Lögrétta - 28.08.1912, Blaðsíða 2

170
LOGRJETTA
cö

44
44

3
3
44
3
T3
W
cð
0J3
15
jo
3
44
Vh
3
A

O-D
3
CuO
<u
*o
3
cð
3
cð
C
i-
3
2
’5b
3
O
o
o
vO*'
I
o
o
44
3
Ö 5
M o
cd
3 ^
2 oo
1 ^
« n‘
T3 44
“53
'••cztí
ctz3
[=3
CÖ
o
44
b£
o

bÆ
O
:0
43
c

ctí
bfl
o
«o
cð
C
44
o3
bJO
44
’jD
3
bA
o
1895.
50 ára afmæli alþingis.
, Ml
Landkortabók, eftir Henr. Christen-
sen og P. Lauridsen, útgefandi Morten Han-
sen, er titillinn á bók, sem nýkomin er út
og auglýst er til sölu bjer í blaðinu. Bókin
er ætluð barnaskólum og befur það fyrst og
fremst fram yfir þær landkortabækur, sem
þar hafa áður verið notaðar, að nöfnin eru
á íslensku, að svo miklu leyti, sem það á
þar við. Kortin eru mjög greinileg og yfir
höfuð vel frá bókinni gengið, en verðið má
heita mjög lágt, kr. 1,25. í bókinni eru
bæði kort, sem
sýna ríkjaskift-
ingar og lands-
lag, eða jarð-
eðli landanna.
Þáeru og flögg-
in sýndákorti
hvers ríkis um
sig, og er það
góður kostur.
íslandskort er
þarna allstórt,
tekur yfir opnu í bókinni, og vel greinilegt,
því sýsluskifti eru sýnd með litum, og lands-
lag einnig sýnt nokkuð. Bókin er 25 bls.
í bandi.
Kang-árbrúin. Hún verður vígð af
ráðherra á laugardaginn kemur og hefst
vígsluathöfnin kl. 1. Fjöldi manna hjeðan
an úr bænum ætlar austur.
Innkaupin i
Edinborg
auka gleði —
minka sorg\
á hátíðina, og var símskeytið lesið
upp frá ræðusteininum fyrir öllum
]ýð, og sýslumanni líka, sem í karl-
mannlegum höndum hjelt á símskeyti,
Sem eftir þvf, er síðar kom í Ijós,
var einnig frá stjórnarráðinu honum
til leiðbeiningar hátíð þessari viðvfkj-
ándi. — Þegar búið var að lesa upp
leyfis-skeytið frá stjórnarráðinu, gall
Við þrefalt húrra-óp óvenjusterkum
rómi, en enginn heyrði Karl húrra.
Lagði þá sýslumaður hendur á bak
og labbaði heim. Hugðu nú allir, sjer
til mikillar gremju, að hann væri al-
farinn, ánægður úr Dalnum, en svo
var þó ekki. Um miðaftanskeið sá
aftur birta af honum í austurátt, og
var það þá til að gefa hreppstjóra
skipanir til eftirbreytni. Setti hann
hreppstjóra til að hafa þar vörð um
kvöldið og nóttina, og átti hann að
sjá um, að ekki væri tekið eða grip-
ið úr tjöldum, en þau voru milli 70
og 80, og þekti hreppstjórinn ekkert
þeirra, og hafði ekki hugmynd um,
hverjum væri þar heimilt um að
ganga og hverjum ekki. Gat eins
búist við að vega að eigandanum, ef
einhver bæri eitthvað úr tjaldi. Og
svo átti hann ennfremur að gæta að
því, að ekki væru seldar heilar ávaxta-
dósir. Viturleg fyrirskipun og sam-
boðin annari framkomu. En öll lúsa-
leit yfirvaldsins þennan fagra hátíðis-
dag varð árangurslaus með öilu. Lög-
unum varð ekki vel við komið, því
að sakirnar voru svo vandfundnar.—
Með innilegu handabandi spurði yfir-
valdið forstöðukonu kvenfjelagsins,
hvort hátíðin væri haldin samkvæmt
sínu leyfi eða stjórnarráðsins, og sagði
hún honum afdráttarlaust, að hátfð-
in væri haldin samkv. leyfi stjórn-
arráðsins. Ljet hann hana þá vita
af þvf, að ekki mætti selja ávexti í
heilum dósum. En af því að kona
sú, er kunn að því, að geta látið í
Ijósi það, sem henni býr í brjósti, þótt
embættismenn eigi í hlut, þá þakk-
aði hún honum leiðbeininguna og aðra
framkomu með nokkrum viðeigandi
orðum, og gekk hann þá á braut og
fór heim að sofa eftir sómasamlega
unnið dagsverk, sem ámæli vann sjer
meðal allra óblindra Eyjabúa, þ. e.
a. s. meðal „skrælingjanna", sem sum-
ir af náð sinni nefna þá.
Það þótti sumum á vanta við hátíð
þessa, að Daltjörnin var svo þur, að
naumast hefði hægt verið að baða
Kálf í henni.
Hún var annars afar-einkennileg
og sjerstök í sinni röð, þessi fram-
koma yfirvaldsins okkar, og það því
fremur, sem kvenfjelagið „Líkn" átti
í hlut, sem lætur hvern sinn eyri
ganga til líknar og hjálpar nauðstödd-
um hjer á Eyju, sem með starfi sínu
hjer hefur áunnið sjer virðingu og
þakklæti allra Eyjabúa, og þykir eitt
hið þarfasta fjelag, sem hjer hefur
verið stofnað; en ekki var annað
sjáanlegt en að sýslumaður með
þeim óskiljanlegu skilyrðum, sem
hann líklega ósjálfrátt setti í leyfis-
brjefið, kæmi því svo laglega — ekki
lúalega — fyrir, að kvenfjelagið hefði
ekki einn eyri í sinn sjóð í hátíðar-
lokin. En eitt er víst, að konur þær,
sem eru í kvenfjelaginu „Líkn", eiga
svo einbeitta menn og ódeiga sonu,
að hæpið mjög er það, að sýslu-
manni liðist oftar lík framkoma þeirri,
sem hann brendi sig á við þjóðhátíð
þessa, og gaeti þá vel svo farið, að
hann fengi að finna það, að blóð
skrælingjanna getur einnig hitnað.
Skal nú þessu næst með nokkrum
orðum lýst hátfðinn sjálfri.
Hún var sett 2 stundum sxðar en
ætlað var, vegna þess er að ofan er
Iýst, eða kl. 1. Þá var sterkur sólar-
hiti og logn; baðaði um þúsund manna
sig í sólskininu og naut fegurðar
dalsins, sem skreyttur var með lang-
besta móti, bæði frá náttúrunnar- og
mannanna hendi. Eftir hátfðarsetn-
inguna rak hver ræðan aðra, og voru
ræðumenn flestir ungir. Þótti öllum
þeim vel takast. Á milli var sungið
og leikið á lúðra. Kl. 2 byrjaði
knattspyrna, hin eina íþrótt, sem hjer
hefur iðkuð verið að nokkrum mun.
Hefur í knattspyrnumönnum sjaldan
tekist betur að fjötra eftirtekt áhorf-
enda frá byrjun til leiksloka. Lykt-
aði leiknum þannig, að „blámenn"
fengu unnið 2 mörk, en hinir „hvítu" I.
Þá var miðdegisverðarhlje kl. 5. Að
því loknu voru enn ræður haldnar
og sungið og leikið á lúðra. Kl. 8
byrjaði dansinn á stórum danspalli
skreyttum blómum, fánum og kín-
verskum Ijóskerum. Um 11 leytið
bragaði loftið af norðurljósum og
flugeldum. Var nú dansinn stiginn
fram eftir allri nóttu. Geislar morgun-
sólarinnar gyltu fjallstinda, er menn
gengu heim til sín. Voru allir ánægðir
og þótti hátíðin',hafa farið hið besta
fram.
Lárus J. Johnsen.
*
Uppreisnarliorfur í lrlandi.
Rósturnar, sem mótstaða íhalds
flokksins og prótestantatrúarmanna í
Ulster gegn heimastjórn Irlands hefur
komið á stað, ágerast meir og meir,
segja síðustu útlend blöð. Það er
Edward Carson.
nú hvorki meira nje minna en að
ráðgerð er uppreisn f Ulster. Þangað
er safnað vopnaforða og menn æfa
sig í skotfimi o. s. frv. Og þessari
hreifing er haldið uppi af foringj-
Bonar Law.
um íhaldsmanna sumum, fyrst og
fremst sir Edvard Carson, en þar
næst einnig af núverandi formanni
íhaldsflokksins, Bonar Law. Hann
hefur farið þeim orðum um ensku
stjórnina, að hún væri byltingamanna-
Churchill.
nefnd, sem hefði brotist til valda
með ofbeldi, og það er jafnvel eftir
honum haft, að hann hafi hvatt til
að lögin um heimastjórn írlands verði
að engu virt, þótt þau verði sam-
þykt. Fyrir þetta ber nú stjórnin
sakir á þá Carson og Bonar Lavv, og
er einkum Churchill ráðherra harð-
skeyttur í þeirra garð. Það er sagt,
að stjórnin hafi í undirbúningi ákæru
gegn þeim fyrir drottinsvik, telji æs-
ingar þeirra hættulegar gegn ríkinu,
eigi síður en Parnells áður, er hann
var tekinn og settur í fangelsi. Ihalds-
blöðin segja í þessari deilu, að upp-
reisn geti eigi aðeins verið rjettmæt,
heldur borgaraleg skylda, og færa
til þess ummæli eftii föður Chur-
chills, er sjeu enn hvassari en þau,
sem Bonar Law hafi haft. Þó er
líklegt, að allur viðbúnaðurinn og
æsingarnar sje fremur til þess ætlað,
að ógna stjórninni heldur en hilt, að
virkileiki verði úr, þegar til kastanna
kemur. En nú sem stendur virðist
horfa til megnustu vandræða, hvernig
sem það endar.
Balkanskaginn í uppnámi.
Símað cr frá Khöfn í morgun :
„Stjórnleysi í Tyrklandi. Búlgarar,
Serbar og Svartfellingar hervæðast".
Það er líka svo að heyra á fregnum
í síðustu útl. blöðum sem ríki Tyrkja
hjer í álfu sje nú alt að gliðna í
sundur og megi vænta þaðan skjótra
tíðinda af því tægi. Samband var
að komast á milli Búlgaríu og Serbíu
um sameiginlega framkomu gegn
Tyrkjum. Og á landamærum Monte-
negrós, cða Svartfjallalands, börðust
Tyrkir og Svartfellingar. Milliganga
var sögð væntanleg frá Rússum, hvað
sem úr henni verður. Og svo var
upprcisnin í Albaníu, er nú að síð-
ustu, þegar Tyrkjastjórn vildi láta
undan kröfunum, sem þiðan höfðu áð-
ur verið gerðar, snerist upp í óeirðir
og illindi milli kristinna manna og
Múhameðsmanna, svo að þar varð
fullkomið borgarastríð, sem Svartfell-
ingar voru sagðir róa undir.
í strfðinu milli ítala og Tyrkja
gerast nú aftur á móti engin stórtíð-
indi. Það er sagt, að nærri hafi
verið komið friðarsamningum, er
stjórnarskiítin urðu í Tyrklandi. Ung-
tyrkir eru mjög óánægðir með valda-
sviftinguna. Foringjar þeirra sitja á
ráðstefnu í Adríanópel. Þeir brutust til
stjórnar með hervaldi, og nú var það
hervaldið aftur, sem svifti þá ráðun-
um.
Nú er talið ekki ólíklegt, að sjer-
stakt ríki verði myndað úr eyjunum
í G ikklandshafi, því engan veginn
sje það sjálfsagt að ítalir haldi þeim,
þótt þeir hafi tekið þær meðan á
ófriðnum stendur.
Jarðskjálftarnir í Tyrklandi.
Það er hroðalegt tjón, sem orðið
hefur af jarðskjalftunum í Tyrklandi,
sem stuttar símfregnir hafa áður
komið um. Þeir hóíust aðfaranótt
II. þ. m. og voru mestir á Evrópu-
strönd Marmarahafsins, nálægt Myrio-
phito. Fjöldi húsa hrundi, hverar
komu fram, sem spýttu heitu vatni
upp á yfirborðið, svo að flóðstraum-
ar urðu af. Margir menn fórust. I
Melven komu upp hverir inni í sjálfu
þorpinu.
Úr borginni Galipoli flúði hvert
mannsbarn, og Ganos og fleiri bæir
gereyddust. Alls er talið að farist
hafi 5 — 6000 manns.
Jarðskjálftarnir hjeldust í tvo daga.
Frá Itiilgaríu. Ferdinand Búlg-
aríukonungur hjelt 16. þ. m. með
mikilli viðhöfn 25. ára stjórnarafmæli
sitt í hinu gamla konungasetri Tirnovó.
Búlgaría er nú í miklum uppgangi.
Þegar Ferdinand tók þar við, var
landið furstadæmi og háð Tyrklandi.
En í stjórnarbyltingunni í Tyrklandi
fyrir nokkrum árum, brutust Búlgarar
undan yfirráðum Tyrkja, og Búlgaría
varð sjálfstætt konungsríki, Nú er
hún reyndar voldugasta ríkið á Balk-
anskaganum, hefur 200 þús. manna
her og ágætlega æfðan. Markmið
Búlgaríustjórnar er enn það, að víkka
land sitt á kostnað Tyrkja, og út af
óeirðum, sem urðu milli Tyrkja og
Búlgara á landamærunum nýlega,
risu Búlgarar upp í byrjun þessa
mánaðar og heimtuðu með íjölmenn-
um fundahöldum stríð gegn Tyrkj-
um, og voru þær kröfur í fullu sam-
ræmi við vilja landstjórnarinnar.
Alþingi.
IX.
Um strandferðir.
Neðri deild alþingis lýsir því yfir,
að hún veitir stjórninni heimild til:
1. að leysa Thorefjelagið frá samn-
ingi þess 7. ág. I9°9 frá lokuni þcssa
árs; en heimilt er stjórnarráðinu að
setja fjelaginu þessi skilyrði:
a. Að fjelagið hafi viðkomustaði í
nokkrum millilandaferðum á hafnar-
staðáNorður-Þýskalandi (t.d. Lúbcck).
b Að fjelagið gefi stjórninni kost
á, ef til þess kemur, að kaupa gufu-
skipin „Austra" og „Vestra".
2. Að gera samning fyrir árið
1913 um strandferðir, svo góðar sem
kostur er á, og að hún megi verja
til þess alt að 60,000 krónum.
Samþyktar þingsályktanir
auk þeirra, er áður er getið:
Um líftrygging sjómanna (sjá nr.
42).
Um skýrslur um lífsábyrgðarfjelög
(sjá síðasta blað).
Um ábyrgðarfjelög (sjá síðasta bl,).
Um bttri verkun á ull og sölu
hennar (sjá sfðasta blað).
Um aukið eftirlit úr landi með
síldveiðum útlendinga fyrir Norður-
landi. — Neðri deild alþingis skorar
á stjórnina, að auka eftirlit úr landi
með síldveiðum útlendra skipa fyrir
Noiðurlandi og koma á það föstu
skipulagi, ef mögulegt er.
Um skipun siglingafróðra manna
til aðstoðar hjeraðsdómurum við sjó-
mál.
Þingsályktunaitillögum Sig. Sig.
(sjá síðasta blað), um endurgreiðslu á
tillagi til símalínu og gæslu fiskiveiða
fyrir Suðurlandi, var vísað til stjórn-
arinnar.
Viðskiftariiðanauturinn.
Valtýr Guðm. flutti rökstudda dag-
skrá um starfsemi hans, er neðri deild
samþ. 21. þ. m.:
„í því trausti, að landstjórnin gæti
þess, að viðskiftaráðanauturinn ræki
starf sitt samkvæmt embættisbrjefl
sínu, fáist ekki við annarleg störf og
stjórnin athugi ferðakostnaðarreikn-
inga hans, tekur deildin fyrir næsta
mál á dagskrá".
Ávarpið til konungs,
sem prentað er í sfðasta blaði, sam-
þyktu báðar deildir 24. þ. m.
Milliþingaforseti
neðri deildar var Jón Ólafsson kos-
inn, þar sem bæði forseti og vara-
forsetar eru búsettir utan bæjarins.
Fyrirspurn til ráðherra
um lántöku handa Landsbankanum
(sjá nr. 42) svaraði ráðherra 24. þ. m.
og kvaðst vera fús til þess að taka
lánið, ef það fengist með aðgengi
legum kjörum. Út af fyrirspurninni
samþykti neðri deild rökstudda dag-
skrá, er hljóðar svo:
„1 fullu trausti þess, að ráðherr-
ann geri sitt ítrasta til þess að taka
lán fyrir landsjóðs hönd samkv. lög-
um 9. júlí 1909, með sem aðgengi-
legustum kjörum, til kaupa á veð-
deildarbrjefum Landsbankans, og
væntir þess, að landsjóður, þegar efna-
hagur hans leyfir, verji þeim ca. 98
þús. krónum, sem enn er óvarið af
1. lántöku, til kaupa á veðdeildar-
brjefum Landsbankans, tekur deildin
fyrir næsta mál á dagskrá".
Lög frá alþingi.
24. Um þingfararkaup alþingis-
manna.
1. gr. Alþingismenn hafa 8 kr.
þóknun daglega bæði fyrir þann tíma,
sem þeir sitja á alþingi og fyrir þann
tíma, sem fer til ferða að heiman tll
alþingis og frá alþingi heim altur.
Ennfremur skulu alþingismenn, sem
búsettir eru utan Reykjavíkur, fá 2
kr. aukaþóknun daglega meðan þeir
dvelja á þingstaðnum.
2. gr. Ferðakostnað fá alþingis-
menn, sem búsettir eru utan Reykja-
víkur, sem hjer segir:
I. Úr Suður-Múlasýslu. . kr. 180,00.
2. — Norður-Múlasýslu . — 190,00.
3- — Seyðisfirði . . . — 110,00.
4- - N.-Þingeyjarsýslu . — 170,00.
5- — S.-Þingeyjarsýslu . — 160,00,