Lögrétta - 24.08.1912, Blaðsíða 2

168
LÖGRJETTA
Miklar birgðir af
allskonar TIMBRI
hefnr h|f Timbur- og
kolaversl. „Reykjavík“.
Sanibandsmálið.
Guðl. Guðm., Stef. Stef. kgr., Jón
frá Múla, Sig. Stef., Jens Pálsson,
og Valtýr Guðm. fluttu svolátandi til-
lögu um sambandsmálið, sem sam-
þykt var í sameinuðu þingi í gær
með 31 atkv. gegn 5 :
„Alþingi ályktar að fela ráðherra,
að bera það fram við hans hátign
konunginn, að leitað verði nýrra
samninga um sambandið milli Dan-
merkur og íslands".
Með tillögunni greiddi 29 atkv.
og tveir (Björn Þorl. og Kr. J.), er
töldust til meiri hlutans. Þeir, sem
greiddu atkv. á móti, voru : Ben, Sv.,
Bj. J. frá Vogi, Sig. Egg., Sk. Th.
og Þorleifur. — Björn J., Björn Kr.
og Jón frá Múla voru ekki viðstaddir.
Pingsályktunartillögur
Um ábyrgðarfjelög. Fim.: Bjarni,
Skúli og Benedikt, að neðri deild
skori á landsstjórnina að leggja fyrir
næsta þing frv. er banni öllum á-
byrgðarfjelögum að starfa hjer á
landi, öðrum en þeim, er hjer hafa
umboðsmenn, er stjórnarráðið sam-
þykkir, hafa varnarþing hjer og hafa
sett tryggingarfje fyrir ábyrgðum
þeim, er það tekst á hendur hjer á
landi.
Sig. Sig., Ól. Br. og Pjetur flytja
þingsályktunartill.: að neðri deild skori
á stjórnina að halda áfram undirbún-
ingi þeim, sem þegar er byrjað á
viðvíkjandi betri verkun á ull og
sölu hennar.
Um breyting á kosningarlögum til
alþingis, frá Matth. Ól., að stjórnin
leggi fyrir næsta þing breytingar á
þeim.
Um endurgreiðslu á tillagi Árnes-
sýslu til hliðarsímalínu frá Selfossi
niður á Eyrarbakka og Stokkseyri,
að taka það upp í útgjaldadálk vænt-
anlegra fjáraukalaga fyrir 19x2—T3.
Flm.: Sig. Sig. Sami flytur og
þingsályktunartillögu um gæslu fiski-
veiða fyrir Suðurlandi.
Einkasala á steinolíu.
Tollmálanefndin í neðri deild lagði
til að frv. milliþinganefndarinnar um
einkasölu á steinolíu yrði felt, og sam-
þykti neðri deild 21. þ. m. svohljóð-
andi rökstudda dagskrá með 12 atkv.
gegn 11:
„Deildin treystir því, að landstjórn-
in finni, ef á kynni að þurfa að halda,
útvegi til þess, að birgja landið með
steinolíu gegn viðunanlegu verði, svo
sem með því, fyrir milligöngu bank-
anna, að stuðla að stofnun innlends
fjelags til steinolíukaupa, eftir atvik-
um með þátttöku af hendi landsjóðs
eftir föngum, og tekur deildin því
fyrir næsta mál á dagskrá".
í fyrra dag kom frv. frá Jóni Ól„
Egg- P. og Bj. J. frá Vogi, um einka-
söluheimild til landsstjórnarinnar á
steinolíu, og var nefnd kosin, Jón Ól„
Jón Magn. og Valtýr og var frv.
til umræðu í neðri deild og
urðu um það heitar umræður. Bj. Kr.
kom með þær breytingar, að Lands-
bankanum yrði falin einkasalan, en
þær voru feldar með öllum atkvæð-
um gegn I (hans sjálfs). Frv. var
samþykt til 3 umræðu með 14 atkv.
gegn 8. Jásögðu: Ben. Sv„ Bjarni,
Egg. P„ Ein. J„ H. St„ Jóh. Jóh„
Jón Magn., Jón Ól„ Matth. Ól„ Ól.
Br„ Sk. Th„ St. St„ Tr. Bj„ Jón
þm. Rv. taldist til meiri hluta: Nei
sögðu: Bj. Kr„ H. Hafst., Kr. J„
L. H. B„ P. J„ Sig. Sig„ Valtýr og
Þorleifur. — Þriðja umræðan var
aftur í gærkvöld og stóð fundur til
kl. hálf tólf, og var frv. afgreitt til
efri deildar með II atkv. gegn 5.
Margir þingmenn voru þá farnir af
fundi.
Frv. hljóðar svo eftir 3. umr. í nd.:
1. gr. Landstjórninni veitist heim-
ild til að kaupa svo mikla steinolíu,
sem henni þurfa þykir til að birgja
landið, og selja hana kaupmönnum
og öðrum (kaupfjelögum, sveitarfje-
Iögum o. s. frv.), fyrir það verð, er
liðlega svari kostnaði og vöxtum.
í þessu skyni veitist stjórninni
heimild til að taka það lán, sem á
þarf að halda.
2. gr. Meðan stjórnin notar þessa
heimild, er engum öðrum leyfilegt að
flytja hingað til lands steinolíu, en
stjórninni.
3. gr. Stjórnin getur ráðið hent-
ugan mann gegn kaupi, er um sem-
ur, til að standa fyrir kaupum, sölu
og afhending á olíunni. Skal hann
bera undir stjórnarráðið til samþykkis
pantanirnar, verð og stærð o. s. frv ,
og gera henni skil fyrir andvirði, svo
oft sem stjórnin ákveður. Að öðru
leyti setur stjórnin honum reglur og
skilyrði.
4. gr. Brot gegn 2. gr. laga þess-
ara varða sektum alt að 100,000
kr„ og skal ólöglega innflutt olía
upptæk, og andvirðið renna í land-
sjóð. Með brot gegn lögum þessum
skal farið sem almenn lögreglumál.
5. gr. Lög þessi öðlast gildi þegar
í stað og gildi til 1913.
Ætlunin er, að málið sje tekið fyr-
ir í dag með þingskapa-afbrigðum í
efri deild. En þar bera þeir sr. Jens
Pálsson og sr. Sig. Stefánsson fram
svohlj. þingsályktunartillögu:
„Efri deild alþingis ályktar, að
skora á landstjórnina, að unðirbúa
og leggja fyrir næsta alþing frum-
varp til laga um einkasölu, helst lands-
einkasölu, á steinolíu, ásamt svo full-
komnum skýrslum, sem fáanlegar
eru, um alt, er að því lýtur".
Samhljóða till. flytja í neðri deild
þeir Pj. Jónss., J. Magn. og Jóh. Jóh.
Þessar tillögur verða á dagskrá í
báðum deildum í eftirmiðdag, og lík-
legast talið, að tillagan verði samþ.
í efri deild.
fingslit.
Alþingi verður slitið kl. 12 á mánu-
daginn kemur.
Frá Svíþjóð lil Hajnarfjarðar
á fiskibdt.
Á fimtudaginn var símað frá Vest-
mannaeyjum, að Carl Trollekapt. væri
kominn þangað á litlum vjelarfiski-
báti frá Gautaborg í Svíþjóð og hefði
verið IO daga á leiðinni. Hafði hann
fengið norðanveðrið, sem hjer gekk
framan af vikunni, í hafi, og ferðin
þó gengið slysalaust. Þykir þetta
rösklega gert.
Bátinn hafa þeir Aug. Flygenring
kaupmaður og Trolle kapteinn
látið byggja í Gautaborg. Hann
heitir „Hexa“ og er 32 fet á lengd.
í honum er hexamótor, sú tegund-
mótora, sem Aug. Flygenring aug-
lýsir hjer í blaðinu.
Trollekapt. ernú 56ára gamalloger
frá æsku vanur sjóferðum, fyrst foringi á
eftirlitsskipi og sfðan kapteinn á fiski-
skipi hjer við land, rjett eftir 1880, og
svo við Jótland. Þessa í milli hefur
hann svo fengist við ýmislegt annað.
Hann var austur í Síam um eitt skeið,
og um tíma var hann þingmaður í
Danmörku. Nú síðastl. missiri hefur
hann verið hjer við fiskiskipasamá-
byrgðina, og var hann einnig með-
starfandi í því, að koma henni á.
í morgun var Trolle kapteinn kom-
inn til Hafnarfjárðar á „Hexa" og
talaði þaðan við Aug. Flygenring
alþm. Hann hafði verið um kyrt í
Vestmannaeyjum til að sýna þar bát-
inn, og nú er báturinn sýndur í
Hafnarfirði. Svo kemur hann hingað.
Það kvað vera minsti báturinn, sem
farið hefur svo langa leið yfir Atlants-
hafið.
Farmg'Jaldsfrumvarpid.
Fyrir því áhugamáli sínu barðist
bankastjóri Björn Kristjánsson á síð-
asta þingi. Þá var, eins og allir
muna, sjálfstæðisflokkurinn með fullu
fjöri og Björn einn af hans fremstu
mönnum. En þá vildi þingið ekki
líta við þessu frumv. hans, og taldi
á því öll tormerki. En hvað skeður?
Nú gleipir þingið nær einróma við
frumvarpi hans — einmitt þegar nefnd-
ur þingmaður er einn í flokki. Hvern-
ig ætli standi á þessu?
Margt er skrítið millí himins og
jarðar.
Jóli. Jóhannesson.
Aths. Frumvarpið er ekki sama
frv. nú og á síðasta þingi, og það
hefur verið tekið fram af þingmönn-
um, að það sje aðeins lögleitt til
bráðabyrgða og sem neyðarúrræði.
Rilstj.
Ferðasaga af Snæfellsnesi
eftir
Guðmund Magnússon.
XI. (Frh.).
Af Eyrarsveitinni hef jeg lítið að
segja. Hún er marg-sundurskorin af
fjörðum og fjöllum og því ekki eins
fljótlegt að fá yfirlit yfir hana og
hinar sveitirnar. Jeg fór þar aðeins
þjóðleið, og mjer fanst ekki nærri
því eins mikið til um hana eins og
t. d. Staðarsveit, þó að vel geti verið,
að hún sje betri að reyna. Fjöll eru
þar há í suðrinu og slúta nærri því
fram yfir bygðina sumstaðar, en allir
dalir eru opnir fyrir norðannæðingn-
um. Grundarfjörður er fríðasti hluti
sveitarinnar. Þar standa tvö einkenni-
leg fjöll upp úr sjónum, Stöðin og
Kirkjufell. Þau eru gamlar eyjar, en
eru nú áföst landi. Kirkjufeli er 360
m. (nær 1100 fet) á hæð, hraukmynd-
að og mjög þverhnýpt, svo að það
líkist kirkju, eða þó öllu heldur ind-
versku musteri.
Jeg gisti í Gröf í Grundarfirði og
reið þaðan morguninn eftir inn að
Setbergi, og þaðan sem leið lá inn
fyrir Kolgrafarfjörð og á Tröllaháls.
Frá Setbergi er einkp.r fögur útsýn
yfir innri hluta Grundarfjarðar og út
með öllum firðinum að vestan. Kirkju-
fel) og Helgrindur eru þar beint á
móti, en utar með firðinum er Stöðin,
Kvíabryggja og varpeyja í fjarðar-
mynninu, sem heyrir undir Setberg.
Helgrindur eru og gríðar-háir og
brattir fjallakambar, þaktir fönnum,
þar sem snjór gatur tollað. — Botn-
inn á Kolgrafarfirði gengur langt inn
á milli fjallanna. Instu bæirnir við
fjörðinn eru nú í eyði og landið gert
að afrjett.
Tröllaháls er brattur að vestan og
gatan óbætt að mestu og illa sneidd.
Af hálsinum kemur maður ofan að
botni Hraunsfjarðar og er þá kom-
inn í Helgafellssveit. Þessir fjarða-
botnar eru hver öðrum fegurri. En
skuggalegir hljóta þeir að vera á
vetrum, því að ekki kemst sól yfir
fjallgarðinn fyr en hún er farin að
ganga hátt. I botninum upp af
Hraunsfirði heitir Árnabotn og bær
samnefndur. Líklega er hún þaðan,
vísan alkunna:
Árni á Botni allur rotni,
ekki er dygðin fín,
þjófabæli, það er hans hæli,
þar sem aldrei sólin skín.
Að minsta kosti minnirvísan og ör-
nefnið hvað á annað.
Maður nokkur innan af Skógar-
stönd hafði verið mjer samferða utan
frá Setbergi og skildum við á bæj-
unum fyrir innan Hraunsfjörð. Þá
reið jeg út með fjallinu til Bjarnar-
hafnar. Þar býr nú Konráð Stefáns-
son, sem fyrir skömmu var ritstjóri
„Ingólfs" og sannfært hefur margan
mann um það, að bannlögin mundu
verða okkur til lítils sóma og enn
minna gagns — þó að taka þurfi á
betur, ef sannfæra skal alla um það.
Konráð var ekki heima, en Ólafur
bróðir hans tók mjer vel, fylgdi
mjer austur yfir Berserkjahraun og
sýndi mjer mannvirki berserkjanna í
hrauninu og dys þeirra.
Á tveim stöðum, sem jeg kom á
þennan dag, hafði danska einokunar-
verslunin — óheillasællar minningar
— bæli sín. Aðalbælið var í Grundar-
firði, sem á amböguíslensku Dana
hjet „Grönnefjörd". Stóðu þar versl-
unarhús úr timbri og voru lokuð á
vetrum, eins og venja var í þann tíð.
Þar var það sem Arni Grímsson,
sem síðan nefndi sig Einar sterka,
braut upp hús til stuldar. — Hitt
bælið var Kumbaravogur hjá Bjarn-
arhöfn — sem þeir kölluðu „Kum-
mervaag" 1 — og var það útibú úr
Grundarfirði.
Frá Bjarnarhöfn reið jeg inn í
Stykkishólm og landferðinni var
lokið. (Niðurl.).
Leiðrjelt hvalsaga. í 24.
tbl. Lögr. þ. á , var sagt frá því að
bíirhval 18 álna langan hefði rekið
f Grindavík í vor og að menn hefðu
ekki litið við honum, heldur látið
hann grotna niður í fjörunni. Þessi
saga hefði ekki verið Grindvíkingum
til neins sóma, hefði hún verið sönn,
því að flestum mun hafa fundist það
bera vott um mikinn amlóðahátt
og ódugnað að hagnýta sjer ekki
svona mikið happ, og jeg, sem þekki
Grindvíkinga að því að hagnýta sjer
einmitt svo vel alt sjófang, að mörg
fiskiver vor gætu lært mikið af þeim
í þessu tilliti, skildi ekki í því hvern-
ig í þessu lá. Nokkru síðar hafði
jeg tal af skilríkum sjónarvotti, sem
auk þess hafði dregið upp lauslega
mynd af hvalnum, og sá jeg þegar,
að þetta hlaut að vera andarnefja.
Jeg var nýlega á ferð þar syðra og
sá höfuðkúpuna af hvalnum, og er
enginn vafi á því að það, hefur verið
andarnefja. Hún hafði aðeins verið
123/4 alin á lengd (getur orðið c. 15
áln.) og þar að auki úldin, þegar
hana rak, svo að hún var í raun og
veru lítils virði, úr því að lýsið næst
ekki nýtt.
Þegar hval þennan rak, var ágætis-
afli í Víkinni, og þegar við það bætt-
ist, að hvalurinn, sem var lítils virði
í sjálfu sjer, átti að skiftast milli
allra grasbýlismanna, og jafnvel fleiri
áttu hlut í honum, þá er skiljanlegt
að menn hlypu ekki upp til handa
og fóta að skera hann, því að hlut-
ur hvers einstaks í honum var víst
miklu minna virði en hluturinn var
þá í daglegum fiskafla. Þó var hval-
urinn skorinn síðar.
2 menn á staðnum, sem verið
höfðu á hvalveiðastöð á Austfjörðum,
og sjeð þar búrhval, þóttust þess
fullvissir, að þetta væri búrhvalur, og
af því kom búrhvalssagan. Annars
er búrhvalur allólfkur andarnefju;
hann hefur ekkert „nef" eins og hún,
en er alveg „þver hníptur" að fram-
an, hefur ekkert horn á baki og
40—50 stórar tennur í neðra skolti,
en andarnefjan aðeins 2 litlar, sem
detta úr gömlum hvölum.
Bjarni Sœmundsson.
Ritðimarnir.
Jeg hef sjeð 4 ritdóma um bækl-
ing minn, „Nokkur orð um siðferðis-
ástandið á íslandi". — „Lögrjetta",
„Bjarmi" og „Heimilisblaðið" fara
vingjarnlegum orðum um hann, og
skilja hvað vakti fyrir mjer, eða rjett-
ara sagt, hvað knúði mig til þess að
skrifa þetta rit, þótt jeg vissi vel, að
það myndi baka mjer mikilla óvin-
sælda og vekja ilt umtal um sjálfa
mig; því við íslendingar erum ennþá
svo óþroskaðir, að það er leitun á
mönnum á meðal okkar, sem geta
rætt nokkurt mál með gætni og still-
ingu, án þess að fara ekki út í per-
sónulegar skammir. Svo ganga get-
sakirnar og lýgin fjöllunum hærra.
Jeg verð að viðurkenna, að jeg
varð alveg hissa, þegar jeg las rit-
dóm „ísafoldar" um kverið.-— Greinin
er mögnuð skammagrein, auðsjáan-
lega skrifuð í reiði, og erþess vegna
alls ekki svara verð. Aðeins vil jeg
láta fólk vita, að mjer hefur aldrei
dottið í hug, að þýða bæklinginn á
á útlend tungumál, því jeg álít, að
innihald hans komi ekki öðrum við
en okkur íslendingum.
Jeg furða mig á því, að ritstjóri
„ísaf.“ skuli ekki álíta sjálfan sig of
góðan til þess, að hlaupa með þessa
lýgi um land alt; en jeg fyrirgef hon-
um lýgina vegna þess, að hann er
auðsjáanlega svo reiður, að hann veit
ekkert hvað hann skrifar. Jeg gat
ekki annað en hlegið, þegar ritstjór-
inn kemur með þá miður góðgjörnu
staðhæfingu — til þess að leiða fólki
fyrir sjónir, hvaða voða-manneskja
jeg sje — að jeg hafi skrifað bækling-
inn í því skyni, „að vekja hneyksli
og hafa saman peninga". Þetta er í
fyrsta skifti á æfinni, sem mjer hetur
verið brugðið um gróðafýkn. Jæja,
„margur heldur mig sig".
Jeg legg mig ekki niður við að
svara hártogunum ritstjórans á efni
bæklingsins, en það get jeg sagt
honum, og fólki yfirleitt, að jeg tek
ekkert aftur af því, sem stendur í
bæklingnum; jeg get staðið við það
altsaman, og jeg hefði getað sagt
mikið meira, ef jeg hefði viljað.
Mjer hefur verið skrifað, að „Kvenna-
blaðið" ausi yfir mig „allra mestu
foræðisskömmum". Það kemur mjer
ekki að óvörum. — Litlu áður en jeg
fór að heiman, mætti jeg frú Bríetu
á götunni: „Sælar", segir frú Bríet,
brosleit og elskuleg, eins og hún á
vanda til. „Jeg heyri sagt, að þjer
sjeuð að gefa út bók; þjer megið til
með að senda mjer hana strax, þeg-
ar hún kemur út; jeg skal skamma
yður duglega fyrir hana í „Kvenna-
blaðinu"".
Jeg sendi frú Bríeti bókina, en hún
hefur gleymt að senda mjer blaðið
með skömmunum; en það gerir ekk-
ert til, því jeg ætla mjer ekki að
svara þeim.
Það er hægt að hafa mismunandi
skoðanir á siðferðismálum sem öðrum
málum, og er það eðlilegt, því sumir
eru frá náttúrunnar hendi bjartsýnni
en aðrir, og sannast þar hið forna
máltæki, að „sínum augum lítur hver
á silfrið". En að fara út í persónu-
legar skammir út af því máli, álít
jeg blátt áfram ósæmilegt.
Það er mjer mikið gleðiefni, að jeg
hef heyrt, að Reykvíkingar sjeu farnir
að sjá, hve afar-hættulegir drykkju-
klúbbarnir eru fyrir bæinn, og er það
gleðilegur vottur þess, að fólkið er
að vakna.
Við íslendingar megum ekki við
því, að missa nokkurn ungan mann
eða unga stúlku ofan í sorpið; því „við
erum svo fáir, fátækir og smáir" og
„Sje nokkur hlutur sorgar-sár,
sje nokkuð biturt til,
þá eru það horfin œsku-dr
ónýt í tímans hyl".
Hin rjetta föðurlandsást lýsir sjer
ekki í því, að halda hlífiskildi yfir
þjóðarlöstunum; að fletta ofan af
þeim og vekja almenna óbeit á þeim,
er eina ráðið til þess að gera þá
landræka.
p. t. K. F. U. M. í Vejle 2. ág. 1912.
Ingibj'órg Ólafsson.
í morgun snemma er sagt að kveðið
hafi verið með dimmri rödd á glugg-
anum hjá Skúla:
„Stígðu, Skúli, stokknum frá,
stírur úr augum núðu.
í dag vill þingið fregnir fá
um förina til Rúðu".
Skúli vaknaði. Hann kvað:
„Þeir vita nú, að úr mjer er
allur dreginn kraftur,
því trúi’ jeg ei, þeir taki af mjer
tólfhundruðin aftur".
En frá glugganum var svarað:
„Mundi þar þó miskunnin
minst í vændum, trúðu;
þú hefur brotið þingsköpin
og þú varst kljenn í Rúðu".
Skúli kvað:
„Það dæmir aldrei þingdeildin,
þykist. jeg örugt vita,
þó jeg bryti þingsköpin,
þegar mjer lá á bita".
Að svo mæltu hallaði hann sjer
út af aftur og sofnaði.
Prentsmiðjan Gutenberg.