Lögrétta - 23.03.1912, Blaðsíða 1

Afgreiðslu- og innheimlum.:
ARINBJ. SVEINBJARNAR80N.
I.eu^nreu 41.
Taislmi 74.
LOGRJETTA
Ritstjórl!
F’ORSTEINN gíslasun
Pingholtsstræti 17.
Talsimi 178.
^lftK jáftK ^OftK jásfrK jáilÍK jáitÍK já\
wwwwwww'i
Prjónagarnið atþekta <«» Demnklæðið
er nú komið aftur.
Regnkápur,
Enskát’húíur,
og mjög stór úrval af
F1 e i* íniny- ar f i ’> tmii
með ýmsu verði.
GtARDÍNUE F’IVI,
margar tegundir.
Aiisturstræti 1.
Ásgeir G. Gunnlaugsson S> Co.
I. O. O. F. 933299
Þjóðmerijasafnið opið sunnud., þriðjud. og
fimtud. kl. 12—2.
Lækning ók. í læknask. þrd. og fsd. 12—1.
Tannlækning ók. (i Pólthússtr. 14) 1. og 3.
md. I mán. ir—1.
Landakotsspítali opinn f. sjókravitj. io'/a
—12 og 4-5.
Islands banki opinn 10—2J/a og 5’/»—7.
Landsbankinn 101/.—2'/.. Bnksti. við 12—1.
Lagadeild háskólans ók. leiðbeining 1.
og 3. Id. ( mán. 7—8 e. m.
Landsbókasafnið opið hv. virkan dag kl.
12—3 oe 5—8.
Heilsuhælið opið til heimsókna 12— 1.
Lárus Fjelclsted,
Y flrrjettarmálafnrslumaður.
Lækjargata 2.
Holma kl. 11 — 12 og 4 7.
fjársajn lanðsbankans
i Danmörku.
Bankastjórar Landsbankans eru það
vafalaust, sem eru að leitast við að
fóðra það í 16. tbl. ísaf., að þeir
hafa haft nær 1 miljón kr. standandi
á lágum vöxtum í banka í Danmörku
við síðustu áramót, og segja, að „um
það leyti „ (þ. e. um nýársleytið) hafi
danski bankinn þurft að borga fyrir
Landsbankann af þessu 7 liði, er þeir
telja upp, samtals 815 kr.
Allur sá reikningur bankastjóranna
er fjarstæða, tilbúin alveg út í loftið.
Það verður ekki hrakið, sem Lögr.
sagði, að um 300 þús. kr. nægðu
við Landmand«-bankann til nauðsyn-
legra útgjalda þar um nýárið, þar eð
bankinn mun hafa átt sjálfur um
2ÖO þús. kr. í sjóði heima fyrir. Þær
200 þús. kr. og 300 þús. kr. f Dan-
mörku nægðu bankanum fyllilega til
þess að innleysa bankavaxtabrjef,
greiða vcxti af veðdeildarbrjefum og
vexti af bankaskuldabrjefum,
Hlægilega gera þeir sig, banka-
stjórarnir, þegar þeir eru að prje-
dika það, að þeir þuifi að liggja
með 100 þús. kr. í sjóði til þess að
innleysa sína eigin seðla! Það hef-
ur ekki heyrst fyrri, að Landsbank-
inn þurfi að liggja með sjerstakt fje
(gullf) í sjóði til þess að innleysa
landsjóðsseðlana. Það eru þá ein-
hverjar nýjar, vísdómsfullar ákvarð-
anir, sem bankastjórarnir hafa hjer á
prjónunum. Hingað til hefur Lands-
bankinn ekki haft neina skyldu til
að innleysa landsjóðsseðlana með
gulli, og þótt hann gerði það, þá
fær hann seðla í staðinn, sem eru
löglegur gjaldeyrir og hann getur
notað hjer á landi í allar greiðslur,
En ef bankastjórarnir álíta, að 100
þús. kr. þutfi að vera við nýár fyrir-
liggjandi í Danmörku til innlausnar
landsjóðsseðlum, þá er það líka fjar-
stæða. Það mun ekki vera yfir 15
þús. kr. á mánuði til jafnaðar, sem
Landmandsbankinn í Khöfn innleysir
af landsjóðsscðlum, svo að það nær
engri átt, að ætla 100 þús. kr. til
þeirrar innlausnar við nýár.
Þó að bankinn hafi lofað einhverj-
manni „accreditivlánum" í febrúar
eða mars, er borgist fyrirfram á ís-
landi, og þurfi að greiða einhverjar
innheimtur erlendis (sem borgast í
peningum á íslandi fyrst) einhvern
tíma fyrri hluta ársins, þá er óþarfi
að liggja með mörg hundruð þús. kr.
vegna þess í sjóði þegar í ársbyrjun.
Það er bert af bankareikningnum
1910, að Landsbankinn greiddi yfir
3 milj. kr. út það ár fyrir Landmands-
bankann, en Landmandsbankinn ekki
nema rúmar 2 milj. kr. fyrir Lands-
bankann. En, eins og gefur að skilja,
dreifast allar þessar inn- og útborg-
anir á alla mánuði ársins, svo að
það nær engri átt, að reyna að telja
mönnuni trú um að þeirra viðskifta
vegna þurfi að liggja í sjóði f árs-
byrjun ^/3 hluti allrar ársviðskifta-
upphæðarinnar.
En þó kastar nú tólfunum, þegar
bankastjórarnir bera það fyrir, að
þeir hafi lofað 200 þús. kr. láni til
hafnargerðarinnar í Reykjavík, og
þess vegna þurfi þeir að liggja með
yfir 200 þús. kr. í sjóði í bankanum
í árslok 1911 og yfir 800 þús. kr.
úti í Danmörku. Bankastjórunum
hlýtur þó að vera kunnugt um það,
sem allur Reykjavíkurbær veit, að
engin von er um að nokkurt veru-
legt fje þurfi til hafnargerðarinnar á
þessu ári, að minsta kosti ekki fyr
en næsta haust seint, og allir geta
því sjeð, hve afkáralegur fyrirsláttur
þetta er.
OIl grein bankastjóranna er bygð
á þeirri fráleitu fjarstæðu, að þeir
geti ekkert fje lánað íslendingum,
megi ekkert fje lána íslendingum,
þótt bankinn hafi heila miljón kr.
lyrirliggjandi eða meira en það. En
að hins vegar sje nauðsynlegt að safna
fje saman og láta „dönsku mömmu*
geyma það fyrir sig. Þeir virðast
enga hugmynd hafa um það, að það
er skylda bankanna að láta peninga-
straum viðskiftalífsins viðhaldast sem
greiðastan og tálmaminstan og, að
að það er ekki aðeins „glæpi næst",
heldur getur jafnvel verið enn verra,
að stífla og stöðva nauðsynlegt og
eðlilegt fjárrensli viðskiftalífsins.
Eins og það er öldungis víst, að
stjórn Landsbankansbjargaði frá eyði-
mörgum tugum þúsunda af f je
landsmanna, þegar hún fjekk sjer lán hjá
Landmandsbankanum 1907—1909,
til þess að geta lánað íslendingum
þá, eins er það enn víst, að íslend-
ingum liggur lífið á því, að þeir geti
fengið fje til atvinnu sinnar, miklu
meira fje en hingað til. Það er því
ekki að undra, þótt ráðherrann hafi
sagt, að það gengi „glæpi næst"
að senda burtu til ávöxtunar í út-
löndum nær því heila miljón kr. af
sparisjóðsfje landsmanna á sama tíma
og ótal mönnum innlendum er neitað
um lánsfje til atvinnu þeirra, og
bankavaxtabrjef með verði í fasteign-
um landsins eru feld niður í 94%,
svo að hver maður tapar 60 kr., sem
þarf að fá 1000 kr. lán út á fasteign
sína, eða sem því svarar af stærri
eða minni upphæðum. X.
Fiskiskipið „Geir
talið frá>
27 menn favast.
Þess hefur áður verið getið hjer í
blaðinu, að menn væru orðnir hrædd-
ir um að fiskiskipið „Geir" frá Hafn-
arfirði, eign Edinborgar verslunar, hefði
farist. Það fór út frá Haínarfirði 11.
febr. og frjettir, sem af því komu,
báru það, að skipið hefði í byrjun
aflað vel. En samt er það ekki
komið heim enn. Glöggir menn á
öðrum skipum þykjast hafa sjeð það,
eftir stórviðrin kringum 23. febrúar,
og því væntu menn í lengstu lög, að
það kæmi fram. En nú þykir sýnt,
að ekki muni þurfa að vænta þess
framar.
Þessir 27 menn voru á skipinu:
1. Sigurður Þórðarson skipstjóri úr
Rvík, kvæntur maður.
2. Halldór Jónsson stýrimaður úr
Rvík, ókvæntur.
3. Sverrir Guðmundsson frá Harð-
bala í Kjós, einhleypur.
4- Guðjón Magnússon úr Hafnar-
firði, ókvæntur.
5. Guðmundur Árnason frá Bfldu-
dal í Arnarfirði.
6. Jón Jónsson frá Skógum í Arnar-
firði.
7. Jóhann Guðmundsson úr Arnar-
firði
8. Olafur Sigurðsson frá Langholti
í Flóa, einhleypur.
9. Magnús Pjetursson úr Rvík,
ókvæntur,
10. Kristján Einarsson úr Hafnar-
firði, kvæntur.
11. Þórður Ingimundsson frá Tjörn
á Vatnsleysuströnd, kvæntur.
12 Ólafur Nikulásson úr Hafnarfirði,
kvæntur.
13. Guttormur Einarsson úr Hafn-
arfirði, kvæntur.
14. Guðni Benediktsson úr Hafnar-
firði, kvæntur.
15. Þorvaldur Jóhannsson úr Dýra-
firði, kvæntur.
16 Þorkell Guðmundsson úr Hafn-
arfirði, kvæntur.
17. Böðvar Jónsson úr Hafnarfirði,
ekkjumaður.
18 Halldór Böðvarsson úr Hafnar-
firði, sonur hans, ókvæntur.
19 Helgi Árnason frá Eiði á Sel-
tjarnarnesi, kvæntur.
20. Sólon Einarsson úr Hafnarfirði,
kvæntur.
21. Yngvar Pjetursson úr Hafnar-
firði, kvæntur.
22. Jóhannes Jóhannesson úr Hafn-
firði, ókvæntur.
23. Marteinn Guðlaugsson úr Hafn-
arfiði, kvæntur.
24. Sigurður Jónsson frá Ási við
Hafnarfjörð, kvæntur.
25. Magnús Sigurgeirsson úr Ilafn-
arfirði, ókvæntur.
26. Vilmundur Jónsson úr Hafnar-
firði, ókvæntur.
27. Guðjón Jónsson lausamaður frá
Bíldudal.
Það er stórt slys, sem hjer hefur
orðið, og margir eiga eftir það um
sárt að binda. Um hagi ýmsra af
mönnunum, þeirra, sem heimili eiga
á Vestfjörðum, er hjer enn eigi kunn-
ugt. En Hafnarfjörður verður fyrir
mestu tjóninu. Flestir mennirnir, sem
þaðan hafa farist, áttu fyrir heimil-
um að sjá, eins þeir, sem ókvæntir
voru.
Hreyfing er kömin á í þá átt, að
safna samskotum handa heimilum
þeirra, er farist hafa. Ekkjurnar eru
13, börnin um 60, og svo 11 eða 12
gamalmenni. Getur þó orðið fleira,
er nánar frjettist um þá, sem heim-
ili áttu á Vesturlaudi. Nefnd verð-
ur skipuð nú um helgina til þess að
standa fyrir samskotunum. Hafa þeir
þegar haft einn fund til undirbún-
ings þessu sýslumaðurinn í Hafnar-
firði, síra Jens Pálsson í Görðum og
Ól. Ólafsson fríkirkjuprestur. Einnig
hafa eigendur skipsins haft undirbún-
ing til þess, og hafa þeir þegar byrj-
að samskotin með 2000 króna gjöf.
Brýningu til manna um, að verða
vel við samskotunum, ætti ekki að
þurfa, þegar eins stendur á og hjer.
Allir sjá og skilja, hver þörfin hlýtur
að vera fyrir hjálp og styrk.
Trípólisstríöið. Þing ítala, er
saman kom í síðastl. mánuði, hefur
nú samþykt allar gerðir stjórnarinn-
ar um ófriðarreksturinn í Trípóiis og
heimilað fje til framhalds stríðinu.
Um áramótin var sagt, að stríðið
hefði kostað ítali um 100 milj, kr.
En ríkissjóður þeirra kvað samt sem
áður vera svo staddur, að enn geti
þeir vel hans vegna haldið áfram.
Stríðið gengur í sífeldu þófi. í
vetur varð mikil rimma milli Tyrkja
og ítala út af því að ítölsk herskip
höfðu tekið frönsk skip, sem fóru
milli Tunis og Frakklands og fluttu
tyrkneska menn frá ófriðarsvæðinu.
lóku ítalir þá fasta og fluttu yfir á
herskip sín, en urðu þó síðar að
skila þeim aftur.
Nú sfðast er mikið talað um fram-
ferði ítala í Beirút á Sýrlandsströnd
í Litlu-Asíu. Þeir heimtuðu að tveir
tyrkneskir fallbyssubátar, sem þar
lágu á höfninni, gæfust upp og á sitt
vald. En meðan stóð á þjarki um
þetta, tóku ítalir að skjóta á bátana
og skutu þá í kaf. Síðan skutu þeir
á bústað landstjórans og í þeirri hríð
skemdu þeir eigi aðeins hann heldur
og ýmsar byggingar fleiri nálægt
höfninni. Nokkrir menn fjellu, en
margir særðust. Bæjarbúarbúar urðu
mjög hræddir og flýðu.
Þetta var 24. febrúar.
Beirút er hafnarbær og verslunar-
miðstöð þarna á ströndinni, er stend-
ur með járnbraut í sambandi við
Damaskus. Eigi fáir Norðurálfu-
menn búa í Beirút, og verslunin þar
er auðvitað mjög í þeirra höndum,
svo að þess vegna hefur árás ítala
þar vakið meiri athygli en ella
mundi vetið hafa.
Fyrir áramótin gerðist það, að
Tyrkjastjórn fjekk Englendingum í
hendur yfirráð yfir hafnarbænum Sol
um, sem er austantil í Trípólis, og
er þar með landskiki af Trípólis
sameinaður Egyftalandi. ítalir hafa
orðið að láta sjer þetta lynda, enda
þótt þeir hefðu þá þegar fyrir nokkru
lýst yfir, að þeir hefðu tekið öll yfir-
ráð yfir Trípólis og Kyrenaika.
Ransóknir.
Fáir munu efast um, að það væri
Landsbankanum til mikilla hagsbóta,
að losna við núverandi bankastjóra.
Sakirnar eru nægar. Það hefur Lögr.
sýnt. En því eru þeir þá látnir vera
áframf
Þeir lafa á gjaldkeramálinu. Þeir
lafa á því, að óregla hefur verið á
bókfærslunni, sem þeir eiga sjálfir að
bera ábyrgð á. Og svo fara þeir
auðvitað að hugsa sem svo: því meira
sem við getum sýnt af óreglu undir
stjórn okkar í bankanum, þess fastar
og lengur sitjum við. Þegar gjald-
keramálið er frá, þá förum við aftur
með bankabækurnar á nóttunni vestur
á Hólinn, ransökum þær og finnum
villur hjá einhverjum hinum starfs-
manninum. Svo sitjum við næstu
missirin í skjóli þeirrar óreglu, og
svo koll af kolli.
Samkvæmt þessari hugsun sjá þeir
sjer hag í því, að gjaldkeramálið
standi sem lengst yfir, og kemur sú
hugsun fram í ísaf. á laugardaginn.
Þeir hugsa sjer nú að reiknaðir verði
upp allir reikningar bankans frá upp-
hafi, 26 ára reikningar. Það tæki
auðvitað mörg ár. En þeir eiga að
vera við bankann á meðan, eða svo
hugsa þeir sjer.
Þeir hafa nú uppgötvað það, að
gjaldkeri og bókari Landsbankans
hafi í árslok 1909 framið það ódæði,
að leiðrjetta 3 víxlavillur í bókum
bankans, sína frá hverju ári. Þar
sem þannig er upplýst, að banka-
gjaldkeranum hefur ekki aðeins orðið
það á, að vera með í að gera villur,
heldur hefur hann einnig, ásamt bók-
aranum, leyft sjer að leiðrjetta villur,
sem fundist hafa, þá á það að verða
efni til langra ransókna.
Hann hefur verið gjaldkeri lands-
bankans 26 ár. Það starf þarf alt
að ransaka. Áður var hann 4 ár
gjaldkeri sparisjóðs Reykjavíkur. Þau
þarf Hka að ransaka. Skrifari og
meðhjálpari við útreikning og reikn-
ingsfærslu hjá lándfógeta var hann í
7 ár. Það starf þarf líka að ransaka.
Hann var í 20 ár bókari söfnunar-
sjóðsins. Mundi ekki þuífa að ran-
saka það líkaf
Ef alt þetta væri ransakað, þá
mundi það geta dregist blessunarlega
lengi. Og öll þessi langa ransókn
væri um leið ábreiða yfir alla bresti
bankastjóranna, yfir alt, sem aflaga
færi í Landsbankanutn meðan á henni
stæði.
En þyrfti nú ekki fleira að rann-
sakaf Því ransóknarnefnd Björns
Jónssonar, sem starfaði í 8 mánuði,
virðist hafa verið bráðónýtf
Væri ekki rjett að láta ransaka,
hvers vegna bankastjórar Landsbank-
ans hafa ekki látið ransaka, hvað
orðið hefur af þeim víxlum, að upp-
hæð 3954 kr. 35 au., og ávísunum,
að upphæð 1435 kr. 90 au., sem
ekki fundust 1909? Eða hvers vegna
þéir hafa þagað yfir því, að í sumar
fanst einn af þessum víxlum (600 eða
800 kr. að upphæð) í skjölum bank-
ansf Sömuleiðis, hvers vegna banka
stjórarnir hafa sjerstaka villukontó í
bókum bankans, er þeir kalla^tnis-
munakontó, sbr. reikníng yfir uþ?Jtjur
°g gjöld Landsbankans á áriunum
1909 og 1910^ Ennfremur, hvers
vegna þeir hafa haldið í bankanum
sjerstakan mann í marga mánuði aðal-
lega til þess að leita að villumf Og
margt mætti enn ransaka, t. d. ýmis-
legt viðvíkjandi húsakaupum bank-
ans o. s. frv.
Aðgœtinn.
Jóliann Sigurjónsson um pró-
fessor Georg Brandes. Margir
danskir rithöfundar hafa skrifað smá-
pistla um prófessor G. Brandes, er
dönsku blöðin birtu á 70. fæðingar-
degi hans. Meðal þeirra er Jóhann
skáld Sigurjónsson; hann skrifar í
„Politiken" „Lítið æfintýri tileinkað
dr. Georg Brandes", og er það svo
hljóðandi:
„Einu sinni var vitringur mikill,
Hann bjó uppi á háum kletti. Ilann
átti þrjá dýrgripi, sem ekki áttu sinn