Lögrétta - 30.10.1912, Blaðsíða 1

Afgreiðslu- og innheimtum,:
ARINBJ. SVEINBJARNARSON.
Liaugaveg 41.
Tnlsimi 74.
Rits Ij o ri:
Þorsteinn gíslason
Pingholtsstræti 17.
Talsimi 178.
M 55.
Reykjarik 30. október 1913
VH. árg.
V. O. O. F. 931189.
KB 13. 9. 9. 28. 9. G.
Þjóðmenjasafnið opið virka daga kl. 12—2.
Lækning ók. ( læknask. þrd. og fsd. 12—1.
Tannlækning ók. (í Pólthósstr. 14) 1. og 3.
md. í mán. 11—I.
Landakotsspftali opinn f. sjúkravitj. I01/*
—12 og 4—5.
islands banki opinn 10—21/* 51/*—7.
Landsbankinn io1/.—21/*. Bnkstj. við 12—1.
Landsbókasafnið opið hv. virkan dag kl.
t2—3 og 5—8
Ókeypis lagaleiðbeiningar á háskólanum á
hverjum laugard. kl. 7—8 síðd.
Heilsuhælið opið til heimsókna 12—1.
Lárus Fjeldsted,
Yflrrjettarmilafi®pslum»flur.
Læbjargata 2.
Helma kl. 1 1 —12 og 4—7.
Rækur,
Innlendar og erlendar, pappfr og allskyos
ritföng kaupa allir 1
Bókaversl. Sigfúsar Eymundssonar.
J&a útvegsbónði j&nsson
i Meishúsum.
Hann andaðist á heimili sínu, Mels-
húsum á Seltjarnarnesi, 24. þ. m.,
54 ára gamall, og hafði hann verið
heilsulítill síðasta árið, en fjekk heila-
blóðfall síðastl. sumar og dró það
hann til bana.
Jón var fæddur 8. ágúst 1858,
sonur Jóns Sigurðssonar bónda í Mýr-
arhúsum á Seltjarnarnesi, og var 11
ára, er faðir hans dó. Ólst eftir það
upp hjá Ólafi heitnum í Mýrarhús-
um, móðurbróður sínum. Jón var
einn af þeim fyrstu hjer, sem lögðu
stund á sjómannafræði, lærði hjá Mar-
kúsi skipstjóra Bjarnasyni og var
með honum bæði háseti og stýrimað-
ur. Upp úr því fóru Seltirningar
sjálfir að fá sjer þilskip og varð Jón
þar fyrstur formaður á þilskipi. Dugn-
aðarmaður var hann mjög mikill til
sjósóknar á yngri árum og aflamað-
ur með afbrigðum.
Hann kvæntist veturinn 1889—90
Guðrúnu Brynjólfsdóttur frá Meðal-
fellskoti í Kjós, mestu myndar- og
sóma-konu, sem dáin er fyrir fáum
árum. Þau reistu bú í Melshúsum á
Seltjarnarnesi og varð þar eitt hið
mesta myndarheimili hjer í grend.
Eitt barn áttu þau, sem dó í æsku,
en ólu upp börn, bæði skyld og ó-
skyld.
Á seinni árum lagði Jón af sjó-
mensku sjálfur, en hafði lengst um
talsverða skipaútgerð. Hreppstjórn-
aroddviti var hann árum saman og
fram til hins síðasta, einnig sýslu-
nefndarmaður. Var og mjög við rið-
inn stjórn ýmsra fjelaga, t. d. Út-
gerðarm.fjelagsins, Þilskipaábyrgðar-
fjelags Faxaflóa 0. m. fl. En eink-
um ljet hann sjer mjög umhugað ,um
alt, sem snerti framfarir bygðarlags-
ins, hvatti mjög unga menn til fram-
takssemi og áhuga og var lengst af
mikill hvatamaður og styrktarmaður
Framfarafjelags Seltirninga. Líka
var hann mjög áhugamikil um ment-
un æskulýðsins og átti mikinn þátt
í því, að hinn nýi barnaskóli var
reistur á Seltjarnarnesi. Hann átti
og mikinn þátt í stofnun gosdrykkja-
verksmiðjunnar „Sanítas". Fágæt-
lega vel var um alt búið í Melshús-
um, bæði snyrtilega og líka miklu
til kostað. Fiskiþvottahús og fisk-
geymsluhús mikil voru niðri við sjó-
inn með mjög hentugum útbúnaði,
og blómgarðar fallegir heima við
íbúðarhúsið.
Það, sem ef til einkendi Jón mest,
var, að hann var mikill vitmaður,
enda sóttu og margir ráð til hans.
Heldur var hann dulur maður í skapi,
en mjög tryggur í lund.
Seltjarnarnesið hefur mist mikils
við fráfall Jóns í Melshúsum.
Myndin hjer er frá ströndum Montenegrós, eða Svartfja'.lalands.
Nafnið ber landið með rjettu, því það er hrjóstugt fjallaland. Eru fjöllin
þar alt að 8000 fetum á hæð, nakin og ill yfirferðar í suðurhlutanum, en
skógi vaxin norðar. Fjöllin eru vígi landsbúa og hefur Tyrkjum oft orðið
hált á að hætta sjer með herflokka þar inn í landið.
Stríðið
Nýjustu freg-nir*.
Símað frá Khofn 25. þ. m.:
„Daglegar orustur á Balkanskaga.
Stórkostlegt mannfall á báða bóga.
í gær tóku Búlgarir borgina Kirk
Kilissa í áhlaupi. Tyrkir teknir hönd-
um svo þúsundum skiftir. Adríanó-
pel umsetin".
Nánari fregnir hafa komið með
enskum blöðum fram til 22. þ. m.
Þetta er hið helsta, sem þar segir:
Norður undir landamærum Búlgaríu
er borgin Mustapha Pasha, við járn-
brautina, sem liggur vestur eftir Bal-
kanskaganum frá Konstantínópel. Þá
borg tóku Búlgarir 18. þ. m. Tyrk-
ir flýðu og ljetu Búlgurum eftir bæði
vopn og vistir. Ferdinand konung-
ur var þar sjálfur við. Stórt land-
svæði þar umhverfis var þegar alt á
valdi Búlgara. íbúarnir höfðu flúið
bæina og sumstaðar hittu Búlgarir
aðeins smábörn fyrir, sem foreldr-
arnir höfðu flúið frá. Sagt er, að
Búlgarir hafi komið vel fram þar,
sem svo stóð á, og eins við þá her-
fanga tyrkneskra, sem þeir hafa
tekið.
Nokkru austar og sunnar við járn-
brautina en Mustapha Pasha er Adria-
nópel. Það var nú talið aðalatriðið
í stríðinu, hvort Tyrkir fengju varið
þá borg fyrir Búlgurum. Þar voru
vígi og allmikið lið fyrir. Adríanó-
pel er talin vera lykillinn að Konstan-
tínópel. En útvígi þaðan vorú við
Kirk Kilisse, sem skeytið segir að
Búlgarir hafi tekið 24. þ. m. Sú
borg er hjer um bil .9 danskar míl-
ur í austur frá Adríanópel, smáborg
með 20 þús. íbúa. Vígi höfðu verið
gerð þar 1909, er settu þá borg í
varnarsamband við Adrianópel. Her
Búlgara var þá kominn í kring um
Adrianópel og sótti þar að af öllum
krafti. Sigurvinningarnar höfðu mjög
glætt vonir Búlgarahersins og örvað
hann til framgöngu..
Her Serba var einnig kominn suð-
ur á Tyrkland 22. þ. m., sótti fram
í 2 herdeildum og hafði unnið vígi
frá Tyrkjum við Podujevo og fleiri
staði þar nálægt. Yfirforingjar þess-
ara herdeilda Serba heita Jankovics
og Stephanovitch. Stefna Serbahers-
ins er suður eftir miðju landi. Þar
Iiggur járnbraut í norður frá Salonikí.
Einni af herdeildum Serba stýrir
krónprins þeirra.
Montenegrómenn hafa einnig sótt
framm og sigrað. Er síðast talað
um sigra, sem þeir hafi unnið við
Pleva og Gusinje. Við Pleva höfðu
þeir átt við 2000 manna herflokk
tyrkneskan, er þeir hríðdrápu svo,
að ekki stóðu eftir nema 280, og
urðu þeir herfangar.
Fregn hefur komið um, að krón-
prinsinn af Montenegró hafi lent í
höndum Tyrkja, en óvíst, hvort það
er áreiðanlegt.
Tyrkir höfðu boðið Grikkjum áð-
ur ófriður hófst að viðurkenna sam-
eining Krfteyjar og Grikklands, ef
Grikkir vildu ganga úr bandaiaginu
við hin smáríkin, en þessu hafði
stjórn Grikkja hiklaust svarað neit-
andi. Gríski flotinn hafði gert strand-
bönn við Adriahafsströndina milli
Prevesa og Korfu. En landher
Grikkja sótti fram norður eftir undir
stjórn krónprinsins og hafði hann átt
orustu við Tyrki hjá Elassona og
Tyrkir hrokkið fyrir. 22. þ. m. er
sagt að Georg Grikkjakonungur sje
að búast til farar frá Aþenu og norð-
ur til hersins.
Fjelag, sem Grikkir hafa myndað
í Ameríku til styrktar ættjörð sinni,
hefur lagt fram stórfje, er verja skal
til þess að kosta sjálfboðaliða þaðan
að vestan, er fara vilja heim og
berjast með löndum sínum. Margar
þúsundir manna kvað þegar komnar
á stað heimleiðis í þessum erindum.
Af öllum frjettum er svo að heyra,
eins og fram er tekið f skeytinu hjer
á undan, setn Tyrkir vinni hvergi
neitt á, nema með herskipum sínum
í Svarta hafinu. Þau hafa ráðist þar
á strönd Búlgaríu, skotið á hafnar-
borgina Kavarna og eyðilagt þar
bæði tollbúðina, ýmsar verslunarbúð-
ir og einstakra manna hús, en vígi
eru þar engin fyrir. Búlgarir telja
þetta mestu óhæfu, þar sem borg þessi
sje aðeins verslunarborg, en engin
herstöð.
Tyrkir hafa snúið sjer til Englend-
inga og beðið þá um aðstoð við
lækning og hjúkrun sjúkra manna í
stríðinu.
Síðasta símskeyti.
Frá Khöfn er símað í gærkvöld:
„Serbar hafa tekið Yskyb. Um-
sátin um Adrianópel varir enn. Höf-
uðorusta væntanleg bráðlega".
Yskyb er Borg með 30 þús. íbú-
um og er nokkru sunnar en svæði
það, sem um er getið hjer á undan,
að Serbar hafi tekið, og er Yskyb
við járnbrautina, sem liggur norður
frá Salóníkí. Her Serba hefur því
miðað vel áfram síðustu dagana.
Annars er nú höfuðathyglin á stríð-
inu bundin við Adríanópel, eins og
áður segir, og þaðan mun merkustu
fregnanna að vænta næst.
Grænland. Nýr formaður hefur
nýlega verið settur fyrir Grænlensku
verslunina, C. S. Ryder grósseri.
Fyrir nokkrum árum var verslunar-
formenskan skilin frá aðalstjórn hinna
grænlensku mála, eða sjerstakur mað-
ur settur til þess að hafa hana á
hendi, Wesche, er nú fór frá. En
Daugaard-Jensen heitir sá, sem nú
veitir grænlensku málunum forstöðu,
og hefur hann í sumar verið þar
nyrðra.
Signý og sæbúinn.
(xVisc om Agnete og Havmanden« eftir H. C.
Andersen. Lag eftir N. W. Gade}.
Hún Sigm'j var ástrík og saklaus og góð
og svipljett og brosmild og fögar og rjóð
og blið eins og engill og björt eins og sól
og barst pó ekk’ á meir en fjólan á hól.
Æ, hjarta mitt titrar af harmi.
Ein lóa sal hnípin og kvakað' í hvamm,
en kát gekkhún Signg aðslröndinnifram,
pvi undarleg bárust af hafinu hljóð,
hún hlustað’ á sœbúans töfrandi óð.
Æ, hjarta mitt tilrar af harmi.
Og sæbúinn fjekk loks á hjartanu hald,
hún hafnaði Kristi og gekk á hans vald,
en lóan sat eflir, svo hnípin og hljóð,
og hún hefur, vitið pið, orkt petta Ijóð.
Æ, hjarta mitl titrar af harmi.
Gestur.
III meðferð á skepnum.
Það er ótrúlega illa farið með sauð-
fjeð hjer í Reykjavík, furða, að slíkt
skuli eiga sjer stað á þessum menn-
ingartímum.
Það má segja að fult sje af fje í
útjöðrum bæjarins, og flest eða alt
er það eign bæjarbúa. Hvort það
er alt tíundað, ætla jeg öðrum að
dæma um.
Kindagreyin hafa verið að snapa
hjer um holtin í haust, og það hafa
þær gert á hverju hausti. En holtin
hjer í kringum Reykjavík eru hrjóst-
ug, eins og alkunnugt er, og lítið ann-
að er óútmailt af landi bæjarins fyrir
utan nokkra rófnagarða og mýrarskika.
En þarna er nú fjenu ætlað að bjarga
sjer. Það ber ekki á því að eigend-
urnir hirði neitt um það fyr en kom-
ið er fram á vetur og ekki er um
annað að gera en að gefa því hey.
Aumingja kindurnar reyna að bjarga
sjer eins og best gengur og gera það
helst með því að leita inn á tún og
í sáðgarða. Þessir ræktuðu blettir
eru að vísu allir girtir, en misjafn-
lega vel er það gert. Það er víst
óhætt að segja, að engin tún, og sár-
fáir garðar, sjeu svo vel girt, að fjár-
helt sje. En sú girðing þarf líka að
vera meira en nafnið, sem aftrar fjenu
frá að fara úr gróðurlitlu og rótnög-
uðu landi þangað, sem gnægð er af
ljúffengum gróðri fyrir munninn á því.
Það er svo sem ekki áð sökum að
spyrja um það, hvert girðingarefnið
sje, nú á þessari gaddavírsöld. Girð-
ingarnar eru nær því eingöngu úr
gaddavír. Fjeð treður sjer inn á milli
strengjanna og rffur af sjer ullina.
Má nærri geta, hvílíkur sársauki það
er fyrir skepnurnar, enda eru þær oft
illa útleiknar eftir gaddana. En svo
er nú ekki alt búið með því, þótt fjeð
sje komið inn fyrir girðinguna. Venju-
legast fær það þó sæmilega upp í
sig og situr að krásinni þangað til
landeigandinn rekur það burt. Gott
var nú fyrir fjeð að komast inn, hjá
því sem er fyrir það að komast út
aítur, þegar það, eins og oftast vill
verða, er rekið með harðri hendi eða
hundi út fyrir girðinguna. En fjeð
er sauðþrátt, ekki síður hjer en ann-
arstaðar. Hvernig sem það meiðir
sig á vírnum, kemur það aftur. En
dálftil athugun kemur í ljós hjá því,
þar sem það sækir mest á að fara
til skemda á nóttunni. Það hefur
komist að því, að þá hefur það helst
frið. — Það er sárleiðinlegt að sjá fjeð
troða sjer gegn um gaddavírsgirðing-
ar. Ullin, sem eftir verður, ber vott
um, hvernig það fer með skepnurnar.
En hvernig á að koma í veg fyrir
þetta? Fjáreigendurnir telja sjer hagn-
að af þvf að eiga fjeð, einkum ef þeir
geta sloppið við verulegan kostnað
af því, og á hina hliðina þykjast þeir
menn, sem fengið hafa land hjá bæn-
um sem lóðir eða á erfðafestu, hafa
rjett til að verja það fyrir ágangi frá
öðrum, hvort sem þeir nú nota landið
eingöngu sjer til hagsmuna, eða að
þeir eru að leitast við að prýða það
með einhverjum gróðri. Hvorugt sam-
rýmist sauðfjárbeitinni, og allra síst
ungi trjágróðurinn, sem verið er að reyna
að koma á legg í sumum görðum,
og þessa gjalda svo saklausar sauð-
kindurnar og verða fyrir þeirri með-
ferð, sem hjer hefur verið lýst.
Þetta máiefni er þess vert, að dýra*
verndunarfjelagið taki það til alvar-
legrar íhugunar. Fjeð má ekki lengur
sœta þeirri meðferð, sem það verður
fyrir nú á hverju hausti í höfuðstað
landsins. X.
Helen Keller.
Svo heitir stúlka í Ameríku, sem
bæði hefur verið blind og mállaus
frá því að hún var barn. Hún er
nú 30 ára. En nýlega kom sú saga
frá Boston, að á læknafundi, sem þar
var haldinn, hefði hún bæði sungið
nokkra söngva og líka haldið ræðu
á þremur tungumálum. Helen Keller
var alheilbrigð, er hún fæddist og
svo fyrstu tvö árin. En þá fjekk
hún veiki, sem svifti hana bæði sjón
og heyrn. Svo misti hún líka málið.
7 ára gömul kom hún í kenslu til
konu, sem áður hafði verið blind,
frk. Sullivan, og lærði hjá henni
þangað til hún var tvítug. Þá tók
hún fyrir skólanám og vakti undrun
á því á háskólanum, hvé vel hún var
að sjer. Tilfinningin í höndum henn*
ar er svo næm að furðu gegnir. Hún
hefur æft sig í líkamsíþróttum jafn-
framt náminu. Yfir höfuð hafa gáfur
hennar vakið mikla undrun og að-
dáun og sögurnar, sem af þeim eru
sagðar, eru margar næsta ótrúlegar,
Hjer á myndinni er hún sýnd í ein-
kennisbúningi amerfskra stúdenta.
Bætur á bátaletidirigum.
Engum getur dulist það, að hin
síðustu 20 ár hafa verið mikil fram-
faraár hjá hinni íslensku þjóð, sjer-
staklega hin síðari árin, og á þetta
heima jafntí mentun sem verklegum
fyrirtækjum, og er slíkt gleðilegur
vottur þess, að þjóðin sje á fram-
farabraut, og væri óskandi, að þetta
væri aðeins byrjun og að framhaldið
yrði stöðugt með enn meira fjöri og
krafti. — En því meira sem lagað er
og bætt um alt það, er þjóðinni má
að gagni og sóma verða, því meir
ber á öllu hinu, sem ógert er látið
eða. gengið er framhjá og látið eiga
sig afskiftalaust, en er þó máske eitt
hið allra nauðsynlegasta, og skal jeg
taka aðeins eitt dæmi, er kemur ekki
allfáum við; það eru lendingarnar hjer
við sunnanverðan Faxaflóa; undir
þeim hefur margur átt líf sitt og eigur
sínar; en þó má stórfurða heita, hve
sárfáar undantekningar eru frá því
að þær sjeu látnar afskiftalausar, látið
duga það, sem fotfeður vorir unnu