengi.
9. Um lífsábyrgð fyrir sjómenn á
íslenskum þilskipum.
10. Um breyting á lögum um
fræðslu barna 22. nóv. 1907.
11. Um tvo vígslubiskupa.
12. Um skipun læknishjeraða o. fl.
13. Um kosningarrjett og kjörgengi
í einu af hinum merkari blöðum
í Canada, blaðinu »Free Press", sem
gefið er út í Winnipeg, stóð, hinn
11. júlf þ. á., grein sú, er vjer birt-
um útdrátt úr hjer á eftir. Á ís-
landi er gnægð af mómýrum, og
mætti eflaust hagnýta þær betur en
hingað til hefur verið gert. Gæti
grein þessi máske orðið til þess að
leiða athygli manna að þessu máli.
Greinin er svohljóðandi:
„Ymsar tilraunir hafa verið gerð-
ar til þess að hagnýta sjer mómýr-
arnar í grend við Winnipeg, og all-
miklu fje hefur verið til þeirra kost-
að. En þó árangurinn hafi hingað
til enginn orðið, gera menn sjer samt
góðar vonir um, að þessar mómýrar
muni geta orðið það forðabúr, er úr
fáist ódýrara eldsneyti en nú er kost-
ur á. Kol og viður er hvorttveggja
dýr vara í Manitoba. Kolin kosta
10^/2 dollar „tonnið" og viðurinn
6—8 dollara vagnhlassið.
Fólksfjöldinn eykst og skógarnir
minka árlega í Manitoba. Eldsneyt-
isbirgðirnar eru því þýðingarmikið
Lítil athugasemd.
Mætti jeg, herrra ritstjóri, fá að
gjöra dálitla athugasemd við grein
yðar um prestaskólann í síðasta tbl.
Lögrjettu. Þjer segið þar út af veit-
ingu fyrra kennaraembættisins í vet-
ur: „Það hafa þeir báðir, biskup
og lektor, kannast við . . . . að eft-
ir reglugerðinni um skólann frá 15.
ág. 1895 verði fremur að líta á
þetta eins og fyrv. ráðherra gerði,
sbr. 2. gr. reglugerðarinnar". Það,
sem hjer er undirstrykað af mjer, hefi
jeg aldrei kannast við, og get ekki
við það kannast. Hitt kannast jeg
við, að svo megi líta á, sem fyrv.
ráðherra hefur gert, sjerstaklega, ef
ekki er haft neitt tillit til II. gr.
reglugerðarinnar, en einblínt á 3. gr.
(ekki 2. gr.) hennar, þ. e. sú grein-
in metin meira, sem þegir með öllu
um sjerstöðu síðari kennarans, en hin,
sem gerir nokkurn veginn auðsælega
ráð fyrir henni.
Hvað snertir óánægju mína með
ráðstöfun þá, sem nú hefur verið
gerð með síðara kennaraembættið,
þá vildi jeg mega taka það fram, að
sú óánægja mín nær ekki til manns-
ins, sein settur hefur verið f embætt-
ið. Ur því nauðsyn þótti beratilað
fela embættið í bili manni, sem hafði
annað embætti á hendi jafnframt,
gat valið á manninum ekki betra
verið. En þá nauðsyn get jeg ekki
viðurkent, þar sem hæfir menn voru
í boði til að taka embættið að sjer,
og hlýt yfir höfuð að álíta það
óheppilegt fyrir hvaða mentastofnun
sem er, að starfsmönnum hennar sje
beinlínis ætlað að vinna verk sín þar
sem hjáverkastörf.
Jón Helgason.
og 2. ágúst.
I. Mílukapphlaup (frá Árbæ á
Austurvöll):
I. Helgi Árnason (28 mín.).
2 Sigurjón Pjetursson (28 m. 5 sek.)
3. Jóel Ingvarsson (28 m. 10 sek.)
4. Einar Pjetursson (28 m. 15 s.).
II. Þúsund metra hlaup :
1. Sigurjón Pjetursson (3 mín. 3 s.).
2. Guðm. Sigurjónsson (3 m. 8 s.).
3. Magnús Tómasson (3 m. 10 s ).
III. 100 metra hlaup:
1. Helgi Jónasson (12^/2 sek.).
2. Sigurjón Pjetursson (13V4 s.).
3. Guðm, Sigurjónsson (14 s,).
IV. Hástökk:
1. Kristinn Pjetursson.
2. Jón Halldórsson.
3. Hallgr. Benediktsson.
V. Langstökk:
1. Kristinn Pjetursson.
2. Teódór Árnason.
3. Guðbr. Magnússon.
VI. Sund, 100 metra:
1. fl.: 1. Sigtryggur Eirfksson.
2. Stefán ólafsson.
3. Benedikt Guðjónsson.
2. fl.: 1. Einar Guðjónsson.
3. fl.: 1. Tómas Hallgrímsson.
Sund, 500 metra:
1. Sigtryggur Eiríksson.
2. Stefán Ólafsson.
3. Benedikt Guðjónsson.
VII. Glímur:
2. fl : 1. Kristinn Pjetursson.
2. Guðbrandur Magnússon.
3. Guðm. Sigurjónsson.
1. fl.: 1. Sigurjón Pjetursson.
2. Hallgr. Benediktsson.
3. Pjetur Gunnlaugsson.
VIII. Veðreiðar:
Stökk, 120 faðmar:
1. Guðm. Jónsson (21 sek.).
2. Beinteinn Thorlacius (2U/2 s.)
3. Guðm. Gíslason (22 sek.).
Skeið, ioofaðmar:
1. Beinteinn Thorlacius (20V2 s.).
2. Bogi Þórðarson (24 s.).
3. Benóný Benónýsson (26 s.).
Tölt, 120 faðmar:
1. Helgi Jónsson (46V2 s.),
2. Th. Thorsteinsson (48 s.).
Verðlaunin voru minnispeningar
úr silfri og fylgdu þeim prentuð
brjef, mjög skrautieg, sem skýrafrá,
fyrir hvað verðlaunin sjeu unnin.
Fríi íjaltiÉDi til fistimiiii
Kolin á Vesturlandi. Á Heina-
bergi á Skarðströnd er nú sagt að
kol sjeu fundin. Það er sama Iagið
og við Nýp, sem talað var um fyrir
nokkru. Oddur Gíslason málaflutn-
ingsmaður er nýkominn að vestan
102
103
Sko gullinn lokk, sem fellur frjáls
sem foss um hennar bjarta háls!
Til minnis um paö fagra fljóð
rann fremsta Serkjakappans blóð.
Þú fagra mey, þú fljóða val!
Hvert frægðarverk mitt helgað skal
þjer einni. — Dyrnar opna fljótt,
því úti’ er kalt og dimt af nótt.
Mín kinn er brend af Sýrlands sól,
en svalt er hjer og fátt um skjól.
Lát feimni hefta ástina’ ei,
en opna dyrnar, fagra mey!«
Meðan riddarinn söng þetta, bar kofa-
búi sig líkt og heldri leikdómendur gera
nú á dögum, þegar þeir hlusta á nýj-
an söngleik. Hann hallaðist aftur á
bak í stólnum með hálfluktum aug-
um, lagði ýmist höndurnar í kjöltu
sjer og spenti greipar, eða hann sló
þeim út og veifaði þeim eftir tónfall-
inu. Einu sinni eða tvisvar greip hann
fram í og söng með, er honum fanst
rödd riddarans eigi ná svo hátt sem
hann vildi. Þegar söngnum var lokið,
hrósaði einbúinn með sterkum áherslu-
orðum bæði kvæðinu og söngnum.
»En samt finst mjer keimur þarna
afþunglyndinuí Normannasöngunum«,
sagði hann, »enda hafa nú landar mínir
verið nógu lengi saman við þá til þess, að
þeir eru farnir að draga dám af þvi. En
hvers vegna fór riddarinn að heiman?
Og hvers gat hann fremur vænst en
þess, að unnusta hans væri tekin sam-
an við annan mann, er hann loks kom
heim, og að þá yrði ekki þessi kvöld-
söngur hans úti fyrir dyrum hennar
meira metinn en spangól kattarins úti
á þakrennunni? En samt drekk jeg
nú með þjer, herra riddari, og drekk
til heilla öllum tryggum elskendum. —
En jeg er hræddur um að þú sjert
ekki einn af þeim«, sagði hann og
horfði á riddarann, er nú tók til vatns-
krukkunnar og helti úr henni í vín-
bikar sinn.
»Sagðirðu mjer ekki, að þetta vatn
væri úr lind hins heilaga Dunslans?«
spurði riddarinn.
»Jú, þaðan er það«, svaraði kofabúi,
»og mörg hundruð manna hefur hann
skírt i þvi, en jeg hef aldrei heyrt, að
hann hafi drukkið það. Hinn heilagi
Dunstan þekti eigi siður en aðrir for-
rjettindi glaðlyndra förumunka«.
Að svo mæltu greip hann hörpuna
og skemti gesti sinum með kvæði því,
sem hjer fer á eftir, og söng hann það
með gömlu, engilsaxnesku lagi.
Föriimiiiikiirinii.
Þú leita skalt, kunningi, árangurs án
frá Asíuströndum og vestur á Spán,
og flnna’ ekki annan svo alsælan mann
sem umferðamunkinn, þótt skólaus sje hann.
Hann riddarann drambláta öfundar ei,
sem æðir í stríð fyrir hárlokk af mey
og liggur svo fölur á foldinni nár,
— pvi förumunk þreyta ekki ástir nje sár.
Og einvaldur margur sjer kufl okkar kaus,
er kórónu skilaði’ hann hamingjulaus.
En segðu mjer: Hver mundi förumunk fá
til að farga’ af sjer hettunni’ og kórónu ná?
Þvi hvar sem liann gangandi um foldina ter
í förumunkstötrum, þar skattland hans er.
Hvert heimili er opið, ef hann ber þar að,
hjá háum og lágum, á sjerhverjum stað.
Ög borðið er lilaðið, menn bjóða’honum, þá
hið besta er fram sett, sem heimilið á.
í sætið næst eldinum settur er hann,
því sómi’ er að hýsa þann rjettláta mann.
Hann kvíða þarf engu; þóttkomi’ hann um nótt,
er kveyktur upp eldur og vinið er sótt.
Og kvenfólkið góða, það kemur til hans
með kodda og sængur, þess heilaga manns.
Og lifi því hettan og heiðrist sem best,
og hræðslan við djöfulinn vaxi sem mest.
Og munkunum einum sje lífið alt ljett,
sem lærðu að nota gæði þess rjett.
»Þetta er sannarlega vel sungið og
með miklum krafti«, sagði riddarinn,
»og mikið lof berð þú á stjelt þína,
helgi klerkur. En úr því að þú mint-
ist á djöfulinn, dettur mjer í hug að
spyrja, hvort þú sjert ekki hræddur
við að hann heimsæki þig, þegar þú
styttir þjer dægrin með einhverjum
óklerklegum skemtunum?«
»óklerklegum!« át kofabúi eftir. »Að
leggja meira á sig en nauðsyn krefur,
það fyrirlit jeg. En jeg gegni þjónustu
minni hjer við kapelluna dyggilega,
held tvær messur daglega, kvölds og
morguns, og svo bænagjörðir þar að
auki á ýmsum timum —«.
»Að tunglskinsnóttunum undantekn-
um, þegar gott færi er til villidýra-
veiða«, sagði riddarinn.
»Að undanteknum undantekningun-
um«, svaraði einbúinn, »þvi það kendi
gamli ábótinn okkar mjer, að jeg skyldi
segja, ef nærgöngull leikmaður legði
fyrir mig álíka spurningu og þú nú«.
»Rjett, helgi faðir«, sagði riddarinn.
»En það er sagt, að djöfullinn hafi
einmitt gát á þessuúi uildantekninguhl,
Þú veist, að hann gengur um eins og
grenjándi ljón«.
»Látum hann grenja hjer, ef hann
þorir«, svaraði einbúinn. »Jeg hef
aldrei óttast nokkurn mann, og djöf-
ulinn hræðist jeg ekki heldur, nje
púka hans. En þjer að segja, vinur
minn, þá tala jeg annars aldrei um
þessi efni fyr en eftir dagrenning«.
Hann breytti nú umræðuefni, og sátu
þeir enn lengi, ræddust við með mik-
illi gleði og skiftust á mörgum söng-
um. En alt í einu var gleði þeirra
trufluð með þvi, að barið var fast á
kofadyrnar. En frá ástæðunum, sem
til þess lágu, skal síðar skýrt.
XVIII.
Þegar Siðríkur Engilsaxi sá son sinn
hníga máttlausan niður á leiksviðinu
hjá Ásbæ, flaug honum fyrst í hug að
skipa mönnum sínum að taka hann til
sín og hjúkra honum. En orðin dóu á
vörum hans. Hann gat ekki fengið af
sjer, að láta allan manngrúann, sem
þarna var saman kominn, vera vitni
að því, að hann tæki aftur við syni
sinum, er hann hafði áður rekið frá
sjer og gert arflausan. Þó bað hann
Ásvald, svein sinn, að hafa auga á
honum og flytja liann til Ásbæjar,
þegar mannfjöldinn væri kominn burtu.
En aðrir höfðu þó orðið fyrri til þessa
en Ásvaldur. Þegar mannfjöldinn var
horfinn frá leiksviðinu, var riddarann
har hvergi að finna.
Ásvaldur sá blóðblettinn, þar sem