Lögrétta - 19.01.1910, Blaðsíða 1

Afgreiðslu- og innheinnuin,:
ARINBJ. SYEINBJARNARSON
l >4-1.
Talsiini 74.
LOGRJETTA
Ri tstjórt
fORSTElNN 6ISLAS0N
F>ingholtsstr«2ti 17.
Talsimi 178.
J&
ReyWjavík 19. janúar 1910.
'V". árg.
I. O. O. F. 911215 81/* fyrirl.
FOrngripasafniðopið ásunnud., þriðjud. og
.fimtud. kl. 12—2.
Laskning ók. ( læknask. þrd. og fsd. 12—1.
Tannlækning ók. (í Pólthússtr. 14) !• og 3.
md. í mán. n—1.
Landakotsspftali opinn f. sjúkravitj. io’/.
—12 og 4—5.
íslands banki opinn 10—21/. og 5‘/»—7.
Landsbankinn io1/.—21/.. Bnkstj. við 12—I.
Lagaskólinn ók leiðbeining 1. og 3. ld. f
mán. 7—8 e. m.
Landsbókasafnið opið hv. virkan dag kl.
12—3 og 5—8.
mAg
qJ? HThAThomsen- My
Landsbankanum, en stjórn Land-
mandsbankans, og rjeði hún þa ein,
hvort sú skýrsla yrði birt, eða ekki.
En þetta, sem brjefið segir, er
ekki annað en það, sem helst var
við að búast. Dönsku bankamenn-
írnir komu hingað vegna viðskifta
Landmandsbankans við Landsbank
1, og þessar fregnir, sem brjef-
kaflinn hjer á undan flytur um arang-
urinn af starfi þeirra eru aðeins
til þess að staðfesta almenningsalitið
hjer á bankamalinu. Allar sagnir
ráðherra um hina miklu óreglu, er
ra átti í bankanum, eru markleysa,
og afsetning bankastjórnarinnar af-
glöp af versta tægi, eins og marg-
sýnt er og margsannað áður.
út-
um
í
HímARSTR-17-18 19 20 2122 • KOUS 1-2- L*4JAKT-1 2
• REYKJAVIK*
, íslenskt smjör, ágætt,
Hangikjöt,
Kæfa,
Saltfiskur,
Riklingur, ______
íslenskt fiður.
i-------
Sauðskinn.
pakkhúsðeilðin í
€mbættisjrammistaða
ráöherrans.
Vátryggingarsjóður sjómanna
lokaður.
Samábyrgðin stjórnlaus.
Bankareglngerð ósamin
Landsreikningarnir trassaðir.

fe
U
11
Jarðarfor L. E. Svein-
hjörnssons háyflrdómara fer
fram næskomandi föstndag
21. þ. m.
Húskreðja kl. HVa.
((
))
heldur 'aðalfund í !Thom
sensskála
þ. m.
miðvikudag 26.
Stjórnin.
Lárus Fjeldsted.
Yflrrjettarmálafeerslumaður.
Lækjargata 2.
Heima kl. 1 1 — 12 og 4-5.
Bankamálið.
Brjef frá Khöfn.
Skrifað frá Khöfn 8. jan.:
„Bankamennirnir gefa enga skýrslu
opinberlega, tilkynna bara, að þar
sem alt sje í reglu, breytist ekkert
samband bankanna (Landmandsbank-
»ns og Landsbankans)".
,Þetta segir í brjefi, sem hingað
kom með „Falkanum" í morgun, frá
íslenskum manni í Khöfn. Aðrar
fregnir haía ekki þaðan komið um
þetta mál enn, hvorki í skeytum nje
brjefum, svo að ekki er hægt að
segja, hvort þetta, sem brjefritarinn
getur um, er haft eftir dönskum
blöðum, eða stjórn Landmandsbank-
ans hefur latið það uppi á annan
hátt. En frá henni hlytur það að
vera komið, en ekki frá banka-
mönnunum, sem hjer voru. Þeir
sögðu það hjer,
oðruui skýrslu
að engum gæfu þeir
uni skoðun sína á
Stöðugt eru að koma fram ný og
ný dæmi, deginum ljósari, fyrir því,
að Björn Jónsson raðherra er á engan
hátt stöðu sinni vaxinn.
Það eru ekki stórmálin ein, sem
farið hafa í óreiðu hjá honum, þótt
umtalið hafi snúist mest um þau, svo
sem utanfararhneykslið í fyrra vetur,
Thorefjelags-bralhð og svo banka-
hneykslið nú síðast. Raðleysishringl
andinn er hinn sami i öllu, smau sem
stóru; óregla og vanræksla á allar
hliðar.
Þjóðólfur frá 14. þ. m. skýrir fra
því, að vandamenn druknaðra sjó-
manna geti eigi fengið fje það, er
þeim ber úr vatryggingarsjóði, sem
er lögskipuð stofnun.
Þrátt fyrir skýlaus lagaboð hefur
þess ekki verið nokkur kostur, að fá
einn einasta eyri úr sjóðnum síðan
á nýári, en þeir, sem hlut eiga að
máli, eru jafnaðarlegast bagstaddar
ekkjur druknaðra sjómanna, munað-
arlaus börn þeirra eða fátækir for-
eldrar.
Ábyrgðina á þessum ófyrírgefanlegu
gjaldbrigðum ber landstjornin.
Með nýarinu getigu í gildi ný lög
um vátrygging fyrir sjótnenn
Samkvæmt lögutn þessum ber að
skipa nýja stjórn fyrir sjóðinn og
semja nýja reglugerð fyrir hann.
Átti þetta hvoittveggja að vera kom-
ið í kring í byrjun arsins, svo að
--jóðurinn gæti staðið í skilum og
lögunum orðið fullnægt, því að með
nefndum lögum er hin eldri stjórn
sjóðsins afnumin.
En eins og raðherrann sinti þessu!
Nei, og aftur nei!
Fyrir eftirgangsmuni annara er þó
svo komið, að ráðherrann hetur
ekki lengur getað viðrað það fram
af sjer, að gera nauðsynlegar rað-
stafatiir til þess, að stjórn sjóðsins
geti orðið skipuð.
Þar fyrir getur þess orðið langt að
bíða, að menn geti fengið fje sitt úr
sjóðnum, sem þeir eiga fulla laga
heimting á.
Það er ófyrirgefanlegt af ráðherr-
anum, dð hafa ekki gætt skyldu
sinnar í þessu efni, og samviskulaust
mannúðarleysi, þar sem f hlut ablá
fatækt fólk og þurfandi sinna
með.
Meðati stjórn sjóðsins er enn ekki
skipuð, hefði verið reynandi fyrir
raðherrann, að fara þess á flot við
gömlu stjórnina, að hún hefði
borganir sjóðsins a hendi fyrst
sinn, eða þa að láta annast þær
stjórnarraðinu.
En eins og raðherrann geri nokk-
uð í þessu skyni til hagsmuna fyrir
alþýðufólk!
Nei, því fer fjarri; aftur á móti
hefur þið verið breitt út, að gamla
ijoðsstjórnin hafi öll nauðsynleg störf
1 hendi, þar til hin nýja stjórn sje
■kipuð.
í hinni gömlu stjórn voru þeir Tr.
Gunnarsson, Eiríkur Briem og Ottó
Þorláksson skipstjóri.
Hvað mundi það hafa verið kall-
ð i fari bankastjórnar, ef hún hefði
e^ki sjeð um, að nienn gætu fengiö
fje >itt a rjettum tíma og í logkveð-
mn gjalddaga?
Samábyrgðin atti að komast a fót
nu með nýarinu Þar hefur verið
skip.tður að.tllaunahirðir. en hin l'óg-
boðna stjórn er óskipud og launa-
hirðirinn erlendis.
Reglugerð fyrir sambandið milli
bankastjóra og gæslustjóra, eftirhinum
úýju bankalögum, er ósamin enn. Er
þó ráðherra með bankalögunutn nýju
beinum orðum fyrirskip.tð, að semj'
shka reglugjörð.
Landsreikningar fyrir árið 1908
eru ósamdir enn. Endurskoðunar-
menn landsreikninga hafa þó nú loks
nuddað stjórninni til þess að byrja
eitthvað a þeim, að þvf er mælt er.
Svona uiætti lengi til tína hina og
aðra vanrækslu og óhiröu.
En líklega kemsj raðherra ekki til
þess að sinna þessum og öðrum
skyldustörfum sfnum fyrir ritpúlinu
hja ísafold.
Sjúkrasamlög.
muna
Ilöfuðborgin hefur riðið á vaðið.
„Sjúkrasamlag Reykjavikur" er stofn
að. Eftir höfðinu dansa væntanlega
limirnir.
Sjúkrasamlög um þvert og endi-
Iangt ísland, i hverju þorpi og hverri
sveit — það a að vera takmarkið.
Það næst ekki á einu ári, og varla
á örfáum arum, en það næst — með
tfmanum.
Trygging á eignum hefur að und-
anförnu tiðkast svo litið hjer a landi,
að það er eðlilegt, að sjúkrasamlög
skiljist ekki þegar í stað. Þau eru
tryggingarfjelög, og því nýmæli, eink-
um til sveita. Engin skepna trygð
°g engin hús trygð, engir innanstokks-
munir trygðir — það hefur hingað
til verið algengast.
Hvað kostar það?
Hvað fæ jeg fyrir það?
Um þetta er spurt, þegar minst er
sjúkrasanilög við fólkið.
Báðum þessum spurningum svarar
landlæknirinn í ritgerðum sínum í
Skírni, fullgreinilega.
Skirnir er i svo margra höndum,
að það er óþarfi að taka svörin upp
hjer; en astæða er til þess að áuiinna
landsmenn um að lesa þessar ágætu
ritgerðir með gaumgæfni, og — leggja
svo malið ekki á hilluna, heldur fara
af stað og stofna sjúkrasamlag. Fa
með sjer 40—5° nianns til að byrja
með; næsta ar er komið hvert manns-
barn í sveitinni, sem lögin leyfa að
vera með.
Þvf að þetta er engum ókleift,
sem vill *, segjum 5 —10 kr. gjald a
ari, eftir því a hvaða aldri menn eru,
og eftir því, hve ha daglaun þt-ir
eiga að fá greidd, meðan asjúkdónu
stendur.
En hvað fæst fyrir þetta árgjald?
I, lœkuishjálp alt árið, hvenær sem
sjúkdóm ber að höndum, 2. lyý, sem
læknir telur nauðsynleg, 3. sjúkra-
húsvist, þegar læknir telur hana nauð
synlega og 4. dagpeninga fyrir þann
tfma, sem samlagsmaður er tafin n frá
verki sakir sjúkdóma. Dagpeningana
má tryggja sjer meiri eða minni, með
hærra eða lægra árgjaldi.
Læknishjalp, lyf, sjúkrahúsvist og
dagpeningar alt arið, hvenær sem
sjúkdóma ber að höndum, fyrir 5 —
IO krónurl
Hvernig má þetta ske?
Oiurcðlilegt alt saman; engin svik
i tafli, ekkert tal Það er bara leynd-
ardomur samvinnunnar! Sá, sem er
í sjúktasamlagi, getur notið þessara
kostakjara, aðrir ekki.
Hvort viltu htldur, ef þú ert fje-
litill, eiga undir því, að þú verðir
ekki veikur og spara 5 kr. gjaldið;
verða svo veikur og fara a sveitina
— eða: tryggja þig með 5 kr. ar-
gjaldi gegn þvf að fara a sveitina
lyrir sakir þess kostnaðar, sem leiðir
af sjúkdómunum?
Jeg held að maður þurfi ekki að
fara a sveitina, þó að maður verði
lasinn einhvern tíma ars, segirðu og
ekur þjer. Nei, nei, ekki vænti jeg;
hefurðu tekið eltir, hve margir
þurfainenn, eiu á landi hjtr beint fyrir
pd sok þurfanu-nn, að þeir hafa orðið
tyrir þvi mótlæti, að verða sjúkir, en
ekki verið trygðir gegn þeim voða?
Aðeins fjóiði hver madur af öllum
þurfamönnutn landsins! Er það ekki
nóg?
Lesið með gaumgæfni ritgerðir land-
læknisins í Skirni, þær er aður voru
nefndar (2. og 4. hefti 1909), þá
munuð þjer varla láta undir hofuð
leggjast, að gera eitthvað til fram-
kvæmda. Fyrri ritgerðin skýrir sjúkra-
samlagahugmyndina og segir nokkuð
sögu þeirra í ýmsum löndum; siðari
ritgerðin leiðbtinir agætlega um fram-
kvæmdirnar, og er svo greinagóð, að
engu þarf við að bæta.
Oddfellow-fjeiagið er við þetta mal
riðið, að koma því af stað, en i raun
og veru er það yfirmaður fjelagsins.
Guðmundur Björnsson landlæknir, sem
bæði er fyrsti hvatamaðurinn og sa,
sem lagt hefur málið svo upp 1 hönd
urnar á þjóðinni, að engu þarf við
að bæta. Hann er öfundsverður af
að hafa gert það.
Jón Palsson organisti hefur gengist
fyrir stofnun sjúkrasamlags Reykja-
víkur; hja honum fást ritgerðir land-
læknisins og lög Sjúkrasamlags Reykja-
víkur,
Hverjir verða næstir?
7. Þ.
ritari, E Briem skrifstofustjóri, Pálmi
Palsson kennari, E. Claessen mála-
flm., O. Gíslason málaflm , K. Niku-
lásson verslunarstj., Ól. Rósenkranz
kennari, Ásg. Sigurðsson konsúll, frú
R Hafstein, frú Steinunn Bjarnason,
frú Stefanía Guðmundsdóttir og frk,
Laufey Vilhjálmsdóttir.
Umsókn frá Chr. Franch um um-
sjónarstart við Vatnsveituna var vís-
að til vatnsveitunefndar.
Hafnað boðum, sem gerð höfðu
verið í vatnsveitulagningarhús og 2
brýr, sem sýslumaðurinn í Hafnar-
firði hafði auglýst til uppboðs fyrir
bæinn.
Beiðni frá Ungmennafjelagi R.vík-
ur um skautafararsvæði á tjörninni,
100—200 ferstikur á stærð, var vís-
að til veganefndar.
Borgarstjóri skýrði frá, að á næsta
bæjarstjórnarfund mundu koma öll
skjöl og brjef viðvíkjandi lóðarkaup-
um til gasstöðvar.
Samþ. að kosta af bæjarsjóði tal-
sfma handa bæjargjaldkeranum.
Heilbrigðisfulltrúastarfið veitt Júl.
Halldorssyni fyrv. hjetaðslækni með
þeim 800 kr., sem til þess eru veitt-
ar fyrir árið 1910.
Tilboð um að taka við bæjar-
verkfræðingsstörfum komu fram frá
Sig. Thoroddsen og Bened, Jónas-
syni verkfræðingum. Svohljóðandi
tillaga samþykt: »Bæjarstjórnin ræð-
ur Sig. Thoroddsen bæjarverkfræð-
ing árið 1910 gegn því, að hann
vinni öll bæjarverkfræðingsstörf án
sjerstakrar borgunar samkv. erindis-
brjefi, sem gefið skal honum um leið
og hann verður skipaður — Þó vill
bæjarstjórnin greiða honum alt að
1000 kr. sjerstaklega fyrir alt eftir-
lit með gasverkinu trá upphafi til
enda, þó þannig, að hann haldi full-
kominn aðstoðarmann á sinn kostn-
að, ef gasnefndin telur það æskilegt
eða nauðsynlegt".
Fiðluspil 0. Joliansen í Iðnaðar-
mannahúsinu í gærkvöld var hið
besta, svo að vonirnar, sem Sigfús
Einarsson vakti um það með grein-
inni í síðasta tbl. Lögr. hafa áheyr-
endurnir fullkomlega fengið upptylt-
ar. Húsið var fult.
Bankamálið ( Mýrasýslu.
Þar kvað vera boðaður fundur 31.
þ. m. í Borgarnesi, til þess að ræða
um aðfarir stjórnarinnar gegn Lands-
bankanum. Fundur sá verður ekki
fulltrúafundur, með kosnum hreppa-
fulltrúum, eins og í Skagafjarðar-
sýslu, heldur almennur kjósenda-
fundur.
Skömmln skellur á —
sira Haraldi Níelssyni fyrir hvern
þann ósóma í blaði ráðherrans, sem
rykkilínið er breitt yfir, hvort hann
er sekur eða sekur ekki. Að minsta
kosti skellur hún þar meðan Einar
ráðherraprestur er hvergi nærri. —
Hann er sá eini af geistlegum mönn-
um ráðherraflokksins, sem nokkra
þekkingu hefur á blaöamensku fram
yfir það, sem alment gerist. En
„Pastori" þeim, sem prjedikar um
blaðamensku í sfðasta ísafblaði, er
það að segja, hvort sem heitir Har-
aldur, Jens eða eitthvað r nnað, að
engin eftirspurn sje eftir aliti hans á
blaðamensku, enginn hafi beðið um
tilsögn hans í þeirri grein nje muni
vilja nýta hana, þótt hún sje boðin,
Kenni hann, sá heiðursmaður, það,
sem hann hefur lært og á að kenna,
en haldi sjer frá hinu, sem hann
hefur ekkert vit á.
Reykj avík.
Bæjai’stjórilin. P'undur 6. jan,
Afsalað forkaupsrjetti á erfðafestu-
landi Matth. Matthfassonar kaupm.,
Efraholtsbletti, er hann selur fyrir
1 kr. 40 au. feralin og fær breytt f
byggingarlóð.
Beiðni kom frá förstöðunefnd Iðn-
-ýningarinnar í Reykj ivík sumarið
1910 um lan á barnaskólahúsinu til
sýuingarinnar. Þessu vísað til skóla-
nefndar.
Kosnir til aðstoðar kjörstjórn við
bæjarstjórnarkosningar þessir 5 bæj-
arfulltrúar: Frú Þórunn Jónassen,
Kn. Zimsen, L. H. Bjarnason. Jón
Jensson, Þ. Thoroddsen og utan bæj-
arstjórnar: H. Thorsteinsson banka-
Lílidals-málið. Ekki kvað vera
nnkið um aiangurinn, ráðherra og
fjelögum hans á Akuieyri í vil, af
ransóknarrekstrinum gegn Birm Lin-
dal. En blöð raðherra hamast og
ryðja yfir B. L. aðdróttunum með-
an á malinu stendur. Með því gera
þau húsbónda sínum þann greiða og
þá sæmd, að sýna almenningi ómót-
mælanlega af hverjum toga þessi
malarekstur sje spunninn.
í næsta blaði skal nanar verða
skýri fra honum og framkomu ráð-
herra þar, en hún er mjög svo bág-
borin,
Sig. Hjörl. hefur nú haft það upp
úr krafstrinum, að hann er skipaður
e tirlit-maður við utbú Landsb ink-
an a Akureyri í stað B. L
áður var þa\
er