Lögrétta - 01.01.1910, Blaðsíða 1

VtgreiAslu- og innheiru'iim.:
■\RINBJ. SVE NBJARNARSON
HujiHV^y -4-1.
Talsíml 74.
LOGRJETTA
Ritstjóri
fORSTEINN GISLASON
Pingholtsstræti 17.
Talsimi 178.
M 1.
Heykjjivík 1. janúar ÍOIO.
V. árg.
Forngripasafnið opið á sunnud., þriðjud. og
fimtud. kl. 12—2.
Lækning ók. f læknask. þrd. og fsd. 12 1.
Tannlækning ók. (f Pólthússtr. 14) 1. og 3.
md. f mán. 11—I. _ . .
Landakotsspítali opinn f. sjúkravitj. 10 /2
—12 og 4— 5.
íslands banki opinn 10—21/. og 5V» 7-
Landsbankinn io1/^—2T/2. Bnkstj. við 12—I.
Lagaskólinn ók. leiðbeining 1. og 3- *“• ’
mán. 7—8 e. m.
Landsbókasafnið opið hv. virkan dag kl.
12—3 og 5—8.
vCV HThAThomsen-
HAFNARS’rR I7 l8 l97O2l-22-K0US I 2-LÆKJAKT I 2
• REYKJAVIK •
Nýárspelinn:
Óáfeng vín, 15 teg., 0,55—1,90 fl.
Rauðvín, 14. teg., 1,10—6,00 fl.
Rinarvín, 6 teg., 1,50—5,00 fl.
Ungversk vín, 5 teg., 3,10—4,60 fl.
Portvín, 18 teg., 1,85—6,00 fl.
Sherry, 8 teg., 2,10—5,00 fl.
Madeira, 8 teg., 2,35—7,00 fl.
Champagne, 8 teg., 3,50—9,75 fl.
Sautcrne, 5 teg., 2,00—5,55 fl.
Cognar, 12 teg., 1,80—6,50 11.
Rom, 7 teg., 1,80—3,75 fl.
Whiskj, 17 teg., 2,10—3,90 fl.
Svensk Ranco, 3 teg., 2,10—3,50 fl.
Likörar, 10 teg., 2,10—8,25 fl.
Absinth 4,50 pr. pt.
Ákaviti, 5 teg., 1,70—2,25 fl.
Gin 2,50 fl.
Genever 2,75 pottfl.
Messuvín á flöskum og í pottatali,
Bitter, 3 teg., á flöskum og glösum.
Brennivin á tunnum, 3 teg.
Kornspritt nr. 1.
^ Carlsberg Lageröl, Pilsner, Porter
og Exportöl, Kolding Slotsöl, Mörk
Carlsberg, Export Dobbeltöl, Krone-
pilsner, Maltextrakt 4 teg.i
Rósenborgar, Sanítas og Kaldár
gosdrykkir.
Afsláttur alt aö IO%.
Kjallaradeildin í
Stjórn Landsbankans.
Lárus Fjeldsted,
YflrrJettarmálafsBrsIumaOur.
Lækjargata 2.
Heima kl. 11 — 12 og 4-5.
Bóka- og pappírsverslun
Arinbj. STeinbjarnarsonar
LauguveK --11.
Talsími 74.
K. F. C. 34.
heldur samkomu a Ganilaárskvöld kl.
11. Nýarsdagskvöld kl. 8%.
Allir velkomuir.
2 jan. kl. 8^/2 af-
fyrir karlmenn ein-
f D Oj, Y-D uiega koina.
Hinn mikli misskilningur á lögum
og reglugerð Landsbankans, sem
fram hefur komið í ísafold, að fram-
kvæmdarstjóra sje óheimilt að veita
lán og kaupa víxla upp á sitt ein-
dæmi, gefur tilefni til þess að íhuga,
hvaða vald framkvæmdarstjóra er
gefið og hverjar þær skyldur eru,
sem hvíla á gæslu--tjórunum
22. gr. laga um stofnun Land—
b.mka 18. sept. 1885 hljóðar svo:
„Framkvæmdarstjori annast dag-
leg störf bankans og stýrir þeim und-
ir umsjón gæslustjóranna og með að-
stoð þeirra — Nakvæmari fyrirmæli
um sambandið milli forstjóranna verða
ákveðin í reglugerð þeirri, er 8. gr.
um getur".
laganna hljóðar þannig:
„Nákvæmari reglur og fyrirmæli
um alla tilhögun a störfum bankans
verða ákveðin með reglugerð, er
bankastjórnin semur frumvarp til og
landshöfðingi samþykkir".
Framkvæmdarstjóri er samkvæmt
ákvæði 22. gr. að lögum skyldur
til þess að annast dagleg störf og
daglega starfrækslu bankans undir
umsjón og með aðstoð gæslustjór-
anna, eftir því setn reglugerðin nán-
ar ákveður um sambandið milli for-
stjórauna,
Og hvað segir svo reglugerðin í
þessu efni:
Hún segir svo (sbr. endurskoðaða
reglugerð fyrir landsbankann f Rvik
8. apríl 1894, 1. gr.):
„Framkvæmdarstjóri skal annast
dagleg störf bankans og stýra þeim.
Gæslustjórarnir eiga að hafa umsjón
með, að lögunum um Landsbankann
sje fylgt, og farið sje eftir akvörðun-
um þeim, sem settar eru í þessari
reglugerð; er þeim því eigi aðeins
heimilt, hvenær sem er, að vera við-
staddir í bankanum til þess að hafa
eltirlit með störfunum þar, heldur
einnig skylt, svo oft sem þörf er á,
og sjerstaklega þegar framkvæmdar-
stjóri kveður til, að eiga fund með
honum til þess að ræða þau málefni,
sem snerta bankann og fratnkvæmd-
arstjóri óskar alits þeirra um“,
Framkvæmdarstjóra er með öðr-
um orðum lagt á herðar að annast
öll hin daglegu störf og stjórna þeim,
en jafnframt heimilað, að krefjast að-
stoðar gæslustjóranna, og getur hann
kvatt þá á fund með sjer þegar hon-
um þykir ástæða til þess fyrir sig.
Hann getur þar borið upp fyrir peim
öll þau malefni, er snerta bankann
og krafist. þess, að þeir kynni sjer
malavöxtu og segi alit sitt um málið.
Framkvæmdarstjóri tekur svo álit
þeirra til greina eftir því, sem hon-
um þykir ástæða til.
Lanveitingar og kaup á víxlum
og önnur dagleg störf innir fram-
kvæmdarstjóri af höndum eftir því,
sem honum þykir best henta.
Umsjónarskylda gæslustjóranna er
í því fólgin, að þeir hafi eftirlit með
því, að fyrirmælum bankalaganna og
akvæðum reglugerðarinnar sje fylgt,
og er þeim því heimilt að vera við-
staddir í bankanum, hvenær sem er,
til þess að hafa eftiilit með störfun-
um þar, að þau fari ekki í bága við
lögin og ákvæði reglugerðarinnar.
í sambandi við þessa umsjón er
gærlustjórunum skylt, svo oft sem
þörf er á, að eiga fund með fram-
kvæmdarstjóra. Samkvæmt því verð-
ur svo að álítast, að þeir geti heimt-
að hann á fund með sjer.
Er það mjög mikilsvert fyrir
gæslustjórana, ekki hvað minst f
sambandi við 8. gr, reglugerðarinn-
ar, Hún hljóðar svo:
„Bankastjórarnir útlcljá í samein-
íngu þau malefni, sem varða bank-
ann, en greini þa á, ræður atkvæða-
fjöldi; getur þá hver þeirra hcmtað
agreinint(Sitkvæði sitt ritað f gjörða-
bók og skrifa bankastjórarnir allir
undir það, sem bokað er Ekki þarf
liamkvæmdarstjóii þó ad frauikvæma
ákvörðun gæslustjóranna, þegar hann
alítur, að bankinn geti haft tjón af
henni, en aldrei má hann framkvæma
neitt það, er báðir gæslustjórarnir
hafa neitað að leggja samþykki sitt á".
Hjer er akveðið vald það, sem lög-
in gera rað fyrir, að gæslustjórarnir
hafi sem forstjórar bankans.
Eru þeir að því leyti bankastjórar
sem þeir hafa atkvæðisrjett um mál-
efni snet tandi bankann, önnur en hin
daglegu stört.
Rjettur gæslustjoranna f þessu efni
er þó mjög svo takmarkaður, þar
sem framkvæmdarstjóri getur latið
vera að framkvæma akvörðun gæslu-
stjóranna beggja, þegar hann alitur,
að bankinn geti haft tjón af henni,
og það enda þótt til byrjunar sje
komist svo að orði í greininni, að
greini bankastjórnina á, ráði at-
kvæðafjöldi.
Samkvæmt umsjónarskyldu gæslu-
stjóranna, ber þeim að hafa gát á
því, að malefni þau, er 8. gr. ræðir
um og sjerstaklega varða bankann,
sjeu útkljað af bankastjórunum 1
sameiningu, en ekki framkvæmdar-
stjóra einum, eins og önnur þau rnal
efni, er snerta bankann og hin dag-
legu störf hafa f för með sjer.
Hin daglegu störf annast fram-
kvæmdarstjóri einn, eins og þegar
hefur verið tekið fram, en hann get-
ur þó krafist aðstoðar gæslustjóranna,
þvf þótt þau störf hvíli ekki a þeim,
þa ber þeim þó skylda til að segja
alit sitt, er framkvæmdarstjóri óskar
þess.
Til hægri vika fyrir framkvæmd-
arstjóra, ef hann vill leita aðstoðar
gæslustjóra, er svo akveð’.ð í 4. gr.
reglugerðarinnar, að annar gæslu-
stjóra skuli að minsta kosti vera
viðstaddur í bankanum eigi skemur
en eina klukkustund hvern dag, sem
bankinn er opinn, nema sjerstök at-
vik banni.
Með þessu akvæði er það og
trygt, að gæslustjorarnir komi í bank
ann og ræki skyldur sínar sem
gæslustjórar.
Hin daglegu störf hvíla á fram-
kvæmdarstjóra einum samkvæmt bein-
um fyrirmælum laganna sjallra. Þau
geta því ekki a nemn hatt komist
undir ákvæði 8. gr.
8. gr. ræðir um málefni, er skyldu
ber til þess að útkljá af bankastjór-
unum í sameiningu. en ekki gert ráð
fyrir, að nema annar gæslustjóranna
jafnaðarlegast sje daglega viðstaddur
í bankanum.
Er það meðal annars skýlaus vott-
ur þess, að malefni þau, er 8. gr.
ræðir um, og hin daglegu störf eru
sitt hvað og sinum sjerstöku akvæð-
um háð hvort um sig.
Þessi skilningur er hinn eini rjetti.
Eins og vænta mátti, hefur lögun
um frá stofnun bankans altaf verið
framfylgt á þennan hátt, Og sjest það
ljóslega af grein gæslustjóranna „til
almennings" frá 23. f. m., deginum
eftir frávikninguna. Þar segir svo:
„Eftir lögunum annast framkvæmd-
arstjóri dagleg störf bankans og stýrir
þeim undir umsjón gæslustjóranna og
með aðstoð þeirra. 1 sambandi við
þetta stendur ákvæði reglugerðar-
ínnar (8. gr.) um, að bankastjórarnir
útkljái í sameiningu þau málefni, sem
varða bankann. Þetta akvæði hefur
jafnan verið skilið svo og verður eigi
skilið öðru vísi en svo, að hjer sje
að ræða um önnur störf en hin dag-
legu störf bankans, sem eru útlán,
víxlakaup o. s. frv. Malefni þau,
sem 8. gr. ræðir um, eru almenn a-
kvæði um störf bankans, svo sem
ákvarðanir um, hversu mikið megi
gera að lanutn a hverjum tíma, a
kveðning innlans- og útlansvaxta og
discontóar, kaup og sala verðbrjefa
1 stærri stíl, tasteignakaup og afsal,
lántokur bankans, akvæði um skulda-
innheimtur, form skuldabrjefa, raðu-
ing starfsmanna o. m fl.
Þessum malefnum hefur ætið verið
raðið til lykta a sjerstokum fundum,
er við höfum verið kallaðir til af
framkvæmdarstjóra, og höfum við
vissulega eigi að forfallalausu van-
rækt fundi þessa. Þeir hafa alla-
jafna verið haldnir kl. 5 síðd.
Ennfremur hafa á fundum þessum
verið teknar ákvarðanir um, hvað
mikið skyldi lána út á virðingarverð
veðs, eftir því hvað veðið væri og
hvar það væri.
Við hin daglegu störf, er fram-
kvæmdarstjóra einum ber að annast
og stýra, höfum við ekki aðeins að-
stoðað hann er hann hefur óskað
þess, heldur hefur það einnig verið
samkomulag milli framkvæmdarstjóra
og okkar, að hann fylgdi þeirri reglu,
að veita ekki stærri lán, eða lán til
lai gs tíma, án þess að bera það
undir að minsta kosti annanhv rn
okkar.-
Til þess að geta aðstoðað fram-
kvæmdarstjóra í þessu efni þannig.
að viðskiftamenn bankans þyrftu ekki
að biða baga af því, að annar gæslu
stjórinn, sá er lanveitingu væri sam-
þykkur ásamt framkvæmdarstjóra,
væri eígi viðstaddur, þa höfum við
jafnaðarlega baðir verið viðstaddir á
afgreiðslutimanum eina klukkustund
a dag og oft lengur.
Með því höfum við gert meira en
oss var skylt samkv. reglugerð bank-
ans, sem aðeins heimtar að annár
gæslustjóranna sje þar viðstaddur í
senn En við þetta höfum við átt
kost a að hafa fullkomnara og áhrifa-
meira eftirlit með lanveitingum bank-
ans en annars.
Hvað snertir vixlakaup, smærri lán-
»•’ itingar og Un til skams tíma, sem
b nkastjóri hefur ekki leitað aðstoðar
okkar við, höfum við haft eftirht með
þeim, með því að yfirfara bækur
bankans a eftir".
Af þessu mega menn marka, hver
þau malefni eru, sem 8 gr. reglug.
ræðir um, og af þessu má sja, að
framkvæmdarstjóri hefur óspart leitað
aðstoðar °æslu-tjóranna og þeir verið
tuenn næsta ólatir við stb’f sin, að
koma a degi hverjum jafnaðarlegast
báðir í bankann, til þess að þeir
gætu að->toð.ið framkvæmdarstjóra
við hin daglegu störf, aðallega lán-
veitingar og víxlakaup, með því að
framkvæmdarstjóra hefur sýnilega
verið ókært að veita stærri lan og
lán til langs tíma, án þess að bera
slíkar ianveitingar undir gæslustjóra,
og ógjarnt að veita lánið, nema
að minsta kosti annar gæslustjóranna
væri því n eðmæltur eða samþykkur.
Vegna þess er það, að gæslustjór-
arnir komu jafnaðarlegast báðir dag-
lega í bankann, til þess að aðstoða
framkvæmdarstjóra í þessu efni, svo
að viðskiftamenn bankans þyrftu ekki
að bíða baga af þessu samkomulagi
forstjóranna.
Það virðist óneitanlega svo, sem
þessir menn hefðu att þakkir skilið,
en ekki hið gagnstæða.
Stjórn Landsbankans er í stuttu
máli annars vegar í því fólgin, að
framkvæmdarstjóri tekur allar þær
ákvarðanir, sem nauðsynlegar eru í
sambandi við hin daglegu störf, og
leitar í því efni aðstoðar eða álits
gæslustjóranna, að svo miklu leyti,
sem honum þykir ástæða til.
Hins vegar er stjórn bankans í því
fólgin, að allar aðrar akvarðanir en
þær, sem hin daglegu störf hafa í
för með sjer, eði ákvarðanir um mál-
efni, er varða bankann satnkv. 8. gr.
reglug., liggja undir forstjórnina og
eiga að útkljast af bankastjórunum
i sameiningu öllum þremur.
Allar þær akvarðanir og ráðstaf-
anir af bankans hálfu, sem gerðar
eru samkvæmt því, sem þegar hefur
verið tekið fram, eru gerðar af banka-
stjórninni.
Eankastjórn heitir það stjórnarvald,
sem samkvæmt lögum bankans og
reglugerð ræður hinum einstöku mál-
efnum bankans, án tillits til þess,
hvort -nálefnið liggur undir fram
kvæmdarstjóra einan eða bankastjór-
ana alla þrja f sameiningu.
Bankastjórnin er því stundum f
höndum framkvæmdarstjóra eins,
tundum 1 höndum bankastjóranna í
sameiningu, alt að einu eins og land
stjornin er ýmtst í höndum raðlterra
eins, eða konungs og ráðherra, eða .
ráðaneytis konungs, þar sem ráð-
herrar eru fleiri en einn.
Misskilningur ísafoldar á valdi fram-
kvæmdarstjóra er með öllu óskiljan-
legur, nema ef vera skyldi að hún
væri svo barnalega einföld, að hyggja,
að með orðinu „bankastjórn" sje
ætfð átt við forstjórn bankans, banka-
stjórana í sameiningu, vitandi ekki,
að orðið „bankastjórn" táknar það
stjórnarvald bankans, sem hlut á að
máli og málefninu ræður til lykta í
hverju einstöku tilfelli, eftir því,
hverrar tegundar málefnið er.
Af þessum misskilningi, sem hjer
er getið til, mundi leiða, að sá mun-
ur á störfum gæslustjóra og fram-
kvæmdarstjóra hyrfi, sem lögin kveða
á um og reglugerðin lögum sam-
kvæmt nánar ákveður.
Þarf sú fjarstæða ekki skýringar
við.
Bankastjórnin hvílir, að því er hin
daglegu störf og daglegan starfs-
rekstur snertir, á framkvæmdarstjóra
einum, og allar framkvæmdir bank-
ans eru í hans höndum, tneð því að
öllum hinum daglegu framkvæmdum
ræður hann einn og þarf ekki að
framkvæma ákvörðun beggja gæslu-
stjóranna um málefnaflokk þann,
er þeir þó eiga atkvæði um.
Framkvæmdir bankans eru því all-
ar á ábyrgð framkvæmdarstjóra; hann
einn hefur framkvæmdarvaldið.
Gæslustjórarnir geta aðeins hindr-
að framkvæmdir af hálfu framkvæmd-
arstjóra á akvörðunum hans um mál-
efni þau, er 8. gr. reglug. ræðir um,
ef málið horfir þannig við, að fram-
kvæmdarstjóri þarf samþykkis þeirra
til þess að koma fram vilja sínum.
Laun framkvæmdarstjóra eru mið-
uð við það, að framkvæmdarstörfin
og hin daglega bankastjórn hvílir á
honum og þar með öll sú ábyrgð,
er því fylgir og stöðu hans yfir
höfuð.
Bankastjórnin hvílir, að því er
snertir málefni þau, er 8. gr. reglug.
ræðir um, ekki aðeiús á framkvæmd-
arstjóra, heldur og gæslúStjóíúnum,
forstjórn bankans.
En samkvæmt afstöðu g&slustjór-
anna er þeim ekkert vald gefið á
framkvæmdum bankans.
Framkvæmdirnar og ábyrgðin, er
þeim fylgir, hvílir eingöngu á fram-
kvæmdarstjóra, en að éngu leyti á
gæslustjórunum, nema því að eins,
að ekki sje af bankans hálfu eða
framkvæmdarstjóra fylgt lögum banh-
ans og reglugerð; þá bera þeir á-
byrgðina á því, að það viðgangist
ekki óatalið.
Að mikln leyti eru gæslustjórarnir
aðstoðarmenU framkvæmdarstjóra og
honum haðir, og það svo mjög, að
þeir eru beint. skyldir til þess, er
svo ber undir, að hlýta ákvörðun
framkvæmdarstjóra í málum, sem
þeir þó í orði kveðnu eiga að útkljá
engu síður en hann (sbr. 8. gr.
reglug).
Ransóknin á reikningum bankans
hvílir á endurskoðunarmönnum bank-
ans.
Þeir eiga að ransaka reikninga
bankans í öllum atriðum, ásamt eign-
um bankans og heimafje og sann-
reyna, hvort eigur bankans eru fyrir
hendi.
Gæslustjórarnir hafa engar slíkar
skyldur í þessu efni eins og endurskoð-
unarmenn, nema hvað þeim ber skylda
til þess, að sjá um, að eftirlit sje
haft með bókfærslunni og sjóðnum
hjá fjehirði.
Athugasemdir við reikninga og
eignarskírteini bankans er ekki þeirra
verkefni, heldur endurskoðunarmanna.
Gæslustjórunum er þar á móti í
því efni skylt, að aðstoða fram-
kvæmdarstjóra, ef hann þarf að svara
athugasemdum frá endurskoðunar-
möpnum urn gerðir Sínar.