Lögrétta - 01.05.1912, Blaðsíða 1

Afgreiðslu- og innheimtum.:
arinbj. sveinbjarnarson.
1 ,aui;aveií 41.
Talsími 74
Rits tjóri:
ÞORSTEINN QÍSLASON
Pinglioltsstræti 17.
Talsími 178
M 33.
Reykjavík 1. maí 1012
vn.
I. o. O. F. 93539-
Þjóðmenjasafnið opið sunnud., þriðjud. og
fimtud. kl. 12—-2.
Lækning ók. í læknask. þrd. og fsd. 12—I.
Tannlækning ók. (í Pólthósstr. 14) 1. og 3.
md. í mán. 11—1.
Landakotsspftali opinn f. sjókravitj. IO1/.
—12 og 4— 5.
Islands banki opinn 10—21/. og 51/.—7.
Landsbankinn 10*/.—21/.. Bnkstj. við 12—1.
Lagadeild háskólans ók. leiðbeining 1.
og 3. Id. I mán. 7—8 e. m.
Landsbókasafnið opið hv. virkan dag kl.
12—3 og 5—8.
Heilsuhælið opið til heimsókna 12—1.
Lárus Fjeldetod,
Y flrrJettarmálafaersIumaOur.
Lækjargata 2.
Heima kl. 1 1 — 12 og 4—7.
Suniargjaíir
til Heilsuhælisins.
I. Álieit frá unguni kaupnianni
(88 kr. 31 e.).
Á sumardaginn fyrsta kom ungur
maður með sumargjöf handa Heilsu-
hælinu. Fyrst tíndi hann upp ór
vasa sínum allmarga krónupeninga,
svo kom hann með talsvert af smá-
silfri og því næst fjölda af kopar-
skildingum; síðan breiddi hann nokkra
seðia ofan á hrúguna. Þetta fje varð
samtals 88 kr. 31 e. „Jeg er nýfar-
inn að versla", sagði maðurinn, „og
hjet á Heilsuhælið, að jeg skyldi
gefa því alt, sem kæmi í skúffuna
hjá injer á sumardaginn fyrsta, ef
mjer gengi vel þangað til". Hann
lokaði, eins og aðrir, um miðjan
dag og kom svo með alt úr skúff-
unni. Búðin hans er í 44 við Lauga-
veg; þar geta menn sjeð hvað hann
heitir og fengið að vita, að það er
gott að heita á Heilsuhælið.
II. Sumarósk og sumargjöf (100
kr.) til sjúklinganna.
Á laugardaginn fyrstan í sumri
barst mjer nafnlaust brjef frá ein-
hverjum Reykvíking. Hann fer mjög
hlýjum orðum um Heilsuhælið, óskar
sjúklingunum gleðilegs sumars og
sendir IOO kr. í sumargjöf; biður
mig að ráða því, hvernig þessu fje
verði varið sjúklingunum til ánægju.
G. Björnsson.
Crjafir til Heilsuhælisins,
afhentar fjehirði þess, Sighvati
Bjarnasyni: Gjöf frá ónefndri konu
í Kjós 2 kr.; áheit frá S. Þ. 3 kr.;
áheit frá Hólmavík 10 kr.; gjöf frá
skipshöfninni á „Snorra goða" 190
kr.; gjöf frá Ólafi Jónssyni frá Skál-
holti 10 kr.; gjöf frá Katrínu Árna-
dóttur á Steinum 30 kr.; gjöf frá
Rannveigu Oddsdóttur 20 kr.; frá
íslands banka (fyrir seld, notuð frí-
merki) 31 kr. 50 a.
Frá Titanic-slysinu.
Hr. ritstj. — Jeg var að lesa í
Times nafnaskrá þeirra sem komust
af, er Titanic fórst. Meðal þeirra er
eitt nafn, sem líklegt er að íslenskt
sje: „H. B. Steffansson". Upp á
fyrirspum um stjett nokkurra manna,
svaraði fregnbúr Reuters, að því er
þennan mann snerti: „líkl. þjónn ein-
hvers heldra manns („valet").
Jón Ól.
Stjórnleysingar í Búlgaríu.
Nýlega vai;ð uppvíst um stjórnleys-
ingjasamsæri í Búlgaríu; átti að ráða
Ferdinand konung af dögum og var
maður keyptur til þess að vinna verk-
ið fyrir 20 þús. franka. En alt varð
uppvíst áður til þess kæmi að nokk-
uð yrði framkvæmt. Foringi sam-
særismanna heitir Sandansky.
„Titanic“-slysiö.
„Titanic" var eign White-Star-línunnar ensku, stærsta skip, sem
alt til þessa hafði á hafinu flotið, og var nýbygt. Það átti að fara milli
Southampton á Englandi og New York, og þetta var fyrsta för þess. Það
lagði á stað frá Southampton miðvikudagskvöldið 10. apríl. 2340
manns var á skipinu alls, farþegar og skipsmenn. Næsta sunnudagskvöld
var skipið um 70 danskar mílur suður afCap Race á New Foundlandi og fór
með 20 enskra mílna hraða á kl st. Veður var svalt, en heiðskírt og stjörnu-
»Titanic«.
bert og sjór sljettur. ísjakar miklir eru stöðugt um þetta leyti árs á reki
norðan úr höfum og suður eftir meðfram austurströnd Ameríku. Hafði
„Titanic" fengið loftskeyta-aðvörun frá öðrum skipum um, að ísrek væri
þarna. Ágæt lýsing á skipaferðum um þetta svæði er í sögunni „Sjó-
mannalíf" eftir R. Kipling, sem Lögr. flutti fyrir nokkrum árum.
Kl. var 11,40 á sunnudagskvöldið, 14. f. m., er skipið rakst
á. Míklu minna varð vart við áreksturinn í farþegarúmum skipsins en ætla
mætti. Sú fregn flaug þó þegar um, að það hefði rekist á ísjaka og að
sjór fjelli inn í það að framan. En yfirmönnum skipsins tókst fljótlega
að sefa hræðslu farþeganna, með því að þeir vísuðu til þess, hvernig skipið
væri bygt; það ætti að fljóta margar klukkust., hve mikið, sem það hefði
laskast við áreksturinn.
hessi mynd sýnir, hvar slysið vildi til. Á henni eru og sýnd þau skip, sem næst voru.
Lengst til vinstri handar er »0lympic«, þá »Ólafur helgicc (er þó fjekk engin loftskeyti frá
»Titanic«), þá »Baltic«, þá »Virginía«, þá »United States« og loks »Carpathia«.
í horninu efst er mynd Philips loftskeytamanns á »Titanic«.
Svo voru send út loftskeyti og kallað á hjálp. Frjettir eru nú
komnar af því, að um 50 skip hafa fengið þau skeyti. Mörg af þeim
stefndu þegar þangað, sem slysið varð. En það kom brátt í ljós, að
„Titanic" var mjög mikið brotin. Hafði jakinn rist sundur aðra hlið
skipsins neðan sjávar við áreksturinn. Órói og hræðsla tók aftur að aukast
meðal farþega.
Nú voru björgunarbátarnir settir út og fyrst og fremst konum og
börnum bjargað þangað. Skipið hjelt svo áfram með brotinn kjöl og hálfri
ferð. Skipstjórinn bjóst fyrst hálft í hvoru við að ná Halifax, en sá þó
»Charpathia«, er fyrst kom »Titanic« til hfálpar.
brátt, að svo mundi ekki verða. Þá ætlaði hann að koma skipinu upp hjá
Cap Race. En það tókst ekki heldur. Kl. 20 mín. yfir 2 á mánudags-
nóttina sökk „Titanic", 2 kl.st. og 40 mfn. eftir áreksturinn.
Það er talað um, að björgunartæki hafi verið ófullnægjandi á „Tita-
nic“, enda kvað vera svo á öllum þessum stóru fólksflutningaskipum, að
þau hafi ekki björgunartæki, er nægi handa öllum þeim fjölda, sem þau
flytja, er svona slys ber að höndum. Aftur á móti eiga að vera svo mörg
vatnsheld rúm í þessum skipum, að þau fljóti lengi, þótt þau verði fyrir

miklum skemdum. Sennilegustu skýrslur segja, að „Titanic" hafi verið betur
útbúin að björgunartækjum en ensk lög heimta.
Fyrstu fregnir af slysinu, sem út bárust, sögðu öllum mönnum
bjargað yfir á önnur skip. Hefur útgerðarfjelaginu „White Star" verið
brugðið um, að það hafi sent þær fregnir út, og hefur það orðið fyrir
ámæli í blöðum út af slysinu, hvort sem sanngjarnt er eða ekki. Það var
eigi fyr en á öðrum degi eftir slysið, að sannar fregnir fengust af því.
Um Skeytasendingar frá „Titanic" er þetta sagt frá Markonífrjetta-
stöðinni á Cap Race: Fyrst eru send út skeyti um að skipið sje í neyð.
Mörg skip svara. Þar næst er sagt, að „Titanic" sje farin að sökkva að
framan. Þá er sagt, að skipið „Virginia" hafi skilið og svarað og
sje á leið til þess að hjálpa. Nokkru síðar er sagt, að „Titanic" tali við „Olym-
pic"; „Olympic" komi og þaðan sje beðið um, að björgunarbátarnir sjeu
til taks. Síðustu skeyti frá „Titanic" eru ólæsileg. Þá er haldið, að skipið
hafi verið farið að hallast svo, að siglutrjeð með loftskeytatækjunum hafi
verið sigið of nærri hafi.
Þeir, sem af komust, segja, að ýmsir af björgunarbátunum hafi
verið of nærri „Titanic", er hún sökk, og því sogast niður í svelginn, sem
þá varð í hafinu, með skipinu. Mennirnir, sem á eftir komu upp á yfir-
borð hafsins, höfðu togast á um flekabrotin, sem á floti voru.
Skipstjórinn hjet Smith, gamall og reyndur sjómaður, sem verið
hafði í förum 38 ár. Hann og allir yfirmenn skipsins sukku með því.
Sömuleiðis Markoní-frjetta maðurinn, er Philips hjet, og hrósað er mjög fyrir
frammistöðu hans. Allri stjórn á skipinu, meðan á hættunni stóð, er og mjög
hrósað. Eftir áreksturinn tók hljóðfæra-
flokkur skipsins að leika, til þess að
Ieiða athygli farþega frá hættunni, og
ljek fyrst ýms fjörug lög, og hjelt svo
lengi áfram. En er skipið var mjög
farið að sökkva og hallast, breytti hann
til og ljek viðkvæmt sálmalag. Þegar
skipið var að því komið að sökkva,
framstafninn kominn í sjó en aftutstafn-
inn reis upp og menn þyrftust þangað
í ofboði, ómaði rödd skipstjóra yfir alla
háreystina : „Verið þið Bretarl", hróp-
aði hann. Þetta hróp hafði mjög sef-
andi áhrif á mannfjöldann, og ensk
blöð segja, að þess muni lengi verða
minst.
A mynd, sem hjer fylgir, eru sýnd
nokkur af þeim skipum, sem næst Ismay, forstjóri »White-Star«-linunnar.
voru „Titanic", þegar slysið vildi til. „Charpatia" var 70 enskar mílur frá
"Titanic", „Olympic" 250, „Baltic" 140, „Virginia" 170. Eitt skip, „Par-
isien", sem ekki er sýnt á myndinni, var þó nær en öll þessi, 60 enskar
mílur frá „Titanic". „Charpatia" kom fyrst til, og var hún komin þangað,
sem „Titanic" sökk, um það bil sem lýsa fór af degi. Hún bjargaði mönn-
um þeim, sem af komust, og flutti þá til New-York. „Carpatia" er eign
Cunardlínunnar, ensks stórskipafjelags, sem á aðalheimili í Liverpool, og
er Charpatia í förum mili Triest og New-York. Það er stórt skip, 13,555
tonn. Áður hefur verið sagt frá því hjer í blaðinu, að 705 manns hafi
bjargast. Af þeim voru 210 af skipshöfninni, en hitt farþegar, flest konur
og börn, því með þeim voru björgunarbátarnir fyltir, en af karlmönnum,
sem farþegar voru, björguðust fáir. Skipshafnarmönnunum mun flestum
hafa verið bjargað af flökum. Meðal þeirra, sem björguðust, var forstjóri
White-Starh'nunnar, I. B. Ismay. Símskeyti hingað hafa áður nefnt Vand-
erbilt miljónamann meðal þeirra, sem verið hafi á skipinu, en það mun
ekki rjett, því í nýjustu enskum blöðum, er telja upp nafnkunna menn, er
þar voru, er nafn hans ekki. Aftur á móti er það nú víst, að bæði W.
T. Stead og Astor miljónamaður, sem
skeytin hingað nefndu, hafa druknað.
Þess er getið um báða þá, að þeir hafi
sjest á flaki eftir að skipið sökk, en
hafi mist þar tökin og druknað. Um
Astor er þess getið, að hann flutti
konu sína veika niður í björgun-
arbát. Þar var þá autt rúm og konan
bað hann að skilja ekki við sig. Þar
var þá engin kona sjáanleg eftir, og
Astor spyr yfirmanninn, sem stjórnina
hafði, hvort hann megi fara með til að
sjá um hana, og bendir til konu sinnar.
Yfirmaðurinn játaði því, og Astor sett-
ist þá við hlið konu sinnar í bátnum.
En rjett á eftir kemur kona í augsýn
uppi á skipinu. Astor stóð þá þegar
upp, bauð kvenmanninum rúm sitt í Tyrkneskt baðherbergi á »Titanic«.
bátnum, hjálpaði henni niður í hann og gekk sjálfur upp á skipið. Kona
hans vildi þá fara með honum, en hann bað hana vera kyrra. „Við sjá-
umst aftur í New-York", sagði hann, en kallaði til kvenmannsins, sem í
stað hans kom, og bað hana að gæta konu sinnar. Ymsar sögur líkar
þessari eru sagðar af því, hve drengilega mörgum hafi farist þarna meðan
hættan var mest. Annar gamall miljónamaður, sem Isidore Strauss hjet,
var þarna einnig með konu sína. Þeim var bent á að frelsa sig og fara í
bát. „Jeg fer ekki meðan nokkur kona er uppi á skipinu", svaraði Strauss.
Þá átti að láta konu hans fara f bátinri. En hún hjelt sjer fast við mann
sinn og kvaðst vilja vera þar sem hann væri. „Við höfum lifað saman í
40 ár“, sagði hún, „og förum ekki að skilja nú". Þau fórust bæði með
skipinu.
Annars má t. d. um regluna, sem haldið var á öllu meðan á þessu
stóð, geta þess, að skipstjórinn skaut mann, sem ætlaði að ryðjast ofan í
bát, sem fullskipað var í. Maður þessi var ítalskur þjónn af skipinu og
fjell hann dauður niður í bátinn.
Fjártjónið af þessu slysi er gífurlegt. „Titanic" var með öllum farmi
vátrygð fyrir rúml. 40 milj. kr. Skipið var vátrygt hjá ensku fjelagi, er
aftur hafði keypt baktryggingu hjá þýskum og frönskum ábyrgðarfjelögum.
Það er sagt, að auðmenn þeir, sem með skipinu fórust, muni hafa átt að