Lögrétta - 29.06.1910, Blaðsíða 3

L0GRJET1 A.
123
Skýrsla
frá Kvennaskólanum í Reykjavík
veturinn 1909—1910.
Síðastliðið haust fluttist kvennaskólinn
í hið nýja og vandaða hús við Fríkirkju-
veg, er skólinn hefur leigt til 5 ára.
Skólinn gat ekki byrjað starf sitt fyr
en 7. okt., sökum þess að ýms áhöld
og húsgögn voru ekki tilbúin i. okt.
Við setningu skólans voru námsmeyj-
ar alls 98. Höfðu 24 þeirra verið áður
á skólanum, en allar hinar voru ný-
meyjar. 12 fóru í hússtjórnardeildina,
en hinum 86 var skift niður í bekkina
að afloknu inntökuprófi — eftir kunn-
áttu þeirra.
Af námsmeyjum þessum voru 43 úr
Reykjavík, 7 úr Gullbr.- og Kjósarsýslu,
9 úr Borgarfjarðar- og Mýrasýslu, 4 úr
Snæfellsnessýslu, 1 úr Dalasýslu, 3 úr
Barðastrandarsýslu, 1 úr ísafjarðarsýslu,
1 úr Strandasýslu, 2 úr Skagafjarðar-
sýslu, 3 úr Eyjafjarðarsýslu, 14 úr Múla-
sýslum, 3 úr V.-Skaftafellssýslu, 2 úr
Rangárvallasýslu, 5 úr Arnessýslu.
Kennslunni í bekkjunum var hagað
líkt og að undanförnu.
Kennarar við skólann síðastl. ár voru
þessir: frk. Bergljót Lárusdóttir, frk.
Fríða Proppé, frk. Guðrún Guðjónsen,
Helgi Jónsson cand. mag., frk. Ingi-
björg H. Bjarnason, frú Jórunn Sig-
hvatsdóttir, Jón Ófeigsson kand. mag.,
frk. Lára 1. Lárusdóttir, síra Lárus Bene-
diktsson, írú Oddrún Sveinsdóttir, frk.
Ragnhildur Pjetursdóttir, frk. Soffía
Daníelsson, frk. Sigríður Arnadóttir, frú
Sigríður Bjarnason, frk. Sigríður Thor-
arensen, frk. Sigrún Bergmenn, Sigfús
Einarsson söngkennari, Sigurbjörn A.
Gíslason kand. theol., frú Þuríður Lange,
Þórarinn Þorláksson málari.
Vikustundir námsgreinanna.
Námsgreinar J—1 O* H-1 cr M cr HH < cr Sam- tals.
íslenska 4 3 3 3 13
Danska 3 3 3 3 12
Enska 2 3 3 8
Þýska 2 2
Reikningur 3 3 3 3 12
Saga 2 3 3 3 11
Landafræði 2 2 2 2 8
Náttúrufr. 2 2 4
Heilsufr. I 1 1 1 4
Hjúkrunarfr. I 1 1 1 4
Söngfræði I 1 1 j 4
Söngur 2 2 2 2 2 allirbekkir
Teiknun 2 2 2 3 9
Skrift I 1 i 1 4
Baldjering 2 2
Ljereftasaum 6 4 4 4 18
Hvíttbróderi 3 3 2 2 IO
Utsaum 2 2
Fatasaum 6 6 12
Krossaum J 1
37 37 37 37I142 stundir.
Lesið og kent á skólaárinu 1909—
1910:
ís»lens»l<a: 1. b.: Lesið: Ritreglur
Valdim. Asmundssonar. Lesbók II. 1
stíll á viku. — II. b.: Sömu ritreglur og
í I. b. Rjettritun með upplestri, end-
ursögn o. fl. Lesbók II., 60 bls. 1 stíll
á viku. — III. b.: Sömu ritreglur og í
I. og II. b., allar. Skólaljóðin lesin og
skýrð og laerð nokkur k/æði. 1 stfll á
viku, endursagnir o. ff. — IV. b.: Sýnis-
bók Boga Th. Melsteð á víð og dreif,
fyrst skáldsagnakaflarnir, síðar aðrir
kaflar ýmislegs efnis. Efnið skýrt og
endursagt. íslensk málfræði eftir jónas
Jónasson lögð til grundvallar við mál-
fræðiskensluna. 1 stfll á viku, endur-
sagnir og ritgerðir.
Dauíska: 1. b.: Lesið og endur-
lesið frá byrjun og út að bls. 99 í kenslu-
bók Þorl. H. Bjarnasonar og Bjarna
Jónssonar. Sömuleiðis alt málfræðis-
ágripið í sömu bók. 1 stíll á viku.—
II. b.: Lesið og endurlesið frá bls 1 til
136 í kenslubók Stgr. 'I'horsteinssons.
Lært málfræðiságripið framan við bók-
ina. 1 stíll á viku. — III. b.: M. Mat-
zen: Ny dansk Læsebog no. 5. Lesið
og endurlesið frá bls t til bls 156. Nokk-
ur kvæði lærð utan að. Lesin stuttmál-
fræði eftir Kr. Mikkelsen. Endursagðar
sögurnar. 1 stfll á viku. — IV. b.: Ager-
skov og E. Rördam: Dansk Literatur
eftir 1800 á víð og dreif frá bls. 12—
344, alls 110 bls. Lærð nokkur kvæði.
Lesin sama málfræði-og í 3. b. 1 stíll
á viku, þýðingar og endursagnir.
Lníilui: II. b.: G.T. Zoega: Ensku-
námsbók. Lesið frá 1.—41. kafla og
fáeinar smásögur í sömu bók. Skrifað-
ir 10 stílar. —III. b.: G. T. Zoöga: Ensku-
námsbók. Lesiðlrá3i.—61. kafla. Einn-
ig lesnir og endursagðir allir kaflarnir í
3. hefti af »Royal Readers«. 1 stíll á
viku.— IV. b.: K. Brekke: »Engelsk
Læsebog íor Mellemklasserne«. I.esið
160 bls. Stutt málfræðis-ágrip. 1 stlll
á viku venjul.
I*ýslca: IV. b.: Lesiu kenslubók
í þýsku eftir Jón Öreigsson, T. kaflinu
allur endurlesinn og 30 sögur úr III.
kafla bókarinnar. Málfræðisæfingar í
hverri kenslustund og endursagnir síð-
ari hluta vetrar. 7 stílar.
Landafr.: I. b : Morten Hansen:
Landafræði handa alþýðu. Öll bókin
lærð ; tvílesin Evrópa, Asía og Afrfka.—
II. b.: Karl Finnbogas.: Landafr. handa
börnum og unglingum. Tvflesin: Evrópa,
Asfa og Afríka, alls 104 bls. — IIÍ. b.: Karl
Finnbogason: Landafræði handa börn-
um og unglingum. Öll bókin; munn-
lega aukið við hingað og þangað. —
IV. b.: C. C. Christensen: Geografi for
Mellemskolen I. og II. Del. Báðirpart-
ar lesnir. Við kensluna alstaðar við
höfð góð landabrjef.
Náttúrufr.: III. b.: Bjarni Sæ-
mundsson: Ágrip af náttúrufræði handa
barnaskólum. 1—99 bls. Bókin notuð
til stuðnings; fræðslan mest munnleg.—
IV. b.: J. E. Boas: Lille Naturhistorie.
Dýrafræðin kend eftir bókinni; grasa-
fræðin kend munnleg. Sýndar lifandi
jurtir í októbermánuði, en annars góðar
náttúrufræðislegar myndir og hlutir.
Heilsuír.: I. b.: A.Utne: Heilsu-
fræði handa alþýðu. — II. b.: Samabók
lesin og endurlesin. — III. b.: Sama bók
talsvert munnlegt að auki. — IV. b:
Samabók: talsverðu munnlegu aukið við.
Hjúkrunarír.: Ein stund á viku
í hverjum bekk. Ágrip af því helsta,
sem fyrir kemur við hjúkrun sjúkra. Ymis-
Ieg meiðsli, beinbrot o. fl.; meðferð á
sjúklingum þar til næst 1 læknir. Náms-
meyjarnar látnar æfa sig verklega f öll-
um þeim handtökum, sem hægt var að
sýna við kensluna.
Síig-a: I.b.: BogiTh.Melsteð: íslend-
ingasaga. Öllbókinlærð og endurlesin.—
II. b.: Bogi Th. Melsteð: íslendingas. Öll
bókin. Mannkynssaga Þorl. H. Bjarna-
son frá byrjun á bls. 95. — III. b.: Bogi
Th. Melsteð : Islendingasaga. Öll bókin.
Mannkynssaga Þorl. H. Bjarnason frá
byrjun; mestöll lesin. — IV. b.: M. S.
Gjerlöff: Historisk Lærebog, I. Del. Les-
in og endurlesin. Ennfremur lesið og
endurlesið hið merkasta úr Historisk
Lærebog for Mellemskolen, II. Del, eftir
sama höfund.
Keikuing'ur: I. b.: Lesnar 4 höf-
uðgreinar í heilum tölum og brotum og
einfaldur hlutfallsreikningur. Reiknings-
bók síra Eiríks Briems notuð við kensl-
una. — II. b.: Sömu aðferðir ogíl. bekk
hraðlesnar, og vandiesinn sarosettur hlut-
fallsreikningur eftir reikningsbók síra
Jónasar Jónassonar. — III. b.: Brothrað-
lesin, en vandlesinn einfaldur og sam-
settur hlutfallsreikningur, vaxtavextir og
almennar líkingar með einni eða tveim-
ur óþektum stærðum. Reikningsbók sr.
Jónasar Jónassonar og Mellemskolens
Regnebog, II. Del ved J. Pedersen og
P. Rötting. Kbh. 1908, voru notaðar við
kensluna. — IV. b,: Lesið hið sama og í
III. bekk, og ennfremur ágrip af flatar-
málsfræði, Sömu bækur notaðar og í
3. bekk. Skriflegar æfingar voru gerð-
ar í hverjum bekk, oftast tvisvar í viku,
ýmist heima eða í tímunum.
I. b.: Jónas Helgason:
Söngfræði fyrir byrjendur. Öll bókin,
nema um nótnanöfn í F-lyklinum og um
»molla«. — II. b.: Sama bók, lært hið
sama. — III. b.: Sama bók og í I. og II.
b. Öll bókin lærð, og byrjunaratriði
hljómfræðinnar. — IV. b.: Lært hið sama
og í III. bekk.
Söngwv: Þríraddaðar söngiðkanir
tvisvar á viku. Allir bekkir saman.
Ski-ift: I.—II. b.: Skrifað í 2. eða
3. hefti af forskriftarbókum Jóns Þórar-
inssonar og M. Hansen. — III.—IV. b.:
Allar námsmeyjar í 4. b. og flestar í 3.
b. skrifuðu í forskriftarlausar bækur.
Teikuuu: I. b.: Flestar námsmeyj-
ar í þeiro bekk höfðu aldrei borið við
að teikna áður, var því byrjað á flatar-
myndum og stúlkurnar æfðar í hlutfalls-
mælingum. — II. b.: Stóð þar líkt á með
námsmeyjarnar eins og í I. b.; var þvf
byrjað á sömu myndum og nemendur
æfðir í hlutfallsmælingum. — III. b.:
Fæstar námsmeyjar í þeirn bekk höfðu
teiknað nokkuð áður, var því aðeins
teiknað eftir flatarmyndum og nemend-
ur æfðir í hlutfallsmælingum. — IV. b.:
Nemendur voru misjafnlega undir búnir,
sumar höfðu ekkert teiknað áður og
teiknuðu því eftir flatarmyndum. Þær, er
lengst voru komnar, teiknuðu síðari hluta
| vetrar einnig nokkuð eftir vírgrindum
| og hlutum, og í sambandi við það var
bent á grundvallaratriði »perspektivfræð-
| innar«.
Fatasauuiur: I. b.: Ailarnáms-
nieyjar í beknum látnar sanma sams-
konar flíkur í senn — peysuföt. —-
Auk þess drengjafatnað þær, sem lengst
voru komnar. — 11. b.: Sama fyrirkomu-
lag á kenslunni og i I. bekk. —
Ljereltasaumur: 1. b.: All-
ar námsmeyjar í beknum saumað flík-
ur eftir sama sniði. Saumuð 1 skyrta
í handsaum. Eítir nýjár látnar sauma
Ijereltasaum á saumavjel, og kent að
nota nýjustu áhöld, sem setja má
á hverja saumavjel og flýtir það
mjög fyrir saumnum og fegrar hann.
— II. b.: Sama fyrirkomulag og í I. b.
við kensluna. — III. b.: Sama fyrir-
komulag við kensluna og í I. og II.
bekk. (Handbróderað lista á skyrturnar
fram yfir hinar). — IV. b.: Saumað 1
höndunum sýnishorn af allskonar ljer-
eftum. Að öðru leyti var kenslunni
hagað eins og f I., II. og III. bekk. All-
ar hafa stúlkurnar merkt vandaða stafi
í flíkur þær, er þær saumuðu. — Náms-
meyjar í bekkjunum hafa alls saumað
og lokið við 74 skyrtur, 74 nátt-
kjóla og 7 milliboli í I. b., þar sem
Ijereftasaumstímarnir voru flestir. I fata-
saum hafa verið saumuð 43 peysuföt og
svuntur, auk þess nokkuð af drengja-
fatnaði.
15:il<l«xí-iii<i’; III. b.: Flestar bal-
derað belti eða upphlutsborða.
IIvítt bróderí: I. og II. b.:
Saumað f hvftt, flatsaum og tungur.
Allar hafa lokið við 1 stykki í skólan-
um, en auk þess haft heimavinnu undir
umsjón kennarans, og lokið við hana.
— III. b.: Saumað enskt og franskt
bróderí, og auk þess allar saum-
að eitt stykki í »Hardangersaum« sem
heimavinnu, undir umsjón kennarans. —
IV. b.: Sama fyrirkomulag við kensl-
una og í III. b., en aukið við kross-
saum; allar lokið við eitt stk.
Prjón: I.—II. b.: Prjón var kent
í desember og janúar eins og undan-
farin ár, en aðeins i I. og II. b., 3
stundir á viku í hvorum bekk, og þá
feldir úr nokkrir tímar 1 útsaum og
ljereftssaum. Stúlkurnar prjónuðu sokka,
húfur og fingravetlinga. Frú Margrjet
Siemsen kendi eins og undanfarin ár.
Veínaöardeildiii: Vefnaðar-
deild sú, sem áður hefur verið við skól-
ann, var lögð niður fyrst um sinn; ekki
fje fyrir hendi til að reka hana
þetta yfirstandandi fjárhagstímabil. —
Tilfinnanleg vöntun var það, að geta
ekki veitt nemendum skólans leikfimis-
kenslu; en skólinn átti aðeins kost á
tveim stundum á viku 1 leikflmishúsi
barnaskólans, og sá sjer ekki fært, að
nota það tilboð, þar eð lítill hluti af
námsmeyjum skólans hefði á þann hátt
átt kost á leikfimi.
Iliitssst jöruardleiltliii: Hús-
stjórnardeildin tók aftur til starfa síðastl.
haust, og er tekin hjer upp skýrsla frá
frk. Ragnhildi Pjetursdóttur, sem kendi
í deildinni og veitti henni forstöðu:
Kenslan stóð alls yfir 8 mánuði, og
voru námsskeiðin tvö. Stóð hið fyrra frá
byrjun októbermánaðar til janúarloka,
hið sfðara frá byrjun febrúar til maí-
loka. Gert ráð fyrir að tólf nemendur
geti komist að í hvert sinn. Tilgangur
kenslunnar var sá, að kenna nemendum
að búa til góðan og hollan mat úr fs-
lenskum afurðum og hagnýta þær sem
best; að þvo þvotta, rulla og strjúka
lín, ræsta herbergi, svo sem borðstofu,
daglega stofu og svefnherbergi; einnig
hjeldu stúlkur hreinu búri, eldhúsi, þvotta-
húsi, geymsluklefa o. fl. Kenslan var
bæði bókleg og verkleg. Fór verklega
kenslan fram með skýringum, meðan
stúlkur voru óvanar; seinna voru þær
látnar vinna sem mest upp á eigin
spýtur. Hafði hver stúlka sitt veik að
gera, sem hún svo annaðist í viku;
skiftu þá stúlkur um starfa; á þennan
hátt fengu stúlkur nýjan starfa á hverri
viku í sex vikur. — Bóklega kenslan
fór aðallega fram f fyrirlestrum um efni
og samsetningu hinna ýmsu fæðutegunda
og meðferð þeirra. Einkum var lögð
áhersla á þær tegundir, sem daglega eru
notaðar og íslenskar eru. Til stuðnings
lásu nemendur bókina: »Matur og
drykkur«. Frk. Sígrun Bergmann kendi
hjúkrunarfræði eina klukkustund í viku.
Á fyrra námsskeiðinu voru 12 nemend-
ur, en því miður gátu þeir ekki allir
komið þegar í byrjun námsskeiðsins. Er
það mikill skaði, bæði fyrir þær, sem
koma strax í byrjun, og þá ekki sfður
fyrir þær, sem seinna koma. — Sfðara
námsskeiðið sóttu 8 stúlkur; tvær þeirra
komu ekki fyr en í byrjun marsmán-
aðar. Alls nutu því kenslu í hússtjórn-
ardeildinni 20 stúlkur: 3 stúlkur úr
Reykjavík, 5 úr Árnessýslu, 1 úr Skafta-
fellssýslu, 4 úr N.-Múlasýslu, 1 úr Dala-
sýslu, 5 úr Mýra- og Borgatfjarðarsýslu,
1 úr Kjósar og Gutlbringusýslu. — Allar
bjuggu stúlkurnar í skólanum, og höfðu
þar heimili sitt meðan á námsskeiðinu
stóð, hvort sem þær voru úr Reykjavík
eða úr sveit. Verðlaun voru veitt tveim-
ur stúlkum, sinni af hvoru námsskeiði.
Fyrirkomulug i siiólanum.
I skólanum eru 30 heimavistir, og eru
12 þeirra ætlaðar hússtjórnarnemendum,
en 18 öðrum námsmeyjum. Gegn 30
kr. borgun á mánuði fá námsmeyjar á
skólanum fæði, húsnæði, ljós og hita;
sjerstaka stofu hafa þær þar og, sem
þær geta verið í á fiístundum sínum.—
Heimastúlkum galsl kostur á að vera
úti ákveðinn tíma á degi hverjum, en
eftir kl. 8 á kvöldin máttu þær ekki
vera úti án leyfis forstöðukonunnar.
Stúlkurnar ræstu sjáltar til skiftis svefn-
herbergi sfn, og ein af heimavistar-
stúlkunum hafði umsjón yfir heimavist-
um. í vetur hjuggu 22 stúlkur á skól-
anum. Heilsufar var gott á meðal þeirra,
þrátt fyrir megna kvefveiki, er gekk í
vetur. — Skólahúsið er opnað á hverj-
um morgni kl. 8“/« Á öllum virkum
dögum eiga nemendur að vera komnir
f skólann 15 mínútum fyrir kl. 9. Þá
er hringt til morgunsöngs. Öllum náms-
meyjum er skylt að vera við morgun-
söng. Kenslustundir byrja þegar eftir
morgunsöng. Þegar hringt er til inn-
göngu, eiga nemendur tafarlanst að
ganga stillilega inn í sinn bekk og setj-
ast í sæti sín, og má enginn nemandi
ganga út úr bekk sfnum í kenslustund.
— I hverjum bekk er ein stúlka skipuð
til að hafa umsjón með beknum, og
annast hún að alt sje í góðri reglu og
aðstoðar kennarann f þvf, að bera myndir,
kort og önnur áhöld, til og frá á undan
og eftir tímanum. Sömuleiðis hefurein
stúlka aðalumsjón úti við. Frákl. 10,40’
—11,15’ er hlje á kenslunni, og skulu
nemendur nota þann tíma til morgun-
verðar. Allir nemendar eru skyldugir
að eiga eðá hafa til afnota allar þær
bækur, sern hafðar eru við kensluna í
þeim bekk, er þær sitja í. Bækur sínar
og ritföng ber þeirn að hafa til taks í
byrjun hverrar kenslustundar, og skal
það alt vera merkt fullu nafni eigandans.
— Nemendur mega ekkert skemma, sem
skólinn á; en geri einhver sig seka í
því, þá skal hún bæta fullurn skaða-
bótum. Sjerhver námsmær, er ekki áður
hefur sent bóluattesti og heilbrigðis-
vottorð, afhendi forstöðukonu þau, er
hún kemur til upptöku á skólann. Ef
einhver námsmær hefur næman sjúk-
dóm, segir læknir skólans fyrir, hvernig
með skuli fara. Hr. læknaskólakennari
Guðm. Magnússon sýndi skólanum þá
velvild, áður en skólinn byrjaði sfðastl.
haust, að athuga og mæla upp skóla-
stofur og heimavistarherbergi, og úr-
skurða, hversu margar stúlkur mættu
vera í hverju herbergi, og hefur fyrir-
mælum hans verið vandlega fylgt. Lækn-
ir skólans hefur hann og verið síðastl.
ár, og væntir skólinn að njóta hjálpar
hans framvegis.
Vorpróf var haldið frá 4. til 13. maf.
Prófdómendur við vorprófið voru kenn-
arar skólans hver hjá öðrum; en fyrir
hönd skólanefndarinnar: Björn Bjarna-
son dr. phíl., Magnús Jónsson stud.
thol., Þorsteinn Erlingsson skáld og Árni
Thorsteinson kand. phil. I hannyrðum
voru prófdómendur : frúrnar Soffía Clae-
sen og Soffia Hjaltesteð. 76 stúlkur
gengu undir vorpróf. 10 urðu að hætta
fyrir próf sökum veikinda. Styrk úr
landsjóði fengu efnilegar og fátækar
stúlkur úr sveit, er fullnægðu skilyrðum
þeim, er sett eru fyrir styrkveitingu
þessari. »Thomsensverðlaun«, fyrir bestu
hannyrðir á skólanum f vetur, hlaut Sig-
ríður Kristinsdóttir frá Útskálum, náms-
mey í 3. b. Verðlaun úr sama sjóði
fyrir vel unnin innanhússtörf voru f ár
veitt 2 nemendum í hússtjórnardeild
skólans, Áslaugu Lárusdóttur og Ásgerði
Halldórsdóttur. Tvær fátækar náms-
meyjar úr Reykjavík fengu dálítinn styrk
úr »Systrasjóði kvennaskólanst. Með
frjálsum samskotum námsmeyja ognokkr-
um gjöfum frá öðrum var stofnaður dá-
lftill sjúkrasjóður handa nemendum skól-
ans. Upphæðin, um 42 kr., var lögð á
vöxtu.
Rvík 20. júní 1910.
Ingibjörg H. Bjarnason.
yíðjlulningsbannið.
Eftir Halldór Jónsson.
IV. Baráttan. (Frh.).
Af þvi að það er svo kunnugt
af ritgerðum hr. M. E., er gefur
sig út fyrir frumherja andbanninga,
að hann heldur fasl frain undan-
þágulausu banni gegn innflutningi
sauðfjár, ekki aðeins af þeim á-
stæðum, að fyrirbyggja innflutn-
ing Qársjúkdóma, heldur einnig til
þess að fyrirbyggja, að fjáreigendur
geti með kynblöndun gert sjer eína-
tjón, eittlivert hugsanlegt peninga-
tjón. — Af þessu virðist auðsætt,
að ekki munu allir andbanningar
hafa þá skoðun yfirleitt og í öllutn
greinum, að löggjafarvaldið megi
ekki »setja lagabann um það, er
aðeins varðar hegður einstaklings-
ins«.
Jeg verð að halda því frain, að
andbanningar megi til að viður-
kenna það, að jafnsnart sem hegð-
un einstaklingsins er skaðvœn hög-
um annara manna, þá nái vald-
hringur löggjafarinnar út yfir hana.
Meira að segja, að þeir hljóti
einnig að viðurkenna, að livenær
sem öðrum einstaklingi eða ahrienn-
ingi er bakað sýnilegl tjón eða
sýnileg hœtta við tjóni, þá hverli
tilfellið undan umdæmi frjálsræðis-
ins og inn undir umdæmi hegð-
anreglna og laga. (St. Mill.: Um
frelsið. Rvík 1886, bls. 150—163).
Og ennfremur: »Fremji maðui;
nokkurt það verk, sem öðrum er
til tjóns eða meinsemdar, þá er það
sjálfsögð ástœða til að hegna hon-
um, annaðhvort með lagarefsingu,
eða, þar sem ekki er óliult að beita
þess konar refsingum, þá með al-
inennum misþokka« (bls. 21).
í stuttu máli: jeg verð að búast
við því, að andbanningar yfirleitt
hljóti að viðurkenna, að enginn
eigi heimting á því, að hafa »per-
sónulegt frelsi« til að gera öðrum
tjón, baka öðrum böl, andlegt nje
líkamlegt, og fyrir þvi eigi hver ein-
staklingur og almenningur heimt-
ing á því, að löggjöf og lögreglur
verndi »persónulegt frelsi« hans
fyrir misþyrmingnm og yfirgangi,
tjóni og hættum, eigi aðeins af
hálfu þjófa, bófa og vitfirringa,
heldur einnig af hálfu þeirra, er
fremja það af taumlausri eigin-
girni eða hættulegri óvarkárni og
vanþekkingu.
Og, eins og allir vita, eru dæmin
óteljandi upp á það, bæði hjá oss
og um allan heirn, að stjórnendur
og löggjafur álíta þessa vernd sjálf-
sagða skyldu sína, — að vernda
frelsi hinna mörgu gegn harðvítugu
eða skaðlegu eða hætlulegu sjálf-
rœði hinna einstöku.
Almenningsheillin er meira verð
en heill hins einstaka, og tilgang-
ur allrar löggjafar er: sem mesta
heill og liamingju fyrir sem flesta.
Af því að hver einstakur er bund-
inn svo óteljandi böndum við al-
menning, þá leiðir þar af, að lieill
liins einstaka getur í raun rjettri
ekki riðið í bága við heill almenn-
ings.
En aftur á móti kemur »per-
sónulegt frelsi« eða sjálfræði ein-
staklingsins oft og títt í bága við
»persónulegt frelsi« hinna mörgu
og heill almennings, og þá verður
sjálfræði einstaklingsins að vikja
fyrir »persónufrelsi« hinna mörg
og heill almennings.
Ekkert orð er eins misbrúkað
og orðið »frelsi«.
En þó tekur út yfir, þegar nienn
heimta að fá að drekka brennivín
(áfengi) í nafni »persónulegsfrelsis«,
því að ekkert er til í heiminum,
sem oftar og fremur svi/tir mann
y>persónulegu frelsi«, heldur en
brennivín.
Það erþóóneitanlega ekki »frelsi«,
að hafa leyfl til að svi/ta sjálfan sig
frelsinu.
6. »Að bannlögin verði niðurdrep
á allri heilbrigðri bindindisstarf-
semi, þar sem þjóðinni með þeiin
er ekki kent, heldur nauðgað til
þess að afneita áfenginu«.
Hvað ætli það sje, sem andbann-
ingar kalla »heilbrigða bindindis-
starfsemi?«
Líklega það, að strila við að
bjarga »ræflunum« upp úr áfengis-
díkinu, sem áfengisvinirnir með
drykkjusiðum sínum og margskon-
ar brennivínsástaratferli hafa hrund-
ið ofan í dikið —, en hlaupa svo
sjálfir burtu, skamma þá og svi-
virða, hlæja að þeim og fyrirlíla
þá, en ætlast til að hreppurinn taki
að sjer fjölskyldu þeirra, örmagna
konu og heilsulaus börn, en spítal-
inn eða heilsuhælið eða fangelsið
sjálfa »ræflana«.
Þessi »heilbrigða bindindisstarf-
semi« ætlast bannvinir til að verði
gersamlega »niðurdrepin«, þá er
bannlögin hafa fengið að sýna
blessunarrík áhrif sín í 1 —2 ára-
tugi.
En sú bindindisstarfsemi, að
frœða menn um skaðvæhleg áhrif
áfengisins á sál og líkama manns-
ins, að kenna mönnum að skoða
það eins og hverja aðra cilurteg-