Lögrétta - 17.09.1913, Side 1

i
Aigreiðslu- og inaheimtum,:
t»0RARINN B. ÞORLÁKSSON.
Veltusimcli 1.
Talsimi 359.
Ritstjori:
RORSTEINN fitSLASON
Pingholtsstræti 17.
Talsimi 178.
M 44.
Reykjavík 17.
september 19X3.
vm.
árg.
1. O. O. F. 949199.
Lárus Fjeldsted,
YflrrJ ettarmilafterslumaður.
Læbjargata 2.
Heima kl. 11 —12 og 4—7.
Bækur,
Innlendar og erlendar, pappír og allskyns
ritföng kaupa allir 1
Bókaversl. Sigfúsar Eymundssonar.
Alþingi.
XIV. (Niðurl.).
Lög frá alþingi.
33. Um að landsjóður leggi Lands-
bankanum til 100 þúsund kr. á ári í
næstu 20 ár.
1. gr. Landssjóður leggur Lands-
bankanum til árlega næstu 20 ár 100
þús. kr. til þess að greiða með lán
Landsbankans, 2 miljónir, sem tekið
var samkvæmt Iánsheimild í lögum
nr. 82, 22. nóv. 1907. Landssjóður
skal vera innskotseigandi (interessent)
að þessu fje. Skal hann af því fá
sömu hlutdeild, sem hann mundi fá
af jafnhárri hlutafjárupphæð af hrein-
um tekjuágóða bankans, í hlutfalli
við annað eignarfje hans. í þessu
efni skal skoða seðla landssjóðs sem
eign bankans. Uns lánið, sem nú
er, er að fullu greitt, greiðir bank-
inn vöxtu af því (þeim hluta þess,
sem á hverjum tíma er ógreiddur).
2. gr. Heimilt er stjórninni að
taka í þessu skyni alt að 200,000
kr. lán handa landssjóði.
34. Um vatnsveitingar.
35. Um strandferðir.
X. gr. Landsstjórninni veitist heim-
ild til að kaupa hluti í „Eimskipa-
fjelagi íslands" fyrir alt að 400,000
kr, gegn því, að fjelagið taki að sjer
að halda uppi strandferðum um-
hverfis landið með tveimur eða fleiri
strandferðaskipum. Ferðir þessar
skal fjelagið hefja svo fljótt sem því
verður við komið, og eigi síðar en
í apríl 1916. Um hluttöku fyrir
landssjóðs hönd í stjórn fjelagsins,
stærð strandferðaskipanna, gerð þeirra
og hraða, fyrirkomulag ferðanna,
ferðaáætlanir og taxta fer eftir samn-
ingi milli fjelagsins og stjórnarráðs-
ins.
2. gr. Náist ekki samningar við
„Eimskipafjelag íslands“, samkvæmt
1. gr., veitist landsstjórninni heimild
til að kaupa tvö strandferðaskip, hafi
annað þeirra að minsta kosti jafn-
mikið farþega- og lesta-rúm og sje
að minsta kosti jafnörskreitt og
strandferðaskip þau, sem hjer voru
í förum árin 1910—1912, og enn-
fremur heimild til að halda þeim út
á kostnað landssjóðs, bæði til strand-
ferða og annara ferða, eftir því sem
haganlegast þykir, þegar s'trandferð-
um lýkur hvert ár.
3- gr. Stjórnarráðið semur áætlun
fyrir strandferðaskip landssjóðs og
ákveður fargjöld og farmgjöld þeirra.
Það ræður og afgreiðslumann skip-
anna, sem jafnframt er reiknings-
haldari, og ákveður þóknun hans,
og stjórnar hann útgerðinni að öllu
leyti undir yfirumsjón þess, sam-
kvæmt erindisbrjefi, er það setur.
4. gr. Útgerð landssjóðs skal, ef
til kemur, hefjast eigi síðar en í
apríl 1916, og skal stjórninni heim*
ilt að leigja skip til strandferðanna
til bráðabirgða, hafi ekki tekist að
ná hentugum skipakaupum fyrir þann
tíma, og fer þá um rekstur leigu-
skipanna samkvæmt 3. gr.
5. gr. Landsstjórninni veitist heim-
ild til að taka lán alt að 450,000
kr. til að fullnægja ákvæðum 1. og
2. greinar. Stjórninni veitist og
heimild til að setja strandskipin að
veði til tryggingar þeim hluta láns-
upphæðarinnar, sem út á þau kann
að fást.
36. Um hvalveiðamenn.
1. gr. Enginn hvalveiðamaður má
hafa bækistöðvar hjer á landi fyrir
útveg sinn.
2. gr. Enginn má flytja á land
hval nje neinar óunnar afurðir
hvala, nema þeirra, er dauðir finnast,
hlaupið hafa á grunn eða kvíast í
ísum. Heimilt skal þó að drepa
andarnefjur, hnísur, höfrunga og
önnur smáhveli, þau er almenningur
hefur hingað til veitt og hagnýtt sjer.
3. gr. Enginn maður má leigja,
selja nje ljá nokkrum manni land til
hagnýtingar við nokkra þá athöfn,
er bönnuð er f lögum þessum.
4. gr. Brot gegn lögum þessum
varða sektum, 1000—4000 kr., er
renna í landssjóð. Svo skulu og öll
veiðarfæri og aflr upptæk og and-
virði þeirra renna f landssjóð.
5. gr. Mál, sein rísa út af brotum
á lögum þessum, skal fara með sem
opinber lögreglumál.
6. gr. Lög þessi öðlast gildi 1.
okt. 1915 og gilda til I. jan. 1925.
37. Um heimild til að selja prest-
inum á Kolfreyjustað, landspildu í
Innri-Skálavík.
38. Landskiftalög. — Eftir Iögum
þessum geta komið til skifta öll
heimalönd sveitajarða, tún, engi og
útihagi, sem fleiri býli hafa til sam-
nota, og ekki hefur áður verið skift
til eignar og afnota, svo sannað
verði, eða viðurkend merki eru til
um.
39. Um breyting á Iögum 3. okt.
1903 um kosningar til alþingis.
40. Um bjargráðasjóð íslands.
Stofna skal allsherjarsjóð fyrir alla
landsmenn til hjálpar í hallæri eða
til að afstýra því. En það er hall-
æri, ef sýslufjelag og bæjarfjelag
megnar ekki af eigin ramleik að
forða mönnum og skepnum við harð-
rjetti eða felli. Hvert sveitarfjelag
og bæjarfjelag skal á ári hverju
greiða úr sveitarsjóði eða bæjarsjóði
25 aura fyrir hvern heimilisfastan
mann, og landssjóður skal styrkja
sjóðinn með 25 aura gjaldi fyrir
hvern mann. — Samþyktir skulu
sýslunefndir og bæjarstjórnir gera
um hagnýting sjereigna sinna í sjóðn-
um. Stjórnarráðið staðfestir sam-
þyktirnar.
41. Um forðagæslu. í hverjum
hreppi skulu vera kosnir forðagæslu-
menn, einn eða fleiri, til þess að hafa
gát á heybirgðum, kornvörubirgðum
og öðrum fóðurbirgðum hreppsbúa
og meðferð þeirra á búpeningi.
Ef búandi kemst í fóðurþröng og
finnur forðagæslumaður, að búpening-
ur hans er í slæmu standi, eða líkur til,
að skepnurnar kunni að kveljast eða
falla af fóðurskorti, þá skal hann hvetja
búandann til þess að afia sjer fóðurs,
ef unt er, eða ráða honum, hverju
hann skuli farga af búpeningi sínum,
ef hvergi er hjálpar von.
Ef búandi er í fóðurþröng og vill
ekki fara að ráðum forðagæslumanns,
hvorki afla sjer fóðurs nje farga
nokkru af skepnum sínum, þá skal
forðagæslumaður tafarlaust skýra
hreppstjóra frá öllum málavöxtum.
Getur hreppstjóri þá eftir tillögum
forðagæslumanns skipað búandanum
að afla sjer tiltekinna, nægilegra
fóðurbirgða, ef þess er kostur, en
kjósi búandinn heldur að farga svo
miklu af búpeningi sínum, að því
sje borgið, sem eftir lifir, að dómi
forðagæslumanns, þá er honum ekki
skylt að afla sjer fóðurs.
Nú verður fjenaður horaður eða
fellur úr hor, og er að áliti forða-
gæslumanns um að kenna fóðurskorti,
hirðuleysi eða harðýðgi þess, er fjen-
aðinn hefur undir hendi, og skal þá
I forðagæslumaður tafarlaust tilkynna
Sumar á Síöu.
Nei, hvergi veit jeg land með slíkum Ijóma,
þar laugast fjöll í tignarinnar skini,
sem eiga sól og vorið fyrir vini,
sem vaka yfir sveitarinnar blóma.
Og einmitt þar minn guð jeg glöggvast leit.
Svo rísið, rísið orð mín öll úr dróma
af inri þörf að hylla þessa sveit.
Hið efra liggur geimur grænna heiða;
í gróðursæld þar una hjarðir lengi.
En neðra sljett og umfangsmikil engi
um allar jarðir loðinn faðminn breiða.
Þar vappar spói; hann veit ei nokkurn reit,
þar tímanum sje yndislegra að eyða
i eintómt vell, — en þessa glæstu sveit.
Og beint i norðri, gnípum liöfði hærri,
við himinn gnæíir Kaldbakur og lítur,
livar sveitin fagra sólarásta nýtur;
hann sjer að hún er öllum bygðum stærri
i tign og fegurð, — fóstui’dóttir hans.
Og honum varð hún altaf kærri’ og kærri
með hverjum aldarmorgni þessa lands.
En lengst og dýpst í öræfunum inni
er eilíf glóðin, — jarðar kyngi-reiði;
hann heyrir, veit hvað altaf er á seiði
í iðrun þeirra, — í myrku foldar kynni.
Það voíir yfir fjarlægð faldri öld.
En Síðan!— Honum skilst, að fylst hann finni
hve fríð hún verður þá, — sitt hinsta kvöld.
Sem silfurfestar bugðast bjartar lindir
um bratta hlíð með strauma ærslum möí'gum,
en fossar titra’ í tíginleitum björgum
og taka’ á úðann röðulskrúða-myndir;
þeir syngja snjalt hið sama lag og brag.
En önd á hyl í hægum straumi syndir,
og hlakkar til að vaka næsta dag.
Já, glæsta sveit í skini og gróðurskrúða,
með skart og fegurð greypt í ásýnd fjalla
og tignar-björg, þar bjartir fossar gjalla,
og bratta hlíð með strauma-festi prúða.
Mjer gleymist ekki gullið, sem þú átt;
því hjá mjer ljetstu klökkva strengi knúða,
sem kvökuðu við ljóss þins helgi-mátt.
Jakob Thorarensen.
það hreppstjóra, ásamt öllum mála-
vöxtum, en hann aftur sýslumanni.
Sá, er sekur verður um horfelli,
skal sæta sektum frá 10 til 200 kr.,
eða einföldu fangelsi alt að 6 mán-
uðum.
Með lögum þessum eru horfellis-
Iögin 9. febr. 1900 úr gildi numin.
42. Hafnarlög fyrir Vestmanna-
eyjar. — Til hafnargerðar þar veit-
ast úr landssjóði alt að 62,500 kr.
gegn þreföldu fjárframlagi úr hafn-
arsjóði Vestmannaeyja. Ráðherra
veitist heimild til að ábyrgjast fyrir
landssjóðs hönd alt að 187,500 kr.,
er sýslunefnd Vestmannaeyja kann
að fá til hafnargerðar.
43. Um breyting á 16. gr. laga
nr. 29. 15. nóv. 1907. Frestur til
að stofna lánsdeild við Fiskiveiða-
sjóð íslands er lengdur 1917.
44. Um breyting á lögum 22. okt.
1912 um risíma- og talsimaskeyti
íslands.
45. Um rafmagnsveitu í kaupstöð-
um og kauptúnum.
46. Um sauðfjárbaðanir. Þrifa-
böðun skal árlega fara fram á öllu
sauðfje á landinu á tímabilinu frá 1.
nóv. til 15. jan. — Skyldur er hver
fjáreigandi að framkvæma böðun á
öllu sauðfje, sem hann hefur undir
höndum. — Stjórnarráðið annast um
pöntun baðlyfja, og ákveður hvaða
baðlyf skuli nota; hreppsnefndir og
bæjarstjórnir skulu hafa eftirlit með
böðunum og panta baðlyfin hjá
stjórnarráðinu, en fjáreigendur borga
þau.
47. Um breyting á og viðauka við
lög 22. nóv. 1907 um bæjarstjórn í
Hafnarfirði.
48. Um eignarnámsheimild ísa-
fjarðar á lóð og mannvirkjum undir
hafnarbryggju.
49. Um breytingu á fátækralögum
10. nóv. 1905.
63. gr. orðist þannig: Nú þarfn-
ast maður sveitarstyrks, og skal hann
veittur honum áf dvalarsveit, jafnt
fyrir það, þótt hann sje eigi sveit-
lægur þar í hreppi, gegn endurgjaldi,
og á hún jafnan aðgang að fram-
færslusveit hans fyrir veittan sveitar-
styrk, þótt þurfamaður eigi lögskyld-
an framfærslumann, jafnvel innsveitis.
Þó á dvalarsveitin aldrei heimtingu á
endurgjaldi af hálfu framfærslusveit*
arinnar á meira en tveim þriðju
hlutum af styrk þeim, er hin fyr-
nefnda hefur veitt þurfalingnum,
nema svo standi á, sem segir í 68.
gr., eða þurfalingur verður, eftir úr-
skurði læknis, eigi fluttur á fram-
færslusveit sína sakir sjúkleika, þá
er dvalarsveit hefur öðlast rjett til
þess að flytja hann, samkvæmt 69.
gr.; skal framfærslusveit endurgreiða
allan kostnað af honum upp frá því,
meðan hann var eigi fluttur. En
skyld er framfærslusveit, ef þurfa-
lingurinn er eða verður þess megn-
ugur, að endurgjalda sveitarstyrk
þann, er honum hefur verið veittur
af framfærslusveitinni, að annast um,
að sá hluti styrksins, er dvalarsveit-
in eigi fjekk endurborgaðan, verði
að rjettri tiltölu endurgreiddur.
Ekki á dvalarsveitin rjett á, að fá
að neinu leyti endurgoldinn af fram-
færslusveit skyrk þann, er um ræðir
í 3. málsgrein 53. greinar.
50. Um heimild fyrir veðdeild
Landsbankans til að gefa út 4. flokk
(seríu) bankavaxtabrjefa. — Veitt
heimild til að gefa út bankavaxta-
brjef, alt að 5 miljónum któna.
Fyrstu 4 árin, eftir að veðdeildar-
flokkur þessi er settur á stofn, veit-
ist tillag til hans úr landssjóði 5000
kr. á ári.
51. Um viðauka og breyting á
lögum um aðflutningsbann á áfengi
30. júlí 1909. — Enginn má taka
við nokkurskonar áfengi úr skipi, er
hefst hjer við land, nje heldur taka
á móti áfengi á floti, hvort heldur
gegn endurgjaldi nje endurgjaldslaust.
— Sendiræðismönnum framandi ríkja
er heimilt að flytja frá útlöndum
einu sinni á ári hæfilegan áfengis-
forða til heimilisþarfa sinna um eitt
ár í senn, þó ekki yfir 800 lítra á
ári hverjum þeirra. Öðrum en þeim,
er hjer hafa verið taldir (í 2. gr.
laganna) má ekki leyfa innflutning
áfengis, flutning úr skipi í annað
skip eða úr skipi í land.
52. Fjárlög fyrir árin 1914 og
1915, (sjá sfðasta blað).
53. Frv. til stjórnarskipunarlaga
(prentað f síðasta tbl.).
Þingstörfin.
Alls hafði þingið til meðferðar
100 frv., þar af um 34 frá stjórninni
og 66 frá þingmönnum. Afgreidd voru
frá þinginu 53 lög, 20 stjórnarfrv.
og 33 þingmannafrv. og hefur þeirra
allra verið getið hjer í blaðinu. 9
stj.frv. voru feld, 4 tekin aftur og 1
ekki útrætt. 11 þingm.frv. voru feld,
18 ekki útrædd og 4 tekin aftur.
8 þingsályktunartillögur samþ. og
afgr. til ráðherra. 6 samþyktar en
ekki afgreiddar til ráðherra, 3 feldar
og 2 ekki útræddar. Ein fyrirspurn
var borin upp (um lotterífrv.) og 5
rökstuddar dagskrár samþyktar.
Hjá mannætum. Steinafræðingur
einn, John. Warner að nafni, var
nýlega drepinn af Papúum í Nýu
Guineu í Ástralíu og jetinn. Tveir
fjelagar hans komust undan.
Balkanmálin.
Það lítur út fyrir að Tyrkir ætli
að halda Adríanópel og yfir höfuð
Þrakíuhjeraðinu að miklu leyti vest-
ur að Maritzafljóti. Þó eru samning-
ar ekki komnir á um það enn. En
Búlgarar eru að semja við Tyrki,
segja síðustu útl. blöð, á þeim
grundvelli, að gengið er framhjá
gerðum Lundúnafundarins um tak-
%
markalínuna. Tyrkir höfðu dregið
mikinn her saman í Adríanópel og
þar um kring, og sífelt voru þeir að
auka þann her með nýju liði austan
úr Asíu. Þótt stórveldin segðu þeim,
að þeir yrðu að halda friðargerðina
í Lundúnum, skeyttu þeir því engu,
en svöruðu rólega og sögðust í engu
fara Iengra en ítrasta nauðsyn krefði.
Svo sendu þeir allmilcinn her vestur
fyrir Maritzafljótið og var Enver bey
fyrir honum. Kváðust þeir gera það
til verndar Tyrkjum, er þar byggju,
en ekki til frekari landvinninga, og
svo vegna aðstöðunnar ef til ófriðar
kæmi frá Búlgara hálfu. En Búlg-
arir töldu landið fyrir vestan línuna
frá Enos til Midía vera í umsjá stór-
veldanna og þeirra, að sjá um að
Tyrkir rýmdu aftur burt þaðan. Um
tíma var líka mikil breyting í þá
átt, að skorist væri í málið af stór-
veldunum, einkum, að Rússum væri
falið að skakka leikinn. En sam-
komulag hefur ekki náðst um það.
Og nú eru Búlgarar, eins og áður seg-
ir, farnir að semja við Tyrki á eigin
hönd, Þeir hafa 3 fulltrúa við þá
samninga í Konstantínópel, segja
síðustu útl. blöð, og gera þeir þar
þau tilboð, að Tyrkir haldi Adría-
nópel nær allri, aðeins er þar und-
anskilið úthverfi eitt, sem eingöngu
er bygt af Búlgurum. Aftur á móti
vilja Búlgarar halda Kirk-Kilisse og
nokkru landi austan Maritzafljótsins.
Ur þeim löndum Makedóníu, sem
Búlgarir hafa fengið, hefur fjöldi
fólks flúið suður yfir takmarkalínuna,
til grísku hjeraðanna. Er það eink-
um grískt og tyrkneskt fólk, er ótt-
ast sambúðina við Búlgari. Það eru
hroðasögur, sem ganga af grimdar-
verkum þeirra.
Fpprcisnin í Kína. Siðustu
útlend blöð segja, að stjórnarherinn
hafi tekið Nanking og hrakið upp-
reisnarmenn burtu þaðan. í Nanking
voru nú að síðustu ðalstöðvar upp-
reisnarmanna. Þó er uppreisnin ekki
að fullu bæld niður enn. Sunyatsen
er í Japan eftir flóttann að heiman.